Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Luật học: Quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường Đại học công lập ở Việt Nam hiện nay

Chia sẻ: Lan Xi Chen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

137
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Luật học: Quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường Đại học công lập ở Việt Nam hiện nay có nội dung trình bày mục đích tổng quát là nghiên cứu làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường Đại học công lập. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Luật học: Quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường Đại học công lập ở Việt Nam hiện nay

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM THỊ MINH THÙY QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP Ở VIỆT NAM HIỆN NAY Ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã ngành: 9 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC Hà Nội - 2020
Công trình được hoàn thành tại Học viện Khoa học xã hội Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Lê Thị Hương Phản biện 1: GS.TS. Thái Vĩnh Thắng Phản biện 2: PGS.TS. Trương Hồng Hải Phản biện 3: PGS.TS. Vũ Trọng Hách Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện họp tại………………………………………………… vào hồi………..….giờ…………phút, ngày………tháng……….năm……………….. Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện Quốc gia Việt Nam hoặc Thư viện Khoa học Học viện Khoa học xã hội
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài QLNN đối với trường đại học công lập (ĐHCL) và giảng viên các trường ĐHCL đang là vấn đề thu hút được sự quan tâm của các nhà quản lý và toàn xã hội, liên quan đến chất lượng đào tạo của các cơ sở GDĐH ở Việt Nam. Thời gian qua, sự thay đổi của cơ chế QLNN trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường và hội nhập bên cạnh những kết quả đạt được thì còn nhiều bất cập, hạn chế, chưa thực sự phát huy được hết các nguồn lực của đội ngũ. Việc xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên trong các trường đại học cần phải được thực hiện trên nền tảng pháp lý vững chắc, thực sự phát huy được hiệu quả khi áp dụng. Tuy nhiên hiện nay tồn tại nhiều văn bản pháp luật do các cơ quan khác nhau ban hành tại nhiều thời điểm cùng điều chỉnh đối với giảng viên trong trường ĐHCL. Nhiều quy định còn cứng nhắc, chậm được cụ thể hóa, có những văn bản không phù hợp, mẫu thuẫn với nhau. Dẫn đến nhiều khó khăn, không chỉ đối với giảng viên khi tuân thủ, thi hành, sử dụng những quy định pháp luật liên quan, mà còn đối với các cơ quan QLNN, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền khi thực hiện pháp luật… Bên cạnh đó, việc quản lý, sử dụng, đánh giá,… giảng viên vẫn nặng về thủ tục hành chính, chưa có nhiều đột phá, chưa tương thích với cơ chế tự chủ của các trường ĐHCL. Công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng giảng viên trường ĐHCL còn mang tính hình thức, chưa mang lại hiệu quả cao. Các nội dung thanh tra, kiểm tra các hoạt động liên quan đến việc thực hiện và đảm bảo các chế độ chính sách cho giảng viên chưa hiệu quả,…. Trước thực trạng đó, hơn lúc nào hết, vai trò của các cơ quan QLNN có thẩm quyền cần phải được phát huy, Nhà nước cần có 1
những giải pháp hiệu quả, thể hiện đúng vai trò định hướng, giám sát, thúc đẩy và tạo điều kiện cho các trường ĐHCL, cho đội ngũ giảng viên được chủ động, sáng tạo phát huy tối đa khả năng, năng lực của mình. Trong khi đó, nghiên cứu về QLNN đối với giảng viên trường ĐHCL chưa được đề cập một cách chuyên sâu dưới góc độ luật học riêng biệt. Xuất phát từ thực tế trên, đề tài: “Quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường đại học công lập ở Việt Nam hiện nay” có ý nghĩa cả về phương diện lý luận và thực tiễn. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 2.1. Mục đích nghiên cứu Đề tài có mục đích tổng quát là nghiên cứu làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả QLNN đối với đội ngũ giảng viên các trường ĐHCL. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận liên quan đến QLNN đối với đội ngũ giảng viên các trường ĐHCL ở Việt Nam. - Nghiên cứu thực trạng, xác định những vấn đề đặt ra cần giải quyết nhằm đổi mới QLNN đối với đội ngũ giảng viên các trường ĐHCL ở Việt Nam hiện nay. - Xác định quan điểm và đề xuất giải pháp đổi mới QLNN đối với đội ngũ giảng viên các trường ĐHCL ở Việt Nam. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu luận án 3.1. Đối tượng nghiên cứu Các quy định pháp luật đối với giảng viên trường ĐHCL và thực tiễn QLNN đối với đội ngũ giảng viên các trường ĐHCL ở Việt Nam. 3.2. Phạm vi nghiên cứu 2
- Phạm vi nội dung: luận án nghiên cứu pháp luật đối với giảng viên trường ĐHCL và các nội dung QLNN đối với đội ngũ giảng viên các trường ĐHCL ở Việt Nam. - Phạm vi không gian: nghiên cứu pháp luật và hoạt động QLNN đối với đội ngũ giảng viên tại các trường ĐHCL ở Việt Nam (trừ các trường đại học khối công an, quân đội). - Phạm vi thời gian: nghiên cứu pháp luật về giảng viên và hoạt động QLNN đối với đội ngũ giảng viên các trường ĐHCL từ khi đổi mới đất nước, tập trung trong thời gian từ 2010 đến nay (từ khi ban hành Luật Viên chức). 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận án Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lê Nin, các quan điểm của Đảng, Nhà nước và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng: Phương pháp phân tích, tổng hợp, phương pháp cấu trúc hệ thống, phương pháp luật học so sánh, phương pháp thống kê, phương pháp chuyên gia. 5. Đóng góp mới về khoa học của luận án Thứ nhất, luận án đã góp phần củng cố và làm sâu sắc hơn hệ thống lý luận khoa học về QLNN đối với giảng viên. Đặc biệt, nghiên cứu đã phân tích làm rõ vai trò, đặc điểm của đội ngũ giảng viên các trường ĐHCL và QLNN đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập. Thứ hai, phân tích một cách hệ thống thực trạng pháp luật đối với giảng viên trường ĐHVL và thực trạng QLNN đối với giảng viên các trường ĐHCL ở Việt Nam hiện nay, đặt trong bối cảnh yêu cầu của đổi mới giáo dục đại học, dân chủ, tự chủ và tự chịu trách nhiệm của các trường đại học. Luận án đã chỉ ra những kết quả đạt được, 3
những hạn chế và xác định nguyên nhân của những kết quả và hạn chế đó. Thứ ba, luận án đã đưa ra các giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật và các nội dung của QLNN đối với giảng viên trường ĐHCL nhưng có sự gắn kết với những yêu cầu của xu thế tự chủ đại học. Luận án đã làm rõ mô hình quản lý giảng viên các trường ĐHCL theo hướng tăng cường phân cấp quản lý, đảm bảo quyền tự chủ về nhân sự cho các trường đại học. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án 6.1. Về lý luận: Đề tài góp phần củng cố, hoàn thiện hơn cơ sở lý luận về QLNN, ĐHCL, giảng viên đại học, pháp luật đối với giảng viên ĐHCL và thực hiện QLNN đối với đội ngũ giảng viên các trường ĐHCL ở Việt Nam. 6.2. Về thực tiễn - Đề tài góp phần phục vụ công tác xây dựng và triển khai thi hành các văn bản pháp luật về tự chủ đại học và củng cố cơ sở pháp lý của việc thực hiện QLNN đối với đội ngũ giảng viên các trường ĐHCL ở Việt Nam. - Luận án sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý giúp tăng cường hiệu quả công tác QLNN đối với đội ngũ giảng viên nói riêng và hiệu quả hoạt động của bộ máy quản lý các trường ĐHCL ở Việt Nam nói chung. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận án được kết cấu gồm 04 chương như sau: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường đại học công lập ở Việt Nam 4
Chương 2: Lý luận về quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường đại học công lập ở Việt Nam Chương 3: Thực trạng quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường đại học công lập ở Việt Nam Chương 4: Quan điểm và giải pháp đổi mới quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập ở Việt Nam hiện nay. Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1 Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án 1.1.1 Nghiên cứu lý luận về quản lý nhà nước đối với giảng viên trường đại học công lập Các tài liệu về QLNN rất đa dạng từ các giáo trình, sách chuyên khảo cho đến các đề tài NCKH, các bài viết trên các báo, tạp chí đã cho thấy những nội dung cơ bản về QLNN, hệ thống QLNN, phân cấp QLNN trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Các vấn đề lý luận QLNN về giáo dục đại học, trường đại học với đặc điểm và vai trò của nó trong xã hội cũng được các nghiên cứu đề cập và phân tích khá đầy đủ. Đặc biệt, qua các công trình nghiên cứu, các nhà nghiên cứu đều khẳng định vai trò quan trọng của giảng viên trong trường đại học. Nhiều công trình của các tác giả đã đưa ra một hệ thống chi tiết các nội dung liên quan đến chất lượng giảng viên, các tiêu chuẩn, tiêu chí về năng lực, phẩm chất của một giảng viên giỏi, về những yêu cầu mà một người giảng viên thế hệ mới cần phải có trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế,... 5
1.1.2 Nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước đối với giảng viên trường đại học Các tài liệu nghiên cứu nước ngoài và trong nước đã khái quát được sự phát triển của GDĐH trên thế giới, khu vực cũng như ở Việt Nam. Các nghiên cứu đã nhận diện về thực trạng GDĐH Việt Nam trong bối cảnh chung giáo dục toàn cầu, đặc biệt là những thách thức và xu hướng phát triển. Thực trạng đội ngũ giảng viên đại học Việt Nam đã được đề cập trên cả số lượng, chất lượng, cơ cấu. Đồng thời các nghiên cứu đã khái quát về thực trạng công tác QLNN đối với giảng viên: trong việc xây dựng ban hành văn bản quản lý, tổ chức quản lý (vấn đề quy hoạch, tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng và các chính sách) đối với giảng viên. 1.1.3. Nghiên cứu các giải pháp quản lý nhà nước đối với giảng viên trường đại học Các nghiên cứu đề xuất giải pháp đa dạng dưới nhiều góc độ, phạm vi, nội dung nghiên cứu khác nhau từ góc độ quản lý giáo dục, quản lý hành chính công, luật học, từ phạm vi một tỉnh, một vùng hay phạm vi một trường, một nhóm trường. Giải pháp đưa ra có thể về một nội dung trong quản lý hoặc bao quát nhiều nội dung trong công tác QLNN đối với giảng viên. 1.2. Những vấn đề còn chưa được giải quyết thấu đáo hoặc cần phải tiếp tục nghiên cứu: Về cơ sở lý luận: Thứ nhất, quan niệm về QLNN đối với giảng viên đại học vẫn chưa được hiểu một cách thống nhất. Thứ hai, vai trò của QLNN đối với giảng viên các trường đại học công lập chưa được làm rõ. Thứ ba, chưa nhận diện đầy đủ các yếu tố cấu thành của hoạt động QLNN đối với giảng viên về chủ thể, khách thể, nội dung, 6
phương pháp và hình thức quản lý đối với giảng viên trường ĐHCL. Thứ tư, chưa làm rõ giảng viên trường ĐHCL và công tác QLNN đối với giảng viên trường ĐHCL có những điểm gì đặc trưng để phân biệt với hoạt động QLNN đối với giảng viên các trường đại học ngoài công lập và hoạt động quản lý đối với giảng viên của bản thân các trường đại học. Về thực trạng: Thứ nhất, có nhiều tác giả đã phân tích thực trạng đội ngũ giảng viên trường đại học nhưng có thể ở một địa phương, một vùng, một nhóm trường hoặc số liệu đã cũ, không còn cập nhật. Thứ hai, đối với thực trạng pháp luật đối với giảng viên trường ĐHCL và QLNN đối với giảng viên trường ĐHCL hiện nay chưa có một tác giả nào tập trung nghiên cứu một cách đồng bộ dưới góc độ luật học. Về giải pháp: Thứ nhất, hoàn thiện các quy định pháp luật điều chỉnh đối với giảng viên. Thứ hai, bổ sung và hoàn chỉnh hơn các giải pháp đổi mới QLNN đối với giảng viên đại học công lập. 1.3. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu Câu hỏi nghiên cứu Pháp luật đối với giảng viên trường ĐHCL hiện nay như thế nào. Công tác QLNN đối với giảng viên các trường ĐHCL được tổ chức thực hiện ra sao. Cần thực hiện đồng bộ các giải pháp nào để góp phần hoàn thiện pháp luật và đổi mới QLNN đối với giảng viên trường ĐHCL hiện nay. Giả thuyết nghiên cứu - Quan niệm về QLNN đối với giảng viên trường ĐHCL chưa được hiểu một cách đầy đủ và thống nhất. Chưa có nhận thức đầy đủ về vai trò và các yếu tố ảnh hưởng đến QLNN đối với giảng viên trường ĐHCL, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới toàn diện GDĐH 7
- Pháp luật đối với giảng viên trường ĐHCL chưa đồng bộ, hiệu quả thực thi chưa cao. Hệ thống cơ quan QLNN đối với giảng viên và trách nhiệm của từng cơ quan trong QLNN đối với giảng viên chưa được làm rõ. Thực trạng pháp luật về giảng viên trường ĐHCL và QLNN đối với giảng viên trường ĐHCL chưa được nhận diện một cách đầy đủ, đặc biệt là việc đánh giá những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của những thành tựu và hạn chế đó. - QLNN đối với giảng viên trong mối quan hệ với xu thế tự chủ đại học nói chung, tự chủ về nhân sự nói riêng chưa được đề cập đến, cần xây dựng mô hình QLNN đối với giảng viên theo cơ chế mới, xóa bỏ “cơ chế bộ chủ quản”. - Các giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật và đổi mới QLNN đối với giảng viên trường ĐHCL chưa được đề cập trên phạm vi cả nước dưới góc độ luật học. Chương 2 LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP Ở VIỆT NAM 2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường đại học công lập 2.1.1. Khái niệm quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường đại học công lập 2.1.1.1 Tổng quan về trường đại học công lập Trường ĐHCL có các đặc điểm riêng để phân biệt với cơ sở GDĐH tư thục trên các mặt đó là: sự thành lập và chủ thể quản lý; cơ chế quản lý và bộ máy tổ chức hoạt động; cơ sở vật chất, nguồn tài chính và cơ chế quản lý tài chính; vị trí, vai trò của các trường ĐHCL. 8
2.1.1.2 Giảng viên trường đại học công lập Giảng viên trường ĐHCL: là người được tuyển dụng theo vị trí việc làm và chức danh nghề nghiệp, làm việc theo chế độ hợp đồng, đảm nhiệm công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học và các hoạt động khác của trường ĐHCL. Vai trò của giảng viên trường ĐHCL: nhà giáo, nhà khoa học, nhà cung cấp dịch vụ cho xã hội. 2.1.1.3 Khái niệm, chủ thể, đối tượng quản lý nhà nước đối với giảng viên trường đại học công lập QLNN đối với giảng viên trường ĐHCL là sự tác động và điều chỉnh có tổ chức của các cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền đến đội ngũ giảng viên các trường ĐHCL nhằm xây dựng đội ngũ giảng viên có đủ năng lực, phẩm chất và trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng nhiệm vụ giáo dục mà Nhà nước đề ra. Chủ thể QLNN đối với giảng viên là cơ quan QLNN hoặc tổ chức, cá nhân được Nhà nước trao quyền, sử dụng quyền lực nhà nước có các hoạt động nhằm tác động đến đội ngũ giảng viên nhằm xây dựng, phát triển và sử dụng có hiệu quả đội ngũ giảng viên các trường ĐHCL. Theo quy định của pháp luật hiện hành, bao gồm các cơ quan sau: Chính phủ, Bộ giáo dục và Đào tạo, Bộ, cơ quan ngang bộ, Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh. Đối tượng của hoạt động QLNN ở đây là giảng viên các trường đại học công lập - là viên chức Nhà nước, được hưởng lương theo ngạch bậc do Nhà nước quy định, được ký kết hợp đồng làm việc với trường ĐHCL, chịu sự điều chỉnh của Luật Viên chức. 2.1.2. Đặc điểm quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường đại học công lập Thứ nhất, QLNN đối với giảng viên trường ĐHCL là hoạt động QLNN đối với viên chức giáo dục 9
Thứ hai, QLNN đối với giảng viên các trường ĐHCL là hoạt động quản lý giảng viên sử dụng quyền lực nhà nước, do các cơ quan, cán bộ, công chức nhà nước thực hiện Thứ ba, QLNN đối với giảng viên các trường ĐHCL nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng dịch vụ sự nghiệp giáo dục công 2.1.3. Vai trò của quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường đại học công lập Thứ nhất, vai trò định hướng phát triển Thứ hai, là cơ sở bảo đảm quyền lợi, trách nhiệm và chất lượng giảng viên đáp ứng yêu cầu phát triển sự nghiệp đổi mới căn bản, toàn diện GDĐH. Thứ ba, vai trò can thiệp trực tiếp, điều tiết phát triển giảng viên trường đại học công lập Thứ tư, là cơ sở hoàn thiện các quy định pháp luật về giảng viên. 2.2. Nội dung quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường đại học công lập 2.2.1. Pháp luật về giảng viên trường đại học công lập 2.2.1.1 Khái niệm, đặc điểm pháp luật về giảng viên các trường đại học công lập Là tổng thể các quy phạm pháp luật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành và bảo đảm thực hiện nhằm điều chỉnh các mối quan hệ xã hội liên quan đến quyền hạn, nghĩa vụ, trách nhiệm của giảng viên trường ĐHCL. Đặc điểm pháp luật đối với giảng viên trường ĐHCL: Thứ nhất, pháp luật về giảng viên trường đại học công lập thể chế hóa trách nhiệm của Nhà nước đối với việc xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên đại học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đại học. 10
Thứ hai, pháp luật về giảng viên trường đại học công lập trực tiếp bảo đảm quyền con người, bảo đảm công bằng xã hội trong giáo dục đại học. Thứ ba, pháp luật về giảng viên trường đại học gắn với đổi mới cơ chế hoạt động của các trường đại học công lập theo hướng tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Thứ tư, pháp luật về giảng viên trường đại học bảo đảm tương quan giữa điều chỉnh pháp luật với điều chỉnh bằng các quy phạm đạo đức và các quy phạm xã hội khác. 2.2.1.2 Điều chỉnh pháp luật đối với quản lý nhà nước về giảng viên các trường đại học công lập Phạm vi điều chỉnh pháp luật về QLNN đối với giảng viên các trường đại học công lập gồm các quan hệ phát sinh trong thực hiện thẩm quyền quản lý giảng viên trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước. Đó là những nhóm quan hệ cơ bản như: các quan hệ xã hội liên quan đến thẩm quyền tuyển dụng, sử dụng giảng viên; các quan hệ xã hội liên quan đến thẩm quyền đào tạo, bồi dưỡng giảng viên, đánh giá, khen thưởng, kỷ luật giảng viên,… 2.2.2. Thực hiện các quy định pháp luật về giảng viên trường đại học công lập trong quản lý nhà nước ở Việt Nam 2.2.2.1. Quy hoạch đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập 2.2.2.2. Tuyển dụng, sử dụng, đánh giá giảng viên trường đại học công lập 2.2.2.3. Đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giảng viên trường đại học công lập 2.2.2.4. Thực hiện các chế độ chính sách, khen thưởng kỷ luật giảng viên trường đại học công lập 11
2.2.2.5. Thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với giảng viên các trường đại học công lập 2.3. Hình thức, phương pháp quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường đại học công lập 2.3.1 Hình thức quản lý nhà nước đối với giảng viên Hoạt động ban hành văn bản quản lý hành chính; các hình thức như cấp giấy chứng nhận, chứng chỉ, cấp phép,...; các hình thức hoạt động không mang tính pháp lý như: tổ chức các hội nghị, tập huấn,... 2.3.2 Phương pháp quản lý nhà nước đối với giảng viên Phương pháp thuyết phục Phương pháp cưỡng chế Phương pháp hành chính Phương pháp kinh tế 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường đại học công lập 2.4.1 Quan điểm, định hướng của Đảng, mức độ hoàn thiện pháp luật của Nhà nước đối với giảng viên 2.4.2 Các điều kiện kinh tế - xã hội 2.4.3 Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế 2.4.4 Khoa học và công nghệ 2.4.5 Truyền thống văn hóa, phong tục tập quán. Kết luận chương 2 Trong chương 2, nghiên cứu sinh tập trung làm rõ những vấn đề lý luận như: khái niệm quản lý nhà nước, đại học công lập, giảng viên trường ĐHCL, pháp luật về giảng viên ĐHCL, vai trò, đặc điểm QLNN đối với giảng viên,... Qua chương 2, luận án cho thấy rõ mô hình tổng thể QLNN đối với giảng viên các trường ĐHCL ở Việt 12
Nam hiện nay: về chủ thể quản lý, đối tượng quản lý với những đặc điểm để phân biệt với các đối tượng khác của QLNN. Chương 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP Ở VIỆT NAM 3.1. Thực trạng pháp luật về giảng viên trường đại học công lập ở Việt Nam 3.1.1. Các quy định pháp luật điều chỉnh đối với giảng viên trường đại học công lập ở Việt Nam 3.1.1.1. Quy định pháp luật về chức danh, tiêu chuẩn, quyền và nghĩa vụ của giảng viên trường đại học công lập 3.1.1.2. Quy định về tuyển dụng, sử dụng, đánh giá giảng viên trường đại học công lập 3.1.1.3. Quy định về đào tạo, bồi dưỡng giảng viên trường đại học công lập 3.1.1.4. Quy định về chế độ, chính sách, khen thưởng, kỷ luật đối với giảng viên trường đại học công lập 3.1.1.5 Quy định về thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với giảng viên trường đại học công lập 3.1.2. Nhận xét thực trạng pháp luật đối với giảng viên trường đại học công lập 3.1.2.1 Những ưu điểm của hệ thống văn bản quản lý nhà nước đối với giảng viên trường đại học công lập Các quy định pháp luật điều chỉnh đối với giảng viên trường ĐHCL tương đối đầy đủ với phạm vi điều chỉnh bao quát được các vấn đề liên quan đến đội ngũ giảng viên; nhiều văn bản được rà soát, 13
bổ sung, điều chỉnh kịp thời; các văn bản QLNN đối với giảng viên tương đối đồng bộ và thống nhất 3.1.2.2 Những hạn chế của hệ thống văn bản quản lý nhà nước đối với giảng viên đại học công lập hiện nay Chưa thể chế hóa đầy đủ và có văn bản chưa thống nhất với chủ trương, quan điểm của Đảng; vẫn còn văn bản chưa đồng bộ; một số quy định pháp luật đối với giảng viên chậm được cụ thể hóa. 3.2. Tổ chức thực hiện các quy định quản lý nhà nước đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập ở Việt Nam 3.2.1. Quy hoạch đội ngũ giảng viên trường ĐHCL Quy hoạch đội ngũ giảng viên các trường ĐHCL được thể hiện trong các văn bản: Quy hoạch phát triển nguồn nhân lực Việt Nam, Quy hoạch mạng lưới các trường đại học, Quy hoạch phát triển nguồn nhân lực giáo dục đào tạo,...Thực hiện theo phân cấp, trên cơ sở quy hoạch của Chính phủ, chính quyền địa phương ở các tỉnh đều lập quy hoạch phát triển NNL, quy hoạch phát triển GD&ĐT giai đoạn 2011-2020 tại địa phương. Trong các bản quy hoạch này đều thể hiện nội dung quy hoạch về: số lượng, trình độ ĐNGV trên cơ sở thực tiễn, nhu cầu phát triển KT- XH tại địa phương. 3.2.2. Tuyển dụng, sử dụng giảng viên trường ĐHCL 3.2.2.1 Tuyển dụng giảng viên Về cơ bản các trường ĐHCL được phân cấp trong công tác tuyển dụng. Kết quả tuyển dụng giảng viên các trường ĐHCL, kết thúc năm học 2017-2018, số giảng viên tăng lên so với năm học 2010-2011 là 15.836 giảng viên (tăng 36%). Đối với trường đại học được giao quyền tự chủ hoàn toàn, không phải trình cơ quan quản lý phê duyệt kế hoạch tuyển dụng và công nhận kết quả tuyển dụng. 3.2.2.2. Sử dụng giảng viên 14
Các cơ quan chủ quản đã ban hành quy định phân cấp thẩm quyền sử dụng, quản lý đối với giảng viên trong các trường ĐHCL trực thuộc đối với các hoạt động: xây dựng đề án vị trí việc làm, xây dựng chế độ làm việc đối với giảng viên, tổ chức xét và quyết định công nhận kết quả xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp giảng viên chính. Giảng viên làm việc theo vị trí việc làm, với hình thức hợp đồng làm việc. 3.2.3. Đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giảng viên Kết quả thực hiện 02 đề án: đề án 599 (trước đây là đề án 322) và đề án 911 nhiều cán bộ, giảng viên đã được cử đi học tại các nước tiên tiến thuộc nhóm 50 trường hàng đầu thế giới. Tính đến hết năm học 2017-2018, có 17.003 giảng viên ĐHCL có trình độ tiến sỹ, trong đó, có 529 giảng viên là GS, 3.796 giảng viên là PGS. 3.2.4. Đánh giá giảng viên Đánh giá, phân loại giảng viên hiện nay được thực hiện theo cả năm học và năm dương lịch theo các tiêu chí được quy định trong Luật Viên chức và các văn bản hướng dẫn thi hành. 3.2.5. Thực hiện các chế độ chính sách, tôn vinh, khen thưởng giảng viên 3.2.5.1. Thực hiện các chế độ chính sách ưu đãi Nhiều quy định được áp dụng đã góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho giảng viên, như: phụ cấp ưu đãi nghề (phụ cấp đứng lớp), phụ cấp thâm niên, phụ cấp thu hút, thanh toán chế độ tiền lương dạy thêm giờ,… 3.2.5.2 Tôn vinh, khen thưởng giảng viên Phong hàm GS, PGS: từ năm 1980 đến 2019, tổng số lượt GS, PGS được công nhận ở nước ta là 12.000, trong đó 1.800 GS và 10.200 15
PGS. Phong tặng danh hiệu: tính riêng giai đoạn 2010 đến nay, số giảng viên, cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục đại học được phong tặng danh hiệu NGND là: 241/275 NGND, 1505/3060 NGƯT,... 3.2.6. Thực tiễn thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với giảng viên các trường đại học công lập Thanh tra Chính phủ đã thanh tra công tác QLNN đối với giáo dục đại học của Bộ GD&ĐT, các bộ, ngành và UBND các tỉnh. Bộ GD&ĐT thực hiện thanh tra chuyên ngành đối với các trường ĐHCL trong thực hiện chính sách đối với giảng viên,... 3.3. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường đại học công lập ở Việt Nam 3.3.1. Những kết quả chủ yếu và nguyên nhân trong quản lý nhà nước đối với giảng viên trường đại học công lập Những kết quả chủ yếu Một là, hệ thống văn bản pháp luật được quan tâm xây dựng là cơ sở góp phần nâng cao hiệu quả trong QLNN đối với giảng viên các trường đại học công lập. Hai là, công tác tuyển dụng, sử dụng, đào tạo bồi dưỡng giảng viên có những thay đổi theo hướng tích cực Ba là, quan tâm hoàn thiện các chính sách và thực thi chính sách ưu đãi đối với giảng viên; đánh giá, khen thưởng, kỷ luật giảng viên kịp thời Bốn là, những đổi mới trong hoạt động thanh tra giáo dục đã có nhiều chuyển biến tích cực, chuyển hoạt động thanh tra chủ yếu về chuyên môn sang thanh tra quản lý. Nguyên nhân của những kết quả đạt được: 16
Một là, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến sự phát triển giáo dục đại học, cơ quan quản lý các cấp đã nhận thức được tầm quan trọng của đổi mới căn bản giáo dục đại học. Hai là, Chính phủ, Bộ GD&ĐT, Bộ Nội vụ, các Bộ, ngành khác và UBND cấp tỉnh đã phối hợp tốt trong việc ban hành một hệ thống văn bản chỉ đạo tương đối đồng bộ. Ba là, những thành quả phát triển KT-XH, ổn định chính trị, cải thiện đời sống nhân dân đã tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho phát triển nguồn nhân lực nói chung, đội ngũ giảng viên nói riêng. 3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân trong công tác quản lý nhà nước đối với giảng viên các trường đại học công lập Những hạn chế Thứ nhất, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về giảng viên còn có tình trạng chồng chéo giữa các quy định; nhiều vấn đề chưa được điều chỉnh; tiến độ xây dựng, cập nhật còn chậm. Thứ hai, tuyển dụng viên chức trong trường ĐHCL vẫn còn nặng về thủ tục hành chính, chưa tương thích với cơ chế tự chủ của các trường ĐHCL. Cách thức quản lý, sử dụng giảng viên chưa có nhiều bước đột phá. Chồng chéo trong đánh giá giảng viên, việc sử dụng kết quả đánh giá chưa mang lại hiệu quả. Thứ ba, việc quy hoạch đội ngũ giảng viên được thực hiện nhưng mang tính hình thức, chưa mang lại hiệu quả. Công tác đào tạo, bồi dưỡng giảng viên cũng chưa đạt hiệu quả cao. Thứ tư, những hạn chế trong quy định và thực hiện chế độ chính sách, ưu đãi, khen thưởng, kỷ luật giảng viên. Thứ năm, chất lượng, hiệu quả thanh tra còn hạn chế. Nguyên nhân của những hạn chế 17
Thứ nhất, một số cơ quan hữu quan, tổ chức, cá nhân chưa nhận thức đầy đủ, sâu sắc quan điểm “phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu” cũng như vị trí, vai trò của đội ngũ nhà giáo, giảng viên trong sự nghiệp “trồng người”; từ đó, chưa thực hiện hết trách nhiệm trong việc phát triển đội ngũ nhà giáo, giảng viên. Thứ hai, năng lực QLNN của các cơ quan, cán bộ, công chức có thẩm quyền còn hạn chế. Việc phối hợp với các bộ, ngành, UBND cấp tỉnh chưa thật sự hiệu quả. Thứ ba, trao quyền và đảm bảo các cơ chế về tự chủ nhân sự cho các trường đại học công lập còn hạn chế. Thứ tư, năng lực tài chính của nước ta còn hạn hẹp. Kết luận chương 3 Ở chương 3, nghiên cứu sinh tập trung phân tích thực trạng nội dung QLNN đối với giảng viên trường ĐHCL gắn liền với chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan QLNN có thẩm quyền. Từ công tác xây dựng và ban hành văn bản đến quy hoạch, tuyển dụng, sử dụng, đánh giá giảng viên; từ đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng chính sách đến thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm trong hoạt động quản lý giảng viên. Trong chương này, tác giả đã có những khảo sát thực tế, trên cơ sở các số liệu thu thập được đã rút ra nhận xét về những kết quả làm được và những vấn đề còn tồn tại. Qua những đánh giá về thực trạng, nghiên cứu sinh đã xác định nguyên nhân của những kết quả và tồn tại đó: từ vấn đề về tư duy, nhận thức đến cơ chế quản lý, và năng lực đội ngũ CB, CC trong cơ quan QLNN. Đây là căn cứ quan trọng để nghiên cứu sinh đề xuất hệ thống các giải pháp nâng cao hiệu quả QLNN đối với giảng viên ở chương sau. 18