1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của luận án
Trải suốt lịch sử nhân loại, nguồn sinh vật biển và nguồn thực vật đã
trở thành nguồn nguyên liệu tiềm năng cho nghiên cứu phát hiện các biệt
dược phục vụ chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Hơn 70% thuốc chống ung thư
trên thị trường hiện nay có nguồn gốc thiên nhiên hoặc được tổng hợp theo
mẫu hình cấu trúc của hợp chất thiên nhiên. Song song bệnh ung thư hiện
đang là vấn đề đau đầu của các nhà khoa học, các căn bệnh liên quan đến
kháng sinh trước đây được điều trị bằng cách dùng các thuốc kháng sinh như
penicillin, cephalosporin... Tuy nhiên, hiện nay đã xuất hiện tình trạng lạm
dụng thuốc kháng sinh không những ở Việt Nam và cả trên thế giới, ngoài
các nguyên nhân thường gặp như ở các quốc gia khác, còn có nguyên nhân từ
thói quen tự chữa trị và “bắt chước” đơn thuốc của người dân. Chính những
nguyên nhân này làm xuất hiện hiện tượng gọi là kháng kháng sinh. Kháng
kháng sinh là tình trạng các vi sinh vật như vi khuẩn, vi rút, nấm và ký sinh
trùng thay đổi cách thức hoạt động, làm cho các thuốc trị bệnh do chúng gây
ra trở nên vô hiệu.
Vai trò quan trọng của các hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh học
đã được khẳng định từ các nền y học cổ truyền cho đến y học hiện đại. Giá trị
của chúng không chỉ có công dụng trực tiếp làm thuốc chữa bệnh mà vì còn
có thể dùng làm nguyên mẫu hoặc cấu trúc dẫn đường cho sự phát hiện và
phát triển nhiều dược phẩm mới. Trong việc nỗ lực điều tra, nghiên cứu và
tìm kiếm nguồn dược liệu phục vụ cho các chương trình chăm sóc sức khỏe
cộng đồng, việc thực hiện các nghiên cứu, tìm kiếm các hợp chất có nguồn gốc
từ thiên nhiên có hoạt tính gây độc tế bào, ức chế sự phát triển của tế bào ung
thư, các nguồn kháng sinh thế hệ mới… để ứng dụng trong phòng ngừa, chữa
trị các bệnh ung thư, kháng sinh, kháng lao… là một trong những nhiệm vụ đặc
biệt quan trọng đã và đang được các nhà khoa học trong và ngoài nước quan
tâm. Bên cạnh các nguồn tài nguyên thực vật có mạch trên đất liền, nguồn tài
nguyên sinh vật biển, nguồn tài nguyên thực vật rừng ngập mặn và thực vật
tham gia ngập mặn đã và đang trở thành đối tượng thu hút nhiều sự quan tâm
của các nhà khoa học trong lĩnh vực y sinh-dược học. Nhiệm vụ điều tra, tìm
kiếm các chất có hoạt tính sinh học trong các loài thực vật thuộc rừng ngập
mặn đã và đang được triển khai, đang được nhiều cơ sở nghiên cứu quan tâm
và theo đuổi nghiên cứu.
Vì vậy đề tài “Nghiên cứu thành phần hoá học và hoạt tính sinh
học của lá cây Giá (Excoecaria agallocha L.) và cây Đơn lá đỏ
(Excoecaria cochinchinensis Lour.)” được thực hiện nhằm mục tiêu phát
hiện được các hoạt chất có tiềm năng từ cây Giá và Đơn lá đỏ góp phần làm
