Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên trường Đại học sư phạm

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

6
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận án "Phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên trường Đại học sư phạm" là đề xuất một số biện pháp sư phạm để phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên trường Đại học sư phạm. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên trường Đại học sư phạm

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM __________________________________________________ DƢƠNG THỊ THÚY HÀ PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG TỰ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CHO SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM Chuyên ngành : Lý luận và Lịch sử Giáo dục Mã số : 9.14.01.02 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Hà Nội, 2021
Công trình được hoàn thành tại VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS. TS NGUYỄN ĐỨC MINH 2. PGS.TS NGUYỄN HỒNG THUẬN Phản biện 1: .................................................................... .................................................................... Phản biện 2: .................................................................... .................................................................... Phản biện 3: .................................................................... .................................................................... Luận án sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng chấm luận án cấp Viện họp tại Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, 101 Trần Hƣng Đạo, Hà Nội Vào hồi ..... giờ ..... ngày ..... tháng .... năm..... Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thƣ viện Quốc gia Việt Nam - Thƣ viện Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam
1 -MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Tự đánh giá là một kỹ năng quan trọng cần hình thành và phát triển cho sinh viên, vì khi ra trường sinh viên sư phạm sẽ đối mặt với việc dạy, hướng dẫn học sinh phát triển các phẩm chất và kỹ năng, trong đó có kỹ năng tự đánh giá. Khi sinh viên có kỹ năng tự đánh giá thì quá trình học tập mới thực sự diễn ra một cách tự giác, tích cực, chủ động và hiệu quả. Kỹ năng tự đánh giá cũng giúp cho sinh viên, trong quá trình rèn luyện, tu dưỡng, phát triển ưu điểm, tự mình sửa chữa khuyết điểm để ngày càng tiến bộ. Tuy nhiên, hiện nay kỹ năng tự đánh giá của SV chưa tốt, việc giáo dục phát triển kỹ năng tự đánh giá cho SV chưa được chú trọng, chưa có những nghiên cứu tổng thể về phát triển kỹ năng tự đánh giá cho SV mà chỉ có những nghiên cứu những khía cạnh riêng biệt Kỹ năng tự đánh giá là kỹ năng quan trọng cần hình thành cho SV. Tuy nhiên, hiện nay kỹ năng tự đánh giá của SV chưa tốt, trong khi đó chưa có những nghiên cứu tổng thể về giáo dục phát triển kỹ năng tự đánh giá cho SV. Việc giáo dục phát triển kỹ năng tự đánh giá cho SV chưa được chú trọng. Để làm tốt việc này thì ngay trong quá trình đào tạo, sinh viên sư phạm phải được phát triển kỹ năng tự đánh giá. Với các lý do trên, chúng tôi chọn “Phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên trƣờng Đại học sƣ phạm” làm đề tài nghiên cứu của luận án vì có tính cấp thiết cao và có ý nghĩa cả trong lý luận và thực tiễn. 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất một số biện pháp sư phạm để phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên trường Đại học sư phạm. 3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Quá trình phát triển kỹ năng TĐG của SV trường sư phạm - Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động phát triển KN tự đánh giá KQHT của sinh viên trường Đại học Sư phạm. 4. Giả thuyết nghiên cứu Hiện nay, việc phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT của sinh viên sư phạm chưa được quan tâm phát triển một cách đầy đủ, năng lực tự đánh giá KQHT của SVSP hiện nay chưa đáp ứng yêu cầu của chương trình đào tạo, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới của giáo dục phổ thông. Nếu có một số biện pháp sư phạm như: Xây dựng quy trình phát triển kỹ năng TĐG KQHT; Hướng dẫn tổ chức dạy học phát triển kỹ năng tự đánh giá của sinh viên cho đội ngũ giảng viên sư phạm; Trang bị kiến thức TĐG KQHT cho sinh viên đại học sư phạm; Tổ chức các hoạt động để giáo dục phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT … thì có thể cải thiện, nâng cao kỹ năng tự đánh giá KQHT cho SVSP.
2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho sinh viên đại học sư phạm 5.2. Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho sinh viên trường Đại học sư phạm Hà Nội. 5.3. Đề xuất một số biện pháp sư phạm nhằm phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho sinh viên đại học sư phạm. 5.4. Thực nghiệm sư phạm một số biện pháp phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho sinh viên đại học sư phạm. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu trên mẫu sinh viên năm thứ nhất, thứ hai và thứ 3 khoa Tâm lý giáo dục, Sinh học, Vật lý, Hóa học - Trường Đại học sư phạm. Về địa bàn nghiên cứu: Triển khai nghiên cứu tại trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Sư phạm Đà Nẵng, Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. 7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Cách tiếp cận nghiên cứu 7.2. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận 7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp dùng phiếu hỏi (Anket), phương pháp thực nghiệm sư phạm 7.2.3. Các phương pháp khác - Phương pháp chuyên gia - Phương pháp xử lý dữ liệu 8. Luận điểm bảo vệ của luận án 8.1. Kỹ năng TĐG KQHT là kỹ năng quan trọng cần hình thành phát triển cho sinh viên. Vì kỹ năng tự đánh giá KQHT của sinh viên có quan hệ chặt chẽ với các kỹ năng học tập khác và với kết quả học tập của SVSP; Kỹ năng tự đánh giá TĐG KQHT được hình thành phát triển trong quá trình học tập rèn luyện và chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố như chương trình đào tạo, nhận thức của sinh viên, nhận thức của giảng viên, tổ chức thực hiện, điều kiện vật chất, trang thiết bị, thời lượng giảng dạy học tập... 8.2. Phát triển kỹ năng tự đánh giá cho sinh viên sẽ đạt kết quả mong muốn nếu sinh viên được giáo dục, rèn luyện một cách bài bản bởi giảng viên, chuyên gia giáo dục có kinh nghiệm.
3 8.3. Kỹ năng tự đánh giá không tự hình thành mà cần phải qua giáo dục và rèn luyện từ quá trình bắt đầu đào tạo trong trường sư phạm đến thời kỳ hoạt động nghề nghiệp của giáo viên. Để phát triển được kỹ năng này, nhà trường có thể tổ chức, hướng dẫn sinh viên rèn luyện trong các nhiệm vụ thực hành sư phạm và thực hành bộ môn. 9. Đóng góp mới của luận án - Về lý luận: Kết quả nghiên cứu của luận án bổ sung và làm phong phú về lý luận ĐG, TĐG, kỹ năng tự đánh giá KQHT,... xác định cấu trúc của kỹ năng tự đánh giá KQHT,... nhằm nâng cao hiệu quả của việc giáo dục phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho sinh viên sư phạm. Luận án đã xây dựng được khung lý luận về phát triển kỹ năng TĐG KQHT cho sinh viên sư phạm. + Luận án đã đề xuất quy trình phát triển kỹ năng TĐG KQHT của SVSP, gồm 3 giai đoạn với các bước cụ thể có thể áp dụng vào thực tiễn đào tạo của trường ĐHSP. - Về thực tiễn: - Xây dựng quy trình rèn luyện và đề xuất các biện pháp phát triển KN tự đánh giá KQHT cho SV phù hợp với các quan điểm giáo dục hiện đại, có tính khả thi, tác động tích cực đến sự phát triển KN tự đánh giá KQHT cho SV. - Luận án đã đề xuất 3 biện pháp phát triển kỹ năng TĐG KQHT cho SV ĐHSP có tính khả thi và có thể áp dụng trong đào tạo SV ĐHSP. Đó là các biện pháp: Đề xuất quy trình phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT; Trang bị kiến thức tự đánh giá KQHT cho sinh viên sư phạm; Tổ chức các hoạt động để phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho sinh viên sư phạm. 10. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, danh mục các công trình công bố liên quan tới đề tài nghiên cứu, luận án được cấu trúc gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên đại học sư phạm. Chương 2: Thực trạng phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên đại học sư phạm. Chương 3: Biện pháp phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên đại học sư phạm và thực nghiệm sư phạm.
4 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG TỰ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu về đánh giá KQHT 1.1.1. Các nghiên cứu về đánh giá KQHT Trong lịch sử phát triển của hoạt động giáo dục nói chung và hoạt động dạy học nói riêng, vấn đề đánh giá KQHT của người học được coi như một bộ phận cấu thành quan trọng của quá trình dạy học. Đã từ lâu việc đánh giá KQHT của người học được quy định dưới dạng kì thi và kiểm tra với các mức độ, hình thức và mục đích khác nhau. Tuy nhiên, có một vấn đề luôn được đặt ra là làm thế nào để đánh giá khách quan, chính xác KQHT của người học. Các nhà khoa học không ngừng nghiên cứu để xây dựng những công cụ, kỹ thuật… nhằm đánh giá KQHT của người học một cách có hiệu quả. 1.1.2. Các nghiên cứu về tự đánh giá KQHT Các nghiên cứu về những vấn đề có liên quan đến tự đánh giá của sinh viên trong người học tập trung vào những nội dung sau: - Xác định vai trò của tự đánh giá: đó là tự đánh giá đóng một vai trò quan trọng của một chu kì học tập của người học, tự đánh giá sẽ khuyến khích người học đặt ra mục tiêu cao hơn và nỗ lực hết sức để đạt mục tiêu học tập của mình; tự đánh giá là một nguyên tắc quan trọng trong mọi vấn đề để từng bước đi tới thành công, tránh thất bại trong mọi công việc, đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò của sự tự đánh giá đến sự hình thành và phát triển nhân cách. - Tự đánh giá có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giúp sinh viên tự phê phán đánh giá các công việc của họ với các điểm mạnh và điểm yếu của mình. Quá trình tự đánh giá thường là một phần của đánh giá quá trình hơn là đánh giá kết quả. - Tự đánh giá trong giáo dục liên quan đến việc người học tự đánh giá, tự bình phẩm và phán quyết công việc học tập của mình. Các quyết định đánh giá do người học đưa ra dựa trên các báo cáo, các bài luận, các bài trình bày, bài luận văn hay luận án của chính họ. - Tự đánh giá là một cách đánh giá giúp người học nhận ra những hạn chế của bản thân trong học tập và điều chỉnh tiến trình học tập diễn ra một cách tối ưu. 1.1.3. Các nghiên cứu về tự đánh giá KQHT của sinh viên đại học sƣ phạm Các nghiên cứu về những vấn đề có liên quan đến tự đánh giá KQHT của sinh viên đại học sư phạm tập trung vào những nội dung sau: - Tự đánh giá được xem như một hình thức đánh giá dự báo (chẩn đoán) và là một
5 hình thức phổ biến của KT - ĐG quá trình. - Tự đánh giá có vai trò quan trọng đối với sự phát triển nhân cách, là điều kiện bên trong điều khiển, điều chỉnh sự phát triển nhân cách của mỗi cá nhân. - Việc nâng cao khả năng tự đánh giá thái độ học tập của sinh viên có ảnh hưởng tích cực đối với sự phát triển thái độ học tập. - Tự đánh giá tạo điều kiện cho sinh viên điều khiển, điều chỉnh hành động một cách độc lập sáng tạo. Sự tự đánh giá phù hợp các phẩm chất tâm lý của bản thân là điều kiện tốt cho việc hình thành và phát triển nhân cách cá nhân đó. - Tự đánh giá phù hợp giữa sinh viên và tập thể có tác dụng gắn bó sinh viên với tập thể, tạo ra một không khí hòa thuận giữa tập thể với cá nhân, do đó góp phần xây dựng tập thể vững mạnh . - Nghiên cứu riêng về hoạt động tự đánh giá của sinh viên đối với thái độ tập thể có tác dụng tốt trong công tác xây dựng tập thể, công tác lựa chọn và bồi dưỡng đội ngũ lãnh đạo tập thể. Như vậy, vấn đề đánh giá, tự đánh giá trong giáo dục và dạy học đã được nhiều tổ chức, nhiều nước và nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu. Các tác giả đã đề cập tới những khía cạnh khác nhau của tự đánh giá như: tự đánh giá dưới dạng sự tự phản ánh của người học, mô hình lý thuyết tự đánh giá, một số kỹ thuật để tự đánh giá, các nguyên tắc chung nhất về đánh giá cũng như nguyên tắc đảm bảo sự thống nhất giữa đánh giá và tự đánh giá; vai trò của tự đánh giá trong giáo dục... và các đối tượng nghiên cứu cũng đa dạng nhưng chưa có nghiên cứu nào về phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho sinh viên đại học sư phạm. 1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài 1.2.1. Đánh giá (Assessment) Đánh giá (assessment) được nhiều tác giả đề cập ở các lĩnh vực khác nhau trong đời sống xã hội. Đánh giá là quá trình thu thập, phân tích các thông tin về vấn đề cần đánh giá một cách có hệ thống nhằm xem xét mức độ đạt được so với hệ thống tiêu chí/chuẩn/mục tiêu đã được đề ra từ trước để đưa ra ý kiến, phán xét, khuyến nghị nhằm giúp điều chỉnh và đạt được mục tiêu đã đề ra. 1.2.2. Đánh giá KQHT của sinh viên (Student Learning Outcome Assessment) Đánh giá kết quả học tập của người học là đánh giá mức độ hoàn thành các mục tiêu đề ra cho người học sau một giai đoạn học tập, các mục tiêu này thể hiện ở từng môn học cụ thể. Đánh giá kết quả học tập là xác định mức độ nắm được kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo
6 của người học so với yêu cầu của chương trình đề ra. Đánh giá kết quả học tập bao gồm quá trình thu thập thông tin, quá trình xử lí thông tin về trình độ, khả năng thực hiện mục tiêu đã xác định của người học nhằm tạo cơ sở cho những quyết định sư phạm của giáo viên, cho nhà trường và cho bản thân người học để giúp họ học tập tiến bộ hơn. Kết quả của việc đánh giá được thể hiện chủ yếu bằng điểm số theo thang điểm đã được quy định, ngoài ra việc đánh giá thể hiện bằng lời nhận xét của giáo viên. Kiểm tra và đánh giá là hai quá trình có quan hệ chặt chẽ với nhau. Kiểm tra là để đánh giá, đánh giá dựa trên cơ sở của kiểm tra. Đánh giá KQHT của SV là quá trình giảng viên xác định mức độ nắm được kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo của sinh viên đạt được sau một giai đoạn học tập so với yêu cầu của chương trình đề ra bằng điểm số theo thang điểm đã được quy định, ngoài ra việc đánh giá thể hiện bằng lời nhận xét của giảng viên nhằm tạo cơ sở cho những quyết định sư phạm của giảng viên, cho nhà trường và cho bản thân người học để giúp họ học tập tiến bộ hơn. Từ đó, giúp giảng viên điều chỉnh cách dạy và sinh viên điều chỉnh cách học để cải thiện thành tích, giúp trường xem xét lại chương trình và mục tiêu đào tạo. Đánh giá kết quả học tập là quá trình tập hợp và phân tích thông tin nhằm đưa ra nhận định về mức độ đạt được các kết quả học tập của người học sau quá trình học tập so với mục tiêu đã đề ra và sử dụng chúng để đưa ra các quyết định phù hợp. Như vậy, đánh giá KQHT là đánh giá về việc vận dụng tri thức, kỹ năng, thái độ của người học sau một quá trình dạy học. Đánh giá KQHT không chỉ nhằm làm rõ thực trạng học tập của người học mà còn qua đó cải biến thực trạng cho tốt hơn. Đánh giá kết quả học tập của sinh viên nhằm xác định mức độ đạt được mục tiêu học tập thông qua thu thập thông tin minh chứng về KQHT của SV trong quá trình học tập, qua đó có thể đưa ra những nhận định, phán đoán và quyết định về thành quả học tập của SV. Đây là một mặt quan trọng của ĐG trong dạy học đại học, ĐGKQHT của SV được hiểu như là hoạt động diễn ra trong quá trình dạy học đại học. Việc đánh giá kết quả học tập được xét ở đây bao hàm trong đó cả hoạt động kiểm tra, đo lường, và lượng giá để từ đó đưa ra các quyết định về thành quả học tập của SV. 1.2.3. Tự đánh giá kết quả học tập (Learning Outcome Self-asessment) Chúng tôi xác định khái niệm TĐG kết quả học tập của người học: Là quá trình chủ thể thu thập thông tin về kết quả học tập của bản thân, đối chiếu và xem xét mức độ đạt được của bản thân so với hệ thống tiêu chí/chuẩn/mục tiêu/bài học/môn học,... đã được đề
7 ra từ trước. 1.2.4. Kỹ năng (Skill) Từ các quan niệm trên về kỹ năng, chúng tôi quan niệm: Kỹ năng là sự vận dụng kiến thức, kinh nghiệm đã có nhằm thực hiện một hành động/chuỗi hành động để hành động đạt kết quả. 1.2.5. Kỹ năng tự đánh giá KQHT (Learning Outcome Self-Assessment Skill) Kỹ năng TĐG KQHT là quá trình chủ thể vận dụng kiến thức, kinh nghiệm đã có nhằm thực hiện việc thu thập thông tin về KQHT của bản thân nhằm đối chiếu và xem xét mức độ đạt được của bản thân so với hệ thống tiêu chí/chuẩn/mục tiêu/bài học/môn học...đã được đề ra từ trước. Kỹ năng TĐG KQHT của sinh viên sư phạm là quá trình sinh viên vận dụng kiến thức, kinh nghiệm đã có nhằm thực hiện việc thu thập thông tin về KQHT của bản thân nhằm đối chiếu và xem xét mức độ đạt được của bản thân so với hệ thống tiêu chí/chuẩn/mục tiêu/bài học/môn học...đã được đề ra từ trước. Từ đó, tự mình suy xét và có kế hoạch rèn luyện, bồi dưỡng....để đạt được mục tiêu đã đề ra cũng như tự điều chỉnh hành vi, hoạt động của mình để vươn tới mức độ hoàn thiện hơn. Như vậy, với phạm vi kỹ năng TĐG KQHT được xem xét trong mối quan hệ với ĐG và hoạt động dạy học, thì nó có tính chất ĐG để điều chỉnh đúng hướng quá trình học và có tính chất của việc tự học và tự học suốt đời. Kỹ năng nói chung, kỹ năng tự đánh giá KQHT của sinh viên sư phạm nói riêng thuộc loại kỹ năng phức hợp và hoàn toàn có thể tập luyện theo quy luật hình thành, phát triển và các quy trình tập luyện kỹ năng. 1.2.6. Phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT (Improve Learning Outcome Self- Assessment Skill) Phát triển kỹ năng TĐG KQHT cho sinh viên sư phạm là quá trình giảng viên tổ chức, điều khiển, hướng dẫn sinh viên hoạt động với sự phối hợp linh hoạt của những biện pháp, theo mục đích, quy trình cụ thể nhằm hình thành và phát triển kỹ năng cho sinh viên sư phạm. Sinh viên tiếp thu, lĩnh hội một cách tự giác, tích cực, độc lập và sáng tạo...để hình thành và phát triển kỹ năng TĐG KQHT của mình theo mục tiêu đào tạo. 1.3. Phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho SVSP Nội dung phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho SV gồm: - Giáo dục nâng cao nhận thức cho sinh viên về đánh giá, tự đánh giá KQHT, vai trò của TĐG, giúp sinh viên có cái nhìn tổng thể về Đánh giá cũng như TĐG KQHT của mình, về những công việc mình cần tiến hành, ý nghĩa tác dụng của công việc đó đối với sự phát triển
8 của bản thân. - Giáo dục cho sinh viên cách thức/quy trình TĐG KQHT - Sử dụng kết quả TĐG trong quá trình học tập, rèn luyện. 1.4. Một số yếu tố ảnh hƣởng tới việc phát triển KN tự đánh giá KQHT Kết luận chƣơng 1. Vai trò của tự đánh giá KQHT đã được khẳng định trong thực tiễn, kỹ năng TĐG KQHT là KN quan trọng cần hình thành cho SV. Chưa có nghiên cứu nào đưa ra được quy trình và biện pháp phát triển KN tự đánh giá KQHT cho SV nói chung và SVSP nói riêng, đặc biệt chưa coi việc hình thành, phát triển KN tự đánh giá KQHT như là mục tiêu phát triển NL cho người học đại học, phát triển KN. Bản thân khái niệm "KN tự đánh giá KQHT"cũng cần được nghiên cứu làm rõ. Luận án đã phân tích và xác định: TĐG kết quả học tập của người học, là quá trình sinh viên vận dụng kiến thức, kinh nghiệm đã có nhằm thực hiện việc thu thập thông tin về KQHT của bản thân, đối chiếu và xem xét mức độ đạt được của bản thân so với hệ thống tiêu chí/chuẩn/mục tiêu/bài học/môn học,... đã được đề ra từ trước. Từ đó, tự mình suy xét và có kế hoạch học tập, rèn luyện, bồi dưỡng,... để đạt được mục tiêu đã đề ra cũng như tự điều chỉnh hành vi, hoạt động của mình để vươn tới mức độ hoàn thiện hơn. - Kỹ năng TĐG KQHT của sinh viên sư phạm là quá trình sinh viên vận dụng kiến thức, kinh nghiệm đã có nhằm thực hiện việc thu thập thông tin về KQHT của bản thân nhằm đối chiếu và xem xét mức độ đạt được của bản thân so với hệ thống tiêu chí/chuẩn/mục tiêu/bài học/môn học...đã được đề ra từ trước. Từ đó, tự mình suy xét và có kế hoạch rèn luyện, bồi dưỡng....để đạt được mục tiêu đã đề ra cũng như tự điều chỉnh hành vi, hoạt động của mình để vươn tới mức độ hoàn thiện hơn. Phát triển KN tự đánh giá KQHT cho SV là nói đến toàn bộ những công việc, hoạt động giúp phát triển những điều kiện bên trong của sự hình thành, phát triển KN tự đánh giá KQHT của SV (Nhận thức, nhu cầu, ý chí…) và giúp SV thực hiện hệ thống thao tác của hành động tự đánh giá KQHT theo trình tự logic phù hợp, thực hiện tự đánh giá KQHT có kết quả tốt hơn. Phát triển KN tự đánh giá KQHT cho SV bị chi phối bởi những điều kiện bên trong và những yếu tố khách quan bên ngoài. Một mặt, nó chịu sự chi phối bởi nhận thức, thái độ, động cơ học tập, thói quen lập kế hoạch học tập và tự đánh giá KQHT của SV…; Các cơ sở lý luận quan trọng này sẽ giúp tác giả luận án xây dựng quy trình và các biện pháp phát triển KN tự đánh giá KQHT cho SV sư phạm.
9 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG TỰ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM 2.1. Khái quát về quá trình điều tra, khảo sát thực trạng 2.1.1. Mục đích khảo sát Khảo sát nhằm thu thập số liệu về thực trạng phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập của sinh viên sư phạm, bao gồm cách thức và kết quả, hạn chế của hoạt động phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên ở các trường Đại học sư phạm, nhận thức của sinh viên về quan điểm tự đánh giá kết quả học tập, về kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập, hình thức giảng viên sử dụng để kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên, ... Từ đó, tạo cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất các biện pháp phát triển kỹ năng TĐG KQHT cho sinh viên sư phạm. 2.1.2. Nội dung khảo sát Nội dung khảo sát được tập trung vào những vấn đề sau: - Thực trạng nhận thức về kỹ năng TĐG KQHT của SV - Thực trạng phát triển kỹ năng TĐG KQHT cho sinh viên - Thực trạng của các yếu tố ảnh hưởng của các yếu tố đến hoạt động phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên ở trường sư phạm 2.1.3. Địa bàn khảo sát Chúng tôi tiến hành khảo sát ở 03 trường Đại học Sư phạm là địa bàn nghiên cứu đại diện 3 miền Bắc, Trung, Nam của đất nước gồm: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh và Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng. 2.1.4. Đối tƣợng, phƣơng pháp và công cụ khảo sát 2.1.4.1. Đối tượng khảo sát Với mục đích và địa bàn khảo sát trên, chúng tôi tiến hành khảo sát trên những đối tượng sau: Tổng số người trả lời phiếu là 480 người, trong đó có 30 GV và 450 SV. Tổng số phiếu thu về là 480 phiếu. 2.1.4.2. Phương pháp và công cụ khảo sát + Khảo sát bằng phiếu hỏi + Khảo sát bằng phương pháp khác: Phương pháp phỏng vấn, phương pháp quan
10 sát, phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động giáo dục Phương pháp đàm thoại 2.1.5. Kỹ thuật phân tích dữ liệu Kết quả phân tích đánh giá thực trạng được sử dụng các phương pháp toán học, thống kê như các bảng tần suất các ý kiến đánh giá ở các mực độ của các câu hỏi. Giá trị trung bình của các mức độ (Mean) ( ) ( ) ( ) ( ) ∑ ( ) : mức độ được lựa chọn trong thang đánh giá ( ): tần suất của người trả lời ở mức độ n: Số lượng người trả lời phiếu đánh giá Phương sai S2 (Variance) và độ lệch chuẩn S (Std.Deviation): là các tham số đo mức độ phân tán của các số liệu quanh giá trị trung bình cộng. ∑ ( ) √∑ ( ) S= (Độ lệch chuẩn S càng nhỏ, chứng tỏ ý kiến đánh giá càng ít phân tán) Độ tin cậy của thang đo: Cronbach,s Alpha. Hệ số tin cậy Cronbach,s Alpha chỉ cho biết các đo lường có liên kết với nhau hay không. Các tiêu chí được sử dụng khi thực hiện đánh giá độ tin cậy thang đo: - Loại các biến quan sát có hệ số tương quan biến-tổng nhỏ (nhỏ hơn 0,3); tiêu chuẩn chọn thang đo khi có độ tin cậy Alpha lớn hơn 0,6 (Alpha càng lớn thì độ tin cậy nhất quán nội tại càng cao). - Các mức giá trị của Alpha: lớn hơn 0,8 là thang đo lường tốt; từ 0,7 đến 0,8 là sử dụng được; từ 0,6 trở lên là có thể sử dụng trong trường hợp khái niệm nghiên cứu là mới hoặc là mới trong bối cảnh nghiên cứu. - Các biến quan sát có tương quan biến-tổng nhỏ (nhỏ hơn 0,4) được xem là biến rác thì sẽ được loại ra và thang đo được chấp nhận khi hệ số tin cậy Alpha đạt yêu cầu (lớn hơn 0,7). Cách xử lý số liệu theo thang đo likert Trong phiếu khảo sát, chúng tôi có sử dụng một số câu hỏi thiết kế theo thang đo likert 3 mức độ và 4 mức độ. Với thang đo likert 3 mức độ, khoảng cách giữa các bậc là: = = 0,67
11 Do đó, mức 1 có giá trị trung bình nằm trong khoảng: 1,00 đến 1,67; mức 2 có giá trị trung bình nằm trong khoảng từ 1,67 đến 2,34; mức 3 có giá trị trung bình nằm trong khoảng từ 2,34 đến và bằng 3,0. Với thang đo linkert 4 mức độ, khoảng cách giữa các bậc là: = 0,75 Do đó, mức 1 có giá trị trung bình nằm trong khoảng: 1,00 đến 1,75 (Mức Yếu); mức 2 có giá trị trung bình nằm trong khoảng 1,75 đến 2,5 (Mức Trung bình); mức 3 có giá trị trung bình nằm trong khoảng từ 2,5 đến 3,25 (Mức Khá); mức 4 có giá trị trung bình nằm trong khoảng từ 3,25 đến và bằng 4,0 (Mức Tốt). Kết quả khảo sát 2.2. Thực trạng nhận thức và biểu hiện kỹ năng tự đánh giá KQHT của sinh viên đại học sƣ phạm 2.2.1. Quan niệm của sinh viên về kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập Kết quả khảo sát được tổng cho thấy: Theo ý kiến tự đánh giá của SV và GV đánh giá về kỹ năng tự đánh giá KQHT của SV ở mức khá (ĐTB=2,89 và trung bình (ĐTB =2,47) Các "Kỹ năng thu thập thông tin về KQHT" và (ĐTB=3,11) được sinh viên tự đánh giá đạt ở mức độ khá và tốt nhất trong các kỹ năng thành phần. Nhìn chung, phần lớn SV đã sử dụng được các phương pháp và công cụ đánh giá để tự đánh giá KQHT của bản thân. Các kỹ năng còn lại như: “Kỹ năng so sánh, đối chiếu KQHT của bản thân với mục tiêu, yêu cầu học tập”; “KN nhận dạng điểm mạnh, điểm yếu của bản thân” và “KN điều chỉnh kế hoạch học tập nhằm nâng cao kết quả học tập” của SV đạt ở mức khá (ĐTB= 2,88 ; 2,84 và 2,74). Sinh viên còn gặp khó khăn trong việc so sánh, đối chiếu KQHT với mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ học tập là khả năng vận dụng những tri thức, kinh nghiệm của bản thân đã có nhằm xác định mức độ kiến thức, kỹ năng của bản thân so với hệ thống tiêu chí/chuẩn/mục tiêu/bài học/môn học... đã được đề ra từ trước. Chưa biết vận dụng những tri thức, kinh nghiệm và kết quả so sánh, đối chiếu với mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ học tập để xác định điểm mạnh, điểm yếu của bản thân và để điều chỉnh mục tiêu, phương pháp, nội dung, hình thức, thời lượng học tập phù hợp với bản thân. 2.2.2. Nhận thức của sinh viên về kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập Nhận thức là cơ sở quan trọng của hành động, khi người học ý thức được về nhiệm vụ đặt ra, họ có được thái độ đúng đắn, từ đó có được động cơ, tạo đà cho hứng thú, góp phần nâng cao hiệu quả học tập. Kết quả cho thấy, chỉ có 11.6% sinh viên khảo sát có nhận thức đúng và đầy đủ về kỹ
12 năng tự đánh giá kết quả học tập của sinh viên. Phần lớn sinh viên đã nhận thức được vai trò của tự đánh giá kết quả học tập của sinh viên: Thứ nhất là, “Tạo động lực thúc đẩy tính tích cực học tập của SV” (ĐTB= 3,19). Theo ý kiến của SV, mục tiêu TĐG KQHT giúp cho việc phát hiện chính xác, kịp thời và điều chỉnh những sai lệch trong quá trình phát triển của người học so với mục tiêu dạy học, từ đó thúc đẩy tính tích cực học tập của SV. Thứ hai là, “Phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu của SV” (ĐTB=3,08 ) Thứ ba là, “Hình thành ở SV nhu cầu và kỹ năng tự ĐGKQHT của bản thân” (ĐTB= 3,07) góp phần đổi mới phương pháp dạy và học, đây là một trong những khâu then chốt trong quá trình đổi mới giáo dục, là một trong những động lực đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng học tập, đảm bảo các mục tiêu giáo dục. 2.2.3. Biểu hiện kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập của sinh viên đại học sƣ phạm 2.2.3.1. KN nhận dạng điểm mạnh, điểm yếu của bản thân Việc xác định mục tiêu, nhiệm vụ học tập, điểm mạnh và điểm yếu của bản thân trong học tập giúp cho SV thấy rõ cái đích cần phải đạt được sau một hoạt động học tập nào đó. Khi người học thấy rõ được mục đích cần đạt được, họ sẽ chủ động hơn trong việc tiến hành hoạt động học tập để đạt được mục đích hay việc xác định mức độ đạt được mục đích đề ra. Khi SV xác định được mục tiêu, nhiệm vụ học tập giúp nâng cao hiệu quả học tập, là cơ sở để thực hiện việc tự đánh giá KQHT. 2.2.3.2. Kỹ năng thu thập thông tin về KQHT Thu thập thông tin có vị trí quan trọng trong quá trình tự đánh giá KQHT giúp sinh viên biết cách tìm kiếm và sử dụng thông tin hiệu quả, có đủ tư liệu để thiết kế từng nội dung trong bài học/môn học/học kỳ…. Đây là một trong những bước rất quan trọng của việc TĐG KQHT của SV và bước này cũng có tính chất quyết định đối với toàn bộ hoạt động ĐG, nếu thông tin thu được tốt thì mới ĐG được chính xác, ngược lại sẽ dẫn đến việc ĐG không chính xác. Qua phiếu hỏi, chúng tôi thấy các em thường TĐG kiến thức bằng cách: “Trao đổi với bạn học về nội dung bài học” (ĐTB=2,38); “Diễn đạt bằng hình ảnh minh họa chi tiết hay phác thảo các nét chính nội dung đã học” (ĐTB=2,20) để tự kiểm tra; “Đọc thêm tài liệu tham khảo để bổ sung kiến thức”(ĐTB=2,18). Theo ý kiến của GV và SV, việc “Tự học, tự
13 làm đề cương ôn tập” ít được SV thực hiện. 2.2.3.3. KN so sánh, đối chiếu KQHT của bản thân với mục tiêu, yêu cầu học tập Qua phần trả lời ở bảng hỏi, hầu hết sinh viên chỉ TĐG sản phẩm của mình thông qua đáp án cho sẵn, bài làm mẫu và TĐG qua ĐG của GV để biết những kiến thức, KN đã nắm được và chưa nắm được; rất ít sinh viên đối chiếu kiến thức, KN của mình với mục tiêu, nhiệm vụ môn học cũng như tự kiểm tra về KN học tập, kiến thức. 2.2.3.4. KN điều chỉnh kế hoạch học tập nhằm nâng cao kết quả học tập Kết quả khảo sát cho thấy, sinh viên chưa thực hiện thường xuyên kĩ năng “Tự đề ra kế hoạch học tập phù hợp để việc học tập đạt hiệu quả ngày càng cao” (ĐTB=1,72) (bảng 8). Nhìn chung, SV đã biết xây dựng kế hoạch học tập, tuy nhiên còn gặp khó khăn trong việc thực hiện đúng thời gian biểu và điều chỉnh kế hoạch dựa trên việc tổng kết kinh nghiệm, tự đánh giá, những điểm thuận lợi và khó khăn trong quá trình học tập, rèn luyện, quá trình ĐG, TĐG KQHT của bản thân. 2.2.4. Những hình thức giảng viên sử dụng để kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên Kết quả khảo sát cho thấy, các giảng viên sử dụng đa dạng các phương pháp kiểm tra trong đánh giá thường xuyên, như tự luận, tiểu luận, trắc nghiệm trên máy tính, thực hành, giao bài tập, đánh giá chuyên cần, thái độ tham gia thảo luận, vấn đáp. Tuy nhiên, hình thức “sinh viên tự đánh giá” còn chưa sử dụng thường xuyên (ĐTB=1,92), chỉ có 5,8% sinh viên thực hiện hoạt động này (bảng 2.5). Ý kiến của SV khi trao đổi với chúng tôi khi làm bài tiểu luận một số bạn thường copy bài lẫn nhau, không thể hiện sự nghiêm túc, công bằng và sáng tạo trong hình thức kiểm tra này. 2.3. Thực trạng phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên đại học sƣ phạm 2.3.1. Thực trạng sử dụng các con đƣờng phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên đại học sƣ phạm Về phương pháp, phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho sinh viên, giảng viên ở các trường sư phạm đã sử dụng các phương pháp như: “Hướng dẫn SV đánh giá, tự đánh giá thông qua phiếu hướng dẫn tự đánh giá KQHT” (ĐTB= 2.17); hay “phát triển KN TĐG cho người học thông qua việc SV TĐG lẫn nhau trong quá trình học tập/làm việc nhóm” (ĐTB= 1.78) và “phát triển KN TĐG cho người học thông qua việc phối hợp các biện pháp đánh giá” (ĐTB= 1.76);
14 Về kỹ năng, đã hình thành cho sinh viên “Biết cách thu thập thông tin để TĐG KQHT” (ĐTB= 1.78 và 1,64); Giảng viên đã rèn luyện cho SV cách thu thập thông tin về kiến thức, kĩ năng của bản thân từ việc tham khảo SGK, các tài liệu học tập, ...Trong quá trình học, nhiều khi thông qua việc đọc sách, tài liệu tham khảo SV cũng có thể nhận ra được những vấn đề hiểu chưa đúng, chưa đủ, chưa cặn kẽ của bản thân và những thông tin đó sẽ giúp cho họ điều chỉnh nhận thức chưa chính xác đó. Do đó, đọc sách, tài liệu tham khảo, cũng có thể cung cấp những thông tin quan trọng giúp SV có thể TĐG về kiến thức, kỹ năng của bản thân. Tuy nhiên, việc “phát triển KN TĐG KQHT bằng cách cho sinh viên cách xác định mục tiêu, nhiệm vụ học tập để tự đánh giá KQHT” và “phát triển cho SV kỹ năng/thao tác so sánh, phân tích, tổng hợp để TĐG KQHT”còn chưa được thường xuyên (ĐTB= 1.76 và 1,61). Điều này ảnh hưởng phần nào đến thực trạng phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT của SV và đây cũng là những kỹ năng tự đánh giá KQHT mà sinh viên còn gặp khó khăn hiện nay. 2.3.2. Thực trạng ảnh hƣởng của các yếu tố đến phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên ở trƣờng đại học sƣ phạm Kết quả nghiên cứu cho thấy, có các yếu tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến kĩ năng tự đánh giá KQHT của sinh viên. - Thứ nhất là, nhận thức của sinh viên (ĐTB= 3,37) sinh viên có nhận thức chưa đầy đủ về tầm quan trọng của kĩ năng tự đánh giá KQHT, đặc biệt trong phương thức đào tạo theo học chế tín chỉ. Thứ hai là, ý thức, thái độ của sinh viên (ĐTB= 3,27)- Điều kiện quan trọng ảnh hưởng đến kĩ năng tự đánh giá KQHT của sinh viên là hứng thú cho trong học tập, phải chuẩn bị cho SV những điều kiện cần thiết như KN xác định mục tiêu, KN phân tích so sánh, tổng hợp. GV cần được tập huấn chu đáo và có tài liệu hướng dẫn cụ thể. KN này cần phải được rèn luyện ngay từ năm thứ nhất, có như vậy SV mới có thói quen và nhu cầu TĐG KQHT của mình. Ngoài ra, còn có một số yếu tố khác như: “Thời lượng giảng dạy, học tập” (ĐTB=3,03). và “Quy chế, quy định về tự đánh giá KQHT của SV” (ĐTB=2,93) ảnh hưởng đến kỹ năng tự đánh giá KQHT của SV.
15 2.4. Đánh giá chung về thực trạng 2.4.1. Kết quả đạt đƣợc và nguyên nhân Qua khảo sát với nhiều phương pháp khác nhau về thực trạng phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập của sinh viên sư phạm, chúng tôi nhận thấy: Kết quả khảo sát chương 2 cho biết đa số giảng viên đã hiểu đúng về khái niệm TĐG KQHT, tuy nhiên một số sinh viên chưa nhận thức đúng và hiểu đúng và đầy đủ về khái niệm này. Kết quả khảo sát cho thấy, đa số giảng viên (98,3%) và sinh viên (97,6%) đều nhận thức được tầm quan trọng và sự cần thiết của việc phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên. Tuy nhiên, theo ý kiến của sinh viên, chỉ có 22,7% SV đã được giảng viên dạy môn đánh giá hoặc do giảng viên dạy bộ môn hướng dẫn kỹ năng tự đánh giá KQHT thông qua giờ giảng lồng ghép vào các môn học. 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân Ngoài ra, khi nói đến các yếu tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến phát triển kỹ năng TĐG KQHT, thì có một số sinh viên có nhận thức chưa đầy đủ về tầm quan trọng của việc phát triển kỹ năng TĐG KQHT, đặc biệt trong phương thức đào tạo theo học chế tín chỉ. Có một số sinh viên chưa nhận thức đúng về mối quan hệ giữa TĐG KQHT và quá trình dạy học, nhận thức về TĐG KQHT chưa thật toàn diện, đầy đủ. Đây là vấn đề mới mà một số GV chưa nhận thức được tầm quan trọng; chưa hiểu về mặt lý luận và chưa nắm được kỹ năng TĐG KQHT của SV; Phần lớn GV, chưa được tập huấn và chưa có tài liệu hướng dẫn cụ thể nên còn lúng túng trong hoạt động này. Ngoài ra, còn có một số yếu tố khác như: Thời lượng giảng dạy, học tập và quy chế, quy định về TĐG KQHT của SV ảnh hưởng đến việc phát triển kỹ năng TĐG KQHT của SV. Kết luận chƣơng 2 Kết quả khảo sát này là cơ sở để tác giả nghiên cứu đề ra các biện pháp nhằm phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho sinh viên đại học sư phạm, nhằm khắc phục những tồn tại của thực trạng trên, góp phần tích cực vào việc nâng cao hiệu quả của dạy học nói chung và tự đánh giá KQHT của sinh viên nói riêng ở các trường đại học sư phạm hiện nay.
16 CHƢƠNG 3 BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG TỰ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM VÀ THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 3.1. Các nguyên tắc xây dựng và đề xuất biện pháp phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho sinh viên sƣ phạm 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu đào tạo giáo viên ở trường đại học 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo phát huy vai trò chủ thể tích cực của sinh viên 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi và thực tiễn 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển 3.2. Biện pháp phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho sinh viên đại học sƣ phạm Luận án đề xuất 3 biện pháp phát triển kỹ năng TĐG KQHT cho sinh viên ĐHSP bao gồm: + Biện pháp 1: Đề xuất sử dụng quy trình phát triển kỹ năng TĐG KQHT cho sinh viên trường đại học sư phạm. + Biện pháp 2: Trang bị kiến thức TĐG KQHT cho sinh viên đại học sư phạm + Biện pháp 3: Tổ chức các hoạt động để giáo dục phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho sinh viên trường đại học sư phạm. 3.3. Thực nghiệm sƣ phạm 3.3.1. Khái quát về thực nghiệm sƣ phạm 3.3.1.1. Mục đích thực nghiệm Tiến hành thực hiện các biện pháp đã xây dựng vào quá trình rèn luyện KN TĐG KQHT cho sinh viên đại học sư phạm Hà Nội nhằm kiểm nghiệm tính hiệu quả và khả thi của các biện pháp phát triển kỹ năng TĐG KQHT cho SV đã được đề xuất, qua đó chứng minh giả thuyết nghiên cứu đã đặt ra. 3.3.1.2. Nội dung thực nghiệm Chúng tôi tiến hành khảo sát: dạy thực nghiệm (Chuyên đề Phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho sinh viên sư phạm); Phiếu bài tập (củng cố, rèn luyện KN TĐG). (xem phụ lục). Chúng tôi tiến hành thực nghiệm biện pháp 2: " Trang bị kiến thức và kỹ năng TĐG KQHT cho sinh viên SP" và biện pháp 4: "Tổ chức các hoạt động để giáo dục phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho SVSP". Lý do chọn 2 biện pháp này để thực nghiệm vì đó là 2 biện pháp cơ bản trang bị cả kiến thức và kỹ năng cho sinh viên sư phạm. - Đối với nhóm thực nghiệm: Áp dụng các biện pháp đã xây dựng vào việc phát triển KN TĐG KQHT - Đối với nhóm đối chứng: Thực hiện việc đánh giá theo cách thông thường, không có
17 sự áp dụng các biện pháp trên. - Hình thức thực nghiệm: Tiến hành thực nghiệm song song giữa nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm. 3.3.1.3. Đối tƣợng, địa bàn thực nghiệm Đối tượng thực nghiệm là 48 SV lớp GDH 02 của trường ĐHSP Hà Nội, lớp đối chứng là 45 SV lớp GDH 01 của trường ĐHSP Hà Nội. Chúng tôi đã tiến hành chọn mẫu hai nhóm thực nghiệm và đối chứng như sau: Các lớp học môn GDH của trường ĐHSP Hà Nội được tổ chức theo hình thức lớp tín chỉ với quy mô từ 90 - 100 sinh viên/1 lớp. Trong các lớp tín chỉ GDH, chúng tôi tiến hành chọn ngẫu nhiên ra 2 lớp. Dựa trên kết quả học lực của sinh viên trong năm học trước, chúng tôi tiến hành phân chia danh sách sinh viên của mỗi lớp đã được chọn ngẫu nhiên theo 3 nhóm học lực (giỏi, khá và TB). Sau đó tiến hành chọn ngẫu nhiên từ mỗi nhóm học lực của mỗi lớp ra một số lượng sinh viên nhất định để đảm bảo được 2 nhóm đối chứng và nhóm thực nghiệm có tỷ lệ sinh viên thuộc 3 nhóm học lực tương đương nhau. Sau khi chọn chúng tôi được số lượng sinh viên của nhóm thực nghiệm là 48, của nhóm đối chứng là 45. 3.3.1.4. Tiến trình thực nghiệm Bố trí thực nghiệm Quy trình thực nghiệm Thực nghiệm sư phạm được tiến hành qua 3 giai đoạn. - Giai đoạn 1: Chuẩn bị thực nghiệm. + Bước 1: Xác định mục đích, nội dung, phạm vi, phương pháp thực nghiệm. + Bước 2: Lựa chọn cơ sở và đối tượng thực nghiệm. + Bước 3: Biên soạn tài liệu thực nghiệm. + Bước 4: Lập kế hoạch thực nghiệm. - Giai đoạn 2: Triển khai thực nghiệm. + Bước 1: Kiểm tra sự chuẩn bị cho quá trình thực nghiệm. Kiểm tra trước thực nghiệm bằng phiếu hỏi cho SV ở các lớp thực nghiệm. + Bước 2: Tiến hành thực nghiệm. + Bước 3: Kiểm tra đánh giá kết quả trước và sau thực nghiệm của SV lớp thực nghiệm. - Giai đoạn 3: Xử lý và phân tích kết quả thực nghiệm. + Bước 1: Xử lý và phân tính kết quả của thực nghiệm. + Bước 2: Kết luận về thực nghiệm. 3.3.1.5. Thang đo, tiêu chí đánh giá KQTN Dựa vào chuẩn năng lực đầu ra môn GDH, mục tiêu tổ chức các hoạt động nhằm
18 phát triển KN TĐG KQHT cho SVSP, tác giả xây dựng tiêu chí, thang đo đánh giá mức độ phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT của SV trong dạy thực nghiệm (Chuyên đề Phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT cho sinh viên sư phạm); và tiến hành thực nghiệm biện pháp 2: "Trang bị kiến thức và kỹ năng TĐG KQHT cho sinh viên SP" và biện pháp 3: "Tổ chức các hoạt động để giáo dục phát triển kỹ năng tự đánh giá kết quả học tập cho SVSP"). Tác giả luận án xác định tiêu chí chất lượng ở mỗi kỹ năng thành phần của kỹ năng TĐG KQHT dựa trên thang nhận thức của Bloom và thang kỹ năng thực hành của Dave nhằm mô tả một chỉ số hành vi cần đo. Phương pháp đánh giá chủ yếu là nghiên cứu sản phẩm học tập của SV và quan sát SV trình bày sản phẩm và trình diễn báo cáo. Cụ thể nội dung đánh giá, cách đánh giá và phiếu đánh giá kết quả phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT của SV như sau: STT Nội dung Cách đánh giá 1 KN thu thập thông tin về KQHT + Nghiên cứu sản phẩm học tập của SV: 2 KN so sánh, đối chiếu KQHT của bản Kế hoạch học tập trong tháng/tuần/ năm thân với mục tiêu, yêu cầu học tập học, Giáo án (kế hoạch dạy học bài học), 3 KN nhận dạng điểm mạnh, điểm yếu của Sổ dự giờ, Sổ điểm, biên bản thảo luận bản thân nhóm. 4 KN xây dựng và thực hiện kế hoạch học + Quan sát SV trình bày sản phẩm và tập nhằm nâng cao KQHT trình diễn dạy học Phiếu đánh giá mức độ phát triển kỹ năng tự đánh giá KQHT bao gồm: Phiếu tự đánh giá kỹ năng TĐG KQHT , Phiếu tự đánh giá kỹ năng xây dựng và thực hiện kế hoạch học tập năm học, Phiếu tự đánh giá kỹ năng lập kế hoạch bài học/thiết kế giáo án, Phiếu tự đánh giá kỹ năng xây dựng, sử dụng hồ sơ học tập/dạy học Bảng 4.1. Phiếu tự đánh giá kỹ năng TĐG KQHT Bảng 4.2. Phiếu TĐG KN xây dựng và thực hiện kế hoạch học tập năm học Bảng 4.3. Phiếu tự đánh giá KN lập kế hoạch bài học/thiết kế giáo án Bảng 4.4. Phiếu tự đánh giá kỹ năng xây dựng, sử dụng hồ sơ học tập/dạy học Kết quả sự phát triển kỹ năng TĐG KQHT được tính bằng tổng điểm các kỹ năng hợp phần, dựa trên 4 phiếu đánh giá với tổng điểm là 50 rồi quy về thang điểm 10 để đánh giá, xếp loại. Việc qui về thang điểm 10 nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho GV trong đánh giá kết quả học phần theo qui chế số 43/2007 “về đào tạo đại học và cao đẳng hệ chính quy theo hệ thống tín chỉ”. Nguyên tắc của đánh giá năng lực là đánh giá thực, mức độ của năng lực phụ thuộc vào kết quả sử dụng các kỹ năng. Do đó, xếp loại mức độ phát triển kỹ năng TĐGKQHT sẽ dựa vào mức độ đạt được của hệ thống các kỹ năng.