Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục "Quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh" được nghiên cứu với mục đích: Luận án khảo sát và đánh giá thực trạng quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh; từ đó, đề xuất các biện pháp quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp giảng viên ngành Công tác xã hội của trường đại học tại thành phố Hồ Chí Minh góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ trong trường đại học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH -------------------------- HOÀNG KHOA NAM QUẢN LÍ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CỦA GIẢNG VIÊN NGÀNH CÔNG TÁC XÃ HỘI TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục Mã số: 62 14 01 14 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2023
Công trình được hoàn thành tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. Phan Thị Thu Hiền 2. TS. Vũ Xuân Hướng Phản biện 1: PGS.TS. Bùi Văn Hồng Phản biện 2: PGS.TS. Đinh Đức Hợi Phản biện 3: PGS.TS. Phạm Thị Hương Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường họp tại:………................. …………………………………………………………………………… …………………… vào …………giờ……….ngày……….tháng………năm………. Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: - Thư viện Quốc gia Việt Nam - Thư viện Đại học Sư phạm TP.HCM - Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM
DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 1. Hoàng Khoa Nam. (2017). Quản lý theo kết quả hoạt động phát triển chuyên môn của giảng viên các trường đại học. Tạp chí Giáo dục và Xã hội. 2. Hoàng Khoa Nam. (2022). Lãnh đạo phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên trong bối cảnh hội nhập quốc tế tại Việt Nam. Tạp chí Giáo dục – Bộ Giáo dục và Đào tạo. 22 (12). ISSN: 2354-0753. 3. Hoàng Khoa Nam. (2023). Giải pháp nâng cao năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại Việt Nam. Tạp chí đại học Sư phạm Hà Nội. 68(2). ISSN: 2354-1075.
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thành phố Hồ Chí Minh là địa phương đứng đầu khu vực phía Nam về phát triển kinh tế, giáo dục và dịch vụ xã hội. Nhằm thực hiện các mục tiêu an sinh xã hội của quốc gia và thành phố, các trường đại học có nhiệm vụ cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu của xã hội trong lĩnh vực bảo trợ và an sinh xã hội. Quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên Công tác xã hội đóng vai trò rất quan trọng trong thực hiện các mục tiêu giáo dục. Khi công tác quản lí được thực hiện tốt sẽ là cơ sở vững vàng nâng cao hiệu quả phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên Công tác xã hội. Tại thành phố Hồ Chí Minh, một số nghiên cứu đề cập đến phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên Công tác xã hội. Tuy nhiên, hiện nay chưa có công trình khoa học nghiên cứu chuyên sâu về quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên Công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó trong thực tiễn, công tác quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội của các trường đại học còn gặp nhiều bất cập khi giảng viên Công tác xã hội chưa được tổ chức tham gia phát triển năng lực nghề nghiệp liên tục và thường xuyên, những hoạt động phát triển chưa gắn kết với nhu cầu của giảng viên Công tác xã hội. Căn cứ vào những lý do nêu trên, tác giả lựa chọn đề tài nghiên cứu “Quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh”. 2. Mục đích nghiên cứu Luận án khảo sát và đánh giá thực trạng quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh; từ đó, đề xuất các biện pháp quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp giảng viên ngành Công tác xã hội của trường đại học tại thành phố Hồ Chí Minh góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ trong trường đại học. 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Quản lí nhân sự ở trường đại học 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh.
2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển và quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH tại trường đại học; Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH tại các trường đại học ở TP. Hồ Chí Minh; Đề xuất biện pháp quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH tại các trường đại học ở TP. Hồ Chí Minh và thực nghiệm sư phạm 01 chỉ báo của biện pháp đề xuất. 5. Phạm vi nghiên cứu 5.1. Địa bàn nghiên cứu Tổ chức nghiên cứu tại các trường đại học công lập có mã ngành đào tạo công tác xã hội ở thành phố Hồ Chí Minh gồm có 05 trường đại học (Mã hóa: ĐH-A; ĐH-B; ĐH-C; ĐH-D và ĐH-E). 5.2. Nội dung nghiên cứu Luận án khảo sát và đánh giá thực trạng quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh ở các cấp: Trường, Khoa; Bộ môn và Giảng viên. 5.3. Thời gian nghiên cứu Các dữ liệu trong nghiên cứu được thu thập từ năm học 2020-2021 đến 2021-2022. 6. Giả thuyết nghiên cứu Hiện nay, công tác quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học ở TP. Hồ Chí Minh còn những hạn chế khi thực hiện các chức năng xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch, chỉ đạo thực hiện kế hoạch và kiểm tra-đánh giá thực hiện kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH. Nếu những biện pháp quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH được triển khai một cách khoa học, đồng bộ và khả thi sẽ góp phần nâng cao chất lượng quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh. 7. Phương pháp luận của luận án Luận án sử dụng các tiếp cận: Tiếp cận thực tiễn; Tiếp cận quản lí nguồn nhân lực; Tiếp cận chức năng quản lí; Tiếp cận hệ thống cấu trúc 8. Phương pháp nghiên cứu của luận án Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu chính: Phương pháp nghiên cứu lý luận: Phương pháp nghiên cứu thực tiễn; Phương pháp xử lý số liệu
3 9. Đóng góp mới của luận án Luận án khảo sát và phân tích thực trạng phát triển năng lực nghề nghiệp và quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh. Trong nghiên cứu này, tác giả khám phá các trường đại học chủ yếu tập trung các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp chính thức (các hoạt động phát triển do nhà trường tổ chức); những hoạt động giảng viên tự phát triển năng lực nghề nghiệp chưa được thực hiện hiệu quả trong thực tiễn; thời gian tổ chức và nội dung của các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp là những yếu tố ảnh hưởng chính đến phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH. Nghiên cứu về thực trạng quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh, tác giả khám phá chính sách phát triển của nhà trường ảnh hưởng lớn đến phát triển và quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH. Đối với trường đại học phát triển theo định hướng nghiên cứu, các chính sách dành cho các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH, đặc biệt là phát triển các khía cạnh thực tiễn nghề CTXH gặp những thách thức do CTXH là ngành đào tạo có tính ứng dụng cao, không thuộc chính sách ưu tiên phát triển của nhà trường. Luận án đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh. Những biện pháp có tính khả thi và hiệu quả cao thông qua nghiên cứu khảo nghiệm là cơ sở để các trường đại học tại Việt Nam áp dụng trong cải tiến chất lượng quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH. 10. Cấu trúc của luận án Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận án được chia thành bốn chương sau: Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại trường đại học. Chương 2: Thiết kế nghiên cứu quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh Chương 3: Thực trạng quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh Chương 4: Biện pháp quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh
4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CỦA GIẢNG VIÊN NGÀNH CÔNG TÁC XÃ HỘI TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại trường đại học 1.1.1. Nghiên cứu về năng lực nghề nghiệp của giảng viên và giảng viên ngành Công tác xã hội tại trường đại học Tổng hợp các nghiên cứu quốc tế cho thấy, người giảng viên CTXH có vai trò tương tự người giảng viên trong môi trường giáo dục đại học. Họ hướng dẫn sinh viên tiếp cận nền tảng kiến thức CTXH và thực hành CTXH. Ngoài ra, đặc trưng của năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH cũng được thể hiện trong các nghiên cứu. Giảng viên CTXH cần có năng lực thực tiễn nghề CTXH để họ thực hiện hiệu quả nhiệm vụ đào tạo thực địa đối với sinh viên CTXH. Tại Việt Nam, những khó khăn của đào tạo CTXH cũng nằm trong bối cảnh chung của giáo dục đại học. Đào tạo CTXH phải đối mặt với những thách thức đến từ sự mất cân đối giữa các học phần lý thuyết và thực hành trong chương trình đào tạo của ngành CTXH; sự phối hợp thiếu chặt chẽ và chuyên nghiệp giữa các trường đại học và trung tâm thực hành, thực tập CTXH; tài liệu tham khảo và học thuật không còn phù hợp với bối cảnh xã hội hiện nay; đặc biệt năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH chưa đáp ứng được mục tiêu đào tạo của chuyên ngành CTXH. Ngành CTXH là ngành học có tính ứng dụng cao; các nghiên cứu cũng chỉ ra giảng viên CTXH vẫn còn những hạn chế về năng lực thực tiễn nghề CTXH, dẫn đến tình trạng kém hiệu quả trong đào tạo thực hành CTXH. 1.1.2. Nghiên cứu về phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên và giảng viên ngành Công tác xã hội tại trường đại học Nghiên cứu tại Việt Nam và quốc tế cung cấp khá toàn diện các khía cạnh của phát triển năng lực nghề nghiệp bao gồm: mục tiêu, nội dung, hình thức và phương thức đánh giá phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên trong trường đại học. Nổi bật trong các nghiên cứu thể hiện quan điểm phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên một cách hiệu quả. Theo các nhà nghiên cứu, phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên cần đạt được những tiêu chí sau: (1). Các hoạt động phát triển năng
5 lực nghề nghiệp gắn liền với chuyên môn giảng viên đang phụ trách giảng dạy; (2). Các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp phù hợp nhu cầu phát triển của giảng viên; (3). Giảng viên nhận được sự hỗ trợ tích cực từ các cấp quản lí khi tham gia các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp. Đối sánh kết quả nghiên cứu phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH trong các nghiên cứu quốc tế và Việt Nam cho thấy, các học giả quốc tế chỉ ra phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH cần có sự kết hợp giữa các hoạt động phát triển do nhà trường thực hiện và giảng viên tự phát triển năng lực nghề nghiệp. Tại Việt Nam, các nghiên cứu phần lớn đề cập đến các hoạt động phát triển do nhà trường thực hiện; chưa có nhiều học giả nghiên cứu về giảng viên CTXH tự phát triển năng lực nghề nghiệp. Kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra những hạn chế trong thực tiễn phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH tại các cơ sở giáo dục đại học. Giảng viên CTXH chưa có nhiều cơ hội tham gia các các hoạt động nâng cao năng lực nghề nghiệp phù hợp với chuyên môn giảng dạy và nhu cầu phát triển. Bên cạnh đó, các học giả trong nước nghiên cứu đề xuất các biện pháp phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH đáp ứng mục tiêu của chuyên ngành đào tạo. 1.1.3. Nghiên cứu về quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên và giảng viên ngành Công tác xã hội tại trường đại học Nghiên cứu tổng quản cho thấy, quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên có những hướng tiếp cận khá đa dạng. Giảng viên là nguồn nhân lực quan trọng trong các cơ sở giáo dục đại học. Quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên tiếp cận quản lí nguồn nhân lực là hướng nghiên cứu khá phổ biến trong nghiên cứu quản lí giáo dục. Đối với những hướng nghiên cứu khác, một trong những hướng nghiên cứu được nhiều học giả quan tâm và triển khai trong thực tiễn nghiên cứu là quản lí theo chức năng. Trong những nghiên cứu quốc tế, các học giả tiếp cận quản lí theo chức năng kết hợp yếu tố lãnh đạo trong quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên. Theo quan điểm của nhà nghiên cứu, yếu tố lãnh đạo của cán bộ quản lí tạo động lực đối với đội ngũ giảng viên tích cực tham gia các hoạt đông phát triển năng lực nghề nghiệp. Tại Việt Nam, các nghiên cứu về quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên có những hướng tiếp cận đặc trưng khi áp dụng quản lí theo chức năng hoặc kết hợp giữa quản lí theo chức năng và quản lí theo nội dung. Đây là cách tiếp cận phù hợp trong bối cảnh phát triển giáo dục tại Việt Nam hiện nay, đặc biệt áp dụng trong môi trường quản lí các trường
6 đại học công lập. Tác giả nhận thấy các học giả Việt Nam tích hợp một số lý thuyết lãnh đạo trong phân tích và đánh giá thực trạng của đề tài nghiên cứu, chủ yếu tiếp cận lý thuyết tạo động lực và khuyến khích giảng viên tham gia các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp. Tuy nhiên, yếu tố lãnh đạo chưa được thể hiện cụ thể và rõ ràng trong những nghiên cứu. Các đề tài liên quan đến quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại Việt Nam chủ yếu tiếp cận theo các chức năng quản lí. Các học giả cho rằng cán bộ quản lí cần thể hiện được năng lực trong các công tác lập kế hoạch phát triển năng lực giảng viên CTXH, tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển, chỉ đạo thực hiện kế hoạch và kiểm tra – đánh giá thực hiện kế hoạch phát triển. Các nghiên cứu đã chỉ ra khá rõ vai trò của cán bộ quản lí các trường đại học nhưng chưa tiếp cận sâu lý thuyết lãnh đạo trong phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH. Do đó, yếu tố lãnh đạo phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH được tác giả nghiên cứu và tích hợp trong cơ sở lí luận về quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH. 1.2. Các khái niệm của nghiên cứu 1.2.1. Năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội 1.2.2. Phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội 1.2.3. Quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội 1.3. Lí luận về năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại trường đại học Năng lực nghề nghiệp của giảng viên thể hiện qua việc thực hiện vai trò của giảng viên trong môi trường thực tiễn giảng dạy. Trong nghiên cứu này, luận án tiếp cận nghiên cứu tổng quan về vai trò của giảng viên CTXH trong giáo dục đại học bao gồm năng lực chuyên môn CTXH và nghiệp vụ CTXH 1.4. Lí luận về phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học 1.4.1. Mục tiêu của phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học
7 Mục tiêu phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH tại các trường đại học bao gồm các tiêu chí: (1). Phát triển năng lực nghề nghiệp nhằm hỗ trợ giảng viên nâng cao năng lực chuyên môn và nghiệp vụ trong thực tiễn giảng dạy CTXH; (2). Phát triển năng lực nghề nghiệp tạo điều kiện để giảng viên CTXH đáp ứng các đặc thù về đào tạo chuyên ngành CTXH, từ đó nâng cao chất lượng học tập của sinh viên ngành CTXH; (3). Phát triển năng lực nghề nghiệp hỗ trợ giảng viên CTXH đạt các chuẩn nghề nghiệp theo quy định của ngành đào tạo CTXH; (4). Phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH góp phần đạt được các mục tiêu phát triển chung của trường đại học; (5). Phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH hướng đến nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực CTXH. 1.4.2. Nội dung phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại trường đại học Năng lực chuyên môn CTXH: (1). Kiến thức nội dung môn học được phân công giảng dạy; (2). Kiến thức tổng quát về một số môn học có liên quan trong chuyên ngành đào tạo CTXH; (3). Kiến thức về phát triển chương trình đào tạo CTXH; (4). Kiến thức về phương pháp giảng dạy hiện đại trong giảng dạy CTXH Nghiệp vụ giảng dạy CTXH: (5). Năng lực sử dụng các phương pháp sư phạm đa dạng và phù hợp trong giảng dạy CTXH; (6). Năng lực hướng dẫn sinh viên thực hành, thực tập tốt nghiệp; (7). Năng lực đánh giá kết quả học tập của sinh viên CTXH; (8). Năng lực thực tiễn nghề CTXH; (9). Năng lực nghiên cứu khoa học; (10). Năng lực ứng dụng công nghệ thông tin trong thực hiện nhiệm vụ giảng dạy chuyên ngành CTXH; (11). Năng lực sử dụng ngoại ngữ trong thực hiện nhiệm vụ giảng dạy chuyên ngành CTXH. 1.4.3. Hình thức phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học Các hoạt đông phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH do nhà trường tổ chức: (1). Khóa học bồi dưỡng của các tổ chức CTXH trong nước; (2). Khóa học bồi dưỡng của các tổ chức CTXH quốc tế; (3). Tập huấn, học tập chuyên đề dưới sự hướng dẫn của chuyên gia CTXH; (4). Hội thảo khoa học chuyên ngành CTXH trong nước; (5). Hội thảo khoa học chuyên ngành CTXH quốc tế; (6). Dự án nghề CTXH trong
8 thực tiễn; (7). Phối hợp với nhân viên và kiểm huấn viên CTXH trong giảng dạy Các hoạt đông tự phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH: (1). Trao đổi chuyên môn, nghiệp vụ cùng cộng sự; (2). Tham gia hoạt động nghiên cứu bài học CTXH; (3). Tham gia cộng đồng học tập nâng cao năng lực trong nghiên cứu và thực tiễn giảng dạy CTXH. 1.4.4. Đánh giá phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội trong các trường đại học Đánh giá phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học bao gồm các tiêu chí sau: (1). Ban hành các tiêu chí đánh giá phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH; (2). Khảo sát giảng viên CTXH thu thập dữ liệu đánh giá; (3). Khảo sát sinh viên CTXH thu thập dữ liệu đánh giá; (4). Phân tích kết quả học tập của sinh viên CTXH là căn cứ để đánh giá; (5). Phỏng vấn giảng viên CTXH nhằm thu thập dữ liệu đánh giá. 1.4.5. Yếu tố ảnh hưởng phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học Các yếu tố tác động đến phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH bao gồm những tiêu chí:(1). Nội dung các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp; (2). Chất lượng các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp; (3). Thời gian tổ chức các hoạt động phát triển; (4). Chính sách của nhà trường hỗ trợ giảng viên về phát triển năng lực nghề nghiệp; (5). Cơ sở vật chất phục vụ các hoạt động phát triển; (6). Nhận thức của giảng viên; (7). Văn hóa nhà trường; (8). Sự quan tâm, chia sẻ và hỗ trợ của cán bộ quản lí. 1.5. Lí luận về quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại trường đại học 1.5.1. Phân cấp quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên tại trường đại học Vai trò người hiệu trưởng thể hiện ở cả khía cạnh lãnh đạo và quản lí. Đối với khía cạnh lãnh đạo, người hiệu trưởng vạch ra tầm nhìn cho tổ chức, hợp tác cùng lãnh đạo Khoa đưa ra tầm nhìn cho sự phát triển của Khoa, trong đó có tầm nhìn về phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng
9 viên trong Khoa. Hiệu trưởng thể hiện khả năng lãnh đạo chuyển đổi thông qua khả năng thảo luận với giảng viên về tầm nhìn, tìm hiểu nhu cầu phát triển của giảng viên cũng như khuyến khích họ tham gia vào việc xây dựng kế hoạch phát triển. Hiệu trưởng cũng có thể thông qua lãnh đạo dân chủ để phân quyền cho những cá nhân/ bộ phận chịu trách nhiệm thực hiện kế hoạch. Vai trò của Lãnh đạo Khoa cũng thể hiện ở cả về quản lí và lãnh đạo. Do quản lí Khoa là người hiểu rõ về năng lực của từng giảng viên, các yếu tố nghề nghiệp của ngành đào tạo, yêu cầu hiện tại và xu hướng phát triển của thị trường lao động hiện tại và tương lai nên quản lí cấp Khoa chính là người đưa ra các ý tưởng về phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên một cách hiệu quả. Về năng lực quản lí, lãnh đạo Khoa là người thực hiện các chức năng quản lí: lập kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên, tổ chức việc thực hiện các nội dung trong kế hoạch, chỉ đạo thực hiện kế hoạch và kiểm tra-đánh giá kết quả so với mục tiêu kế hoạch. Quản lí cấp Bộ môn có thể thực hiện vai trò hỗ trợ, tư vấn giảng viên nâng cao năng lực nghề nghiệp, đặc biệt là đối tượng giảng viên mới tham gia giảng dạy. Người lãnh đạo Khoa cũng nên là người dẫn dắt môi trường học tập hiệu quả, tạo điều kiện xây dựng, duy trì và phát triển cộng động học tập trong Khoa. 1.5.2. Quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội trong các trường đại học theo các chức năng quản lí 1.5.2.1. Xây dựng kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên nghành Công tác xã hội Lập kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH bao gồm các tiêu chí: (1). Kế hoạch thể hiện tầm nhìn phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH; (2). Kế hoạch xây dựng căn cứ vào khảo sát nhu cầu phát triển của giảng viên CTXH; (3). Giảng viên tham gia vào công tác lập kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp; (4). Kế hoạch thể hiện rõ ràng các mục tiêu phát triển năng lực nghề nghiệp; (5). Hình thức phát triển năng lực nghề nghiệp được đề cập cụ thể trong kế hoạch; (6). Thời gian tổ chức các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp được thể hiện rõ ràng trong kế hoạch; (7). Kế hoạch phân bổ cụ thể các nguồn lực phục vụ các hoạt động phát triển; (8). Kế
10 hoạch phân công nhiệm vụ rõ ràng, cụ thể cho cá nhân/ bộ phận phụ trách từng hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp. 1.5.2.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên nghành Công tác xã hội Tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH bao gồm các tiêu chí cụ thể sau: (1). Tổ chức phân bổ các nguồn lực phù hợp cho từng hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp; (2). Tổ chức các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp gắn liền với nhu cầu phát triển của giảng viên; (3). Tổ chức các hoạt động phát triển được phù hợp với khung thời gian của giảng viên; (4). Tổ chức phân công các cá nhân/ bộ phận thực hiện nhiệm vụ theo kế hoạch của nhà trường; (5). Tổ chức các hoạt động phát triển năng lực liên tục và đủ thời lượng học tập; (6). Tổ chức thực hiện các hoạt động hỗ trợ giảng viên khi tham gia các phát triển năng lực nghề nghiệp; (7). Điều chỉnh kịp thời, hợp lý khi các hoạt động phát triển diễn ra không đúng kế hoạch đề ra. 1.5.2.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội Chỉ đạo thực hiện phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH bao gồm các nội dung sau: (1). Cán bộ quản lí thảo luận với giảng viên về tầm nhìn và mục tiêu phát triển năng lực nghề nghiệp; (2). Cán bộ quản lí thảo luận với giảng viên về nhu cầu, những kỳ vọng của giảng viên khi tham gia phát triển năng lực nghề nghiệp; (3). Cán bộ quản lí thảo luận với giảng viên về hiệu quả các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp; (4). Cán bộ quản lí chỉ đạo thực hiện chính sách khen thưởng đối với giảng viên tham gia tích cực các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp; (5). Cán bộ quản lí cung cấp điều kiện thuận lợi cho giảng viên tham gia các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp; (6). Cán bộ quản lí chỉ đạo điều chỉnh trong trường hợp các hoạt động phát triển năng lực nghề nghiệp diễn ra không đúng kế hoạch đề ra; (7). Cán bộ quản lí khuyến khích giảng viên tham gia các hoạt động tự phát triển năng lực nghề nghiệp. 1.5.2.4. Kiểm tra - đánh giá thực hiện kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội Đánh giá thực hiện kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH có những tiêu chí sau: (1). Xây dựng các tiêu chuẩn đánh
11 giá quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên; (2). Cán bộ quản lí thảo luận với giảng viên về những ưu và nhược điểm công tác quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên đã triển khai; (3). Triển khai thu thập dữ liệu đánh giá công tác quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên bằng các hình thức khác nhau (họp, phỏng vấn, khảo sát…); (4). Sử dụng kết quả đánh giá nhằm cải tiến công tác quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên. 1.5.3. Quản lí điều kiện thực hiện phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội trong trường đại học Quản lí điều kiện thực hiện phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội trong trường đại học có những tiêu chí sau: (1). Quản lí về cơ sở vật chất; (2). Quản lí về tài chính; (3). Quản lí về nguồn nhân lực. 1.6. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại trường đại học Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại trường đại học bao gồm: (1). Nhận thức của giảng viên; (2). Văn hóa của nhà trường; (3). Chính sách phát triển của nhà trường.
12 CHƯƠNG 2. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU QUẢN LÍ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CỦA GIẢNG VIÊN NGÀNH CÔNG TÁC XÃ HỘI TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1. Mục tiêu thiết kế nghiên cứu thực trạng Thực trạng năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh Thực trạng phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh Thực trạng quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh 2.2. Câu hỏi nghiên cứu a. Hiện nay, phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH (phát triển và tự phát triển) đang diễn ra như thế nào ở các trường đại học tại thành phố Hồ Chí Minh? b. Hiện nay, quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH đang diễn ra như thế nào ở các trường đại học tại thành phố Hồ Chí Minh c. Tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH tại các trường đại học ỏ TP. Hồ Chí Minh được đánh giá như thế nào? 2.3. Phương pháp nghiên cứu Trong thiết kế nghiên cứu của luận án, tác giả sử dụng kết hợp song song hội tụ triển khai thu thập dữ liệu của đề tài. Tác giả sử dụng bảng hỏi là công cụ thu thập dữ liệu định lượng nhằm thu thập dữ liệu trên quy mô rộng. Thu thập dữ liệu định tính hỗ trợ tác giả tìm hiểu quan điểm cụ thể của giảng viên và cán bộ quản lí về các nội dung nghiên cứu; ngoài ra tác giả có thể tìm hiểu sâu nguyên nhân của những vấn đề trong thực tiễn phát triển và quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh. 2.4. Mô tả đối tượng khảo sát và phỏng vấn 2.4.1. Mô tả chung mẫu nghiên cứu
13 Hiện nay có 05 trường đại học công lập đào tạo ngành CTXH tại thành phố Hồ Chí Minh và tác giả tiến hành khảo sát cả 5 trường đại học nêu trên. Trong 5 trường này chỉ có 2 trường (ám mã A và B) có Khoa CTXH đứng độc lập, 3 trường còn lại (C, D, E) ngành CTXH ở trong một Khoa chung với các ngành khác: chung khoa cùng các ngành liên quan gần là Xã hội học, Tâm lý học hoặc (C, D) hoặc nằm trong đơn vị Khoa lớn đào tạo các ngành xã hội nhân văn nói chung. 2.5. Công cụ thu thập dữ liệu nghiên cứu Luận án sử dụng các công cụ thu thập dữ liệu sau: Phân tích hồ sơ, Bảng hỏi khảo sát, Phỏng vấn bán cấu trúc 2.6. Phân tích dữ liệu 2.6.1. Phân tích dữ liệu bảng hỏi khảo sát Luận án sử dụng công cụ phân tích dữ liệu thống kê SPSS 20.0 2.6.2. Phân tích dữ liệu hồ sơ và phỏng vấn cá nhân Luận án sử dụng phần mềm phân tích văn bản Nvivo 7.0
14 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CỦA GIẢNG VIÊN NGÀNH CTXH Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 3.1. Khái quát về tình hình Công tác xã hội và đào tạo Công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm khoa học - công nghệ, giáo dục và đào tạo của cả nước với quy mô đào tạo tăng dần qua các năm. Hiện nay, trên địa bàn thành phố có năm trường đại học công lập và hai trường đại học dân lập đào tạo chuyên ngành CTXH. Các trường đại học có nhiệm vụ đào tạo trình độ đại học và sau đại học CTXH. Tuy nhiên, cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh chưa đào tạo trình độ tiến sĩ chuyên ngành CTXH. 3.2. Khái quát chung về đội ngũ giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh 3.2.1. Khái quát về cơ cấu giảng viên ngành CTXH theo thâm niên công tác và giới tính Giảng viên có thâm niên giảng dạy của trường đại học B cao nhất trong số 5 trường đại học. Đây cũng là một trong những trường đại học có truyền thống đào tạo CTXH lâu đời nhất tại thành phố Hồ Chí Minh. Cơ cấu về giới tính thể hiện xu hướng lựa chọn ngành nghề của giảng viên CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh. Ngành CTXH được lựa chọn chủ yếu bởi giảng viên nữ (77%), trong khi đó giảng viên nam chỉ là 23%. 3.2.2. Khái quát về cơ cấu giảng viên ngành Công tác xã hội theo trình độ chuyên môn Kết quả điều tra cho thấy tất cả giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học tại thành phố Hồ Chí Minh đều đạt trình độ Thạc sĩ trở lên. Tuy nhiên, một số giảng viên có trình độ chuyên môn thạc sĩ hoặc tiến sĩ của những ngành học khác; chủ yếu là các ngành học gần với chuyên ngành CTXH như Tâm lý học, Xã hội học. 3.2.3. Khái quát về trình độ tin học và ngoại ngữ của giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh
15 Giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh đạt trình độ tin học và ngoại ngữ theo những quy định trước đây đối với giảng viên trong các cơ sở giáo dục đại học. Một số giảng viên có chứng chỉ công nhận trình độ ngoại ngữ của các tổ chức quốc tế tại Việt Nam. Đối với trình độ tin học, giảng viên CTXH phần lớn đạt trình độ công nghệ thông tin cơ bản. Chỉ số ít giảng viên đạt trình độ công nghệ thông tin nâng cao và số khác có chứng chỉ công nghệ thông tin quốc tế. 3.2.4. Khái quát về nghiên cứu khoa học của giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học ở TP. Hồ Chí Minh Giảng viên ngành CTXH đều đạt quy định chuẩn về nghiên cứu khoa học trong năm học. Tuy mỗi trường đại học có những quy định khác nhau về số giờ và các quy đổi giờ nghiên cứu khoa học nhưng nhìn chung, giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học có mức vượt giờ nghiên cứu khoa học tương đối cao. Các trường đại học D và E có trung bình chung số giờ nghiên cứu khoa học của giảng viên ngành CTXH là cao nhất (lần lượt là 650 và 780 giờ). Số giờ nghiên cứu khoa học của giảng viên cũng phản ánh tầm nhìn của hai trường đại học E theo định hướng nghiên cứu. 3.3. Thực trạng về phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh 3.3.1. Thực trạng về mức độ đồng ý mục tiêu phát triển nghề nghiệp của giảng viên Công tác xã hội tại các trường đại học ở TP. Hồ Chí Minh Giảng viên CTXH tại các trường đại học dành sự đồng ý khá tích cực đối với các mục tiêu phát triển năng lực nghề nghiệp do tác giả đề xuất. Giảng viên và cán bộ quản lí tham gia phỏng vấn có chung quan điểm là thực tiễn phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh nhằm hướng đến mục tiêu người giảng viên cải thiện năng lực trong thực tiễn, từ đó nâng cao lợi ích học tập của sinh viên và đóng góp cho sự phát triển chung của nhà trường. 3.3.2. Thực trạng về thực hiện các nội dung phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học ở TP. Hồ Chí Minh
16 Các trường đại học tập trung phát triển các nội dung liên quan đến năng lực chuyên môn (kiến thức học phần giảng viên phụ trách và kiến thức bổ trợ cho học phần chuyên ngành); năng lực nghiên cứu khoa học và năng lực sư phạm cũng được thực hiện khá thường xuyên và cũng đạt hiệu quả cần thiết. Tuy nhiên, nhưng năng lực còn lại trong khung năng lực nghề nghiệp của giảng viên bao gồm: năng lực sử dụng công nghệ thông tin, năng lực sử dụng ngoại ngữ, năng lực hướng dẫn sinh viên CTXH thực hành, thực tập chưa được các trường đại học thực hiện thường xuyên và đạt hiệu quả mong đợi. 3.3.3. Thực trạng về triển khai các hình thức phát triển nghề nghiệp tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh Đối với các hoạt động phát triển do nhà trường tổ chức, giảng viên tham gia khá thường xuyên các hoạt động liên quan đến phát triển năng lực chuyên môn, năng lực sư phạm và năng lực nghiên cứu khoa học. Đây là những lĩnh vực cơ bản thuộc vai trò, trách nhiệm của người giảng viên trong môi trường giáo dục đại học. Đối với các hoạt động giảng viên tự phát triển năng lực nghề nghiệp, giảng viên đều đánh giá cao mức độ hiệu quả các hoạt động. Hoạt động trao đổi chuyên môn với đồng nghiệp là cách thức tự phát triển phổ biến nhất và cũng đạt mức hiệu quả cao nhất. Giảng viên tuy không tham gia thường xuyên những hoạt động tự phát triển khác nhưng họ cho rằng các hoạt động tự phát triển hỗ trợ họ cải thiện năng lực nghề nghiệp trong thực tiễn giảng dạy do những hoạt động tự phát triển phù hợp với nhu cầu phát triển của bản thân người giảng viên. 3.3.4. Thực trạng về đánh giá phát triển năng lực nghề nghiệp tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh Các trường đại học đã thực hiện công tác đánh giá phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH, chủ yếu qua các hình thức tổ chức khảo sát đánh giá của sinh viên; phân tích kết quả học tập của sinh viên và khảo sát ý kiến của giảng viên. Các hình thức đánh giá khác các trường đại học gần như không thực hiện. 3.3.5. Thực trạng về các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển năng lực nghề nghiệp tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh Nội dung và chất lượng của các hoạt động phát triển là những yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất. Ngoài ra, yếu tố thời gian cũng có sự tác động
17 không nhỏ đến việc giảng viên có thể tham gia các hoạt động phát triển. Những yếu tố như nhận thức của giảng viên, sự hỗ trợ của các cấp quản lí, văn hóa nhà trường và cơ sở vật chất phục vụ các hoạt động phát triển đều có tác động đến hiệu quả phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH. 3.4. Thực trạng về quản lí phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh 3.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành Công tác xã hội Giảng viên và cán bộ quản lí đánh giá cao các nội dung kế hoạch thể hiện đầy đủ các mục tiêu, nội dung, thời gian tổ chức các hoạt động phát triển; sự phân công nhiệm vụ cho các bộ phận chuyên trách cũng được thể hiện rõ ràng. Đây là những tiêu chí xây dựng kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp giảng viên CTXH được thực hiện thường xuyên và đạt hiệu quả cần thiết. Bên cạnh đó, một số tiêu chí của xây dựng kế hoạch phát triển chưa được thực hiện thường xuyên và đạt hiệu quả cần thiết. Giảng viên cho rằng việc họ tham gia xây dựng kế hoạch vẫn có những hạn chế. Họ chủ yếu đóng góp ý kiến về nhu cầu phát triển cá nhân còn những yếu tố khác họ vẫn chủ yếu thực hiện theo sự sắp xếp của nhà trường. 3.4.2. Thực trạng về tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên ngành CTXH tại các trường đại học ở thành phố Hồ Chí Minh Vai trò trong tổ chức thực hiện kế hoạch cũng thể hiện khá rõ qua phân cấp tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển năng lực nghề nghiệp của giảng viên CTXH. Cấp Bộ môn tổ chức các hoạt động phát triển có quy mô nhỏ như tổ chức tọa đàm, sinh hoạt chuyên môn. Các hoạt động phát triển khác có quy môn lớn hơn như tổ chức các hội thảo khoa học, tập huấn chuyên gia được Khoa và Nhà trường tổ chức. Phân tích dữ liệu cũng cho thấy nhiều nội dung tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển không được nhà trường thực hiện thường xuyên và không đạt hiệu quả cần thiết. Các hoạt động phát triển chưa gắn kết với nhu cầu thực tiễn của giảng viên, thời lượng của các hoạt động chưa đảm bảo để giảng viên rèn luyện nâng cao những kĩ năng giảng dạy CTXH.