Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kỹ thuật: Tích hợp GIS và kỹ thuật tối ưu hóa đa mục tiêu mở để hỗ trợ quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp

ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA TP.HOÀ CHÍ MINH TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC BAÙCH KHOA<br /> <br /> LEÂ CAÛNH ÑÒNH<br /> <br /> TÍCH HÔÏP GIS VAØ KYÕ THUAÄT TOÁI ÖU HOAÙ ÑA MUÏC TIEÂU MÔØ ÑEÅ HOÃ TRÔÏ QUY HOAÏCH SÖÛ DUÏNG ÑAÁT NOÂNG NGHIEÄP<br /> <br /> CHUYEÂN NGAØNH: BAÛN ÑOÀ MAÕ NGAØNH: 62 52 85 20<br /> <br /> TOÙM TAÉT LUAÄN AÙN TIEÁN SÓ KYÕ THUAÄT<br /> (Taøi lieäu phuïc vuï baùo caùo LATS caáp Nhaø nöôùc)<br /> <br /> Tp.HCM – 2011<br /> <br /> ii<br /> <br /> iii<br /> <br /> COÂNG TRÌNH ÑÖÔÏC HOAØN THAØNH TAÏI TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC BAÙCH KHOA ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA TP. HOÀ CHÍ MINH<br /> <br /> Höôùng daãn KH 1: TS. Traàn Troïng Ñöùc (Tröôøng ÑH Baùch khoa Tp.PHCM) Höôùng daãn KH 2: TS. Taøo Quoác Tuaán (Phaân vieän Quy hoaïch vaø TKNN)<br /> <br /> Phaûn bieän ñoäc laäp 1: PGS.TS. Nguyeãn Thò Voøng Phaûn bieän ñoäc laäp 2: TS. Ñoàng Thò Thanh Phöông<br /> <br /> Phaûn bieän 1:…………………………………………………………….. Phaûn bieän 2:…………………………………………………………….. Phaûn bieän 3:……………………………………………………………..<br /> <br /> Luaän aùn tieán só seõ ñöôïc baûo veä tröôùc Hoäi ñoàng chaám luaän aùn hoïp taïi: Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa Tp.HCM Vaøo luùc giôø, ngaøy thaùng naêm 2011.<br /> <br /> Coù theå tìm hieåu luaän aùn taïi caùc thö vieän: − Thö vieän Khoa hoïc toång hôïp Tp.HCM − Thö vieän tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa - ÑHQG Tp.HCM.<br /> <br /> iv<br /> <br /> MUÏC LUÏC<br /> PHAÀN MÔÛ ÑAÀU ................................................................................................................... 1<br /> <br /> 1. Tính caáp thieát cuûa luaän aùn .............................................................................. 1 2. Muïc tieâu nghieân cöùu ....................................................................................... 3 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu .................................................................. 3 4. Nhöõng ñoùng goùp chính cuûa luaän aùn ................................................................ 3 5. Caáu truùc cuûa luaän aùn ....................................................................................... 4<br /> PHAÀN I: TOÅNG QUAN ....................................................................................................... 5 Chöông 1: TOÅNG QUAN CAÙC NGHIEÂN CÖÙU ............................................................... 5<br /> <br /> 1.1. Toång quan veà quy hoaïch söû duïng ñaát .......................................................... 5 1.2. Toái öu hoaù trong quy hoaïch söû duïng ñaát ..................................................... 6 1.3. GIS trong quy hoaïch söû duïng ñaát ................................................................ 7 1.4. Ñònh höôùng nghieân cöùu cho luaän aùn ............................................................ 8<br /> PHAÀN II: CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT VAØ XAÂY DÖÏNG MOÂ HÌNH........................................ 8 Chöông 2: CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT ........................................................................................ 8<br /> <br /> 2.1. Quy hoaïch söû duïng ñaát noâng nghieäp beàn vöõng ........................................... 8 2.2. Toaùn hoïc vaø coâng ngheä ñöôïc öùng duïng trong nghieân cöùu ........................ 10<br /> Chöông 3: MOÂ HÌNH TÍCH HÔÏP GIS VAØ KYÕ THUAÄT TOÁI ÖU ÑA MUÏC TIEÂU MÔØ HOÃ TRÔÏ QUY HOAÏCH SÖÛ DUÏNG ÑAÁT NOÂNG NGHIEÄP ................................. 11<br /> <br /> 3.1. Moâ hình xaùc ñònh yeáu toá beàn vöõng trong quaûn lyù söû duïng ñaát .................. 11 3.2. Moâ hình quy hoaïch söû duïng ñaát noâng nghieäp beàn vöõng ........................... 12 3.2.1. Moâ hình GIS môø trong ñaùnh giaù ñaát ñai beàn vöõng .............................. 12 3.2.2. Moâ hình FMOLP trong xaùc ñònh dieän tích toái öu caùc phöông aùn ......... 13 3.2.3. Moâ hình CA trong boá trí khoâng gian söû duïng ñaát ................................ 14 3.3. Moâ hình tích hôïp ........................................................................................ 14<br /> PHAÀN III: ÖÙNG DUÏNG THÖÏC TIEÃN............................................................................. 16 Chöông 4: ÖÙNG DUÏNG MOÂ HÌNH VAØO QUY HOAÏCH SÖÛ DUÏNG ÑAÁT NOÂNG NGHIEÄP TÆNH LAÂM ÑOÀNG ........................................................................................... 16<br /> <br /> 4.1. Cô sôû döõ lieäu phuïc vuï quy hoaïch söû duïng ñaát noâng nghieäp ...................... 16 4.2. Ñaùnh giaù thích nghi ñaát ñai cho quaûn lyù söû duïng ñaát beàn vöõng ................ 18 4.3. Quy hoaïch söû duïng ñaát noâng nghieäp beàn vöõng ......................................... 19 4.3.1. Xaây döïng, löïa choïn phöông aùn söû duïng ñaát toái öu .............................. 20 4.3.2. Boá trí khoâng gian söû duïng ñaát .............................................................. 22 4.3.3. Ñaùnh giaù keát quaû moâ hình.................................................................... 22<br /> PHAÀN KEÁT LUAÄN VAØ HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN ........................................................... 23 CAÙC COÂNG TRÌNH CUÛA TAÙC GIAÛ LIEÂN QUAN ÑEÁN LUAÄN AÙN ........................ 25<br /> <br /> 1 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Tính caáp thieát cuûa luaän aùn + Söï xung ñoät giöõa caùc muïc tieâu trong khai thaùc söû duïng taøi nguyeân ñaát ñai vaøo phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ngaøy caøng gia taêng, taïo ra nhöõng caïnh tranh gay gaét giöõa caùc muïc ñích söû duïng ñaát. Do vaäy, vieäc ra quyeát ñònh boá trí söû duïng ñaát thoaû maõn ñoàng thôøi caùc muïc tieâu ñem laïi hieäu quaû kinh teá cao, ñaùp öùng yeâu caàu cuûa toaøn xaõ hoäi, haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng laø baøi toaùn phöùc taïp maø ngöôøi ra quyeát ñònh (nhaø quaûn lyù, nhaø quy hoaïch,...) ñang ñoái maët. Ngöôøi ra quyeát ñònh (DM) neáu chæ döïa vaøo söï saùng taïo vaø kinh nghieäm thì khoù coù theå giaûi quyeát baøi toaùn moät caùch hieäu quaû, maø thay vaøo ñoù laø söû duïng caùc kyõ thuaät, coâng ngheä vaø tri thöùc môùi. + Quy hoaïch söû duïng ñaát noâng nghieäp laø moät trong nhöõng noäi dung quan troïng trong quy hoaïch phaùt trieån noâng nghieäp - noâng thoân, tieán trình thöïc hieän goàm hai böôùc cô baûn: ñaùnh giaù khaû naêng thích nghi ñaát ñai vaø boá trí söû duïng ñaát. (1) Ñaùnh giaù khaûù naêng thích nghi ñaát ñai (goïi taét laø ñaùnh giaù ñaát ñai) cung caáp thoâng tin veà khaû naêng thích nghi ñaát ñai, chi phí ñaàu tö vaø hieäu quaû saûn xuaát cuûa töøng heä thoáng söû duïng ñaát (LUS), ñaây laø nhöõng thoâng tin cöïc kyø quan troïng hoã trôï cho vieäc boá trí söû duïng ñaát. + Ñeán nay, caùc nghieân cöùu ñeàu taäp trung vaøo ñaùnh giaù thích nghi ñieàu kieän töï nhieân, moät soá nghieân cöùu coù xem xeùt theâm veà yeáu toá kinh teá chöù chöa ñi saâu nghieân cöùu ñaùnh giaù toång hôïp caû ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng (goïi laø ñaùnh giaù ñaát ñai beàn vöõng). Beân caïnh ñoù, haàu heát caùc nghieân cöùu ñeàu thöïc hieän trong moâi tröôøng roõ. Tuy nhieân, trong thöïc tieãn ñoái töôïng khoâng gian cuûa theá giôùi thöïc thöôøng laø nhöõng thoâng tin khoâng chaéc chaén, raát khoù bieåu dieãn chính xaùc döïa treân taäp roõ (Sicat et al., 2005). Do vaäy ñaùnh giaù ñaát ñai trong moâi tröôøng roõ (crisp) sai soá lôùn hôn trong moâi tröôøng môø (fuzzy), khoâng theå bieåu dieãn keát quaû thích nghi lieân tuïc neân moät soá thoâng tin thöôøng bò boû qua. Nhö vaäy, vieäc nghieân cöùu xaây döïng moâ hình ñaùnh giaù ñaát ñai beàn vöõng trong moâi tröôøng môø laø heát söùc caàn thieát, nhaèm haïn cheá sai soá thoâng tin ñaàu vaøo, chaét loïc thoâng tin vaø moâ taû keát quaû ñaàu ra moät caùch lieân tuïc, gaàn guõi vôùi suy nghó cuûa con ngöôøi neân giuùp DM ra quyeát ñònh toát hôn trong boá trí söû duïng ñaát. + Maët khaùc, caùc yeáu toá (indicators) thuoäc tính ñaát ñai theå hieän traïng thaùi söû duïng ñaát beàn vöõng (goïi laø yeáu toá beàn vöõng) coù vai troø voâ cuøng quan troïng trong quaûn lyù söû duïng ñaát beàn vöõng (OECD, 1999), nhöng vieäc löïa choïn caùc yeáu toá beàn vöõng trong ñaùnh giaù ñaát ñai coøn mang tính chuû quan (FAO, 2007). Hieän nay, coù hai nhoùm moâ hình löïa choïn yeáu toá beàn vöõng: (i). Moâ hình FESLM (FAO,1993b) theå hieän caùc tính chaát ñaát ñai beàn vöõng nhöng khoâng theå hieän moái quan heä nhaân quaû giöõa caùc yeáu toá; (ii). Caùc moâ hình PSR(OECD, 1994), DSR(UNCSD, 1997), DPSIR(EEA, 1999): theå hieän moái quan heä nhaân quaû giöõa caùc yeáu toá nhöng khoâng theå hieän tính chaát ñaát ñai beàn vöõng. Do vaäy, caàn thieát phaûi nghieân cöùu tích hôïp caùc moâ hình vôùi nhau nhaèm phaùt huy ñieåm maïnh vaø khaéc phuïc ñieåm yeáu cuûa caùc moâ hình trong löïa choïn caùc yeáu toá beàn vöõng.<br /> <br />