Tóm tắt Luận án tiến sĩ Luật học: Điều chỉnh pháp luật đối với thương lượng tập thể trong doanh nghiệp tại Việt Nam

Chia sẻ: Co Ti Thanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:31

Thêm vào BST

Báo xấu

47
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án được nghiên cứu với mục tiêu nhằm tìm hiểu kinh nghiệm của các quốc gia, cũng như tham khảo hướng dẫn của Tổ chức lao động quốc tế nhằm tìm kiếm những giải pháp hoàn thiện pháp luật phù hợp với thực tiễn Việt Nam và những biện pháp đảm bảo thực thi hiệu quả các quy định về thương lượng tập thể trong doanh nghiệp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án tiến sĩ Luật học: Điều chỉnh pháp luật đối với thương lượng tập thể trong doanh nghiệp tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Bích ĐIỀU CHỈNH PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP TẠI VIỆT NAM Chuyên ngành: LUẬT KINH TẾ Mã số: 62.38.01.07 LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS-TS TRẦN HOÀNG HẢI TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong nền kinh tế thị trường, thương lượng tập thể (TLTT) c v i tr qu n trọng trong vi c ng qu n h l o ng (QHLĐ) n ịnh v l m t trong c c c ng cụ chủ ếu g p ph n iều tiết h i h mối qu n h lợi ch gi c c n trong QHLĐ Nhưng tr n th c tế, vi c triển kh i th c hi n c c qu ịnh về TLTT vẫn m ng t nh ch t h nh th c, iểu hi n ch nhiều n th ư c ược k kết s u TLTT chư th c s c ch t lượng B n cạnh , ể th c hi n s chỉ ạo củ Đ ng (thể hi n tại Nghị qu ết số NQ/TW ng 05 th ng 11 năm 2016) v g p ph n m o cho vi c Vi t N m th c thi úng c c c m kết khi gi nhập Hi p ịnh Đối t c to n i n v tiến u n Th i B nh Dương, ph p luật về TLTT trong o nh nghi p l m t trong c c n i ung c p ch c n ược sử i, sung khi n h nh B luật L o ng m i V nh ng l o tr n, vi c nghi n c u ề t i “Điều chỉnh pháp luật đối với thương lượng tập thể trong doanh nghiệp tại Việt Nam” l hết s c c n thiết trong ối c nh hi n n 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Một là, vi c nghi n c u ề t i n nh m chỉ r c c hạn chế, t cập củ ph p luật Vi t N m hi n h nh về TLTT trong o nh nghi p Hai là, ề t i c ng s t m hiểu kinh nghi m củ c c quốc gi , c ng như th m kh o hư ng ẫn củ T ch c l o ng quốc tế (ILO) nh m t m kiếm nh ng gi i ph p ho n thi n ph p luật ph hợp v i th c ti n Vi t N m v nh ng i n ph p m o th c thi hi u qu c c qu ịnh về TLTT trong o nh nghi p 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Nhi m vụ nghi n c u o g m: ph n t ch, luận gi i về t m qu n trọng củ TLTT trong o nh nghi p; ph n t ch l m r kh i ni m v c iểm củ TLTT trong o nh nghi p; ph n t ch, nh gi th c trạng ph p luật v th c ti n th c hi n c c qu ịnh về TLTT trong c c o nh nghi p Vi t N m; ề u t nh ng gi i ph p nh m ho n thi n ph p luật Vi t N m về TLTT trong o nh nghi p 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghi n c u củ luận n o g m: qu ịnh củ B luật L o ng (BLLĐ) hi n h nh v c c văn n hư ng ẫn th c hi n BLLĐ về TLTT trong o nh
2 nghi p; c c c ng ư c, khu ến nghị v hư ng ẫn củ ILO; qu ịnh củ m t số quốc gi tr n thế gi i về TLTT trong o nh nghi p Ngo i r , luận n c n ề cập ến th c trạng TLTT trong c c o nh nghi p Vi t N m hi n n 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghi n c u củ luận n ược gi i hạn chỉ tập trung v o v n ề TLTT trong o nh nghi p tại Vi t N m Nh ng v n ề về iều chỉnh ph p luật ối v i TLTT tại Vi t N m ược luận n tập trung nghi n c u o g m: chủ thể TLTT, c c ngu n tắc, n i ung v qu tr nh TLTT, c c i n ph p thúc ẩ v c ch th c gi i qu ết tr nh ch p về TLTT 4. Kết cấu của luận án Ngo i ph n m u, kết luận v nh mục t i li u th m kh o, n i ung luận n g m 6 chương s u : Chương 1 T ng qu n t nh h nh nghi n c u ph p luật về thương lượng tập thể trong o nh nghi p Chương 2 Nh ng v n ề chung về thương lượng tập thể trong o nh nghi p v iều chỉnh ng ph p luật ối v i TLTT trong o nh nghi p Chương 3 Chủ thể thương lượng tập thể trong o nh nghi p theo qu ịnh củ ph p luật Vi t N m hi n h nh v th c ti n th c hi n Chương 4 C c ngu n tắc, n i ung v qu tr nh thương lượng tập thể trong o nh nghi p theo qu ịnh củ ph p luật Vi t N m hi n h nh v th c ti n th c hi n Chương 5 Bi n ph p thúc ẩ , c ch th c gi i qu ết tr nh ch p về thương lượng tập thể trong o nh nghi p theo qu ịnh củ ph p luật Vi t N m hi n h nh v th c ti n th c hi n Chương 6 Ho n thi n ph p luật v n ng c o kh năng th c hi n ph p luật về thương lượng tập thể trong o nh nghi p
3 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU PHÁP LUẬT VỀ THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài 1.1.1. Những tài liệu nghiên u v h th th ng l ng t p th trong o nh nghiệp Hi n n , c c t i li u nghi n c u về v n ề chủ thể TLTT chủ ếu ược thể hi n trong vi c gi i th ch c c ngu n tắc v qu ết ịnh củ T ch c L o ng Quốc tế ILO về t o hi p h i Do nhu c u củ c c quốc gi i h i ILO ph i n h nh c c hư ng ẫn về ối thoại n Tu nhi n, c c hư ng ẫn kh ng c gi trị như m t văn n ph p l ch nh th c Cho ến n , ã c m t số t i li u nư c ngo i nghi n c u m t số kh cạnh củ v n ề chủ thể TLTT Nhưng số m i ng lại vi c nghi n c u c c ngu n tắc v v i tr củ chủ thể TLTT 1.1. . Những tài liệu nghiên u v ngu ên t nội ung và qu tr nh th ng l ng t p th trong o nh nghiệp Đ ng chú l c c t i li u s u : Li n o n Gi i chủ ch u u (2008), Gi i thi u về QHLĐ tại Ch u u, s ch th m kh o Cuốn s ch c i t nh n mạnh qu ền t o li n kết v m o qu ền TLTT. B n gi m s t củ ILO (2000), TLTT: Nh ng ti u chuẩn củ ILO v nh ng ngu n tắc củ c c B n gi m s t, s ch th m kh o T i li u n ã ph n t ch kh r kh i ni m v mục ch củ TLTT theo qu ịnh củ ILO, ngu n tắc t o t ngu n trong tho thuận; TLTT trong c c ịch vụ c ng v c c ngu n tắc củ ILO về TLTT Văn ph ng L o ng quốc tế Genev (ho c Giơ-ne-vơ) (1997), TLTT, s ch th m kh o, Phạm Thu L n ịch; Ngu n Xu n T m hi u nh Cuốn s ch n tập trung nghi n c u c c kinh nghi m ược t ng kết nhiều quốc gi , nh m giúp NLĐ v t ch c ại i n l o ng c k năng hoạt ng hi u qu hơn trong vi c o v v tăng cường qu ền lợi củ NLĐ khi th m gi TLTT Sus n H ter (E ), V i tr củ TLTT trong nền kinh tế to n c u: Đ m ph n c ng ng ã h i, s ch th m kh o Cuốn s ch ã em t v i tr củ TLTT như m t c ng cụ ể m o NLĐ c thể ược chi s m t c ch c ng ng nh ng lợi ch ph t sinh t vi c th m gi v o nền kinh tế to n c u Ủ n ILO (2006), T o hi p h i – B T ng tập về c c ngu n tắc v qu ết ịnh củ Ủ n ILO về T o hi p h i B t ng tập c mục ch cung c p c c c ng
4 cụ hư ng ẫn, ph n nh nh ng ch nh s ch v h nh ng th ng qu Ủ n ILO ể o m c c ngu n tắc cơ n về t o hi p h i 1.1.3. Những tài liệu nghiên u v á biện pháp thú đẩ và á h th giải qu ết tr nh hấp th ng l ng t p th trong o nh nghiệp Chang – Hee Lee - Chu n gi c o c p củ ILO về QHLĐ ối thoại Xã h i (2008), S ch T qu n h nh c ng t ph t ến QHLĐ h i h tr n TLTT tại Vi t Nam – X c ịnh c c v n ề v thử t m kiếm gi i ph p kh thi: Cuốn s ch ã chỉ r th c trạng củ QHLĐ Vi t N m v chỉ r th c trạng c c gi i oạn h nh th nh ph t triển củ QHLĐ Vi t N m t khi i m i ến năm 2008 1.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam 1. .1. Những tài liệu nghiên u v h th th ng l ng t p th trong o nh nghiệp Về cơ chế n c nh m i viết củ t c gi Phạm C ng Tr trong tạp ch Nh nư c v Ph p luật Tu nhi n, t c gi c ng m i chỉ ng lại vi c ph n t ch về phương i n l luận m chư ề cập ến vi c vận ụng cơ chế n trong th c ti n TLTT Vi t N m, c i t l vi c vận ụng cơ chế n trong TLTT tại o nh nghi p Về v i tr củ t ch c ại i n l o ng trong ại i n tập thể l o ng TLTT: c i viết củ t c gi Đ o M ng Đi p (2014), V i tr củ t ch c ại i n l o ng trong ối thoại ã h i, TLTT v TƯLĐTT, tạp ch Luật học số 01/2014 v cuốn s ch Công đoàn với việ th ng l ng và ký kết TƯLĐTT th m gi giải qu ết khiếu nại tố áo ông nhân l o động và GQTCLĐ, NXB L o ng, H N i củ trường Đại học C ng o n Về k năng cơ n trong thương lượng TƯLĐTT c nh m t c phẩm củ T ng Li n o n L o ng Vi t N m v C ng o n N U như: Th ng l ng TƯLĐTT: thự trạng giải pháp và kỹ năng, NXB L o ng, H N i; Ký kết TƯLĐTT ở một số n ớ trên thế giới và kinh nghiệm đối với Việt N m sá h th m khảo, NXB L o ng, H N i; Kỹ năng th ng l ng và ký kết TƯLĐTT, NXB L o ng, H N i Ngo i r , c n m t số t i li u nghi n c u kh c ph n t ch c ch th c ể c c qu ịnh ph p luật c thể giúp t ch c c ng o n D ã c kh nhiều t i li u nghi n c u chủ thể trong TLTT Vi t N m song c c nghi n c u n c n rời rạc, chư c t nh h thống 1. . . Những tài liệu nghiên u v ngu ên t nội ung và qu tr nh th ng l ng t p th tại o nh nghiệp C c luận n nghi n c u về TƯLĐTT như: Đ Năng Kh nh (2009) TƯLĐTT theo pháp lu t l o động Việt N m, Luận n tiến sĩ luật học, Vi n Nh nư c v Ph p luật; Ho ng Thị Minh (2011), TƯLĐTT - nghiên u so sánh giữ lu t l o động Việt N m và Thụ Đi n, Luận n tiến sĩ luật học, Trường Đại học Luật H N i
5 Luận n v H i th o li n qu n ến v n ề QHLĐ Vi t N m như: Ngu n Văn Bình (2014), Hoàn thiện pháp lu t v đối thoại xã hội trong QHLĐ ở Việt N m Luận n tiến sĩ luật học, Kho Luật – Đại học Quốc gi H N i; H i th o, V TLTT và QHLĐ tại Việt Nam, ng 17/01/2008 o B LĐ-TB&XH phối hợp ILO tại Vi t N m t ch c C c h i th o về TLTT: H i th o Đẩ mạnh TLTT ở Việt N m ngày 25/10/2007 o T ng Li n o n L o ng Vi t N m phối hợp v i Văn ph ng ILO tại H N i t ch c; H i th o, Cá h tiếp n mới v TLTT ng 01/10/2010 o B LĐ-TB&XH t ch c Nh n chung, c c c ng tr nh nghi n c u chư i s u v o vi c nghi n c u cụ thể v chu n s u về qu tr nh TLTT 1. .3. Những tài liệu nghiên u v biện pháp thú đẩ và á h th giải qu ết tr nh hấp th ng l ng t p th trong o nh nghiệp Ho ng Thị Minh (2011), Sử ụng hành động ông nghiệp trong TLTT ở Thụ Đi n và việ sử ụng đ nh ông ở Việt N m Tạp ch Nghi n c u lập ph p số 19 Ngu n Hu Kho (2015), TLTT trong QHLĐ ở Việt N m – Những vấn đ lý lu n và thự tiễn Luận n tiến sĩ Luật học, Vi n H n l m Kho học ã h i Vi t N m, Học vi n kho học ã h i 1.3. Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu C c c ng tr nh nghi n c u ã c ịnh hư ng nghi n c u về chủ thể củ TLTT, song các công trình nghi n c u củ c c t c gi Vi t N m về chủ thể TLTT trư c chỉ t trong ối c nh c m t t ch c ại i n cho NLĐ l T ng Li n o n L o ng Vi t N m ho c c ng o n c p cơ s Thế nhưng, trong ối c nh h i nhập quốc tế, nhiều kh năng u t hi n nhiều t ch c ại i n l o ng Vi t N m trong thời gi n t i C c c ng tr nh nghi n c u trong v ngo i nư c về cơ n ã cung c p m t g c nh n kh to n i n về ngu n tắc v n i ung TLTT ư i g c so s nh luật nhưng chư tập trung nghi n c u về qu tr nh TLTT C c c ng tr nh nghi n c u về i n ph p thúc ẩ v c ch th c gi i qu ết tr nh ch p TLTT chủ ếu tập trung v o i n ph p thúc ẩ gi i qu ết tr nh ch p TLTT th ng qu nh c ng, c c c ch th c gi i qu ết tr nh ch p kh c như h gi i, trọng t i c ng ược nghi n c u nhưng chư thật s to n i n c c kh cạnh kh c nh u 2. Cơ sở lý thuyết và phƣơng pháp nghiên cứu 2.1. Cơ sở lý thuyết .1.1. Câu hỏi nghiên u Để th c hi n luận h i c u h i c t nh ch t trọng t m củ ề t i l : i) S c n thiết ph i iều chỉnh ng ph p luật ối v i TLTT trong o nh nghi p; ii) C c qu ịnh củ
6 ph p luật về TLTT trong o nh nghi p ph i ược ng v th c hi n ể c qu tr nh thương lượng thật, TƯLĐTT th c ch t trong th c tế ra sao? .1. . Lý thu ết nghiên u Luận n ược nghi n c u tr n c c cơ s l thu ết s u: phương ph p luận củ chủ nghĩ M c – L nin v tư tư ng H Ch Minh về nh nư c v ph p luật; c c qu n iểm củ Đ ng về u c u c i c ch tư ph p v h i nhập kinh tế quốc tế, về ng nh nư c ph p qu ền ã h i chủ nghĩ ; c c tư tư ng, học thu ết về nh nư c v ph p luật n i chung, về ph p luật l o ng n i ri ng; c c ngu n tắc hiến ịnh, c c l thu ết li n qu n ến ph p luật TLTT; c c th nh t u nghi n c u củ c c c ng tr nh, c c t i li u nghi n c u trư c về TLTT .1.3. Cá giả thu ết nghiên u Luận n ược ng tr n cơ s c c gi thu ết nghi n c u s u : - T ng hợp c c qu ịnh củ Nh nư c về TLTT, nh m ịnh hư ng c c qu n h TLTT theo ch củ Nh nư c, m o n ịnh trật t trong ã h i - Th c ti n tại c c o nh nghi p Vi t N m hi n n chư c thương lượng “thật” - Nh ng v n ề cơ n về TLTT trong o nh nghi p - H i nh m gi i ph p l “gi i ph p ng ph p luật về TLTT trong o nh nghi p” v “gi i ph p th c hi n ph p luật về TLTT trong o nh nghi p” .1.4. Dự kiến kết quả nghiên u G p ph n h thống ho nh ng v n ề l luận về TLTT trong o nh nghi p, iều chỉnh ng ph p luật ối v i v n ề TLTT trong o nh nghi p Ph n t ch l m r c c qu ịnh củ ph p luật Vi t N m hi n h nh về chủ thể th m gi TLTT trong o nh nghi p Đư r nh ng gi i ph p cơ n ể ho n thi n ph p luật về TLTT trong o nh nghi p Sử ụng l m t i li u th m kh o ể nghi n c u, gi ng ạ v học tập trong chương tr nh m n luật l o ng tại c c cơ c o tạo luật trong c c trường ại học 2.2. Phương pháp nghiên cứu C c phương ph p nghi n c u ược sử ụng g m: phương ph p luận củ chủ nghĩ M c – Lênin v tư tư ng H Ch Minh về nh nư c v ph p luật; phương ph p ph n t ch v t ng hợp; t m hiểu c c t i li u, c c c ng tr nh ã ược c ng ố trư c trong v ngo i nư c; phương ph p gi i th ch luật; phương ph p gi i th ch luật; phương ph p lịch sử; phương ph p u vật i n ch ng v u vật lịch sử
7 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 Đ số c c c ng tr nh m i chỉ ề cập ến m t số v n ề về TLTT như ngu n tắc, n i ung TLTT; chư ề cập ủ ến m t số kh cạnh kh c củ TLTT như qu tr nh thương lượng, chủ thể TLTT D h u hết c c c ng tr nh nghi n c u trong v ngo i nư c về cơ n ã cung c p m t c ch nh n kh to n i n về ngu n tắc v n i ung TLTT ư i g c so s nh luật nhưng chư c c ng tr nh nghi n c u m t c ch ủ, to n i n về qu tr nh TLTT tại c c o nh nghi p Vi t N m c ng như c ch th c gi i qu ết tr nh ch p TLTT Vi t N m, c i t trong ối c nh sắp t i s c thể u t hi n nhiều t ch c ại i n tập thể l o ng trong o nh nghi p o g m c c t ch c thu c h thống T ng Li n o n L o ng Vi t N m v ngo i h thống n
8 CHƢƠNG 2 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP VÀ ĐIỀU CHỈNH BẰNG PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP 2.1. Những vấn đề chung về thƣơng lƣợng tập thể trong doanh nghiệp 2.1.1. Khái niệm và đặc điểm của thương lượng tập thể trong doanh nghiệp .1.1.1. Khái niệm th ng l ng t p th trong o nh nghiệp Theo kh i ni m TLTT củ T ch c L o ng Quốc tế th : i) Chủ thể TLTT trong o nh nghi p o g m ại i n củ c c n trong QHLĐ tập thể; ii) Mục ch củ TLTT nh m gi i qu ết c c v n ề c li n qu n ến lợi ch củ tập thể l o ng v người sử ụng l o ng (NSDLĐ) như c lập c c iều ki n l o ng, iều ki n sử ụng l o ng, v n ề vi c l m ho c iều tiết c c QHLĐ khi r tr nh ch p l o ng tập thể… Như vậ , c thể hiểu m t c ch tương ối ủ về TLTT như s u: TLTT l h nh th c tr o i, th o luận, m ph n gi tập thể l o ng v i m t ho c nhiều NSDLĐ c c c p kh c nh u về iều ki n l o ng, iều ki n sử ụng l o ng ho c gi i qu ết nh ng vư ng mắc, kh khăn trong vi c th c hi n QHLĐ nh m ạt ược nh ng th thuận thống nh t TLTT trong o nh nghi p c thể ược hiểu l h nh th c tr o i, th o luận, m ph n gi ại i n tập thể l o ng v i NSDLĐ trong phạm vi o nh nghi p nh m ạt ược s thống nh t về c c v n ề li n qu n ến QHLĐ tập thể củ o nh nghi p như iều ki n l o ng, iều ki n sử ụng l o ng, qu ền v c c lợi ch chung củ tập thể l o ng tại o nh nghi p .1.1. . Đ đi m th ng l ng t p th trong o nh nghiệp TLTT hư ng t i vi c ph ng ng m u thuẫn trong QHLĐ th ng qu vi c thiết lập c c th thuận chung ho c tr c tiếp gi i qu ết c c m u thuẫn ã ph t sinh ẫn ến s t n tại củ tr nh ch p l o ng tập thể tại o nh nghi p Phạm vi tiến h nh TLTT trong o nh nghi p l i n r trong n i o nh nghi p Về phương th c tiến h nh, TLTT trong o nh nghi p l m t qu tr nh c thể ược th c hi n ư i nhiều h nh th c kh c nh u Chủ thể củ m t n TLTT o giờ c ng l tập thể NLĐ, n c n lại l NSDLĐ N i ung TLTT o giờ c ng li n qu n t i qu ền v nghĩ vụ ho c lợi ch củ tập thể NLĐ trong o nh nghi p
9 Nh ng th thuận trong qu tr nh TLTT thường c lợi hơn cho NLĐ so v i qu ịnh củ ph p luật 2.1.2. Vai trò của thương lượng tập thể trong doanh nghiệp TLTT c thể giúp c n ối vị thế củ c c n trong QHLĐ TLTT giúp iều chỉnh m u thuẫn về lợi ch gi c c n trong QHLĐ TLTT l m t trong c c i n ph p h u hi u ể hạn chế c c ung t, tr nh ch p tập thể trong QHLĐ TLTT giúp hạn chế tối s p t ch củ NSDLĐ v i NLĐ V ph i thương lượng v i ại i n tập thể l o ng (l người ại i n cho qu ền v lợi ch củ NLĐ) n n NSDLĐ kh ng thể ng p t nh ng qu ịnh t lợi cho NLĐ 2.1.3. Những điều kiện cần thiết cho việc thương lượng tập thể trong doanh nghiệp Bao g m: - Điều ki n kinh tế - xã h i m o cho vi c TLTT - Điều ki n về khuôn kh ph p l cho vi c tiến h nh TLTT - Điều ki n về khuôn kh ph p l cho vi c tiến h nh TLTT - Điều ki n về qu ền t o hi p h i v tr nh năng l c TLTT củ c c n - Điều ki n về cơ s vật ch t k thuật 2.2. Những vấn đề chung về điều chỉnh bằng pháp luật đối với thƣơng lƣợng tập thể trong doanh nghiệp 2.2.1. Sự cần thiết của việc điều chỉnh bằng pháp luật đối với thương lượng tập thể trong doanh nghiệp Căn c v o c c ti u chuẩn l o ng o Nh nư c qu ịnh, c c n trong QHLĐ t c lập qu ền v nghĩ vụ cụ thể củ m nh th ng qu c c h nh th c TLTT kh c nh u Nếu c c qu ền v nghĩ vụ cụ thể n ph n nh kh ng c n ng lợi ch củ c c n th QHLĐ s c ngu cơ m t n ịnh, t ng, tr nh ch p r l iều kh tr nh kh i, g thi t hại cho c h i n v to n ã h i C c chu n gi về QHLĐ v TLTT củ T ch c L o ng Quốc tế ILO ã t ng kết r ng: c c qu ịnh ph p luật về TLTT c nghĩ v v i tr c i t qu n trọng trong vi c iều chỉnh qu tr nh tương t c gi c c chủ thể QHLĐ, giúp c c n c lập u tr s c n ng về lợi ch v t QHLĐ ược h i h , n ịnh v ph t triển S c n thiết ph i iều chỉnh ng ph p luật ối v i v n ề TLTT trong o nh nghi p ược thể hi n như s u: - Điều chỉnh ng ph p luật ối v i TLTT giúp c c n trong QHLĐ hạn chế nh ng t ng về lợi ch - Điều chỉnh ng ph p luật ối v i TLTT giúp c c n QHLĐ tương t c v i nh u ph hợp v i c c ngu n tắc củ QHLĐ trong nền kinh tế thị trường.
10 - Điều chỉnh ng ph p luật ối v i TLTT g p ph n h trợ c c n trong QHLĐ khi g p kh khăn trong qu tr nh tương t c - Điều chỉnh ng ph p luật ối v i TLTT giúp cho vi c gi i qu ết tr nh ch p ph t sinh gi c c n trong QHLĐ nh nh ch ng, kịp thời ng c c i n ph p hòa bình. 2.2.2. Nội dung điều chỉnh pháp luật về thương lượng tập thể trong doanh nghiệp - Ph p luật c n iều chỉnh về chủ thể TLTT trong o nh nghi p - Ph p luật c n iều chỉnh về ngu n tắc, n i ung v qu tr nh TLTT trong o nh nghi p - Ph p luật c n iều chỉnh về c c i n ph p thúc ẩ v gi i qu ết tr nh ch p TLTT trong o nh nghi p - Theo C ng ư c số 87 năm 1948 củ T ch c L o ng Quốc tế ILO, NLĐ v NSDLĐ kh ng ph i in ph p m vẫn c qu ền hợp th nh nh ng t ch c theo s l chọn củ m nh, c qu ền gi nhập t ch c v i iều ki n u nh t l theo úng iều l củ t ch c h u qu n - C ng ư c số 98 năm 1949 T ch c L o ng Quốc tế ILO qu ịnh t ch c NLĐ v NSDLĐ ph i ược hư ng s o v th ch ng chống lại mọi h nh vi củ nh ng ph i vi n h th nh vi n củ m i n ể c n thi p v o vi c t ch c iều h nh v qu n l n i củ ph n ki - C ng ư c số 154 năm 1981 củ T ch c L o ng Quốc tế ILO c ịnh vi c úc tiến TLTT ph i c nh ng i n ph p th ch hợp v i ho n c nh củ t ng quốc gi - Khu ến nghị số 113 năm 1960 củ T ch c L o ng Quốc tế ILO thúc ẩ vi c tư v n, hợp t c c hi u qu c p ng nh v c p quốc gi gi cơ qu n nh nư c v i c c t ch c củ NSDLĐ v NLĐ nh m mục ti u thúc ẩ s hiểu iết lẫn nh u v qu n h tốt ẹp gi c c cơ qu n nh nư c v i c c t ch c củ NSDLĐ v NLĐ - Khu ến nghị số 163 năm 1981 củ T ch c L o ng Quốc tế ILO ư r c c c ch th c tăng cường TƯLĐTT như t ch c ại i n củ NSDLĐ v NLĐ ph i ược c ng nhận ể tiến h nh TLTT; c n c c c i n ph p ph hợp ể TLTT c thể tiến h nh mọi c p 2.2.3. Quá trình hình thành và phát triển của pháp luật Việt Nam về thương lượng tập thể trong doanh nghiệp 2.2.3.1. Trước năm 1994 - Sắc l nh số 29-SL năm 1947 qu ịnh về “tập hợp khế ư c” ể kịp thời iều chỉnh c c QHLĐ Đ l văn n ph p luật u ti n củ nư c t qu ịnh về TLTT - Nghị ịnh số 172-CP ng 21/11/1963 qu ịnh về Hợp ng tập thể ược k kết tr n tinh th n t gi c v hợp t c ã h i chủ nghĩ (XHCN) gi gi m ốc nghi p v B n ch p h nh c ng o n
11 2.2.3.2. Từ năm 1994 đến năm 2012 - Theo Nghị ịnh số 18/CP năm 1992, phạm vi p ụng th ư c ược m r ng hơn, kh ng chỉ ối v i c c o nh nghi p thu c th nh ph n kinh tế quốc o nh - BLLĐ năm 1994 kế th Nghị ịnh số 18/CP, tiếp tục ng chế th ư c l o ng tập thể (TƯLĐTT) ph hợp v i cơ chế thị trường Theo , TƯLĐTT ược h nh th nh tr n cơ s s thương lượng th thuận gi h i n l tập thể l o ng v NSDLĐ 2.2.3.3. Từ năm 2012 đến nay - BLLĐ năm 2012 ã ghi nhận hai n i ung l ối thoại tại nơi l m vi c và TLTT v i 27 iều và chia thành 5 mục, m i iều ược t ti u ề rõ ràng, thuận ti n cho quá trình tra c u và áp dụng. - Các v n ề khác của TLTT ược qu ịnh trong c c văn n hư ng dẫn thi h nh như Nghị ịnh số 05/2015/NĐ-CP về hư ng dẫn chi tiết thi hành m t số iều của BLLĐ năm 2012 (Th ng tư số 29/2015/TT-BLĐTBXH ng 31/7/2015 hư ng dẫn chi tiết thi hành Nghị ịnh số 05/2015/NĐ-CP của Chính phủ.
12 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 Nh ng v n ề cơ n ược ề cập ến trong chương n o g m: khái ni m, c iểm, vai trò và nh ng iều ki n c n thiết cho vi c TLTT trong o nh nghi p; lịch sử hình thành và phát triển của chế ịnh TLTT tại Vi t N m t trư c ến nay; pháp luật quốc tế tập trung vào các nguyên tắc về TLTT.
13 CHƢƠNG 3 CHỦ THỂ THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP THEO QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN 3.1. Xác định chủ thể đƣợc quyền thƣơng lƣợng tập thể trong doanh nghiệp theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành Trong ối c nh c nhiều t ch c ại i n tập thể l o ng c ng t n tại m t o nh nghi p (khi Vi t Nam chính th c gia nhập Hi p ịnh Đối tác toàn di n và tiến b u n Th i B nh Dương CPTPP v cho ph p s t n tại của nhiều t ch c ại di n củ NLĐ trong o nh nghi p) th vi c c ịnh t ch c ại di n củ NLĐ c qu ền TLTT v s u l k kết TƯLĐTT (nếu thương lượng th nh c ng) l v n ề kh ph c tạp. 3.1.1. Đối tượng được ph p hoặc kh ng được ph p thành lập và gia nhập tổ chức đại diện của người lao động trong doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam hiện hành Pháp luật Vi t Nam không cho phép s can thi p củ NSDLĐ v o t ch c ại di n củ NLĐ ng c ch qu ịnh nh ng trường hợp c m th nh lập ho c gi nhập t ch c ại i n tập thể l o ng nếu l người NSDLĐ ho c nh ng người thu c về ph sử ụng l o ng 3.1.2. Nguyên tắc thành lập tổ chức đại diện của người lao động trong doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam hiện hành Vi t Nam th a nhận nguyên tắc c lập, nh ẳng trong quá trình thành lập và hoạt ng củ t ch c ại di n củ NLĐ trong o nh nghi p 3.1.3. Thủ tục thành lập tổ chức đại diện của người lao động trong doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam hiện hành Bư c 1: T ch c Ban vận ng thành lập c ng o n cơ s . Bư c 2: T ch c H i nghị thành lập c ng o n cơ s . Bư c 3: Đề nghị c ng o n c p trên tr c tiếp cơ s (Li n o n L o ng c p huy n, c ng o n ng nh) r qu ết ịnh công nhận c ng o n cơ s . 3.1.4. Công nhận tổ chức đại diện của người lao động tham gia thương lượng tập thể và quyền thương lượng tập thể của tổ chức đại diện của người lao động trong doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam hiện hành V i các doanh nghi p ã c t ch c c ng o n: V i tr củ c ng o n c p trên củ c ng o n cơ s trong TLTT tại doanh nghi p ã c c ng o n l chư thật s rõ ràng và cụ thể. TLTT là m t quá trình ch không ph i chỉ ơn gi n là nh ng phiên họp thương lượng.
14 V i c c o nh nghi p chư c t ch c c ng o n: Tư c ch TLTT của Công o n trong trường hợp này là hợp ph p nhưng kh ng ch nh ng n n r t kh ể có ược TLTT th c ch t và hi u qu trên th c tế Do , ph n c c c ng o n c p trên tr c tiếp cơ s vẫn g p nhiều kh khăn trong vi c ại di n cho NLĐ th m gi thương lượng v i NSDLĐ, nh t là v i nh ng quá trình TLTT ph c tạp, kéo dài. 3.2. Chủ thể c quyền đàm phán, thƣơng lƣợng tập thể trong doanh nghiệp theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành BLLĐ năm 2012 ã c qu ịnh về chủ thể th m gi m ph n TLTT n ph NSDLĐ, l ch nh NSDLĐ ho c người ại di n cho NSDLĐ Về ph NLĐ, ph p luật kh ng c qu ịnh cụ thể về chủ thể th m gi m phán TLTT, mà chỉ qu ịnh về chủ thể có quyền TLTT l “t ch c ại di n của NLĐ tại cơ s ” Do , tr n th c tế ã ph t sinh m u thuẫn khi t ch c ại di n của NLĐ muốn cử ại di n. 3.3. Thực tiễn thực hiện các quy định về chủ thể thƣơng lƣợng tập thể trong doanh nghiệp tại Việt Nam thời gian qua. T nh ến hết năm 2017, Vi t N m ã c 27 866 n TƯLĐTT ược ký kết c p doanh nghi p, chiếm 67,96% trong t ng số các doanh nghi p có t ch c công o n B n cạnh , c 100 n TƯLĐTT ã ược ký kết nh ng nơi chư c c ng o n cơ s . Số lượng TƯLĐTT c ch t lượng tốt r t ít, số lượng th ư c có n i dung sao chép pháp luật v kh ng ạt chuẩn chiếm tỷ l cao. TLTT không thể di n r theo úng n ch t của n l m h nh ại di n cho NLĐ, m TLTT hi n nay chỉ là c u nối C ng o n chỉ ng v i tr l trung gi n, n u các v n ề i h i củ NLĐ v i NSDLĐ v tru ền t i lại các quyết ịnh củ NSDLĐ cho NLĐ iết. Về NLĐ, tại r t nhiều công ty, h u như qu tr nh thương lượng không có s tham gia củ NLĐ v NLĐ kh ng iết TLTT là gì. Vì vậy, họ kh ng qu n t m c ng như kh ng th y giá trị của TLTT.
15 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 Hi n tại theo pháp luật Vi t Nam, quyền t o c ng o n ị hạn chế b i ối tượng có quyền thành lập, gia nhập c ng như gi i hạn quyền tham gia t ch c ại di n củ NLĐ chỉ là T ng Li n o n L o ng Vi t Nam. Trên th c tế nh ng hạn chế về m h nh c ng o n tại Vi t N m ã t c ng không nh ến t nh c lập củ c ng o n NLĐ kh ng c qu ền thành lập c ng o n m chỉ có quyền gia nhập vào m t t ch c c ng o n thống nh t và duy nh t ã ược thành lập là T ng Li n o n L o ng Vi t Nam. Pháp luật l o ng Vi t N m hi n h nh kh ng ch p nhận hình th c c ng o n v chỉ công nhận m t t ch c duy nh t có quyền ại di n cho tập thể l o ng thương lượng v i NSDLĐ tại m t o nh nghi p l T ng Li n o n L o ng Vi t Nam. Pháp luật Vi t Nam c n b sung c c qu ịnh về chủ thể m ph n TLTT nh m TLTT di n ra th c ch t và hi u qu hơn trư c bối c nh t do hi p h i và toàn c u hóa.
16 CHƢƠNG 4 CÁC NGUYÊN TẮC, NỘI DUNG VÀ QUY TRÌNH THƢƠNG LƢỢNG TẬP THỂ TRONG DOANH NGHIỆP THEO QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM HIỆN HÀNH VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN 4.1. Nguyên tắc thƣơng lƣợng tập thể trong doanh nghiệp theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành 4.1.1. Nguyên tắc tự nguyện Trong BLLĐ năm 2012 ã c m t số qu ịnh th c ch t là không phù hợp v i nguyên tắc t nguy n. TLTT s ược tiến h nh ịnh kỳ m t năm m t l n, qu ịnh này có b n ch t là vi phạm nguyên tắc TLTT t nguy n. Theo tiêu chuẩn của T ch c L o ng Quốc tế ILO, vi c thương lượng t nguy n các tho ư c tập thể, và trao quyền t chủ củ c c n thương lượng, là m t khía cạnh cơ n của nguyên tắc t o hi p h i. 4.1.2. Nguyên tắc thiện chí BLLĐ năm 2012 l n u ti n ư r ngu n tắc thương lượng thi n ch nhưng n kh ng ược ịnh nghĩ trong luật v o n i hàm của nguyên tắc n chư ược làm rõ. Nguyên tắc thương lượng thi n chí chủ yếu ề cập ến m t số nghĩ vụ của NSDLĐ trong TLTT như: nghĩ vụ cung c p m t số thông tin c n thiết cho c ng o n ể c ng o n c thể tiến h nh thương lượng ược; nghĩ vụ kh ng ược t chối thương lượng c ng như kh ng ược t chối thương lượng về các n i dung do công o n ề xu t; nghĩ vụ tiến h nh thương lượng m t cách thành tâm, tích c c nh m ạt ược th a thuận. Th c ch t, vi c c ịnh ược “s thi n ch ” trong qu tr nh thương lượng là hết s c kh khăn, v n li n qu n ến nh ng khía cạnh bên trong, chủ quan của các bên, r t kh ể nhận biết vì nó có thể ược thể hi n thông qua r t nhiều biểu hi n tinh vi. 4.1.3. Nguyên tắc bình đẳng Nguyên tắc nh ẳng là nguyên tắc b o m s cân b ng quyền l c, c n ối vị thế c ng như s c mạnh m ph n, thương lượng gi a các bên trong quá trình TLTT. Trên th c tế, nguyên tắc nh ẳng không m c nhi n ược th c hi n trong quá trình TLTT. B n ch t mối quan h gi NLĐ v NSDLĐ v i tư c ch l c c n TLTT là quan h của nh ng chủ thể mà m t bên phụ thu c vào phía bên kia. Pháp luật l o ng củ c c nư c phát triển có nh ng b o m nguyên tắc bình ẳng b ng c c qu ịnh pháp luật kh c nh u ể b o m t nh c lập, ại di n và chính danh của t ch c c ng o n, v i tư c ch l n ại di n thương lượng của tập thể l o ng m t cách hi u qu .
17 Pháp luật l o ng củ c c nư c phát triển có nh ng b o m nguyên tắc bình ẳng b ng c c qu ịnh pháp luật kh c nh u ể b o m t nh c lập, ại di n và chính danh của t ch c c ng o n, v i tư c ch l n ại di n thương lượng của tập thể l o ng m t cách hi u qu . 4.1.4. Nguyên tắc hợp tác Nguyên tắc hợp tác trong TLTT thể hi n vi c các bên ph i cùng phối hợp v i nhau trong quá trình tiến hành TLTT. Nếu nguyên tắc hợp t c trong TLTT kh ng ược m b o thì s r t kh ể các bên có thể tr o i, ể hiểu ược nguy n vọng củ nh u v như vậ c ng kh c ược m t quá trình TLTT hi u qu . 4.1.5. Nguyên tắc công khai và minh bạch Nguyên tắc c ng kh i trong TLTT m b o qu tr nh TLTT ược tiến hành v i s tham gia củ ủ các bên và s tham gia th c ch t củ NLĐ Mục ch của nguyên tắc này góp ph n ngăn ch n s thao túng, mua chu c gi a các bên (chủ yếu t ph NSDLĐ v i tập thể l o ng) khi TLTT. Nguyên tắc minh bạch ược thể hi n th ng qu nghĩ vụ cung c p thông tin về tình hình hoạt ng s n xu t kinh doanh củ NSDLĐ khi tập thể l o ng yêu c u. 4.2. Nội dung thƣơng lƣợng tập thể trong doanh nghiệp theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành N i dung TLTT là nh ng v n ề h i n NLĐ v NSDLĐ ều c ng hư ng t i trong QHLĐ, nh ng nhóm v n ề hay có s ung t về lợi ích, d phát sinh nh ng mâu thuẫn, tranh ch p nh hư ng ến QHLĐ Theo qu ịnh pháp luật, n i dung TLTT g m 5 nh m s u : (i) Tiền lương, tiền thư ng, trợ c p v n ng lương; (ii) Thời giờ làm vi c, thời giờ nghỉ ngơi, l m th m giờ, nghỉ gi a ca; (iii) B o m vi c l m ối v i NLĐ; (iv) B o m n to n l o ng, v sinh l o ng, th c hi n n i qu l o ng; (v) N i dung khác mà hai bên quan tâm. TLTT về tiền lương, tiền thư ng, trợ c p v n ng lương: Hi n nay pháp luật kh ng qu ịnh n i dung cụ thể c n thương lượng về v n ề này. Xu t phát t th c tế yêu c u của m i bên mà các bên có thể ề nghị n ki thương lượng. TLTT về thời giờ làm vi c, thời giờ nghỉ ngơi, l m th m giờ, nghỉ gi a ca: TLTT về thời giờ làm vi c, thời giờ nghỉ ngơi, l m th m giờ, nghỉ gi a ca. TLTT về b o m vi c l m ối v i NLĐ: Vi c làm củ NLĐ ược c ịnh tr n cơ s hợp ng l o ng mà họ ã gi o kết v i NSDLĐ nhưng v n ề b o m vi c làm cho họ chủ yếu d a trên cam kết có tính tập thể.
18 TLTT về b o m n to n l o ng, v sinh l o ng; th c hi n n i quy lao ng: Vi c th c hi n n to n l o ng, v sinh l o ng trong doanh nghi p cơ n là tuân thủ c c qu ịnh có tính bắt bu c của pháp luật. TLTT về các n i dung khác mà hai bên qu n t m: Đ l qu ịnh m nh m tạo iều ki n ể các bên có thể thương lượng các n i dung khác không bị ràng bu c t qu ịnh của pháp luật, nh m m b o quyền t o ịnh oạt trong vi c l a chọn các n i dung c h i n ều quan tâm. 4.3. Quy trình thƣơng lƣợng tập thể trong doanh nghiệp theo quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành Theo qu ịnh của pháp luật Vi t Nam hi n hành, quy trình TLTT trong doanh nghi p ược th c hi n th ng qu c c ư c như s u: - Bư c 1: Đề xu t yêu c u và n i dung c n TLTT. Khi m t n ư r u c u, bắt bu c phía bên kia ph i ch p thuận yêu c u và ng i v o m ph n, thương lượng, còn vi c thương lượng thành công hay không phụ thu c vào các bên. - Bư c 2: Chuẩn bị TLTT Đại di n thương lượng của bên tập thể l o ng l y ý kiến tr c tiếp của tập thể l o ng ho c gián tiếp thông qua h i nghị ại biểu của NLĐ về ề xu t củ NLĐ v i NSDLĐ v c c ề xu t củ NSDLĐ v i tập thể l o ng. - Bư c 3: Tiến hành TLTT. Bên nhận ược yêu c u ph i ch p nhận vi c thương lượng và chủ ng g p n ề xu t yêu c u ể th a thuận về thời gi n, ị iểm và số lượng ại di n th m gi thương lượng. 4.4. Thực tiễn thực hiện các quy định về nguyên tắc, nội dung và quy trình thƣơng lƣợng tập thể tại Việt Nam thời gian qua TLTT Vi t N m chư ược th c hi n theo úng theo n ch t củ thương lượng l “thương lượng ại di n” (c ng o n ại di n cho NLĐ thương lượng v i NSDLĐ). Mô hình TLTT Vi t Nam chủ yếu vẫn theo m h nh “c u nối” (c ng o n là c u nối gi a NSDLĐ và NLĐ, cố gắng ư mong muốn của hai bên xích lại v i nhau). Thành công củ m h nh thương lượng c u nối chủ yếu là nhờ thi n chí của doanh nghi p sẵn sàng chia s v i NLĐ m t ph n khi kinh doanh có lãi và doanh nghi p phát triển ể n ịnh l o ng. Trong trường hợp doanh nghi p không thi n ch , TLTT ường như rơi v o ế tắc và chỉ ược tiếp nối khi có ph n ng t phát của NLĐ ư i hình th c ng ng vi c tập thể ho c nh c ng
19 KẾT LUẬN CHƢƠNG 4 Về n i dung TLTT, pháp luật Vi t Nam hi n hành chỉ ề cập các n i ung cơ b n có tính ch t gợi ý về n i ung thương lượng ể các bên tiến hành TLTT. Về quy trình TLTT trong doanh nghi p, BLLĐ năm 2012 c n b sung nh ng qu ịnh cụ thể về s tham gia củ NLĐ v tr ch nhi m thương lượng “thi n ch ” của NSDLĐ trong suốt quá trình TLTT. Do , c n có nh ng s sử i, b sung phù hợp ể m b o tính kh thi của c c qu ịnh về n i dung TLTT và quy trình TLTT trong bối c nh Vi t Nam s có thể có nhiều t ch c ại di n tập thể l o ng tại m t doanh nghi p.