Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Luật học: Pháp chế xã hội chủ nghĩa trong đấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng hải quan Việt Nam hiện nay

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH<br /> <br /> NGUYỄN VĂN NGHIÊN<br /> <br /> ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa<br /> trong ®Êu tranh phßng, chèng bu«n lËu<br /> qua biªn giíi cña lùc l­îng h¶i quan ViÖt Nam<br /> hiÖn nay<br /> Chuyên ngành : Lý luận và lịch sử Nhà nước và pháp luật<br /> Mã s<br /> <br /> : 62 38 01 01<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC<br /> <br /> HÀ NỘI – 2015<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại<br /> Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN MINH ĐOAN<br /> <br /> Phản biện 1:<br /> <br /> Phản biện 2:<br /> <br /> Phản biện 3:<br /> <br /> Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện<br /> họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh<br /> Vào hồi...... giờ....... ngày...... tháng...... năm 2015<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Quốc gia và<br /> Thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh<br /> <br /> 1<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Pháp chế xã hội chủ nghĩa (XHCN) là nguyên tắc quan trọng trong tổ<br /> chức và hoạt động của bộ máy nhà nước ta. Pháp chế XHCN đòi hỏi trong<br /> đời sống xã hội, pháp luật phải được tôn trọng và thực thi một cách<br /> nghiêm minh, chính xác; mọi cá nhân, tổ chức, cơ quan Nhà nước đều phải<br /> triệt để tuân thủ pháp luật; mọi hành vi vi phạm pháp luật đều phải được<br /> phát hiện, xử lý kịp thời theo đúng quy định pháp luật.<br /> Pháp chế XHCN với hệ thống pháp luật hoàn thiện và việc thực hiện<br /> pháp luật nghiêm minh, là điều kiện cơ bản để xây dựng Nhà nước pháp<br /> quyền XHCN của dân, do dân và vì dân. Nếu pháp chế không được tăng<br /> cường, còn bị buông lỏng và có nhiều hạn chế, thì tất yếu sẽ dẫn đến tình<br /> trạng gia tăng, phát triển của các hiện tượng tiêu cực, vi phạm pháp luật,<br /> và có thể gây ra tình trạng rối loạn kỷ cương trong xã hội.<br /> Buôn lậu là một loại vi phạm pháp luật rất phổ biến. Đặc biệt, từ khi<br /> nước ta mở cửa, giao lưu và hội nhập với kinh tế thế giới, loại vi phạm<br /> pháp luật này ngày càng nghiêm trọng, với nhiều diễn biến mới, cực kỳ<br /> phức tạp. Tình trạng gia tăng, phát triển của các hoạt động buôn lậu qua<br /> biên giới đã phản ánh một thực trạng, pháp chế trong hoạt động phòng,<br /> chống buôn lậu còn có quá nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được những yêu<br /> cầu, đòi hỏi của sự phát triển đất nước và sự hợp tác hội nhập với thế giới<br /> hiện nay. Do đó, tăng cường pháp chế XHCN trong hoạt động phòng,<br /> chống buôn lậu đã trở thành một đòi hỏi khách quan và là nhu cầu tự thân<br /> của quản lý nhà nước ở nước ta hiện nay.<br /> Pháp luật Hải quan nói chung và pháp luật về phòng, chống buôn lậu<br /> qua biên giới của Hải quan nói riêng đã được Nhà nước quan tâm xây<br /> dựng, hoàn thiện tạo ra những khuôn khổ pháp lý căn bản cho việc xây<br /> dựng cơ cấu tổ chức và hoạt động của lực lượng Hải quan.<br /> Tuy vậy, có một thực tế là, trong công tác triển khai hoạt động phòng,<br /> chống buôn lậu qua biên giới, lực lượng Hải quan vẫn đang gặp phải<br /> những rào cản, bất cập từ chính các quy định của pháp luật, làm hạn chế<br /> sức mạnh đấu tranh và khả năng kiểm soát, phát hiện, điều tra, xử lý các<br /> hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới.<br /> Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài Pháp chế xã hội chủ nghĩa trong đấu<br /> tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan Việt<br /> Nam là rất cấp thiết, có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn. Nghiên cứu<br /> này cung cấp những cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn cho việc tăng cường<br /> pháp chế XHCN trong công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên<br /> giới của Nhà nước ta hiện nay.<br /> <br /> 2<br /> 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án<br /> 2.1. Mục đích<br /> Mục đích của Luận án là đề xuất được những quan điểm, giải pháp<br /> xây dựng và tăng cường pháp chế XHCN trong công tác đấu tranh phòng,<br /> chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan Việt Nam hiện nay.<br /> Để đạt được mục đích đó, luận án hướng đến giải quyết các mục tiêu<br /> cụ thể sau:<br /> Phân tích cơ sở lý luận về pháp chế XHCN trong đấu tranh phòng,<br /> chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan; Đánh giá thực trạng<br /> pháp chế trong đấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng<br /> Hải quan hiện nay, bao gồm: thực trạng bất cập, hạn chế của hệ thống quy<br /> định pháp luật hiện hành về phòng chống buôn lậu qua biên giới của lực<br /> lượng Hải quan Việt Nam; thực trạng thực hiện pháp luật của cơ quan Hải<br /> quan và cán bộ công chức Hải quan trong công tác đấu tranh phòng, chống<br /> buôn lậu qua biên giới.<br /> Đề xuất hướng sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện hệ thống pháp luật về<br /> phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan nói riêng và hoàn thiện<br /> chính sách pháp luật phòng, chống qua biên giới buôn lậu của Nhà nước ta<br /> nói chung.<br /> Đề xuất biện pháp tăng cường quản lý, nâng cao ý thức trách nhiệm, tuân<br /> thủ chính sách pháp luật của cán bộ công chức Hải quan và các giải pháp khác<br /> nhằm tăng cường pháp chế XHCN trong công tác đấu tranh phòng, chống<br /> buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan Việt Nam hiện nay.<br /> 2.2. Nhiệm vụ<br /> Nhiệm vụ của Luận án là đi sâu nghiên cứu những nội dung chủ yếu sau:<br /> - Khái quát chung về pháp chế XHCN, nội dung và yêu cầu của pháp<br /> chế XHCN trong hoạt động phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải<br /> quan; những điều kiện bảo đảm cho việc tăng cường pháp chế XHCN<br /> trong hoạt động phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan;<br /> - Khái quát chung về buôn lậu và phòng, chống buôn lậu; khái quát<br /> chung về nhiệm vụ phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan,<br /> những đặc điểm, phương pháp, vai trò và bản chất nghiệp vụ hoạt động<br /> phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan;<br /> - Những vấn đề lý luận về pháp chế trong đấu tranh phòng, chống buôn<br /> lậu qua biên giới của Hải quan; pháp luật về phòng chống buôn lậu qua biên<br /> giới của Hải quan nước ta, so sánh với pháp luật và hoạt động phòng, chống<br /> buôn lậu qua biên giới của Hải quan một số nước trên thế giới;<br /> - Thực trạng pháp chế XHCN trong công tác đấu tranh phòng, chống<br /> buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan Việt Nam từ khi triển khai<br /> thực hiện Luật Hải quan sửa đổi bổ sung năm 2005 đến nay (2014);<br /> <br /> 3<br /> - Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của các quan điểm và giải pháp tăng<br /> cường pháp chế XHCN trong đấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên<br /> giới của lực lượng Hải quan Việt Nam hiện nay.<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án<br /> - Đối tượng nghiên cứu: là thực trạng pháp chế XHCN trong hoạt động<br /> phòng, chống buôn lậu của lực lượng Hải quan. Cụ thể: Nghiên cứu về hệ<br /> thống các quy định của pháp luật nước ta về phòng, chống buôn lậu qua biên<br /> giới, trong đó tập trung phân tích kỹ các quy định pháp luật về phòng, chống<br /> buôn lậu qua biên giới của Hải quan; Nghiên cứu quy định pháp luật về phòng<br /> chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan một số nước khác trên thế giới làm<br /> cơ sở so sánh và chỉ ra các kinh nghiệm gợi mở đối với Việt Nam; Nghiên cứu<br /> thực trạng buôn lậu và thực tiễn công tác phòng, chống buôn lậu và đánh giá<br /> những bất cập của pháp luật hiện hành về phòng, chống buôn lậu qua biên<br /> giới; nghiên cứu và đánh giá thực trạng pháp chế XHCN, thực hiện pháp luật<br /> phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan.<br /> - Phạm vi nghiên cứu: Pháp chế XHCN trong hoạt động phòng, chống<br /> buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan Việt Nam từ 2005 đến 2014<br /> (Năm 2005 là năm Luật Hải quan được sửa đổi và ngành Hải quan bắt đầu<br /> triển khai thực hiện các biện pháp nghiệp vụ chống buôn lậu theo Quyết<br /> định 65/2004/QD - TTg của Thủ tướng Chính phủ).<br /> 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu<br /> 4.1. Cơ sở lý luận<br /> Luận án dựa trên quan điểm nhận thức của chủ nghĩa Mác- Lênin về<br /> vấn đề pháp chế XHCN; Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng về<br /> xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và vì dân; về tăng<br /> cường pháp chế XHCN trong các lĩnh vực quản lý xã hội; về tổ chức xây<br /> dựng chính quyền, đội ngũ cán bộ công chức và đấu tranh phòng chống các<br /> hiện tượng tiêu cực sách nhiễu, phiền hà, quan liêu, lãng phí, trong đó có<br /> quan điểm về xây dựng và tổ chức hoạt động của lực lượng Hải quan làm cơ<br /> sở lý luận để nghiên cứu.<br /> 4.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> Tác giả sử dụng các phương pháp: phân tích và tổng hợp để tìm hiểu các<br /> khái niệm và quan điểm về pháp chế; phương pháp so sánh; phương pháp<br /> thống kê để đánh giá thực trạng pháp chế trong quá trình nghiên cứu giải<br /> quyết những vấn đề mà mục đích và nhiệm vụ của luận án đặt ra.<br /> Trong quá trình nghiên cứu tác giả có tham khảo, chọn lọc kế thừa các<br /> công trình nghiên cứu, bài viết có liên quan đến lĩnh vực luận án đề cập.<br /> 5. Những đóng góp về khoa học của Luận án<br /> Luận án có những đóng góp mới sau đây:<br /> <br />