Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu một số yếu tố tác động đến quản lý sử dụng đất trên địa bàn thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> <br /> BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT<br /> <br /> HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> BÙI TUẤN ANH<br /> <br /> NGHIÊN CỨU MỘT SỐ YẾU TỐ TÁC ĐỘNG<br /> ĐẾN QUẢN LÝ SỬ DỤNG ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN<br /> THỊ XÃ SƠN TÂY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI<br /> <br /> CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI<br /> MÃ SỐ: 62 85 01 03<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ<br /> <br /> HÀ NỘI - 2015<br /> <br /> Công trình hoàn thành tại:<br /> HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> Người hướng dẫn: 1. TS. NGUYỄN ĐÌNH BỒNG<br /> 2. TS. ĐỖ THỊ TÁM<br /> <br /> Phản biện 1:<br /> <br /> PGS.TS. Nguyễn Thanh Trà<br /> Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> <br /> Phản biện 2 : PGS.TS. Trần Văn Tuấn<br /> Trường Đại học Khoa học Tự nhiên<br /> <br /> Phản biện 3:<br /> <br /> TS. Thái Thị Quỳnh Như<br /> Tổng cục Quản lý đất đai<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ tại hội đồng đánh giá luận án cấp Học viện họp tại:<br /> Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> Vào hồi<br /> <br /> giờ, ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm 2015<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:<br /> - Thư viện Quốc gia Việt Nam<br /> - Thư viện Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Đất đai là tài nguyên thiên nhiên, là tài sản quốc gia quý giá, là nhân tố ảnh<br /> hưởng sâu sắc đến đời sống xã hội, kinh tế, văn hóa và chính trị của con người (Phương<br /> Ngọc Thạch, 2008; Nguyễn Văn Sửu, 2010). Quản lý sử dụng đất bền vững quan hệ đến<br /> các lĩnh vực kinh tế, xã hội, văn hoá và môi trường, hiện tại và tương lai, hạn chế suy<br /> thoái đất và nước đến mức tối thiểu, giảm chi phí sản xuất bằng cách sử dụng thông<br /> minh các nguồn tài nguyên bên trong và áp dụng hệ thống quản lý phù hợp nhằm duy trì<br /> và nâng cao thu nhập, đồng thời bảo vệ các nguồn tài nguyên thiên nhiên đáp ứng yêu<br /> cầu phát triển bền vững hiện tại và tương lai (Luthuli, 2010).<br /> Thị xã Sơn Tây là đô thị loại III, nằm ở phía Tây Bắc của Thủ đô Hà Nội, Thị xã<br /> có tổng diện tích đất tự nhiên 113,5 km2 (bình quân 923,62 m2/người). Sơn Tây đang<br /> phải đối mặt với những thách thức của quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa đang<br /> diễn ra rất nhanh trong quá trình mở rộng thủ đô Hà Nội với những áp lực ngày càng gia<br /> tăng về nhu cầu đất đai cho phát triển công nghiệp, đô thị; việc tổ chức tái định cư và<br /> chuyển đổi nghề nghiệp cho một bộ phận lớn nông dân không còn đất sản xuất nông<br /> nghiệp. Từ trước đến nay, các nghiên cứu về quản lý sử dụng đất trên địa bàn thị xã Sơn<br /> Tây mới chỉ dừng lại ở những nghiên cứu riêng rẽ. Điều đó dẫn đến việc mỗi ngành đều<br /> ban hành các chính sách của riêng mình nhằm nâng cao việc quản lý sử dụng đất của<br /> ngành.Việc ban hành các chính sách riêng rẽ dẫn đến hiện tượng chồng chéo. Mặt khác,<br /> trong quá xây dựng chính sách, người dân chưa được tham gia đúng mức, dẫn đến trong<br /> quá trình thực hiện chính sách gặp rất nhiều khó khăn. Vì vậy, việc thực hiện nghiên cứu<br /> nhằm xác định một số yếu tố tác động đến quản lý sử dụng đất là rất cần thiết.<br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu<br /> - Đánh giá thực trạng nhằm tìm ra các yếu tố tác động đến quản lý sử dụng đất thị<br /> xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội.<br /> - Đề xuất giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả quản lý sử dụng đất đai đáp ứng<br /> yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của thị xã Sơn Tây.<br /> 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài<br /> - Về khoa học: Góp phần bổ sung và hoàn thiện phương pháp tiếp cận trong<br /> nghiên cứu quản lý sử dụng đất, thông qua việc tìm ra các yếu tố tác động đến quản lý<br /> sử dụng đất để đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý sử dụng đất.<br /> -Về thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ là cơ sở cho các nhà hoạch định<br /> chính sách, các nhà quản lý lựa chọn và đề xuất giải pháp quản lý sử dụng đất hiệu quả<br /> 1<br /> <br /> đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của thị xã Sơn Tây. Kết quả nghiên cứu của đề<br /> tài có thể áp dụng cho các địa phương có điều kiện tương tự như thị xã Sơn Tây.<br /> 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài<br /> 4.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu chính của đề tài là: quỹ đất và việc quản lý sử dụng<br /> 11353,22 ha đất của thị xã Sơn Tây; các chính sách liên quan đến quản lý sử dụng đất và<br /> các đối tượng sử dụng đất (tổ chức, hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất).<br /> 4.2. Phạm vi nghiên cứu<br /> Phạm vi không gian: địa bàn thị xã Sơn Tây gồm 16 xã/phường. Phạm vi thời<br /> gian: hiện trạng sử dụng đất và hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp điều tra năm 2010;<br /> thực trạng công tác quản lý và sử dụng tài nguyên đất; số liệu về kinh tế, xã hội được<br /> nghiên cứu từ năm 2000 đến 2012. Quản lý sử dụng đất nông nghiệp: tập trung vào đất<br /> sản xuất nông nghiệp và đất nuôi trồng thủy sản. Quản lý sử dụng đất phi nông nghiệp:<br /> tập trung vào quản lý sử dụng đất ở.<br /> 5. Những đóng góp mới của luận án:<br /> Xác định được các yếu tố có tác động ở mức độ cao đến quản lý sử dụng đất<br /> nông nghiệp trên địa bàn thị xã Sơn Tây, đó là vai trò của truyền thông, thông tin; tính<br /> chất tự nhiên của đất; chính sách đất đai, các chính sách hỗ trợ vốn, kỹ thuật; loại và<br /> giống cây trồng; diện tích canh tác.<br /> Chỉ ra các yếu tố tác động ở mức độ cao đến quản lý sử dụng đất phi nông nghiệp<br /> trên địa bàn thị xã Sơn Tây đó là: chính sách đất đai; mức độ quan tâm đến quy hoạch;<br /> mức độ quan tâm đến thị trường BĐS; vị trí địa lý; diện tích thửa đất; cơ sở hạ tầng;<br /> mức độ quan tâm đến chuyển đổi mục đích sử dụng đất; vai trò của lãnh đạo địa phương<br /> và vai trò của truyền thông, thông tin.<br /> Xác định các giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường hiệu quả quản lý sử dụng đất<br /> trên địa bàn thị xã Sơn Tây theo 5 nội dung quản lý: ban hành và tổ chức thực hiện các<br /> văn bản pháp luật; lập và quản lý quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; giao và quản lý việc<br /> thực hiện quyền sử dụng đất; định giá đất và thông tin BĐS.<br /> Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU<br /> 1.1. Một số vấn đề lý luận về quản lý sử dụng đất<br /> 1.1.1. Khái quát về đất đai<br /> Đất là tài nguyên thiên nhiên, là điều kiện tự nhiên của lao động. Nông nghiệp là<br /> một ngành sản xuất mà loài người sử dụng đất để có sản phẩm động vật và thực vật<br /> (Vương Quang Viễn, 2002). Đó là hành vi tạo ra lợi ích từ sản xuất nông nghiệp thông<br /> 2<br /> <br /> qua việc sử dụng đất đai, lao động và vốn. Thông thường khi nói đến nông nghiệp là đề<br /> cập đến cả 4 lĩnh vực: nông, lâm, ngư (nghề cá), súc (chăn nuôi) (Nhan Ái Tĩnh,1999).<br /> Đất là nền tảng để phát triển đô thị; cùng với sự hình thành đô thị, đất đai cũng<br /> từng bước được chia thành đất đô thị, đất ngoại ô và đất nông thôn; Đất đô thị có nguồn<br /> gốc chủ yếu từ đất nông nghiệp. Do kinh tế đô thị phát triển, quy mô đô thị phải mở<br /> rộng ra vùng nông nghiệp phụ cận làm cho đất nông nghiệp bị suy giảm, về kinh tế, đô<br /> thị mở rộng làm cho giá đất xung quanh đô thị tăng cao buộc phải nâng cao số tầng xây<br /> dựng hoặc mở rộng ra các vùng xung quanh (Đỗ Hậu và Nguyễn Đình Bồng, 2012).<br /> 1.1.2. Quản lý sử dụng đất<br /> Quản lý sử dụng đất tập trung vào đất và cách đất được sử dụng cho mục đích sản<br /> xuất, bảo tồn và thẩm mỹ (Verheye, 2010). Quản lý sử dụng đất yêu cầu ra quyết định<br /> và được xác định bởi mục đích sử dụng nó ví dụ cho sản xuất lương thực, nhà ở, giải trí,<br /> khai khoáng, và được xác định bởi bản chất và giá trị của đất. Trước đây quản lý sử<br /> dụng đất tập trung chủ yếu vào đất nông nghiệp. Ngày nay, quản lý đất đai còn phải đối<br /> mặt với các vấn đề công nghiệp hóa, đô thị hóa, bảo tồn, khai khoáng …. Quản lý sử<br /> dụng đất là sự kết hợp của tất cả các công cụ và kỹ thuật được sử dụng bởi chính quyền<br /> để quản lý cách mà đất được sử dụng và phát triển (Peter, 2008), bao gồm: quy hoạch,<br /> kế hoạch sử dụng đất, luật pháp, quyền sử dụng đất, định giá đất và thông tin bất động<br /> sản. Hệ thống quản lý sử dụng đất đề cấp đến tất cả các hoạt động mà chính quyền địa<br /> phương yêu cầu để quản lý đất. Hệ thống quản lý sử dụng đất sẽ xác định quyền sử dụng<br /> cho phép hoặc thừa nhận có tương quan đến vùng.<br /> 1.1.3. Các yếu tố tác động đến quản lý sử dụng đất<br /> * Các yếu tố tác động đến quản lý sử dụng đất nông nghiệp: Đặc điểm sử dụng<br /> đất nông nghiệp: Sử dụng đất nông nghiệp đặc biệt coi trọng bảo vệ độ phì của đất; sử<br /> dụng đất nông nghiệp khác nhau theo vùng; hiệu quả kinh tế của quy mô sử dụng đất<br /> nông nghiệp không lớn. Các yếu tố tác động đến sử dụng đất nông nghiệp bao gồm:<br /> Điều kiện tự nhiên của việc sử dụng đất nông nghiệp, phân vùng kinh tế sử dụng đất<br /> nông nghiệp, các tiến bộ kỹ thuật đối với việc sử dụng đất nông nghiệp; cơ chế chính<br /> sách và vai trò của cộng đồng.<br /> *Các yếu tố tác động đến quản lý sử dụng đất đô thị: Đặc điểm sử dụng đất đô thị<br /> bao gồm: vị trí có ý nghĩa quan trọng đặc biệt, phụ thuộc nhiều vào điều kiện giao thông<br /> và cơ sở hạ tầng, ít hạn chế về quy mô đầu tư tính theo diện tích, đa dạng về mục đích<br /> sử dụng, kết quả sử dụng đất đô thị có tác dụng lan tỏa về môi trường sinh thái và hiệu<br /> quả kinh tế sang đất đai lân cận, tức là gây ra các ngoại ứng có lợi hoặc có hại (Tôn Gia<br /> 3<br /> <br />