Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Khảo sát truyện kể dân gian Khơ Me Nam Bộ (Qua thần thoại, truyền thuyết, truyện cổ tích)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI<br /> <br /> --------<br /> <br /> --------<br /> <br /> PHẠM TIẾT KHÁNH<br /> <br /> KHẢO SÁT TRUYỆN KỂ DÂN GIAN<br /> KHƠ ME NAM BỘ<br /> (QUA THẦN THOẠI, TRUYỀN THUYẾT, TRUYỆN CỔ TÍCH)<br /> <br /> Chuyên ngành: Văn học dân gian<br /> Mà SỐ: 62.22.36.01<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN<br /> <br /> Hμ néi - 2007<br /> <br /> Công trình hoàn thành tại:<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI<br /> <br /> Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS.TS. Phạm Thu Yến<br /> <br /> Phản biện 1<br /> <br /> : PGS.TS. Lê Chí Quế<br /> <br /> Phản biện 2<br /> <br /> : PGS. Lê Trung Vũ<br /> <br /> Phản biện 3<br /> <br /> : PGS.TS. Nguyễn Thị Huế<br /> <br /> Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Nhà nước họp tại:<br /> Vào hồi……..giờ…………..Ngày……..tháng……năm…….<br /> <br /> Có thể tìm đọc luận án tại:<br /> - tH¦ VIÖN §¹I HäC S¦ PH¹M Hµ NéI<br /> - Th− viÖn Quèc gia<br /> <br /> C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña t¸c gi¶ ®∙ c«ng bè<br /> liªn quan ®Õn ®Ò tμi luËn ¸n<br /> <br /> 1. Vµi nÐt vÒ truyÒn thuyÕt d©n gian Kh¬ Me Nam Bé, T¹p chÝ Khoa häc,<br /> Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, sè 1(11) 2007, tr.89 - 91.<br /> 2. DiÖn m¹o v¨n häc d©n gian Kh¬ Me Nam Bé, Tạp chí V¨n ho¸ d©n gian<br /> sè 1 (109) - 2007, tr.71-76.<br /> 3. TruyÒn thuyÕt ®Þa danh trong v¨n häc d©n gian Kh¬ Me Nam Bé, Tạp chí<br /> V¨n ho¸ nghÖ thuËt, sè 2(272) - 2007, tr.36-39.<br /> 4.Về tính biểu trưng của thành ngữ, tục ngữ Khơ Me Nam Bộ thể hiện qua<br /> hình ảnh các con vật, Tạp chí Khoa học, Trường Đại học sư phạm Thành phố Hồ Chí<br /> Minh, số 11(45) – 2007 , tr.52-61.<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> - Khơ Me là một trong những tộc người có dân số trên 1 triệu người và có một<br /> vị trí đặc biệt trong tổng thể bức tranh các dân tộc Việt Nam.<br /> - Dân tộc Khơ Me có vốn văn hóa dân gian vô cùng phong phú. Người dân<br /> Khơ Me yêu thích sáng tác và lưu truyền những bài thơ, câu truyện, những câu tục<br /> ngữ châm ngôn, những bài hát…bằng con đường truyền miệng. Chọn đề tài này,<br /> chúng tôi hy vọng sẽ đóng góp một phần nhỏ vào việc nghiên cứu văn học và văn hóa<br /> dân gian của người Khơ Me, một tộc người có bản sắc văn hóa độc đáo trong đại gia<br /> đình các dân tộc Việt Nam.<br /> - Là một người làm công tác giảng dạy đồng thời tham gia quản lí, việc tìm<br /> hiều vốn văn học dân gian địa phương sẽ giúp tôi có kiến thức sâu sắc hơn về văn hóa<br /> quê hương và nâng cao trách nhiệm đối với công việc.<br /> - Hơn nữa, chúng tôi nhận thấy việc nghiên cứu về người Khơ Me nói riêng và<br /> văn hoá, văn học dân gian Khơ Me nói chung còn ít về số lượng và thiếu về chất<br /> lượng. Trong khi đó, những nghệ nhân, những Mê sóc, Mê phum...hầu hết đã lớn tuổi<br /> vì vậy vốn văn học và văn hóa dân gian của người Khơ Me Nam Bộ đang có nguy cơ<br /> mai một nếu chúng ta không sớm có kế hoạch sưu tầm và bảo tồn vốn văn hóa cổ<br /> truyền này.<br /> - Việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế và đô thị hoá ở những vùng có người Khơ Me<br /> sinh sống đang diễn ra mạnh mẽ cộng với sự phát triển của các phương tiện thông tin<br /> đại chúng, của Internet làm cho đời sống tinh thần, văn hoá của một bộ phận không<br /> nhỏ người Khơ Me bị xáo trộn. Vì vậy, việc nghiên cứu và bảo tồn vốn văn hoá<br /> truyền thống của người Khơ Me trong đó có văn học dân gian là một điều cấp thiết<br /> và có ý nghĩa khoa học mà luận án này hướng tới.<br /> 2. Lịch sử vấn đề<br /> Theo dòng thời gian, có thể điểm các công trình nghiên cứu sau đây:<br /> - Bài viết Tìm hiểu văn hoá và xã hội người Việt gốc Miên của nhà nghiên cứu Thạc<br /> Nhân là một tư liệu có thể làm cơ sở cho việc nghiên cứu về người Khơ Me sau này.<br /> - Truyện cổ Cao Miên của Lê Hương là một tuyển tập các truyện dân gian của<br /> người Khơ Me ở Campuchia. Tuyển tập này là một nguồn tư liệu cần thiết cho luận<br /> án trong việc đối chiếu so sánh với các công trình về truyện dân gian Khơ Me Nam<br /> 1<br /> <br /> Bộ để tìm ra con đường biến đổi của các kiểu truyện của người Khơ Me khi họ đến<br /> sinh cơ, lập nghiệp ở vùng đất mới này.<br /> - Chuyên khảo Người Việt gốc Miên là công trình đầu tiên viết khá đầy đủ và<br /> công phu về người Khơ Me nói chung. Trong chuyên khảo này, Lê Hương có đề cập<br /> đến các thể loại của văn học dân gian như cách ngôn, tục ngữ, ca dao, các truyện thần<br /> thoại. Dù rằng, đây chỉ mới là những khảo cứu ngắn gọn nhưng chúng cũng là những<br /> gợi ý quan trọng cho chúng tôi khi tiến hành đề tài luận án này.<br /> - Cao Tấn Hạp có chuyên khảo Địa phương chí tỉnh Vĩnh Bình (1973) đã cung<br /> cấp thêm một số tư liệu về người Khơ Me và văn học dân gian Khơ Me ở tỉnh Vĩnh<br /> Bình, nay là tỉnh Trà Vinh.<br /> - Tập Truyện cổ Khơ Me Nam Bộ (1983) do Nhà xuất bản Văn hóa ấn hành<br /> (sau được tái bản vào năm 1987 do Hội Văn học Nghệ thuật Cửu Long xuất bản) của<br /> Huỳnh Ngọc Trảng là công trình đầu tiên tập hợp các truyện kể vùng Khơ Me Nam<br /> Bộ. Chúng tôi đã sử dụng tuyển tập này (bản in năm 1983) làm tư liệu tham khảo<br /> chính để khảo sát truyện cổ dân gian người Khơ Me Nam Bộ trong luận án của mình.<br /> - Cuốn Người Khơ Me Cửu Long dành một chương để viết về văn học và nghệ<br /> thuật của người Khơ Me Nam Bộ, trong đó có phần dành cho văn học dân gian nhưng<br /> còn khá sơ sài và chưa thể coi là đại diện cho toàn thể văn học dân gian Khơ Me Nam<br /> Bộ được.<br /> - Cuốn Văn hoá và cư dân Đồng bằng sông Cửu Long (1990) do nhóm tác giả<br /> Nguyễn Công Bình, Lê Xuân Diệm, Mạc Đường chủ biên đã tiếp cận nghiên cứu<br /> người Khơ Me Nam Bộ về nhiều mặt, riêng phần văn học dân gian của người Khơ<br /> Me thì chưa được chú ý nhiều<br /> - Cuốn Văn hoá người Khơ Me ở Đồng bằng sông Cửu Long (1993) do giáo<br /> sư Trường Lưu chủ biên là công trình có giá trị trong việc nhận diện sự biến đổi văn<br /> hoá của người Khơ Me sau gần 30 năm kể từ công trình của Lê Hương. Trong cuốn<br /> sách này, nhà nghiên cứu Huỳnh Ngọc Trảng đã dành đến 73 trang sách (từ trang 150<br /> đến trang 223) cho phần văn học, trong đó phần văn học dân gian được tác giả viết<br /> sâu sắc và có nhiều kiến giải có giá trị.<br /> - Đoàn Văn Nô với công trình Người Khơ Me Kiên Giang (1995) có cách tiếp<br /> cận văn hoá vật thể và văn hoá phi vật thể của người Khơ Me ở Kiên Giang. Phần viết<br /> về văn học (18 trang, từ 91-109) là một tư liệu tham khảo có giá trị cho người viết.<br /> 2<br /> <br />