Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Nông nghiệp: Đánh giá tình hình chăn nuôi và một số giải pháp kỹ thuật nâng cao năng suất của dê nuôi tại Lào

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O<br /> TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I<br /> <br /> BOUNMY PHIOVANKHAM<br /> <br /> ðÁNH GIÁ TÌNH HÌNH CHĂN NUÔI<br /> VÀ M T S<br /> <br /> GI I PHÁP K THU T<br /> <br /> NÂNG CAO NĂNG SU T C A DÊ NUÔI T I LÀO<br /> <br /> Chuyên ngành: Chăn nuôi ñ ng v t<br /> Mã s : 62.62.40.01<br /> <br /> TÓM T T LU N ÁN TI N SĨ NÔNG NGHI P<br /> <br /> HÀ N I - 2012<br /> <br /> Lu n án ñư c hoàn thành t i:<br /> TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I<br /> <br /> Ngư i hư ng d n khoa h c:<br /> 1. PGS.TS. Nguy n Xuân Tr ch<br /> 2. PGS.TS. ðinh Văn Bình<br /> <br /> Ph n bi n 1: PGS. TS. Vũ Chí Cương<br /> Vi n Chăn nuôi<br /> Ph n bi n 2: PGS. TS. Phan Xuân H o<br /> Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i<br /> Ph n bi n 3: PGS. TS. Phan ðình Th m<br /> Trư ng ð i h c Nông lâm Thái Nguyên<br /> <br /> Lu n án s ñư c b o v t i H i ñ ng ch m lu n án c p Trư ng h p t i:<br /> Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i<br /> Vào h i gi<br /> <br /> phút ngày tháng<br /> <br /> năm<br /> <br /> Có th tìm hi u lu n án t i:<br /> - Thư vi n Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i<br /> - Thư vi n Qu c gia Vi t Nam<br /> <br /> 1<br /> <br /> M<br /> <br /> ð U<br /> <br /> 1. Tính c p thi t c a ñ tài nghiên c u<br /> Chăn nuôi dê là m t ngh truy n th ng Lào g n li n v i quá trình<br /> phát tri n c a n n nông nghi p. Lào là m t nư c có ñi u ki n ñ phát tri n<br /> chăn nuôi dê nh có nhi u di n tích ñ i núi có nhi u cây c phát tri n<br /> quanh năm. Tuy v y, cho ñ n nay, chăn nuôi dê Lào ch theo phương<br /> th c t cung t c p, t n d ng cây c t nhiên, ph ph m nông nghi p và<br /> th c ăn th a trong gia ñình. Gi ng dê ñư c nuôi ch y u là dê ñ a phương<br /> (dê L t) có năng su t th p.<br /> Nh n rõ nhu c u và t m quan tr ng c a chăn nuôi dê trong vi c phát tri n<br /> nông nghi p và nông thôn Lào, ð ng và Nhà nư c Lào ñã có ch trương<br /> khuy n khích phát tri n chăn nuôi dê. M t trong nh ng gi i pháp ñ th c hi n<br /> ch trương ñó là nh p các gi ng dê ngo i ñ v a nhân gi ng thu n v a lai t o<br /> v i dê ñ a phương nh m tăng năng su t và hi u qu chăn nuôi. Dê Bách Th o<br /> c a Vi t Nam là m t gi ng dê có năng su t th t cao và sinh s n t t nên ñư c<br /> coi là m t ngu n gen quý ñ c i t o dê ñ a phương c a Lào. Hơn n a, dinh<br /> dư ng có vai trò r t quan tr ng trong vi c phát huy ti m năng di truy n và vì<br /> th vi c c i thi n ch ñ nuôi dư ng cũng c n ñư c ñánh giá trong m i tương<br /> tác v i c i ti n di truy n.<br /> 2. M c tiêu nghiên c u c a ñ tài<br /> ð tài nghiên c u nh m các m c tiêu c th như sau:<br /> - ðánh giá hi n tr ng và ti m năng phát tri n chăn nuôi dê<br /> <br /> Lào.<br /> <br /> - ðánh giá kh năng c i t o th vóc và năng su t c a dê ñ a phương b ng<br /> cách lai gi ng v i dê Bách Th o nh p t Vi t Nam.<br /> - ðánh giá kh năng nâng cao s c s n xu t th t và hi u qu chăn nuôi dê<br /> thông qua c i thi n ch ñ nuôi dư ng.<br /> 3. Nh ng ñóng góp m i c a lu n án<br /> ðây là công trình nghiên c u ñ u tiên v lai dê Bách Th o v i dê L t,<br /> cung c p cơ s khoa h c kh ng ñ nh dê Bách Th o có th dùng ñ lai c i t o<br /> <br /> 2<br /> <br /> dê ñ a phương c a Lào (dê L t). Hơn n a, ñ tài lu n án ñã ch ng minh ñư c<br /> r ng b sung dinh dư ng (protein và khoáng) là m t gi i pháp hi u qu ñ<br /> nâng cao năng su t c a dê nuôi chăn th t i Lào. Nhi u ch tiêu kh o sát v<br /> thành ph n cơ th , thành ph n thân th t, ch t lư ng th t trên dê L t và dê lai F1<br /> (BT x L) là hoàn toàn m i và cũng có th dùng làm tài li u tham chi u t t cho<br /> hai lo i dê tương t<br /> Vi t nam là dê C và dê lai F1 (BT x C ) vì Vi t Nam<br /> các ch tiêu này cũng chưa kh o sát ñư c trên hai ñ i tư ng này. Ngoài ra,<br /> qua ñ tài này, l n ñ u tiên mô hình phi tuy n tính Gompertz ñã ñư c s d ng<br /> ñ mô t ñ ng thái sinh trư ng c a dê v i ñ chính xác cao, có th áp d ng<br /> trong s n xu t ñ ư c tính kh i lư ng dê d a vào ñ tu i.<br /> 4. C u trúc c a lu n án<br /> Lu n án chính ñư c trình bày trên 110 trang không k ph l c, kh<br /> A4 v i 9 hình, 30 b ng, 2 ñ th và bi u ñ , 2 sơ ñ và 103 tài li u tham<br /> kh o. Ph n n i dung chính c a lu n án bao g m: ð t v n ñ (3 trang),<br /> Chương 1 T ng quan tài li u (39 trang), Chương 2 V t li u và phương pháp<br /> nghiên c u (15 trang), Chương 3 K t qu và th o lu n (38 trang), K t lu n<br /> và ñ ngh (2 trang).<br /> CHƯƠNG 1: T NG QUAN TÀI LI U<br /> 1.1. ð c ñi m sinh h c c a dê<br /> - ð c ñi m sinh trư ng và phát tri n: Cũng gi ng như các gia súc khác,<br /> quá trình sinh trư ng c a dê tuân theo quy lu t giai ño n và quy lu t sinh<br /> trư ng không ñ ng ñ u. Các giai ño n trong vòng ñ i c a dê g m: bú s a,<br /> sau cai s a - ph i gi ng l n ñ u, trư ng thành và già c i.<br /> - ð c ñi m sinh s n: Theo Devendra và McLeroy (1984), tu i thành th c<br /> v tính trung bình c a dê là kho ng 4-12 tháng tu i, khác nhau theo gi ng và<br /> ch ñ dinh dư ng. Chu kỳ ñ ng d c thư ng t 17-23 ngày, th i gian mang<br /> thai kho ng 150 ngày, ñ 1,4-1,7 l a/năm và 1-4 con/l a.<br /> - Năng su t và ch t lư ng th t:<br /> Năng su t và ch t lư ng th t ch u nh hư ng b i các y u t cơ b n là:<br /> gi ng, gi i tính, tu i và kh i lư ng lúc gi t m , dinh dư ng và phương th c<br /> nuôi dư ng.<br /> <br /> 3<br /> <br /> 1.2. Cơ s khoa h c c a lai gi ng<br /> Lai gi ng nh m t o ra con lai ñ t ñư c m t hay nhi u m c ñích chính<br /> sau: (1) mang nh ng tính tr ng t t t hai bên b m (hi u ng c ng g p),<br /> (2) có nh ng ưu ñi m vư t tr i hơn b m (ưu th lai), (3) mang nh ng<br /> ñ c ñi m m i (do t h p gen m i), và (4) ñưa nhanh ngu n gen nh p n i<br /> vào qu n th gi ng ñ a phương.<br /> Mukherjee (1991) cho bi t dê lai F1 (dê ð c x Katjang) có kh i lư ng<br /> sơ sinh cao hơn dê Katjang t i 40%. Baruah và cs (2000) so sánh s a c a<br /> dê Assam (dê ñ a phương) v i dê lai (Beetal x Assam) cho th y dê lai<br /> F1(Beetal x Assam) có s n lư ng s a tăng 70% so v i dê Assam. Dê Boer<br /> là gi ng dê cho th t n i ti ng, là k t qu c a lai gi ng ñ a phương c a Nam<br /> Phi v i dê Nubian và dê n ð (Nimbkar và c ng s , 2000). Kh i lư ng<br /> dê lai gi a ñ c Boer v i cái F1 (BT x C ) và ñ c Boer v i cái F1 ( n ð x<br /> C ) tăng 20-30% so v i dê F1 (BT x C ) và F1 ( n ð x C ) (ðinh Văn<br /> Bình và cs, 2003).<br /> 1.3. Dê Bách Th o và dê L t<br /> - Dê Bách Th o: Trong ñi u ki n chăn nuôi qu ng canh, dê Bách Th o<br /> có kh năng sinh trư ng bình quân 60-70 g/con/ngày (năm 1) 24-30<br /> g/con/ngày (năm 2) và dư i 20 g/con/ngày (năm 3 tr ñi) (Nguy n Thi n và<br /> cs, 1999). Trung bình m t dê cái cho 2,5-3,4 con sơ sinh/năm. T l th t x<br /> trung bình t 38,95-42,42%; t l th t tinh là 27,50-29,29% (Lê Văn Thông<br /> và cs, 1999).<br /> - Dê L t: Dê L t có t c ñ sinh trư ng ch m. Dê có t m vóc nh , con cái<br /> n ng 26-28 kg, con ñ c n ng 40-45 kg, ñ 1,45-1,5 con/l a (Phimphachanhvongsod, 2004).<br /> 1.4. Tình hình chăn nuôi dê trên th gi i và<br /> <br /> Lào<br /> <br /> S lư ng ñ u dê c a th gi i ñ t 591,7 ngàn tri u con năm 2010 v i t ng<br /> s n lư ng th t là 5,16 tri u t n và s a là 16,69 ngàn tri u t n (FAO, 2010).<br /> ðàn dê t p trung ch y u châu Á và châu Phi.<br /> T ng ñàn dê c a Lào có kho ng trên 367.000 con (năm 2010), ch y u<br /> t p trung mi n B c (41,36%) và mi n Trung (42,24%), mi n Nam ch<br /> chi m 16,40%. ðàn dê có máu ngo i ch chi m 0,45% t ng ñàn (Ministry of<br /> Agriculture and Forestry, 2010).<br /> <br />