Tóm tắt luận án Tiến sĩ: Quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành Nghệ thuật

Chia sẻ: Bi Anh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

57
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận án xác lập được cơ sở lý luận về quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra; đánh giá được thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật; từ đó đề xuất được một số biện pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ nghệ sĩ, đáp ứng yêu cầu của xã hội trong bối cảnh hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận án Tiến sĩ: Quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành Nghệ thuật

1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đề án “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” được ban hành theo Nghị quyết số 29NQ/TW đã chỉ ra những yêu cầu chuẩn hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của giáo dục, đặc biệt của giáo dục đại học. Tư tưởng cốt lõi của Nghị quyết này là áp dụng những tiếp cận hiện đại vào đào tạo và QLĐT, ưu tiên quản lý chất lượng và đảm bảo đầu ra nhằm đáp ứng yêu cầu của thực tiễn nghề nghiệp và nhu cầu của xã hội. Đây chính là những chủ trương, định hướng chủ đạo của Đảng về công tác QLĐT nói chung, trong đó có hệ thống các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bộ Nội vụ đã ban hành Thông tư liên tịch số 10/2015/TTLTBVHTTDLBNV quy định mã số và tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp viên chức chuyên ngành nghệ thuật biểu diễn và điện ảnh. Xét ở cấp độ vĩ mô, đây chính là chuẩn đầu ra ở mức độ khái quát, đòi hỏi các trường đại học khối ngành nghệ thuật phải áp dụng những biện pháp QLĐT tiên tiến để người học phát triển năng lực, đạt được chuẩn đầu ra, đáp ứng yêu cầu của xã hội. Quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra là cách thức tiếp cận hiện đại nhằm đảm bảo chất lượng và sự phù hợp của sản phẩm đào tạo với nhu cầu thực tiễn của xã hội. Trong thời đại toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, xu hướng đổi mới giáo dục và đào tạo là chuyển mục tiêu từ dạy và học lấy giảng viên làm trung tâm sang dạy và học lấy người học làm trung tâm, tập trung vào khả năng người học có thể làm được gì sau khi tốt nghiệp. Trong những năm qua, các trường đại học khối ngành nghệ thuật đã không ngừng cung cấp cho xã hội nguồn nhân lực hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu, sáng tác, biểu diễn. Tuy nhiên, kết quả đào tạo nghệ thuật chưa hoàn toàn đạt được như mong muốn .
2 Nhiều hạn chế trong đào tạo đại học các ngành nghệ thuật bắt nguồn từ những yếu kém trong QLĐT. Đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật có những đặc thù riêng, cần có một phương thức QLĐT phù hợp. Từ những hạn chế, yếu kém của QLĐT đã bộc lộ trong thực tế; trước những yêu cầu cấp thiết trong đổi mới giáo dục, đào tạo theo chủ trương của Đảng; quy định tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp của nhà nước; để đảm bảo hiệu quả của QLĐT nghệ thuật, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn của ngành thì việc tìm kiếm những tiếp cận mới trong bối cảnh hiện nay là việc làm cần được khuyến khích. Quá trình tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan, NCS nhận thấy, đã có nhiều công trình nghiên cứu về đào tạo và QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra, tuy nhiên, ít có công trình nghiên cứu về QLĐT theo chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Vì vậy, NCS lựa chọn vấn đề “Quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật” để làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ vừa có ý nghĩa về lý luận, và có giá trị thực tiễn hiện nay. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Xác lập được cơ sở lý luận về QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra; đánh giá được thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật; từ đó đề xuất được một số biện pháp QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ nghệ sĩ, đáp ứng yêu cầu của xã hội trong bối cảnh hiện nay. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Xác lập cơ sở lý luận về QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Phân tích, đánh giá thực trạng đào tạo và QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật.
3 Đề xuất biện pháp QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Tiến hành khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra đã đề xuất; tiến hành thử nghiệm một biện pháp trong thực tế QLĐT ở trường đại học khối ngành nghệ thuật để minh chứng mức độ khả dụng của biện pháp đã đề xuất. 3. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu và giả thuyết khoa học 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý đào tạo trình độ đại học theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. 3.3. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về nội dung, đề tài tập trung vào các biện pháp QLĐT trình độ đại học theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Phạm vi về khảo sát, đề tài chỉ đi sâu khảo sát quá trình QLĐT ở 04 trường đại học khối ngành nghệ thuật đa ngành trên hai địa bàn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, gồm: Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội; Đại học Sân khấu Điện ảnh Thành phố Hồ Chí Minh (trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch); Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương (trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo); Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội (trực thuộc Bộ Quốc phòng). Đối tượng khảo sát là các chuyên gia và cán bộ làm công tác QLĐT ở các nhà trường, giảng viên và người học. Phạm vi về thời gian, các số liệu NCS sử dụng cho quá trình nghiên cứu luận án được khảo sát, điều tra, tổng hợp được giới hạn trong 5 năm, từ năm 2014 đến năm 2018.
4 3.4. Giả thuyết khoa học Chất lượng đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật hiện nay chưa thực sự đáp ứng được với yêu cầu ngày càng phát triển của xã hội. Một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng này là do QLĐT còn nhiều hạn chế. Để QLĐT đạt hiệu quả cao nhất, cần áp dụng những tiếp cận phù hợp với đặc thù đào tạo nghệ thuật, trong đó tiếp cận chuẩn đầu ra là một trong những phương pháp chứng tỏ hiệu quả cao trong bối cảnh hiện nay. Nếu các chủ thể quản lý thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các biện pháp QLĐT được xác định trên cơ sở kết hợp giữa lý luận khoa học quản lý giáo dục, tiếp cận chuẩn đầu ra và phù hợp với đặc thù, thực tiễn đào tạo nghệ thuật thì quá trình QLĐT sẽ được tổ chức một cách chặt chẽ, khoa học, có hiệu quả, góp phần trực tiếp nâng cao chất lượng đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. 4. Phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp luận Đề tài luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; tư tưởng Hồ Chí Minh; khoa học giáo dục nói chung, khoa học quản lý giáo dục nói riêng. Đồng thời, trong quá trình nghiên cứu, đề tài vận dụng các tiếp cận: Hệ thống cấu trúc; lịch sử lôgíc; thực tiễn; chức năng quản lý và tiếp cận chuẩn đầu ra nhằm làm sáng tỏ những vấn đề về lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu. 4.2. Phương pháp nghiên cứu * Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Phân tích, tổng hợp, khái quát hoá các tài liệu về lý luận quản lý và QLGD trong và ngoài nước để xác định khung lý thuyết của luận án; phân tích, tổng hợp các chỉ thị, nghị quyết về đổi mới giáo dục đào tạo và QLGD của Đảng, Nhà nước và Bộ chủ quản của các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Qua đó, giúp NCS khái quát, đánh giá
5 và luận giải các quan điểm, tư tưởng có liên quan đến đề tài nghiên cứu. * Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi; tọa đàm; nghiên cứu sản phẩm hoạt động; chuyên gia; thử nghiệm; xử lý số liệu, đánh giá bằng thống kê toán học. 5. Những đóng góp mới của luận án Luận án đã xác định rõ được các khái niệm công cụ của đề tài: QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra và các thành tố cơ bản của quá trình QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Luận án đã xác định rõ 09 nội dung QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra; đã xây dựng được hệ thống tiêu chí đánh giá QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra; đồng thời, đã xác định được 07 yếu tố ảnh hưởng đến QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng, luận án đã đánh giá những mặt mạnh, thuận lợi và nguyên nhân cũng như những bất cập, khó khăn và nguyên nhân của QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật hiện nay. Luận án đã xác định được 04 yêu cầu cơ bản đổi với QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra; từ đó, luận án đã đề xuất được 05 biện pháp QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật trên cơ sở khoa học, có tính cần thiết và khả thi cao. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài * Về lý luận: Luận án góp phần làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học nói chung và ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật nói riêng. Quan niệm khoa học về QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra trong đào tạo đại học, về bản chất là việc sử dụng chuẩn đầu ra làm cơ sở để xây dựng kế hoạch QLĐT, thực hiện triển khai quy trình đào tạo, kiểm tra và đánh giá kết quả đào tạo. Đảm bảo hiệu quả của
6 QLĐT, giúp người học đạt được năng lực cần thiết, bao gồm những kiến thức, kỹ năng và thái độ đã xác định trong chuẩn đầu ra, đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn nghề nghiệp. Kết quả nghiên cứu sẽ đóng góp vào phát triển khoa học QLGD nói chung và QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật nói riêng. * Về thực tiễn: Dữ liệu khảo sát thực trạng, tổng kết về những thành công và hạn chế trong đào tạo và QLĐT ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật trong 5 năm gần đây có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các cán bộ quản lý giáo dục, giảng viên và người học. Những biện pháp QLĐT được đề xuất có thể giúp các chủ thể quản lý tổ chức có hiệu quả hoạt động QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra trong quá trình đào tạo đội ngũ nghệ sĩ ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. 7. Kết cấu của luận án Kết cấu của luận án gồm: Mở đầu; 5 chương (13 tiết); kết luận và kiến nghị; danh mục các công trình công bố kết quả nghiên cứu của đề tài luận án; tài liệu tham khảo được trích dẫn và sử dụng trong luận án; và phụ lục. Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1.1. Những công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài 1.1.1. Những công trình nghiên cứu về đào tạo và quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra trong giáo dục đại học Những công trình nghiên cứu tiêu biểu của các tác giả nước ngoài: Julia Gonzalez, Robert Wagenaar (2003) “Tuning Educational Structures in Europe”; Edward F. Crawley, Johan Malmqvist, Sören Östlund, Doris R. Brodeur (2007) Rethinking Engineering Education: The CDIO Approach; Edward F. Crawley, William A. Lucas, Doris R. Brodeur, Johan Malmqvist (2011) The CDIO Syllabus v2.0 An Updated Statement of Goals for Engineering Education; UNESCO (1996) Learning: The treasure within,… Jaap Scheerens (1990) với
7 mô hình CIPO (The CIPOmodel); Thomas Deißinger, Silke Hellwig (2005) Structures and functions of competency Based education and training (CBET): A comparative perspective; các nghiên cứu về mô hình CDIO: QLĐT trên cơ sở xác định chuẩn đầu ra (learning outcomes) để phát triển chương trình giáo dục (curriculum). Những công trình nghiên cứu tiêu biểu của các tác giả trong nước: Trần Khánh Đức (2011) Chuẩn đầu ra và phát triển chương trình đào tạo theo năng lực ở bậc đại học; Nguyễn Quang Việt (2017) Chuẩn đầu ra giáo dục nghề nghiệp Khung khái niệm và quy trình xây dựng; Dương Phúc Tý (2011) Xây dựng mục tiêu và chuẩn đầu ra của các ngành đào tạo bậc đại học, cao đẳng theo hệ thống tín chỉ; Lê Đức Ngọc, Trần Hữu Hoan (2010) Chuẩn đầu ra trong giáo dục đại học; Đoàn Hữu Hải (2014) Chuẩn đầu ra cho một quá trình đào tạo; Đoàn Thị Minh Trinh (2016) Hướng dẫn xây dựng chuẩn đầu ra chương trình đào tạo,… Vu Anh Dung ̃ ̃ và ̣ Phung Xuân Nha (2011) ̀ ́ ợp chuân đâu ra theo cach ti Tich h ̉ ̀ ́ ếp cận CDIO vao đ̀ ề cương môn học trong khung chương trinh đao tao ̀ ̀ ̣ ; Đoàn Thị Minh Trinh (chủ biên), Nguyễn Hữu Lộc, Phạm Công Bằng, Peter J. Gray và Hồ Tấn Nhựt (2012) Thiết kế và phát triển chương trình đào tạo đáp ứng chuẩn đầu ra; Nguyễn Hữu Lộc, Phạm Công Bằng, Lê Ngọc Quỳnh Lam (2014) Chương trình đào tạo tích hợp Từ thiết kế đến vận hành (CDIO) ; Đoàn Thị Minh Trinh, Nguyễn Hội Nghĩa (2014) Hướng dẫn thiết kế và phát triển chương trình đào tạo đáp ứng chuẩn đầu ra; Dương Tấn Diệp (2010) Đào tạo chất lượng cao Mô hình trải nghiệm tại UEF; Nguyễn Thanh Sơn (2015) Phát triển chương trình đào tạo đại học theo định hướng đáp ứng chuẩn đầu ra,… 1.1.2. Những công trình nghiên cứu về đào tạo và quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật Những công trình nghiên cứu tiêu biểu của các tác giả nước ngoài: Richard J. Goggin (1964) The Theatrical Tradition and Cinema and Television Training In American Universities; Vicki R. Lind (2007) High Quality Professional Development: An Investigation of the Supports for and Barriers to Professional Development in Arts Education,…
8 Những công trình nghiên cứu tiêu biểu của các tác giả trong nước: những nghiên cứu của tác giả Trần Thanh Hiệp (Năng khiếu, tài năng và vấn đề tuyển chọn sinh viên điện ảnh; Đào tạo điện ảnh Việt Nam, thực trạng và những vấn đề đặt ra); Bùi Thanh Tú (2015) Xây dựng và phát triển chương trình đào tạo các ngành nghệ thuật theo tiếp cận CDIO nhằm đáp ứng yêu cầu của xã hội ; Đào Đăng Phượng (2013) Xây dựng chương trình đào tạo trình độ đại học chuyên ngành Quản lý văn hóa nghệ thuật theo phương pháp tiếp cận CDIO; Đỗ Thị Thu Trang (2016) Chuẩn hóa khung trình độ quốc gia cho ngành diễn viên múa trong các trường văn hóa nghệ thuật; Hà Thanh Hương (2016) Quản lý đào tạo giáo viên nghệ thuật trình độ đại học theo tiếp cận năng lực thực hiện trong bối cảnh đổi mới giáo dục Việt Nam hiện nay,… 1.2. Khái quát kết quả công trình nghiên cứu và những vấn đề đặt ra luận án cần giải quyết 1.2.1. Khái quát kết quả các công trình nghiên cứu đã công bố Những công trình nghiên cứu liên quan đến QLĐT đã được các tác giả trong và ngoài nước tiếp cận dưới nhiều góc độ, đề cập tới mọi khía cạnh khác nhau tương đối hoàn chỉnh, có tính khoa học, hệ thống, chuyên sâu cả trên phương diện lý luận cũng như thực tiễn. Có nhiều công trình nghiên cứu mô tả rõ về phương pháp tiếp cận chuẩn đầu ra, trong đó điển hình là phương pháp CDIO. Có một số bài viết bước đầu nghiên cứu về tiếp cận chuẩn đầu ra trong xây dựng và phát triển chương trình các ngành văn hóa nghệ thuật. 1.2.2. Những vấn đề đặt ra để luận án tiếp tục giải quyết Một là, cần xây dựng cơ sở khoa học của việc đào tạo và QLĐT ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật theo tiếp cận chuẩn đầu ra một cách thuyết phục, thiết thực, cụ thể, phù hợp với đặc điểm của lĩnh vực đào tạo, của người học trong bối cảnh hiện nay. Hai là, mô tả và phân tích rõ bản chất khoa học, xác định rõ nguyên tắc, nội dung và đặc điểm của QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trườ ng đại học khối ngành nghệ thuật. Đây cũng chính là những vấn đề lý luận và thực tiễn mới chưa đượ c
9 giải quyết đầy đủ trong những nghiên cứu đã công bố. Đặc biệt, điều này là cơ sở để khảo sát thực trạng QLĐT ở các trườ ng đại học khối ngành nghệ thuật. Ba là, đánh giá các vấn đề thực tiễn về đào tạo và QLĐT ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật; từ đó, đưa ra những nhận định chính xác về thực trạng, những ưu điểm, nhược điểm, xác định rõ nguyên nhân, làm cơ sở để đề xuất các biện pháp quản lý. Bốn là, đề xuất các biện pháp quản lý có tính khoa học, cần thiết và khả thi để thực hiện có hiệu quả QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Để thực hiện những nội dung nghiên cứu trên đây, NCS trân trọng kế thừa những kết quả nghiên cứu của các công trình của các tác giả trong và ngoài nước có liên quan, dựa vào lý luận và thực tiễn các quan điểm đổi mới về quản lý giáo dục đào tạo để làm sáng tỏ các nội dung nêu trên. Kết luận chương 1 Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan về giáo dục và đào tạo đại học nói chung; đào tạo và QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra trong giáo dục đại học; về đào tạo và QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật nói riêng có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc nghiên cứu đề tài luận án. Kết quả khái quát được trong quá trình tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan là cơ sở để có được những nhận định toàn diện hơn về QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu một cách hệ thống về QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Những công trình có liên quan đến đề tài chính là những tư liệu, tài liệu quý giúp NCS tiếp cận về nội dung, phương pháp trong quá trình nghiên cứu, thực hiện luận án tiến sĩ. Đề tài phù hợp với mă số chuyên ngành đào tạo, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc, không trùng lặp với bất kỳ đề tài khoa học nào đã được công bố. Chương 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN
10 QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP CẬN CHUẨN ĐẦU RA Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHỐI NGÀNH NGHỆ THUẬT 1.3. Những vấn đề lý luận về đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật 1.3.1. Khái niệm chuẩn đầu ra Chuẩn đầu ra là yêu cầu tối thiểu về kiến thức, kĩ năng, mức độ tự chủ và trách nhiệm cá nhân mà người học đạt được sau khi hoàn thành chương trình đào tạo, được cơ sở giáo dục cam kết với người học, xã hội và công bố công khai cùng với các điều kiện đảm bảo thực hiện. 1.3.2. Chuẩn đầu ra của các trường đại học khối ngành nghệ thuật Chuẩn đầu ra của các trường đại học khối ngành nghệ thuật là tổng hợp các tiêu chí về kiến thức, kỹ năng, thái độ, phẩm chất, năng lực của người cán bộ văn hóa, văn nghệ sĩ mà người học đạt được sau khi hoàn thành chương trình đào tạo, được các trường đại học công nhận tốt nghiệp và tham gia thực hiện các hoạt động sáng tác, biểu diễn. Nói cách khác, chuẩn đầu ra của các trường đại học khối ngành nghệ thuật chính là các tiêu chí cụ thể của mô hình dự kiến của sản phẩm đào tạo được xã hội thừa nhận. 1.3.3. Khái niệm đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật Đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức của chủ thể đào tạo đến hoạt động học tập, rèn luyện của người học nhằm trang bị cho họ hệ thống các tri thức, kỹ năng trong nghiên cứu, sáng tác, biểu diễn và sư phạm nghệ thuật, hình thành thái độ nghề nghiệp của người nghệ sĩ, để người học có khả năng, cơ hội tìm kiếm việc làm, làm việc hiệu quả; đồng thời tạo cơ sở cho người học có thể tiếp tục tự học, tự phát triển tài năng trong thực tiễn hoạt động nghề nghiệp, nhằm đáp
11 ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực nghệ thuật của xã hội. 1.3.4. Đặc điểm đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật NCS nghiên cứu và phân tích những đặc điểm mang tính đặc thù trong đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật , gồm: Đặc điểm về mục tiêu đào tạo; tuyển sinh; nội dung và chương trình đào tạo; giảng viên và người học; hoạt động dạy và học; kiểm tra, đánh giá kết quả học tập; cơ sở vật chất, tài chính và môi trường đào tạo. 1.4. Những vấn đề lý luận về quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật 1.4.1. Khái niệm quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật Quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật là sự tác động có mục đích, kế hoạch và hợp quy luật của chủ thể quản lý nhà trường đến quá trình đào tạo nhằm làm cho quá trình đào tạo được diễn ra chặt chẽ và có hiệu quả, chất lượng cao, góp phần thực hiện mục tiêu đào tạo như chuẩn đầu ra đã xác định. 1.4.2. Nội dung quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật NCS nghiên cứu về những nội dung quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật, gồm: Quản lý mục tiêu đào tạo; tuyển sinh; nội dung và chương trình đào tạo; hoạt động dạy và học; kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học; bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực của giảng viên; đảm bảo điều kiện về cơ sở vật chất, tài chính phục vụ dạy và học; xây dựng môi trường đào tạo nghệ thuật và
12 đổi mới đào tạo sau mỗi khóa học nhằm đáp ứng yêu cầu năng lực của người học theo tiếp cận chuẩn đầu ra. 1.4.3. Tiêu chí đánh giá quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật Trên cơ sở những đặc điểm trong công tác đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật, những vấn đề lý luận về chuẩn đầu ra và đào tạo, QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra, các nội dung cụ thể trong QLĐT các ngành nghệ thuật, NCS xây dựng bộ tiêu chí đánh giá QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật gồm 10 tiêu chí và 65 chỉ báo. Những tiêu chí này được xây dựng đồng thời đáp ứng được ba yêu cầu: theo đúng các chức năng, nội dung quản lý nói chung và quản lý giáo dục đào tạo trình độ đại học nói riêng; thể hiện được phương pháp tiếp cận chuẩn đầu ra trong quản lý giáo dục; và phù hợp với tính chất đặc thù riêng biệt trong đào tạo các ngành nghệ thuật. 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật Những yếu tố ảnh hưởng đến QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật gồm: (1) Xu thế hội nhập, hợp tác quốc tế và bối cảnh phát triển kinh tế, chính trị, xã hội, khoa học kỹ thuật; (2) Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; (3) Xu hướng phát triển của ngành văn hóa nghệ thuật và cơ chế quản lý hoạt động nghệ thuật hiện nay; (4) Những yêu cầu mới của đơn vị sử dụng lao động và những quy định về tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp; (5) Cơ chế chính sách và điều kiện đảm bảo cho quá trình đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật; (6) Năng lực của cán bộ, giảng viên ở các trường đại học ngành nghệ thuật; và (7) Chất lượng đầu vào của người học ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Kết luận chương 2
13 Trên cơ sở tiếp cận, kế thừa các quan điểm khoa học của các tác giả trong và ngoài nước, luận án đã trình bày một số khái niệm, quan điểm khoa học về đào tạo và QLĐT ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật: khái niệm và những đặc điểm của đào tạo ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật; khái niệm, đặc điểm, nội dung và các tiêu chí QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật; phân tích những yếu tố ảnh hưởng đến QLĐT, làm cơ sở để tổ chức khảo sát đánh giá thực trạng đào tạo và QLĐT, đồng thời là căn cứ để đề xuất các biện pháp QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật. Chương 3 CƠ SỞ THỰC TIỄN QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP CẬN CHUẨN ĐẦU RA Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHỐI NGÀNH NGHỆ THUẬT 1.6. Khái quát các trường đại học khối ngành nghệ thuật NCS trình bày khái quát về hệ thống các trường đại học khối ngành nghệ thuật ở Việt Nam hiện nay, bao gồm các nội dung về: Sứ mệnh, tầm nhìn và cơ cấu tổ chức, nhân sự; mô hình và quy mô đào tạo; cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đào tạo. 1.7. Khái quát về tổ chức khảo sát thực trạng 1.7.1. Mục đích khảo sát 1.7.2. Nội dung khảo sát 1.7.3. Phương pháp và kỹ thuật khảo sát 1.7.4. Khách thể, địa bàn và thời gian khảo sát 1.8. Thực trạng đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật T CB Giảng Ngườ ĐTB Nội dung đánh giá Mức T QL viên i học cộng 1. Thực trạng mục tiêu đào tạo 3.95 4.02 4.09 4.02 4
14 T CB Giảng Ngườ ĐTB Nội dung đánh giá Mức T QL viên i học cộng 2. Thực trạng tuyển sinh 4.71 4.61 4.60 4.64 5 Thực trạng nội dung, chương 3. 2.37 2.35 2.34 2.36 2 trình đào tạo Thực trạng hoạt động dạy 4. 3.03 2.99 3.02 3.02 3 của giảng viên Thực trạng hoạt động học 5. 2.97 3.02 3.00 2.99 3 của người học Thực trạng kiểm tra, đánh giá 6. 3.68 3.74 3.72 3.71 4 kết quả học tập Thực trạng bồi dưỡng nâng cao 7. trình độ, năng lực của giảng 3.06 2.91 2.98 2.98 3 viên Thực trạng điều kiện về cơ sở 8. vật chất, tài chính phục vụ dạy 2.21 2.25 2.23 2.23 2 và học Thực trạng môi trường đào 9. 1.97 2.02 2.07 2.02 2 tạo nghệ thuật 1 Thực trạng đổi mới đào tạo 3.76 3.78 3.78 3.77 4 0. sau mỗi khóa học Điểm trung bình chung: 3.17 3.17 3.18 3.17 3 1.9. Thực trạng quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật 1.9.1. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý đào tạo Kết quả khảo sát thực trạng quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật như sau: T CB Giảng Ngườ ĐTB Nội dung đánh giá Mức T QL viên i học cộng 1. Quản lý mục tiêu đào tạo 3.88 4.00 3.99 3.96 4 2. Quản lý tuyển sinh 4.60 4.58 4.61 4.60 5 3. Quản lý nội dung, chương 2.39 2.35 2.37 2.37 2
15 T CB Giảng Ngườ ĐTB Nội dung đánh giá Mức T QL viên i học cộng trình đào tạo Qu ả n lý ho ạ t đ ộ ng d ạ y c ủ a 4. 2.91 2.88 2.90 2.90 3 gi ả ng viên Quản lý hoạt động học của 5. 2.96 2.94 3.00 2.97 3 người học Quản lý kiểm tra, đánh giá 6. 3.79 3.82 3.75 3.79 4 kết quả học tập Quản lý bồi dưỡng nâng cao 7. trình độ, năng lực của giảng 3.01 3.04 3.09 3.05 3 viên Quản lý điều kiện về cơ sở vật 8. chất, tài chính phục vụ dạy và 2.35 2.37 2.36 2.36 2 học Quản lý môi trường đào tạo 9. 2.05 2.12 2.04 2.07 2 nghệ thuật 1 Quản lý đổi mới đào tạo sau 3.81 3.86 3.79 3.82 4 0. mỗi khóa học Điểm trung bình chung: 3.17 3.20 3.19 3.19 3 Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố tác động đến quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật như sau: T Điểm Thứ Những yếu tố ảnh hưởng T TB bậc 1 Xu thế hội nhập, hợp tác quốc tế và bối cảnh phát 3.35 7 . triển kinh tế, chính trị, xã hội hiện nay 2 Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo 3.83 2 . 3 Xu hướng phát triển của ngành văn hóa nghệ thuật 3.40 6 . và cơ chế quản lý hoạt động nghệ thuật hiện nay 4 Năng lực của cán bộ, giảng viên ở các trường đại 3.76 3
16 T Điểm Thứ Những yếu tố ảnh hưởng T TB bậc học ngành nghệ thuật 5 Chất lượng đầu vào của người học ở các trường 3.53 5 . đại học ngành nghệ thuật 6 Những yêu cầu mới của đơn vị sử dụng lao động và 3.86 1 . những quy định về tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp Cơ chế chính sách, điều kiện đảm bảo cho quá 7 trình đào tạo theo chuẩn đầu ra ở các trường đại 3.69 4 . học ngành nghệ thuật 1.9.2. Đánh giá chung về thực trạng quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật Bằng biện pháp khảo sát bằng bảng hỏi kết hợp với phỏng vấn các cán bộ quản lý, giảng viên, qua khảo sát thực tế và quan sát, phân tích hệ thống văn bản trong công tác QLĐT, NCS nhận thấy: * Những ưu điểm: Hầu hết cán bộ quản lý, giảng viên và người học đã nhận thức đúng về tầm quan trọng của QLĐT. Công tác chỉ đạo xây dựng mục tiêu đào tạo được đánh giá tốt; trong quản lý tuyển sinh, các trường đã thực hiện thành công đề án tuyển sinh các ngành năng khiếu nghệ thuật; công tác quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập đạt hiệu quả cao; quản lý đổi mới đào tạo sau mỗi khóa học cũng đạt kết quả tốt, thu thập được nhiều thông tin hữu ích từ các cựu sinh viên và nhà tuyển dụng. * Những hạn chế: Quản lý nội dung và chương trình đào tạo còn nhiều bất cập. Trên thực tế, các trường đại học khối ngành nghệ thuật chưa căn cứ vào những tiêu chí cụ thể đã đặt ra
17 trong chuẩn đầu ra để biên soạn nội dung, thiết kế và phát triển chương trình đào tạo; chuẩn đầu ra chưa được điều chỉnh, cập nhật kịp thời để đáp ứng những thay đổi nhanh chóng trong thực tiễn đời sống sáng tác văn hóa nghệ thuật. Việc định kỳ đánh giá chương trình đào tạo và thực hiện cải tiến chất lượng dựa trên kết quả đánh giá còn hạn chế. Hoạt động giảng dạy và học vẫn thực hiện theo phương thức truyền thống, chủ yếu là truyền nghề, truyền thụ kiến thức một chiều, chưa có sự đổi mới theo các phương pháp tiên tiến, hiện đại. Giảng viên và người học đều chưa xây dựng được các phương pháp dạy và học và đánh giá kết quả học tập theo hướng phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu và làm việc theo nhóm; đánh giá mức độ tích luỹ của người học về kiến thức chuyên môn, kĩ năng thực hành, năng lực phát hiện, giải quyết vấn đề. Việc quản lý bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực của giảng viên thiếu hiệu quả. Quản lý phương tiện, trang thiết bị học tập và cơ sở vật chất phục vụ cho việc dạy và học chưa đáp ứng được đầy đủ các phòng học, giảng đường, phòng thực hành chuyên dụng. Các trường chưa có những biện pháp và kế hoạch tự chủ về tài chính, tạo được nguồn tài chính hợp pháp, đáp ứng các hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học. Văn hóa chất lượng trong nhà trường chưa được quan tâm xây dựng. Kết luận chương 3 QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật là một vấn đề mới và chịu sự tác động, chi phối của những đặc điểm hoạt động giáo dục đào tạo có tính chất đặc thù trong đào tạo các ngành năng khiếu nghệ thuật. Những đặc điểm này có nhiều mặt thuận lợi nhưng cũng tạo ra không ít khó khăn cho QLĐT. Phân tích kết quả khảo sát thực trạng đã chỉ ra
18 những thành tựu và nhược điểm của QLĐT, cho thấy cần phải có những biện pháp cải tiến, áp dụng những mô hình QLĐT tiên tiến, hiệu quả để nâng cao hơn nữa chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của ngành văn hóa nghệ thuật và của các nhà tuyển dụng lao động. Đây cũng chính là căn cứ thực tiễn đề đề xuất các biện pháp QLĐT mới có tính khả thi và mang tính hiệu quả hơn. Một trong những mô hình QLĐT có hiệu quả đã được áp dụng trong thực tiễn ở nhiều trường đại học trong nước và quốc tế là QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra. QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra sẽ giúp cho sản phẩm đào tạo của nhà trường đạt chất lượng mong muốn bằng cách tuân thủ những nguyên tắc và thực hiện những nội dung của tiếp cận chuẩn đầu ra trong QLĐT. Chương 4 YÊU CẦU VÀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP CẬN CHUẨN ĐẦU RA Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHỐI NGÀNH NGHỆ THUẬT 1.10. Yêu cầu về quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật Những yêu cầu về QLĐT theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật gồm: (1) Đảm bảo xu hướng chính trị, tư tưởng của Đảng và nhà nước trong quản lý đào tạo văn nghệ sĩ; (2) quán triệt quan điểm đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; (3) đáp ứng yêu cầu phát triển văn hóa nghệ thuật trong tình hình mới; (4) phù hợp với điều kiện thực tiễn của các trường đại học khối ngành nghệ thuật. 1.11. Các biện pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra ở các trường đại học khối ngành nghệ thuật
19 * Biện pháp 1: Rà soát, điều chỉnh, bổ sung chuẩn đầu ra và đổi mới chương trình đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học, gồm: (1) Xây dựng kế hoạch, chỉ đạo và tổ chức rà soát, điều chỉnh, bổ sung chuẩn đầu ra phù hợp với nhu cầu nguồn nhân lực của xã hội và phẩm chất, năng lực của nghệ sĩ; (2) Xây dựng kế hoạch và tổ chức phát triển chương trình đào tạo tích hợp theo chuẩn đầu ra mang tính mềm dẻo, phù hợp với đặc thù đào tạo nghệ thuật. * Biện pháp 2: Chỉ đạo, tổ chức đổi mới phương pháp, hình thức dạy và học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động và tăng cường trải nghiệm của người học, gồm: (1) Nâng cao nhận thức của cán bộ, giảng viên và người học về đổi mới phương pháp, hình thức dạy và học; (2) Xây dựng kế hoạch đổi mới phương pháp, hình thức dạy và học; (3) Chỉ đạo, tổ chức thực hiện phương pháp dạy và học nhằm nâng cao tính tích cực, chủ động của người dạy và người học; (4) Chỉ đạo, tổ chức đổi mới hình thức dạy và học thông qua các trải nghiệm thực hành sáng tạo nghệ thuật giúp người học phát triển và hoàn thiện các kỹ năng, kiến thức chuyên ngành; (5) Thường xuyên kiểm tra, đánh giá, điều chỉnh công tác quản lý đổi mới phương pháp, hình thức dạy và học. * Biện pháp 3: Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục và giảng viên nghệ thuật đáp ứng yêu cầu đào tạo theo chuẩn đầu ra, gồm: (1) Xây dựng kế hoạch phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, giảng viên nghệ thuật đảm bảo đáp ứng yêu cầu về chất lượng; (2) Tổ chức hoạt động bồi dưỡng năng lực tại chỗ cho đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục và giảng viên nghệ thuật; (3) Tổ chức có hiệu quả hoạt động tự bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp của
20 đội ngũ cán bộ, giảng viên, trong đó đặc biệt khuyến khích các hoạt động sáng tác nghệ thuật của giảng viên. * Biện pháp 4: Đảm bảo cơ sở vật chất, kĩ thuật phục vụ đào tạo theo tiếp cận chuẩn đầu ra, gồm: (1) Xây dựng kế hoạch đảm bảo cơ sở vật chất và các trang thiết bị kỹ thuật chuyên dụng phù hợp với đặc thù của từng ngành đào tạo; (2) Xây dựng kế hoạch đảm bảo cơ sở vật chất trong khuôn viên trường học phục vụ nhu cầu thiết yếu của cán bộ, giảng viên và người học; (3) Tổ chức khai thác và sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất và các trang thiết bị kỹ thuật, thường xuyên kiểm tra, đánh giá việc quản lý để đưa ra phương án, biện pháp điều chỉnh thích hợp. * Biện pháp 5: Xây dựng môi trường sáng tạo nghệ thuật, gồm: (1) Ban Giám hiệu chỉ đạo phòng công tác sinh viên xây dựng các quy định quản lý, tạo lập môi trường văn hóa trong nhà trường; (2) Xây dựng môi trường học tập có sự tương tác giữa người học nhiều chuyên ngành khác nhau trong cùng một trải nghiệm sáng tạo nghệ thuật tích hợp, đồng thời có sự tương tác cao giữa người dạy và người học. * Mối quan hệ giữa các biện pháp: Mỗi biện pháp được NCS đề xuất có một vai trò, ý nghĩa riêng đối với hoạt động QLĐT. Để đạt được hiệu quả tổng thể, việc áp dụng các biện pháp phải đặt chúng trong mối quan hệ chặt chẽ, biện chứng với nhau tạo thành một hệ thống. Biện pháp này là tiền đề, là cơ sở cho biện pháp kia, giữa chúng có sự bổ sung cho nhau, tác động lẫn nhau, thúc đẩy nhau cùng phát triển, cùng hướng tới mục tiêu nâng cao hiệu quả trong QLĐT ở các trường nghệ thuật. Kết luận chương 4