Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Sử dụng thí nghiệm tự tạo trong dạy học phần “Quang hình học” Vật lí 11 THPT CHDCND Lào

Chia sẻ: Buemr KKK | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn đề xuất quy trình tự tạo thí nghiệm và quy trình sử dụng thí nghiệm tự tạo, trên cơ sở đó tự tạo thí nghiệm và vận dụng vào tổ chức dạy học một số kiến thức phần “Quang hình học” vật lí 11 Trung học phổ thông ở nước CHDCND Lào theo hướng tích cực hóa nhận thức của học sinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Sử dụng thí nghiệm tự tạo trong dạy học phần “Quang hình học” Vật lí 11 THPT CHDCND Lào

ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM BOUNNAO PATHOUMMA SỬ DỤNG THÍ NGHIỆM TỰ TẠO TRONG DẠY HỌC PHẦN “QUANG HÌNH HỌC” VẬT LÍ 11 THPT CHDCND LÀO Demo Chuyên Version ngành: - Select.Pdf Lí luận SDK dạy học bộ môn Vật lí và phƣơng pháp Mã số: 60140111 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LÊ VĂN GIÁO Thừa Thiên Huế, năm 2017 i
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực,được các đồng tác giả cho phép sử dụng và từng chưa được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Tác giả luận văn Bounnao Pathoumma Demo Version - Select.Pdf SDK ii
Để hoàn thành luận văn này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS. Lê Văn Giáo đã tận tình giúp đỡ và hướng dẫn tác giả trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Giám Đốc, Ban Đào tạo Sau Đại học, Ban Giám Hiệu trường Đại học sư phạm, Phòng Đào tạo Sau Đại học, Ban chủ nhiệm khoa Vật lí và tổ bộ môn phương pháp giảng dạy Vật lí trường Đại học sư phạm - Đại học Huế cùng qúi thầy, cô giáo ở trường THPT CHNCND Lào, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt thời gian thực nghiệm sư phạm và hoàn thành luận văn. Demo Version - Select.Pdf SDK Tác giả cũng xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến PGS.TS.Lê Công Triêm và PGS.TS.Trần Huy Hoàng đã góp ý cho tác giả trong thời gian nghiên cứu chọn đề tài luận văn. Cuối cùng xin chân thành cảm ơn đến gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ và động viên tác giả trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Huế, tháng 09 năm 2017 Tác giả luận văn Bounnao Pathoumma iii
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa .............................................................................................................. i Lời cam đoan .............................................................................................................. ii Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii Mục lục ........................................................................................................................1 Danh mục cá từ viết tắt ...............................................................................................5 Danh mục bảng biểu....................................................................................................6 Danh mục hình ảnh .....................................................................................................7 Danh mục sơ đồ,biểu đồ,đồ thị ...................................................................................8 LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................9 1. Lí do chọn đề tài ...................................................................................................9 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu..................................................................................11 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ..........................................................................12 4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................12 5. Nhiệm vụ nghiênVersion Demo cứu ......................................................................................... - Select.Pdf SDK 13 6. Đối tượng nghiên cứu .........................................................................................13 7. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................13 8. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................13 9. Cấu trúc của luận văn .........................................................................................14 CHƢƠNG 1.CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC SỬ DỤNG THÍ NGHIÊM TỰ TẠO TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG THEO HƢỚNG TÍCH CỰC HÓA HOẠT ĐỘNG NHẬN THỨC HỌC SINH .......................................................................................15 1.1. Hoạt động nhận thức và tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh .......15 1.1.1. Hoạt động nhận thức ..............................................................................15 1.1.1.1. Khái niệm ...........................................................................................15 1.1.1.2. Hoạt động nhận thức của học sinh trong dạy học vật lí .....................15 1.1.2. Tích cực hóa họat động nhận thức của học sinh trong dạy học vật lí ......17 1.1.2.1. Tính tích cực ......................................................................................17 1
1.1.2.2. Cơ sở của việc tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh trong dạy học vật lí ...................................................................................................18 1.1.2.3. Các biện pháp phát huy tính tích cực nhận thức ................................20 1.2. Thí nghiệm tự tạo ............................................................................................22 1.2.1. Khái niệm .................................................................................................22 1.2.2. Phân loại thí nghiệm tự tạo.......................................................................23 1.2.2.1. Thí nghiệm tự tạo đơn giản ................................................................23 1.2.2.2. Thí nghiệm tự tạo phức tạp ................................................................23 1.2.3. Ưu điểm và hạn chế của thí nghiệm tự tạo ...............................................24 1.3. Tự tạo và sử dụng thí nghiệm trong dạy học vật lí..........................................25 1.3.1. Tự tạo thí nghiệm .....................................................................................25 1.3.1.1. Các yêu cầu đối với việc tự tạo thí nghiệm........................................25 1.3.1.2. Quy trình tự tạo thí nghiệm trong dạy học vật lí ...............................26 1.3.2. Sử dụng thí nghiệm tự tạo trong dạy học vật lí ........................................29 1.3.2.1. Các yêu cầu khi sử dụng thí nghiệm tự tạo ........................................29 1.3.2.2. Tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh trong dạy học vật lí với sự hỗ Demo Version trợ của thí nghiệm -tựSelect.Pdf SDK tạo ....................................................................... 30 1.4. Thực trạng dạy học phần “Quang hình học” vật lí 11 THPT CHDCND Lào 33 1.4.1. Mục đích điều tra ......................................................................................33 1.4.2. Phương pháp điều tra................................................................................33 1.4.3. Kết quả điều tra ........................................................................................33  Kết luận chương 1 ...........................................................................................36 CHƢƠNG 2.XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG THÍ NGHIỆM TỰ TẠO TRONG DẠY HỌC PHẦN “QUANG HÌNH HỌC”VẬT LÍ LỚP 11 THPT CHDCND LÀO ............................................................................................38 2.1. Đặc điểm phần “Quang hình học” trong chương trình vật lí 11 THPT CHDCND Lào ........................................................................................................38 2.2. Tự tạo các thí nghiệm trong phần “Quang hình học” vật lí 11 THPT CHDCND Lào ........................................................................................................39 2.2.1. Thí nghiệm sự truyền thằng của ánh sáng ................................................39 2
2.2.2. Thí nghiệm khúc xạ ánh sáng ...................................................................41 2.2.3. Thí nghiệm phản xạ toàn phần .................................................................44 2.2.4. Thí nghiệm phản xạ gương phẳng ............................................................46 2.2.5. Thí nghiệm thấu kính ...............................................................................48 2.2.6. Thí nghiệm về thấu kính hội tụ ................................................................49 2.3. Tiến trình tổ chức dạy học một số kiến thức phần “Quang hình học” vật lí lớp 11 THPT CHDCND Lào với sự hỗ trợ của thí nghiệm tự tạo ...............................50 2.3.1. Tiến trình tổ chức dạy học bài “khúc xạ ánh sáng” .................................50 2.3.1.1. Tiến trình xây dựng kiến thức ............................................................50 2.3.1.2. Tiến trình dạy học kiến thức ..............................................................51 2.3.2. Tiến trình tổ chức dạy học bài “phản xạ toàn phần” ................................58 2.3.2.1. Tiến trình xây dựng kiến thức ............................................................58 2.3.2.2. Tiến trình dạy học kiến thức ..............................................................60  Kết luận chương 2 ...........................................................................................66 CHƢƠNG 3.THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ...........................................................68 3.1. Khái quát về thực nghiệm sư phạm .................................................................68 Demo 3.2. Kết quả Version thực nghiệm - Select.Pdf sư phạm SDK ......................................................................... 72  Kết luận chương 3 ...........................................................................................78 KẾT LUẬN ..............................................................................................................80 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................83 PHỤ LỤC PHỤ LỤC 1.PHIẾU ĐIỀU TRA ........................................................................... P1 1. Phiếu điều tra GV ........................................................................................... P1 2. Phiếu điều tra đối với HS ............................................................................... P2 KẾT QUẢ ĐIỀU TRA ........................................................................................... P9 A. Kết quả điều tra GV ....................................................................................... P9 B. Kết quả điều tra HS ...................................................................................... P10 PHỤ LỤC 3.TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC .......................................... P16 3.1. Tiến trình tổ chức dạy học bài “Định luật khúc xạ ánh sáng” ..................... P16 3.2. Tiến trình tổ chức dạy học bài “phản xạ toàn phần” .................................... P28 3
PHỤ LỤC 4.ĐỀ KIỂM TRA ............................................................................... P38 1. Đề kiểm tra 15 phút bài:“Khúc xạ ánh sáng” .............................................. P38 2. Đề kiểm tra 15 phút bài:“ Phản xạ toàn phần” ............................................ P41 PHỤ LỤC 5.MỘT SỐ HÌNH ẢNH TNSP ......................................................... P45 Demo Version - Select.Pdf SDK 4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ DH Dạy học DHVL Dạy học vật lí HS Học sinh GV Giáo viên SGK Sách giáo khoa HĐNT Hoạt động nhận thức TN Thí nghiệm TNTT Thí nghiệm tự tạo TBTN Thiết bị thí nghiệm QTDH Qúa trình dạy học THPT Trung học phổ thông TTC Tính tích cực TNSP Thực nghiệm sư phạm DemoCHDCND Version - Select.Pdf SDKDân Chủ Nhân Dân Cộng Hòa MVT Máy vi tính PPDH Phương pháp dạy học GQVĐ Giải quyết vấn đề THCS Trung học cơ sở KXAS Khúc xạ ánh sáng ĐC Đối chứng ThN Thực nghiệm 5
DANH MỤC BẢNG BIỂU Trang Bảng 1. 1. Bảng thống kê các trường, GV và HS tham gia điều tra .........................33 Bảng 1. 2. Kết quả điều tra về TBTN ở trường phổ thông trong tỉnh Chapasak nước CHDCND Lào ...........................................................................................................34 Bảng 1. 3. Kết quả điều tra về phương pháp dạy học của GV ..................................34 Bảng 1. 4. Các mức độ sử dụng TN của GV trong DH ............................................35 Bảng 1. 5. Những khó khăn khi sử dụng TNTT trong DH .......................................35 Bảng 1. 6. Các mức độ sử dụng TNTT để kiểm chứng kiến thức trong DHVL .......35 Bảng 3. 1. Lớp đối chứng và lớp thực nghiệm sư phạm 69 Bảng 3. 2. Bảng thống kê sĩ số và kết quả học tập môn vật lí của lớp thực nghiệm và đối chứng ...................................................................................................................69 Bảng 3. 3. Bảng thống kê điểm số ( xi ) của bài kiểm tra 15 phút lần 1(Bài khúc xạ ánh sáng) ...................................................................................................................74 Demo Version - Select.Pdf SDK Bảng 3. 4. Bảng thống kê điểm số ( xi ) của bài kiểm tra 15 phút lần 2(Bài phản xạ toàn phần) ..................................................................................................................75 Bảng 3. 5. Bảng thống kê điểm số ( xi ) của 2 bài kiểm tra .......................................75 Bảng 3. 6. Bảng phân phối tần suất của 2 bài kiểm tra .............................................75 Bảng 3. 7. Bảng phân phối tần suất lũy tích của 2 bài kiểm tra ................................76 Bảng 3. 8. Bảng tổng hợp các tham số thống kê .......................................................78 6
DANH MỤC HÌNH ẢNH Trang Hình 1. 1. TN định luật Becnulli ...............................................................................23 Hình 1. 2. TN về định luật Bôi-lơ-Ma-ri-ốt ..............................................................23 Hình 1. 3. Bộ cảm biến siêu âm dùng cho các TN chuyển động cơ học .................24 Hình 2. 1. Bộ thí nghiệm truyền thẳng ánh sáng.......................................................40 Hình 2. 2. Thí nghiệm về hiện tượng khúc xạ ánh sáng ...........................................41 Hình 2. 3. Thí nghiệm về hiện tượng khúc xạ ánh sáng ...........................................42 Hình 2. 4. Thí nghiệm khúc xạ ánh sáng ..................................................................43 Hình 2. 5. Thí nghiệm phản xạ toàn phần .................................................................44 Hình 2. 6. Thí nghiệm phản xạ toàn phần trong cáp quang ......................................46 Hình 2. 7. Bộ thí nghiệm phản xạ gương phẳng .......................................................47 Hình 2. 8. Thí nghiệm về thấu kính ..........................................................................48 Hình 2. 9. Thí nghiệm thấu kính hội tụ .....................................................................49 Hình 2.1a .Tiến hành thí nghiệm truyền thẳng ánh sáng .........................................41 Demo Hình 2.4a. Tiến hànhVersion - Select.Pdf thí nghiệm SDK khúc xạ ánh sáng ..................................................44 Hình 2.5a. Tiến hành thí nghiệm phản xạ toàn phần ................................................45 Hình 2.7a. Tiến hành Sự phản xạ gương phẳng trong ống nước PVC .....................47 Hình 2.8a. Tiến hành thí nghiệm về thấu kính..........................................................49 Hình 2.9a. Tiến hành thí nghiệm thấu kính hội tụ ....................................................50 7
DANH MỤC, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ Trang sơ đồ 1. 1. Mô tả quá trình đồng hóa điều ứng .........................................................20 sơ đồ 1. 2. Quy trình tự tạo thí nghiệm .....................................................................29 sơ đồ 1. 3. Quy trình sử dụng TNTT tổ chức HĐNT cho HS trong DHVL .............32 Sơ đồ 2. 1. Cấu trúc nội dung phần “Quang hình học” vật lí 11 THPT Lào 38 Biểu đồ 3. 1. Biểu đồ phân phối tần suất của 2 bài kiểm tra 75 Biểu đồ 3. 2. Biểu đồ phân phối tần suất lũy tích của 2 bài kiểm tra ........................76 Đồ thị 3. 1. Đồ thị phân phối tần suất của 2 bài kiểm tra 75 Đồ thị 3. 2. Đồ thị phân phối tần suất lũy tích của 2 bài kiểm tra ............................76 Demo Version - Select.Pdf SDK 8
LỜI MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Vật lí là môn khoa học thực nghiệm, do đó hầu hết các kiến thức vật lí đều được rút ra từ những quan sát và thí nghiệm. Những định luật hay thuyết vật lí cũng chỉ trở thành kiến thức vật lí khi được thực nghiệm kiểm chứng. Vì vậy, trong dạy học vật lí ở trường phổ thông, thí nghiệm là một phương tiện rất quan trọng, có tác dụng to lớn trong việc chiếm lĩnh kiến thức, kĩ năng, của HS. Mặt khác, sự cần thiết của TN trong DHVL ở trường phổ thông còn được quy định bởi quy luật nhận thức chung của con người mà Lênin đã chỉ ra: “Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng và từ tư duy trừu tượng đến trực quan sinh động” [23]. Tuy nhiên, một thực trạng về thí nghiệm vật lí ở phổ thông cho thấy : Thiết bị thí nghiệm được cung cấp nhiều nhưng không đồng bộ, các thiết bị thí nghiệm chất lượng kém, bị hư hỏng trong vận chuyển, bảo quản, bên cạnh đó không có các thiết bị dự trữ để thay thế nên khi tiến hành thí nghiệm thường cho kết quả không chính xác. Vì vậy làm thí nghiệm tự tạo là một nhiệm vụ rất cần thiết cho dạy học môn vậtDemo lí. Version - Select.Pdf SDK Thí nghiệm tự tạo là những thí nghiệm được GV và HS làm ra theo mẫu trong SGK, hoặc là những thí nghiệm được cải tiến từ các thiết bị máy móc, hoặc là những thí nghiệm tự tạo theo ý tưởng, sáng kiến mới bằng những dụng cụ đơn giản, dễ kiếm trong đời sống hằng ngày. Thí nghiệm tự tạo có vai trò rất quan trọng trong quá trình tổ chức dạy học. Thông qua thí nghiệm tự tạo, GV có thể phát huy được tính tích cực, sáng tạo của HS trong quá trình dạy học. Thí nghiệm tự tạo hỗ trợ cho quá trình dạy học của GV, giảm thời gian thuyết trình...,GV sẽ thuận lợi trong nghiên cứu dạy học theo hướng tích cực, phù hợp cho từng nội dung bài học, tăng tính hấp dẫn của môn Vật lí đối với HS và góp phần làm phong phú đồ dùng dạy học cho GV. Ngoài ra, thí nghiệm tự tạo rèn luyện cho HS tính tự lực, sáng tạo, ham học hỏi, tìm tòi khám phá tự nhiên, HS có niềm tin vào bản thân, giải quyết được các tình huống xảy ra trong cuộc sống và tạo cho HS nhiều cơ hội, tình huống phải suy nghĩ, những vấn đề phải giải quyết. Khi tiến hành thí nghiệm tự tạo, những yếu tố tiềm ẩn, bẩm sinh của HS 9
như: tò mò, hiếu kì, hiếu động của HS bị kích thích, tăng mức độ hứng thú của HS trong giờ học. Tạo sự say mê tìm hiểu những hiện tượng thiên nhiên, qua đó HS sẽ yêu thích giờ học vật lí hơn. HS được rèn luyện các kỹ năng thu thập thông tin, xử lí thông tin, truyền đạt thông tin. Các thông tin này là kết quả của một quá trình lao động, tư duy sáng tạo của thầy và trò. Góp phần rèn luyện kỹ năng thực hành. Thí nghiệm tự tạo có nhiều ưu điểm trong tổ chức hoạt động nhận thức cho HS: Dụng cụ cho thí nghiệm là những dụng cụ đơn giản, dễ kiếm nên GV và HS có thể tự chế tạo. Thí nghiệm có hình thức gọn nhẹ, đơn giản, dễ lắp ráp, dễ sử dụng nên có thể thực hiện mọi lúc mọi nơi. Thí nghiệm dễ thành công, cho kết quả rõ ràng, thuyết phục nhưng lại ít tốn thời gian. Thao tác tiến hành thí nghiệm không đòi hỏi phải có những kỹ năng đặc biệt nên GV nào cũng có thể làm được. Không đòi hỏi khắc khe về cơ sở vật chất nên ở đâu cũng tiến hành thí nghiệm được. Thí nghiệm phù hợp, bám sát với nội dung cần dạy nên rất thuận lợi trong dạy học. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc sử dụng TN trong DH đang gặp nhiều khó khăn, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau. Trong đó, một trong những nguyên nhân cơ bản là do thiết bị thí nghiệm (TBTN) được trang bị chưa đáp ứngDemo Version được đòi hỏi của -việc Select.Pdf SDK DHVL theo hướng tích cực hóa HĐNT của HS, điều đó phần này đã ảnh hưởng đến chất lượng của việc DHVL ở trường phổ thông hiện nay. Trong chương trình vật lí phổ thông có nhiều hiện tượng, quá trình vật lí phức tạp cần được trực quan hóa qua TN nhưng với những TN trong danh mục tối thiểu thì không thể đáp ứng đủ. Do đó hướng nghiên cứu xây dựng và sử dụng thí nghiệm tự tạo (TNTT) trong DHVL là một hướng đang được quan tâm ở nhiều nước trên thế giới. Phần Quang hình học vật lí 11 là phần có nhiều khái niệm, hiện tượng có tính trừu tượng, vì vậy cần phải trực quan hóa trong QTDH. Do đó ngoài thí nghiệm đã có trong danh mục tối thiểu của Bộ, trong dạy học giáo viên cần phải tự tạo thí nghiệm để sử dụng trong dạy học. Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “sử dụng thí nghiệm tự tạo trong dạy học phần “Quang hình học” vật lí lớp 11 THPT CHDCND Lào”. 10
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Việc nghiên cứu thiết kế, chế tạo và sử dụng TNTT đã được nhiều nhà nghiên cứu lí luận DH bộ môn quan tâm từ rất sớm bởi tính kinh tế và hiệu quả của nó trong DH. Loại TN này bắt đầu được quan tâm bởi các nhà giáo dục ở Canada, trong đó do tổ chức “Les petis desbrouillads” đi tiên phong, sau đó phát triển đến nhiều nước khác như: Đức, Pháp, Mĩ, Trung Quốc, Rumani… Mục tiêu của việc nghiên cứu là nhằm tạo ra và sử dụng các TN theo hướng tăng cường tính trực quan trong QTDH và rèn luyện kỹ năng thực hành TN cho HS thông qua những TN do HS tự làm từ những vật liệu dễ tìm trong cuộc sống. Tại Hội nghị quốc tế được tổ chức ở trường Đại học Tổng Hợp Cairô, Ai Cập bàn về chuyên đề “Thí nghiệm đơn giản, rẻ tiền và sự minh họa trong dạy học vật lí”, đã có rất nhiều báo cáo đề cập đến vai trò và tiềm năng của loại TN này trong DHVL ở trường phổ thông. Ở khu vực Châu Á và Châu Đại Dương, vấn đề tự làm đồ dùng DH được tiến hành với sự bảo trợ của UNESCO trong “Chương trình Canh Tân giáo dục để phát triển” [44] dưới tiêu đề “Phát triển các thiết bị dạy học rẻ tiền”. Ngoài ra, các nghiên cứu về TNTT cũng Demo Version được các - Select.Pdf tác giả như: SDK Klaus Peter Möllmann, Uni- Michael Vollmer, versity of Applied Sciences [45], H. Joachim Wilke: Experimente zum Selbstbauen. In Physik Journal.08 / 2004 Seite: 89 [43]. Ở Việt Nam, trong những năm gần đây cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu của các nhà giáo dục học, lí luận DH nghiên cứu về TNTT như: Nguyễn Thượng Chung, Phạm Đình Cương, Nguyễn Hùng Liễu, Lê Văn Giáo, Hà Văn Hùng - Lê Cao Phan, Nguyễn Ngọc Hưng, Đồng Thị Diện… [7], [9], [25], [16], [10], [20], [11]. Các tác giả đã nghiên cứu tự tạo TN và sử dụng TNTT vào những mục đích khác nhau: sử dụng TNTT như là một phương tiện để tích cực hóa HĐNT của HS; sử dụng TNTT vào việc phát hiện và khắc phục những quan điểm sai lệch của HS; sử dụng TNTT như là một phương tiện hỗ trợ trong tổ chức DH kiến tạo, DH nhóm, DH dự án… Ngoài ra, còn có nhiều tác giả khác cũng quan tâm nghiên cứu TNTT trong DHVL ở trường phổ thông, như: Nguyễn Thị Hồng Việt - Nguyễn Viết Thanh Minh, Trần Đình Châu, Nguyễn Mạnh Thảo - Lưu Thị Tâm… [42], [6], [36]. 11
Bên cạnh đó, vấn đề nghiên cứu tự tạo và sử dụng TN tự tạo trong DH những kiến thức cụ thể trong chương trình vật lí THPT còn được thể hiện trong các luận văn thạc sĩ của các tác giả: Mai Khắc Dũng, Trương Công Phi, Nguyễn Thị Hồng Lê, Trần Thị Thanh Thư, Trần Ngọc Oanh, Trần Thị Ngọc Ánh… [12], [33], [24], [40], [30], [4] và công trình luận án tiến sĩ của các tác giả: Ngô Quang Sơn, Lê Văn Giáo, Đồng Thị Diện, Lê Cao Phan [35], [15], [11], [32]. Ngoài ra, các nghiên cứu về xây dựng và sử dụng TN trong DHVL theo hướng phát huy TTC, tự lực và sáng tạo của HS còn được quan tâm nghiên cứu bởi các tác giả: Trần Huy Hoàng, Trần Văn Thạnh, Đặng Minh Chưởng, Dương Xuân Quý, Nguyễn Ngọc Lê Nam [18], [37], [7], [34], [26]. Các công trình nghiên cứu đó đã tạo ra nhiều TN và sử dụng vào DH một cách có hiệu quả, đã góp phần tích cực vào việc đổi mới PPDH ở trường phổ thông. Ở nước CHDCND Lào cũng đã có công trình nghiên cứu của Bộ giáo dục như: Bộ giáo dục và thể thao (1998). Cách tự tạo dụng cụ dạy học của các môn khoa học trong trường Cao đẳng sư phạm [5]…Trong chiến lược phát triển của Bộ giáo dục và thể thao nước CHDCND Lào, cũng đã thể hiện rõ sự quan tâm và khuyến khích việc tự tạo đồDemo Version dùng dạy học. - Select.Pdf SDK Như vậy, qua tìm hiểu chúng tôi nhận thấy đến nay chưa có nghiên cứu nào về “Sử dụng thí nghiệm tự tạo trong dạy học phần “Quang hình học” vật lí lớp 11 THPT CHDCND Lào” . Vì vậy, chúng tôi chọn đề tài này nghiên cứu. 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài Đề xuất quy trình tự tạo thí nghiệm và quy trình sử dụng thí nghiệm tự tạo, trên cơ sở đó tự tạo thí nghiệm và vận dụng vào tổ chức dạy học một số kiến thức phần “Quang hình học” vật lí 11 Trung học phổ thông ở nước CHDCND Lào theo hướng tích cực hóa nhận thức của học sinh. 4. Giả thuyết khoa học Nếu đề xuất được quy trình tự tạo thí nghiệm và quy trình sử dụng thí nghiệm tự tạo, trên cơ sở đó tự tạo các thí nghiệm và vận dụng vào tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh trong dạy học vật lí thì sẽ phát huy được tính tích cực nhận thức của học sinh trong học tập, qua đó nâng cao hiệu quả dạy học vật lí ở trường phổ thong CHDCND Lào. 12
5. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu, đề tài cần thực hiện những nhiệm vụ sau: . - Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiến việc sử dụng thí nghiệm tự tạo trog dạy học vật lý ở trường phổ thông. - Nghiên cứu đề xuất quy trình tự tạo TN. - Nghiên cứu đề xuất quy trình sử dụng TNTT cho HS trong DHVL. - Nghiên cứu thực trạng cơ sở vật chất, TBTN và thực trạng của việc tự tạo TN và sử dụng TNTT trong DHVL ở trường phổ thông. - Nghiên cứu nội dung, chương trình phần “Quang hình học” vật lí 11 THPT CHDCND Lào. - Nghiên cứu tự tạo một số TN trong phần “Quang hình học” vật lí 11 THPT CHDCND Lào. - Thiết kế tiến trình DH một số kiến thức trong phần “Quang hình học” vật lí 11 THPT CHDCND Lào với sự hỗ trợ của TNTT. - Tiến hành thực nghiệm sư phạm (TNSP) nhằm đánh giá tính hiệu quả của việc sử dụng TNTT trong dạy học Vật lí ở trường phổ thông nước CHDCND Lào. 6. Đối tƣợngDemo nghiênVersion cứu - Select.Pdf SDK Hoạt động dạy và học vật lí ở trường phổ thông CHDCND Lào với việc sử dụng TNTT. 7. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu xây dựng và sử dụng TNTT vào DH một số kiến thức phần “Quang hình học” vật lí lớp 11 THPT CHDCND Lào. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết - Nghiên cứu các văn kiện của Đảng, chính sách của Nhà nước, Luật Giáo dục, các tạp chí khoa học, luận án, luận văn cùng với các chỉ thị của Bộ Giáo dục và Đào tạo về vấn đề đổi mới phương pháp giáo dục hiện nay ở các cấp học, bậc học mà cụ thể ở cấp THPT. - Nghiên cứu cơ sở lí luận tâm lí học, giáo dục học, lí luận DH và lí luận DH bộ môn theo hướng phát huy TTC nhận thức của HS. - Nghiên cứu nội dung, chương trình SGK vật lí lớp 11 THPT CHDCND Lào phần “Quang hình học”. 13
- Nghiên cứu những tài liệu về sử dụng TN trong việc tổ chức HĐNT cho HS theo hướng phát huy TTC nhận thức. 8.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn - Điều tra GV ở các trường THPT để nắm bắt được thực trạng về TBTN và việc tự tạo TN trong DH phần “Quang hình học” vật lí lớp 11 THPT CHDCND Lào - Điều tra HS ở các trường THPT để tìm hiểu việc tổ chức hoạt động DH bộ môn vật lí được GV giảng dạy vật lí thực hiện như thế nào. 8.3. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm Tiến hành TNSP ở các trường THPT có đối chứng để kiểm tra tính khả thi của đề tài, cụ thể là xem xét việc tổ chức HĐNT cho HS với sự hỗ trợ của TNTT có góp phần tích cực hóa HĐNT của HS trong DH hay không. 8.4. Phƣơng pháp thống kê toán học - Dựa vào các số liệu thu được, thống kê, phân tích và xử lí kết quả. - Kiểm định giả thiết thống kê. 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, phần nội dung của luận văn gồm Demo 3 chương: Version - Select.Pdf SDK Chƣơng 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc sử dụng thí nghiệm tự tạo trong dạy học vật lí ở trường phổ thông theo hướng tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh Chƣơng 2. Xây dựng và sử dụng thí nghiệm tự tạo trong dạy học phần “Quang Hình Học” vật lí lớp 11 THPT CHDCND Lào Chƣơng 3. Thực nghiệm sư phạm KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 14