1<br />
<br />
2<br />
Công trình ñư c hoàn thành t i<br />
<br />
B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O<br />
<br />
Đ I H C ĐÀ N NG<br />
<br />
Đ I H C ĐÀ N NG<br />
<br />
NGUY N QU C CƯ NG<br />
Ngư i hư ng d n khoa h c: T.S NGUY N T N LÊ<br />
<br />
NGHIÊN C U KH NĂNG SINH TRƯ NG<br />
VÀ PHÁT TRI N C A CÂY C<br />
<br />
NG T<br />
<br />
(STEVIA REBAUDIANA BERTONI) TR NG<br />
<br />
Ph n bi n 1:.........................................................................................<br />
<br />
TRONG ĐI U KI N SINH THÁI T I XÃ HÒA PHƯ C,<br />
HUY N HÒA VANG, THÀNH PH<br />
<br />
ĐÀ N NG<br />
<br />
Chuyên ngành: Sinh Thái H c<br />
Mã s : 60.42.60<br />
<br />
Ph n bi n 1:.........................................................................................<br />
<br />
Lu n văn s ñư c b o v t i H i ñ ng b o v ch m Lu n văn t t nghi p<br />
Th c sĩ Khoa h c, h p t i Đà N ng vào ngày......tháng......năm 2011<br />
<br />
TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ KHOA H C<br />
Có th tìm hi u lu n văn t i:<br />
- Trung tâm thông tin –H c li u - Đ i h c Đà n ng<br />
- Thư vi n trư ng Đ i h c sư ph m - Đ i h c Đà n ng<br />
Đà n ng – Năm 2011<br />
<br />
2<br />
<br />
1<br />
<br />
Xác ñ nh ñư c kh năng sinh trư ng, phát tri n c a cây c<br />
M<br />
<br />
Đ U<br />
<br />
1. Lý do ch n ñ tài<br />
Ngày nay, b nh cao huy t áp, béo phì, ñái ñư ng ñang gia<br />
tăng m nh<br />
<br />
các nư c công nghi p phát tri n, vì th stevioside ngày<br />
<br />
ng t tr ng trong ñi u ki n sinh thái t i xã Hòa Phư c, huy n Hòa<br />
Vang, thành ph Đà N ng.<br />
2.2. M c tiêu c th<br />
- Tìm hi u tác ñ ng c a y u t môi trư ng t i xã Hòa Phư c,<br />
<br />
càng có nhu c u cao trên th trư ng th gi i. Chính vì v y, cây c<br />
<br />
huy n Hòa Vang, thành ph Đà N ng ñ n quá trình sinh trư ng, phát<br />
<br />
ng t Stevia rebaudiana Bertoni là ngu n cung c p ñ y tri n v ng,<br />
<br />
tri n, năng su t, ph m ch t c a cây c ng t.<br />
<br />
dùng ñ thay th các lo i ñư ng năng lư ng cao và các ch t ng t<br />
<br />
- So sánh kh năng sinh trư ng, phát tri n, năng su t ph m<br />
<br />
t ng h p ñ c h i. Stevioside là ch t ng t t nhiên có tính an toàn cao<br />
<br />
ch t c a cây c ng t tr ng t i xã Hòa Phư c, huy n Hòa Vang, thành<br />
<br />
nh t, ñư c s<br />
<br />
ph Đà N ng v i cây c ng t tr ng t i m t s ñ a phương khác trong<br />
<br />
d ng ñ làm ch t ph gia trong công nghi p th c<br />
<br />
ph m, s n xu t bánh k o, rư u màu, nư c gi i khát, pha ch nư c<br />
<br />
nư c nh m tìm ra s phù h p v th i v , ñi u ki n nông hóa th<br />
<br />
ch m.... Trong m ph m, ngư i ta còn dùng ñ ch bi n các lo i kem<br />
<br />
như ng.<br />
<br />
làm m m da , s a làm mư t tóc. V i giá tr nhi u m t như v y, t v<br />
<br />
3. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài<br />
<br />
trí cây hoang d i cây c ng t ñã tr thành cây tr ng quan tr ng ñư c<br />
con ngư i di th c ñi nhi u nơi trên toàn th gi i. Vi c ñưa gi ng cây<br />
tr ng m i có giá tr v m t s d ng và kinh t và góp ph n ña d ng<br />
hóa cây tr ng cho ñ a phương là ñi u c n thi t. Cho ñ n nay, trên ñ a<br />
bàn huy n Hòa Vang, thành ph Đà N ng chưa có m t công trình<br />
nghiên c u khoa h c nào v cây c ng t. Xu t phát t nh ng lí do trên,<br />
chúng tôi ch n ñ tài: "Nghiên c u kh năng sinh trư ng và phát tri n<br />
<br />
3.1. Ý nghĩa khoa h c<br />
Kh ng ñ nh kh năng thích nghi c a gi ng c ng t v i ñi u<br />
ki n nông hóa, khí h u, th như ng t i huy n Hòa Vang, thành ph<br />
Đà N ng góp ph n ña d ng hóa cây tr ng cho ñ a phương.<br />
3.2. Ý nghĩa th c ti n<br />
Làm cơ s th c ti n ñ ngư i dân ch ñ ng canh tác gi ng<br />
<br />
c a cây c ng t (Stevia rebaudiana Bertoni) tr ng trong ñi u ki n sinh<br />
<br />
m i trên ñ a bàn huy n Hòa Vang, thành ph Đà N ng.<br />
<br />
thái t i xã Hòa Phư c, huy n Hòa Vang, thành ph Đà N ng”.<br />
<br />
4. C u trúc lu n văn<br />
<br />
2. M c tiêu nghiên c u<br />
2.1. M c tiêu t ng quát<br />
<br />
Lu n văn ngoài ph n m ñ u, tài li u tham kh o và ph l c<br />
thì có 3 chương:<br />
Chương 1: T ng quan tài li u<br />
<br />
3<br />
<br />
4<br />
<br />
Chương 2: Đ i tư ng và phương pháp nghiên c u<br />
<br />
1.1.4. Vai trò c a ñ t ñ i v i ñ i s ng th c v t<br />
Trư c h t c u trúc ñ t nh hư ng t i quá trình n y m m c a<br />
<br />
Chương 3: K t qu nghiên c u và th o lu n<br />
<br />
h t. Nh ng h t nh và nh thư ng n y m m nhanh hơn trong ñ t nh<br />
<br />
Chương 1: T NG QUAN TÀI LI U<br />
1.1. VAI TRÒ C A CÁC Y U T<br />
<br />
SINH THÁI Đ I V I Đ I<br />
<br />
là giá th cho cây ñ ng v ng, v a cung c p nư c và các ch t khoáng<br />
<br />
S NG TH C V T<br />
<br />
c n thi t cho cây.<br />
<br />
1.1.1. Vai trò c a nhi t ñ ñ i v i ñ i s ng th c v t<br />
Nhi t ñ là nhân t sinh thái thư ng xuyên có vai trò quan<br />
tr ng ñ n ñ i s ng, tác ñ ng tr c ti p và gián ti p ñ n s sinh trư ng,<br />
<br />
nhi t ñ 200C ñ n 300C, nhi t ñ quá<br />
<br />
th p hay quá cao ñ u nh hư ng ñ n quá trình này.<br />
cây nhi t ñ i ng ng quang h p vì di p l c b bi n d ng,<br />
400C tr lên s<br />
<br />
nhi t ñ 00C<br />
nhi t ñ t<br />
<br />
hô h p b ng ng tr .<br />
<br />
1.1.2. Vai trò c a ánh sáng ñ i v i ñ i s ng th c v t<br />
Ánh sáng M t Tr i c n thi t cho m i ho t ñ ng c a t t c<br />
sinh v t trên Trái Đ t, ñ m b o năng lư ng d tr cho các quá trình<br />
sinh h c. Năng lư ng M t Tr i không nh ng c n thi t cho s t o<br />
thành các ch t h u cơ mà còn làm thay ñ i ngo i c nh trong ñó có<br />
các sinh v t ñang ti n hành cu c s ng.<br />
1.1.3. Vai trò c a nư c ñ i v i ñ i s ng th c v t<br />
Nư c là thành ph n không th thi u c a t t c các t bào<br />
s ng, chi m t i 80-95% kh i lư ng c a các mô sinh trư ng, ch c n<br />
gi m sút m t ít hàm lư ng nư c trong t bào ñã làm gi m các ch c<br />
năng sinh lí c a cơ th .<br />
<br />
1.1.5. Vai trò c a phân bón ñ i v i ñ i s ng th c v t<br />
Đ m, lân, kali là nh ng nguyên t dinh dư ng ch y u, cây<br />
c n r t nhi u, song trong ñ t l i thư ng ít ho c n m dư i d ng cây<br />
<br />
phát tri n, phân b c a các sinh v t.<br />
Cây quang h p t t<br />
<br />
m n, do h t nh ti p xúc v i các thành ph n ñ t m n t t hơn. Đ t v a<br />
<br />
không ñ ng hoá tr c ti p ñư c. Phân vi lư ng ch a các nguyên t<br />
v i lư ng r t nh như Fe, Zn, Mn, B, Cu, Cl, Mo, Co...Cây không có<br />
yêu c u nhi u v m t s lư ng, nhưng m i nguyên t ñ u có vai trò<br />
xác ñ nh trong ñ i s ng c a cây không th thay th l n nhau. Phân<br />
h u cơ có kh năng c i t o ñ t l n.<br />
1.2. GI I THI U V CÂY C<br />
<br />
NG T<br />
<br />
Cây c ng t ñư c nh ng ngư i th dân Nam M , ngư i<br />
Guarani s d ng cách ñây kho ng 15 th k .<br />
M c dù ngư i Anh Điêng ñã s d ng c ng t trong nhi u th<br />
k , nhưng mãi t i năm 1889 lo i cây này m i ñư c con ngư i văn<br />
minh phát hi n. Bertoni ñã quan sát th y ngư i b n x dùng lo i cây<br />
này ñ làm ng t ñ u ng ñ ng c a h và ñư c công nh n là ngư i có<br />
công phát hi n ra m t loài m i, nên ñ tư ng nh ông, cây c ng t ñã<br />
ñư c ñ t tên khoa h c là Stevia rebaudiana Bertoni. Stevia<br />
rebaudiana Bertoni<br />
<br />
thu c<br />
<br />
chi<br />
<br />
Stevia, h<br />
<br />
cúc<br />
<br />
Compositae<br />
<br />
5<br />
<br />
6<br />
<br />
(Asteraceae), ñây là cây th o lưu niên, [2n = 22] . Nó có ngu n g c<br />
<br />
C ng t là cây ưa sáng và ưa cư ng ñ ánh sáng m nh nhưng cũng là<br />
<br />
t vùng cao nguyên x Paraguay.<br />
<br />
cây ngày ng n. Cư ng ñ ánh sáng m nh làm tăng hàm lư ng ñư ng<br />
<br />
1.2.1. Đ c ñi m th c v t h c<br />
<br />
stevioside.<br />
<br />
C ng t là cây tr ng trên c n bao g m các b ph n chính: r ,<br />
thân, lá, hoa, qu . C ng t là cây lâu năm có thân r kh e, m c nông<br />
0-30cm, h r phát tri n t t trong môi trư ng ñ t tơi x p và ñ<br />
<br />
m,<br />
<br />
1.2.2.4. Dinh dư ng khoáng<br />
Đ m, lân và kali là 3 nguyên t cơ b n ñ xây d ng ch t h u<br />
cơ và năng su t c ng t, ñ t bi t, ñ m có nh hư ng rõ r t ñ n năng<br />
<br />
C ng t có d ng thân b i, chi u cao trung bình khi thu ho ch là 50-<br />
<br />
su t c ng t.<br />
<br />
60cm. Lá c ng t m c ñ i theo t ng c p hình th p t .<br />
<br />
1.2.2.5. Đ t tr ng<br />
<br />
Hoa c ng t thu c lo i hoa ph c. Qu c ng t là qu b Cây<br />
<br />
Thích h p nh t cho c ng t là ñ t th t trung bình và th t nh ,<br />
<br />
con gieo t h t sinh trư ng y u và ch m.<br />
<br />
ñ mùn cao, ñ pH 6-7 tránh<br />
<br />
1.2.2. Yêu c u v ñi u ki n ngo i c nh<br />
<br />
1.2.3. Tình hình nghiên c u c ng t trên th gi i<br />
<br />
1.2.2.1. Nhi t ñ<br />
<br />
Năm 1901, Goslinh là ngư i ñ u tiên ñã ñ c p t i c ng t và<br />
<br />
. C ng t có th sinh trư ng<br />
<br />
nhi t ñ t 10-35 0 C. Dư i 100<br />
<br />
0<br />
<br />
0<br />
<br />
C cây ng ng sinh trư ng, dư i 5 C cây có th ch t, t 15-30 C cây<br />
0<br />
<br />
sinh trư ng kh e, cho năng su t thu ho ch cao. T 30-35 C, trong<br />
ñi u ki n ñ<br />
<br />
m, cây v n sinh trư ng và cho thu ho ch. Trên 350C,<br />
<br />
giá tr s d ng c a nó.. Năm 1908 Rasenack, 1909 Dieterich ñã tách<br />
ñư c glucoside t lá c ng t, năm 1921 các nhà khoa h c ñ t tên cho<br />
glucoside này là stevioside. Nhưng mãi t i 1931, Bridel và Lavieille<br />
công b r ng stevioside là m t lo i b hút m, có th có d ng tinh th<br />
màu tr ng, ng t hơn ñư ng mía kho ng 300 l n. T năm 1955 tr ñi<br />
<br />
cây sinh trư ng kém.<br />
1.2.2.2. Nư c và ñ<br />
<br />
ñ t sét.<br />
<br />
m<br />
<br />
C ng t là cây k nư c nhưng l i ưa m, vì quê hương c<br />
<br />
nh ng nghiên c u v stevioside m i ti p t c m r ng, Wood và cs ñã<br />
tìm ra ñư c công th c hóa h c c u t o c a stevioside . T i năm 1963,<br />
<br />
ng t là thung lũng Riomanday trên cao nguyên c a Paragay, n m<br />
<br />
c u trúc hóa h c c a steviol và isosteviol ñư c công b . Vào gi a<br />
<br />
gi a 25 và 26 vĩ ñ Nam, m c trên ñ t cát g n các dòng ch y<br />
<br />
năm 1970, Stevia ñã tr thành ch t làm ng t th c ph m ch y u. T<br />
<br />
1.2.2.3. Ánh sáng<br />
<br />
năm 1931 ñ n nay có r t nhi u các công trình nghiên c u v thành<br />
ph n hóa h c c a lá c ng t, 8 diterpenoid glycoside ng t và 8 ch t<br />
không ng t t c ng t ñã l n lư t ñư c tìm ra.<br />
<br />
7<br />
1.2.3.1. Nh ng nghiên c u v ñ c tính h c và s an toàn c a các<br />
ch t ng t Stevia<br />
Nh ng nghiên c u ñ u tiên ñư c Rebaudi (1900), Korbert<br />
<br />
8<br />
1.2.4. Tình hình nghiên c u c ng t<br />
<br />
Vi t Nam.<br />
<br />
Cu i năm 1988, c ng t ñư c di nh p t Argentina.. Đi n<br />
hình là tác gi Tr n Đình Long ñã nghiên c u v ñ c tính sinh h c,<br />
<br />
(1915), Pomaret và Lavieille (1931) th c hi n ñã x p h ng stevioside<br />
<br />
k thu t ch n gi ng, canh tác… Năm 1994, Trung tâm Khoa h c t<br />
<br />
là ch t làm ng t thiên nhiên ch p nh n ñư c và an toàn ñ i v i con<br />
<br />
nhiên và Công ngh qu c gia, Vi n Sinh thái và Tài nguyên Sinh v t<br />
<br />
ngư i .Nghiên c u ñ ñ c c p tính có Akashi và Yokogama (1975),<br />
<br />
ñã nghiên c u v lo i cây tr ng này ñã và th c nghi m t i các ñ a<br />
<br />
Mishuhashi và cs (1976), Kurahashi và cs (1982). Nghiên c u ñ ñ c<br />
<br />
ñi m: B c Thái, Cao B ng, Yên Bái, Sơn La. Đ ng Th An, Vũ Th<br />
<br />
mãn tính ñư c Akashi và cs (1975), Mitsuhashi và cs (1975) Nh ng<br />
<br />
Mai Hương - Phòng Sinh hóa môi trư ng và tài nguyên Sinh v t ñã<br />
<br />
nghiên c u v ñ ñ c mãn tính c a stevioside và các s n ph m Stevia<br />
<br />
ti n hành chi t xu t stevioside b ng nhi u phương pháp khác nhau<br />
<br />
khác ñư c th c hi n b i Yamada và cs. M t s nghiên c u v ho t<br />
<br />
nh m tìm ra quy trình s n xu t stevioside t c ng t.<br />
<br />
tính n i ti t t (hoocmon) ñư c Dorfman và cs th c hi n v i steviol<br />
<br />
Các nghiên c u c a Nguy n Thanh H ng, Nguy n Th Minh<br />
<br />
và dihydro steviol ñã cho th y có vài ph n ng ph . Nhưng Oliveira<br />
<br />
Vi n Hóa h c Thành ph H Chí Minh ñã xác ñ nh lư ng glucoside<br />
<br />
Filho và cs nghiên c u t m v hi u qu c a các s n ph m ñ n<br />
<br />
t ng trong lá c ng t tr ng<br />
<br />
trư ng n i ti t ñã ch ng minh r ng s n ph m Stevia không gây ñ c<br />
<br />
2,71% là stevioside. Các tác gi Lê Tr n Bình và cs - Vi n Công<br />
<br />
h i<br />
<br />
m c ñ sinh lý ñ ng v t.<br />
<br />
Lâm Đ ng là 9,43% và trong ñó có<br />
<br />
ngh Sinh h c ñã nghiên c u mô s o và tái sinh cây c ng t.<br />
<br />
1.2.3.2. Nh ng ng d ng trong y h c<br />
<br />
Năm 1991 tác gi Hoàng Chung ñã ñem c ng t v tr ng và<br />
<br />
- Tác d ng gi m glucose huy t:<br />
<br />
nghiên c u t i Thái Nguyên. Ngoài ra, nhi u lu n văn t t nghi p ñ i<br />
<br />
- Tác d ng ñ i v i tim m ch:<br />
<br />
h c, sau ñ i h c và ñ tài c p B ñã nghiên c u nh ng phương di n<br />
<br />
- Tác d ng ch ng nhi m khu n:<br />
<br />
khác nhau c a cây c ng t .<br />
<br />
- Tác d ng v i tiêu hóa:<br />
<br />
Chương 2:<br />
<br />
- Tác d ng v i da:<br />
<br />
2.1. Đ I TƯ NG NGHIÊN C U<br />
<br />
- Tác d ng ñ i v i sinh s n:<br />
<br />
Đ I TƯ NG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U<br />
<br />
Đ i tư ng nghiên c u th c nghi m là cây c ng t (Stevia<br />
rebaudiana Bertoni) gi ng ST88, thu c chi Stevia, h Asteraceae, b<br />
Asterales, l p Magnoliopsida, ngành Magnoliophyta, gi i Plantae .<br />
<br />