Tóm tắt luận văn Thạc sĩ khoa học xã hội và nhân văn: Thế giới nghệ thuật truyện ngắn Trần Thùy Mai

1<br /> <br /> B<br /> <br /> GIÁO D C VÀ ĐÀO T O<br /> Đ I H C ĐÀ N NG<br /> <br /> LÊ TH THANH HI P<br /> <br /> 2<br /> <br /> Công trình ñư c hoàn thành t i<br /> Đ I H C ĐÀ N NG<br /> <br /> Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. H<br /> <br /> TH HÀ<br /> <br /> TH GI I NGH THU T TRUY N NG N<br /> TR N THÙY MAI<br /> <br /> Ph n bi n 1: TS. Lê Th Hư ng<br /> <br /> Ph n bi n 2: TS. Cao Th Xuân Phư ng<br /> Chuyên ngành : Văn h c Vi t Nam<br /> Mã s<br /> : 60.22.34<br /> <br /> TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ<br /> KHOA H C XÃ H I VÀ NHÂN VĂN<br /> <br /> Đà N ng - Năm 2011<br /> <br /> Lu n văn ñư c b o v trư c H i ñ ng ch m Lu n văn<br /> th c sĩ Khoa h c Xã h i và Nhân văn h p t i Đ i h c Đà N ng<br /> vào ngày 12 tháng 11 năm 2011.<br /> <br /> * Có th tìm hi u lu n văn t i:<br /> - Trung tâm Thông tin - H c li u, Đ i h c Đà N ng<br /> - Thư vi n trư ng Đ i h c Sư ph m, Đ i h c Đà N ng<br /> <br /> 3<br /> <br /> M<br /> <br /> Đ U<br /> <br /> 4<br /> <br /> cũng hi v ng, lu n văn s góp thêm tư li u ph c v cho vi c nghiên<br /> c u, h c t p truy n ng n c a n nhà văn ñương ñ i r t tài năng c a<br /> <br /> 1. Lí do ch n ñ tài<br /> - Thu c th h nhà văn ñ u tiên sau chi n tranh, ñ n nay, Tr n<br /> <br /> x Hu m ng mơ này.<br /> Chính vì nh ng lí do trên, chúng tôi ch n ñ tài Th gi i ngh<br /> <br /> Thùy Mai ñã có m t hành trình ngh thu t dài hơn 30 năm v i khá<br /> <br /> thu t truy n ng n Tr n Thùy Mai ñ nghiên c u.<br /> <br /> nhi u t p truy n ng n. “Là m t cây bút n , có th nói Tr n Thùy Mai<br /> <br /> 2. L ch s v n ñ<br /> <br /> là m t hi n tư ng trong ñ i ngũ sáng tác truy n ng n hi n nay. Mi t<br /> <br /> Là m t nhà văn có phong cách, ñ n nay ñã có khá nhi u bài vi t<br /> <br /> mài v i nghiêp văn và có s c b n v i th lo i truy n ng n, truy n<br /> <br /> v truy n ng n Tr n Thùy Mai nói chung và nh ng t p truy n nói<br /> <br /> ng n c a ch ñã vư t ra ngoài gi i h n c a m nh ñ t c ñô ñ ñ n v i<br /> <br /> riêng. Chúng tôi t m chia l ch s nghiên c u th gi i ngh thu t<br /> <br /> b n ñ c c nư c”. Có th nói, nh ng sáng tác c a ch ñã ñ l i d u n<br /> <br /> truy n ng n Tr n Thùy Mai thành hai ph n sau ñây.<br /> <br /> ñ p ñ trong lòng công chúng và góp ph n làm phong phú thêm di n<br /> m o truy n ng n Vi t Nam ñương ñ i. V i b n lĩnh và tâm huy t c a<br /> mình, ch ñã có m t v trí v ng ch c trên văn ñàn ñương ñ i Vi t<br /> Nam.<br /> - Th gi i ngh thu t c a Tr n Thùy Mai là k t qu c a nh ng<br /> ñam mê sáng t o cùng tình yêu thương con ngư i và cu c ñ i. Đ t o<br /> nên ñư c th gi i ngh thu t y - như ch nói, ch ñã ph i “tr giá c<br /> <br /> 2.1. Nh ng bài vi t ñánh giá chung v truy n ng n Tr n Thùy<br /> Mai<br /> Trư c h t, khi nhìn nh n, ñánh giá chung v truy n ng n Tr n<br /> Thùy Mai, các bài vi t ñ u ñ t ñ n s th ng nh t trong vi c ch ra nét<br /> riêng, nét khu bi t v i m t s cây bút khác: ñó là ch t nhân văn cao<br /> ñ p và màu s c huy n tho i, c tích.<br /> Các tác gi Bùi Vi t Th ng, Mai Văn Hoan, Hoàng Nguyên Vũ<br /> <br /> cu c ñ i”. B i th , ch càng vi t càng chín, càng say, càng sâu s c<br /> <br /> trong các bài vi t c a mình ñ u có chung nh n xét v v trí, b n lĩnh<br /> <br /> v i nh ng tr i nghi m v l ñ i, v con ngư i. Dù vi t v nh ng bi<br /> <br /> và phong cách truy n ng n Tr n Thùy Mai.<br /> <br /> k ch cu c ñ i, nh ng ñau ñ n d n v t hay ni m vui, ni m h nh phúc<br /> <br /> Đáng chú ý là bài vi t Truy n ng n Tr n Thùy Mai - nh ng gi c<br /> <br /> thì nh ng trang văn c a ch v n r t nh nhàng, r t tinh khôi và r t<br /> <br /> mơ huy n tho i năm 1993 c a PGS.TS. H Th Hà ñã ch ra m t ñ c<br /> <br /> nhân văn. Ph i chăng, cái ch t n tính t c t cách ngư i con gái Hu<br /> <br /> ñi m n i b t trong truy n ng n c a n nhà văn, ñó là v ñ p c tích,<br /> <br /> ñã ñ l i d u n trên t ng trang vi t, gây say mê cho bao ñ c gi .<br /> <br /> th n tho i. Càng v sau y u t th n tho i, c tích càng ñư c tác gi<br /> <br /> Đi vào th gi i ngh thu t truy n ng n Tr n Thùy Mai là d p<br /> giúp chúng tôi khám phá m t phong cách truy n ng n ñ c ñáo trên c<br /> <br /> v n d ng m t cách ngh thu t và có ý th c hơn.<br /> Lê M Ý trong bài Nhà văn d u dàng và ña ñoan, Di u Hi n<br /> <br /> hai phương di n n i dung và ngh thu t. Đ ng th i nh n di n “ch t<br /> <br /> trong bài Nhà văn x Hu Tr n Thùy Mai v i Qu trong trăng và<br /> <br /> Hu ”, ch t nhân văn, ch t huy n tho i và s c s ng b n b trong<br /> <br /> Th p t hoa ñ u có nh ng nh n xét xác th c v nét h p d n, ñ c<br /> <br /> nh ng trang văn th m ñư m tình ngư i, tình ñ i c a ch . Chúng tôi<br /> <br /> trưng và phong cách truy n ng n c a n nhà văn x Hu .<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> M t bài vi t tương ñ i khái quát v truy n ng n Tr n Thùy Mai<br /> <br /> T p truy n Mưa ñ i sau (2005) ñư c tác gi Minh Phương gi i<br /> <br /> là c a Thái Phan Vàng Anh, ñư c công b trong H i th o Khoa h c<br /> <br /> thi u trong bài Đ c sách: Mưa ñ i sau, ñăng trên báo Nhân dân. Tác<br /> <br /> c a Khoa Ng văn - Trư ng ĐHSP Hu v i t a ñ Tình yêu huy n<br /> <br /> gi Nguy n Thanh Bình l i gi i thi u v t p truy n M t mình<br /> <br /> tho i trong truy n ng n Tr n Thùy Mai.<br /> <br /> Tokyo (2008) trong bài vi t Nhà văn Tr n Thùy Mai: M t mình<br /> <br /> 2.2. Nh ng bài vi t ñánh giá v nh ng t p truy n, nh ng<br /> truy n ng n c th c a Tr n Thùy Mai<br /> V nh ng t p truy n, nh ng truy n ng n c th cũng có nhi u bài<br /> vi t mang tính ch t gi i thi u hay c m nh n.<br /> <br /> Tokyo.<br /> Và t p truy n m i nh t Onkel yêu d u (2010) g m 14 truy n<br /> ng n ngay khi m i xu t b n cũng nh n ñư c nhi u ý ki n. M t trong<br /> s ñó là bài vi t ñăng trên http://www.xaluan.com: “V i nh ng câu<br /> <br /> V i t p truy n ñ u tay Bài thơ v bi n khơi (1983), Phan Minh<br /> <br /> chuy n tình yêu sinh ñ ng và gi ng văn trang nhã, tinh t , t p truy n<br /> <br /> Ng c ñã có nh ng nh n xét v “bư c ñi ban ñ u” c a cây bút tr này<br /> <br /> ng n Onkel yêu d u s mang l i cho b n ñ c nh ng gi phút l ng<br /> <br /> trong bài vi t cùng tên. Tác gi vi t: “Có th nói v i nh ng truy n<br /> <br /> sâu, tĩnh t i, l y l i cân b ng gi a dòng ñ i ñang cu n ch y”.<br /> <br /> ng n giàu ch t thơ và có s c thu hút ngư i ñ c, Thùy Mai ñã có<br /> <br /> Nhìn chung, các bài vi t v Tr n Thùy Mai ñã ch ra ñư c nét ñ c<br /> <br /> nh ng ñóng góp ñáng k vào vi c xây d ng nh ng hình tư ng nhân<br /> <br /> ñáo riêng trong truy n ng n c a ch nhưng v n chưa có m t công<br /> <br /> v t ph n mang ñ m nét b n s c c a m t vùng quê. Và, cũng chính<br /> <br /> trình nào nghiên c u th t ñ y ñ và qui mô. Cho nên, vi c nghiên c u<br /> <br /> t ñó càng làm rõ hơn b n s c c a ngư i vi t”.<br /> <br /> th gi i ngh thu t truy n ng n Tr n Thùy Mai v n là m t v n ñ<br /> <br /> Vi t v Trò chơi c m (1998), H Th Hà l i có cái nhìn khá bao<br /> quát trong bài Th gi i truy n ng n Tr n Thùy Mai qua Trò chơi<br /> c m. Cũng vi t v Trò chơi c m, Đ u Tu n Ng c l i quan tâm ñ n<br /> <br /> hoàn toàn m i m và h a h n nhi u ñóng góp m i.<br /> 3. Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u<br /> Công vi c ch y u c a chúng tôi là làm sáng t Th gi i ngh<br /> <br /> m i quan h g n bó gi a Tình yêu và thiên nhiên trong Trò chơi c m<br /> <br /> thu t truy n ng n Tr n Thùy Mai. Chúng tôi kh o sát các t p truy n<br /> <br /> c a Tr n Thùy Mai. Còn Lý Lan thì l i quan tâm ñ n N tính trong<br /> <br /> ng n tiêu bi u c a Tr n Thùy Mai như: Bài thơ v bi n khơi (1983),<br /> <br /> Trò chơi c m.<br /> <br /> Th tr n hoa quỳ vàng (1994), Trò chơi c m (1998), Qu trong trăng<br /> <br /> Qu trong trăng (2001) là t p truy n thu hút s quan tâm c a tác<br /> gi V ng Th o v i bài Cu c hành hương bên b xa v ng, Nguy n<br /> Th Kim Hu v i phát hi n m i trong bài Qu trong trăng và th gi i<br /> <br /> (2001), Th p t hoa (2003), Mưa ñ i sau (2005), Mưa<br /> (2007), M t mình<br /> <br /> Strasbourg<br /> <br /> Tokyo (2008) và Onkel yêu d u (2010).<br /> <br /> Ph m vi nghiên c u c a lu n văn này là các bình di n n i tr i v<br /> <br /> n ñ m cá tính phương Tây, Ngô Th Kim Cúc v i Đ ng gi a hai b<br /> <br /> n i dung và hình th c c a truy n ng n Tr n Thùy Mai trong gi i h n<br /> <br /> và B o Anh v i Ngư i v n nhi u hơn qu . Đây có th xem là nh ng<br /> <br /> các t p truy n nêu trên.<br /> <br /> bài vi t thành công vì ñã t o ra m t s chú ý c n thi t, hư ng ngư i<br /> <br /> 4. Phương pháp nghiên c u<br /> <br /> ñ c vào th gi i truy n ng n c a Tr n Thuỳ Mai.<br /> <br /> V i lu n văn này, chúng tôi s d ng các phương pháp sau ñây:<br /> <br /> 7<br /> <br /> 8<br /> <br /> 4.1. Phương pháp v n d ng lí thuy t thi pháp h c<br /> <br /> Chương 1<br /> <br /> 4.2. Phương pháp phân tích - t ng h p<br /> <br /> TR N THÙY MAI - HÀNH TRÌNH CU C S NG VÀ<br /> <br /> 4.3. Phương pháp so sánh - ñ i chi u<br /> <br /> HÀNH TRÌNH NGH THU T<br /> <br /> Ngoài ra, th ng kê, phân tích theo nh ng v n ñ c th cũng là<br /> m t trong nh ng phương pháp ñư c chúng tôi l a ch n<br /> <br /> ñ tài này.<br /> <br /> 5. Đóng góp c a lu n văn<br /> V m t lý lu n: Cung c p cho ngư i ñ c m t cái nhìn khá toàn<br /> di n và khoa h c v nh ng ñ c ñi m n i b t trong th gi i ngh thu t<br /> truy n ng n Tr n Thùy Mai, t ñó nh n di n phong cách và v trí c a<br /> n nhà văn trong n n văn h c ñương ñ i Vi t Nam.<br /> V m t th c ti n: Lu n văn có th làm tài li u tham kh o cho<br /> sinh viên Ng văn khi tìm hi u v truy n ng n Tr n Thùy Mai.<br /> 6. B c c lu n văn<br /> Ngoài ph n M ñ u, K t lu n và Tài li u tham kh o, Lu n văn<br /> g m ba chương:<br /> Chương 1: Tr n Thùy Mai - Hành trình cu c s ng và hành trình<br /> ngh thu t<br /> Chương 2: C m quan v cu c s ng và con ngư i trong truy n<br /> ng n Tr n Thùy Mai<br /> Chương 3: Phương th c bi u hi n trong truy n ng n Tr n Thùy<br /> Mai<br /> <br /> 1.1. Tr n Thùy Mai - Hành trình cu c s ng và hành trình ngh<br /> thu t<br /> 1.1.1. Hành trình cu c s ng<br /> Tr n Thuỳ Mai sinh ngày 08/09/1954 trong m t b nh vi n, trên<br /> ñ t H i An - Qu ng Nam, nhưng quê g c là<br /> <br /> Hu .<br /> <br /> Ch v n là n sinh Đ ng Khánh, t t nghi p Đ i h c Sư ph m<br /> Hu năm 1976, làm gi ng viên b môn Văn h c dân gian t i ñây t<br /> 1977 ñ n 1987. Sau ñó là biên t p viên Nhà xu t b n Thu n Hóa Hu , H i viên H i Văn h c Ngh thu t Th a Thiên Hu , H i viên<br /> H i nhà văn Vi t Nam, H i viên H i văn ngh dân gian Vi t Nam.<br /> Là m t ph n không tr n v n trong tình yêu, l i g p không ít<br /> khó khăn trong cu c s ng ñ i thư ng, nhưng gi<br /> <br /> ñây, nó không<br /> <br /> khi n ch bu n phi n n a. Trái l i, ch c m th y ñư c t do và th a<br /> s c dành cho ngh thu t.<br /> Trong ba s thích u ng cà phê, ñi chùa và vi t, thì vi t là máu<br /> th t, là con ngư i, cũng là cu c s ng c a ch . B ng m t hành trình<br /> cu c s ng nhi u ña ñoan và m t tình yêu thương l n lao cho con<br /> ngư i, ch ñã khi n ngư i ñ c say mê trư c nh ng trang văn giàu<br /> ngh l c mà ñ y nhân văn c a mình.<br /> 1.1.2. Hành trình ngh thu t<br /> Có l , hành trình sáng t o c a Tr n Thùy Mai ñã b t ñ u nh ng<br /> bư c ñi ng p ng ng t thu còn là m t cô n sinh trư ng Đ ng<br /> Khánh mơ m ng, yêu mùa ñông x Hu , khi ch vi t văn cho t Tu i<br /> Hoa, hay lâu lâu vi t bài thơ ñăng báo.<br /> <br /> 9<br /> <br /> 10<br /> <br /> Truy n ng n ñ u tiên c a ch ñư c ñăng trên Báo Văn ngh năm<br /> 1975, lúc ñó ch 22 tu i. Đ n năm 1983, bư c sang tu i 29, ch ñã<br /> chính th c cho ra ñ i hai t p truy n ñ u tay là C hát (in chung v i<br /> nhà văn Lý Lan) và Bài thơ v bi n khơi.<br /> <br /> chuy n v tình yêu ph i là lòng thành, ni m tin<br /> <br /> con ngư i và m t<br /> <br /> cái nhìn khai phóng v cu c s ng”.<br /> Xu t phát t nh ng quan ni m ñó mà văn c a Tr n Thùy Mai<br /> luôn bàng b c ch t nhân văn, như m t ng n l a nh sư i m lòng<br /> <br /> Bư c ngo t trong cu c ñ i ñã làm thay ñ i con ngư i văn<br /> chương c a Tr n Thùy Mai có l ph i sau năm 40 tu i. Lúc này, ch<br /> <br /> không bi t bao nhiêu ngư i. Và th là ch ñã thành công, ñã mang l i<br /> m t ñi u có l i cho nhân lo i.<br /> <br /> m i bi t r ng, vi t văn ph i tr giá b ng s t ng tr i, “tr giá c cu c<br /> <br /> 1.2.2. Quan ni m v văn h c ph n ánh hi n th c<br /> <br /> ñ i”. R i l n lư t các t p truy n Th tr n hoa quỳ vàng (1994), Trò<br /> <br /> Quan ni m v ph n ánh hi n th c c a Tr n Thùy Mai th t gi n<br /> <br /> chơi c m (1998), Qu trong trăng (2001), Th p t hoa (2003), Mưa<br /> <br /> ñơn, bình d mà l i vô cùng sâu s c. Ch cho r ng: “M i ngư i vi t có<br /> <br /> ñ i sau (2005), Mưa<br /> <br /> Tokyo (2008)<br /> <br /> m t cái gu riêng. Tôi ch vi t v nh ng gì mình nghĩ, mình thích,<br /> <br /> và Onkel yêu d u (2010) n i nhau ra ñ i như m t m ch ch y d t dào,<br /> <br /> nh ng gì g n bó th t s v i mình”. Cái g n bó g n gũi v i ch chính<br /> <br /> c a c m xúc, c a s chín mu i và thăng hoa ngh thu t. Cũng t ñây,<br /> <br /> là cu c s ng ñ i thư ng, là tình yêu, là nh ng m nh ñ i g n gũi<br /> <br /> ch ñã kh ng ñ nh ñư c ch ñ ng v ng ch c c a mình trên văn ñàn.<br /> <br /> quanh ch , c a b n bè, c a nh ng ngư i cùng s ng.<br /> <br /> Strasbourg (2007), M t mình<br /> <br /> Hành trình sáng t o ngh thu t c a Tr n Thuỳ Mai có l v n còn<br /> r t dài r ng phía trư c. Cùng v i trái tim yêu ngh , yêu tha thi t cu c<br /> ñ i và con ngư i, ch c r ng ch s ti p t c kh ng ñ nh phong cách<br /> c a mình<br /> <br /> nh ng tác ph m ti p theo.<br /> <br /> 1.2. Quan ni m ngh thu t<br /> 1.2.1. Quan ni m v công vi c sáng t o c a nhà văn<br /> Là m t nhà văn chuyên nghi p, Tr n Thùy Mai ñ n v i ngh<br /> b ng thái ñ nghiêm túc và s lao ñ ng ngh thu t chân chính. Ch<br /> coi tr ng t ng dòng, t ng ch mình vi t ra ph i mang ñ n m t ñi u<br /> gì cho ñ c gi . Ch quan ni m: “V i tôi, vi t là m t ngh . Nó gi ng<br /> như m i ngh khác<br /> <br /> ch ph i có k năng và lương tâm”.<br /> <br /> Ch vi t như m t cách trao ñ i tâm tư v i ngư i cùng th i và m<br /> r ng cu c s ng n i tâm c a chính mình, “vi t ñ ñư c t n t i trong<br /> nh ng c nh ñ i khác nhau”, “ñư c s ng nh ng gì mình mơ ư c”,<br /> “ñư c nói nh ng ñi u không nói gi a ñ i thư ng”, “là cách thoát ra<br /> kh i s h u h n c a ñ i ngư i”.<br /> Khi vi t v tình yêu, ch không có ý ñ nh khai thác nó như m t ñ<br /> tài ăn khách và d vi t. Ch cũng không mu n th hi n tình yêu như<br /> m t cõi vi n m ng ñ tr n tránh cu c ñ i mà mu n th hi n nó như<br /> m t ñ ng l c c a s s ng, bi u hi n t i ưu c a tính nhân văn.<br /> Bên c nh ñó, nh ng v n ñ tâm linh, l ch s cũng ñư c nhà văn<br /> quan tâm tìm hi u và th hi n r t thành công.<br /> <br /> Bên c nh ñó, n nhà văn này cũng cho r ng: “Trong ngh thu t,<br /> <br /> Như v y, cu c s ng ñ i thư ng là m ng hi n th c ch ñ o trong<br /> <br /> tôi ch có m t tôn ch : S chân thành. Không c n thi t ph i t ra<br /> <br /> sáng tác c a Tr n Thùy Mai. Nhưng không l p l i l i mòn mà linh<br /> <br /> mình m i hay cũ, th i thư ng hay không, linh h n c a nh ng câu<br /> <br /> ho t và nh y c m, ngòi bút c a ch ngày càng hư ng v nh ng v n<br /> <br />