Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Giám sát của Hội đồng Nhân dân thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn góp phần làm rõ những vấn đề lý luận về giám sát, đặc điểm giám sát của HĐND thành phố han Thiết; kết quả giám sát của HĐND, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả giám sát, các tiêu chí đánh giá kết quả giám sát của HĐND thành phố han Thiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Giám sát của Hội đồng Nhân dân thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN THỊ HỒNG HƢƠNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN THÀNH PHỐ PHAN THIẾT, TỈNH BÌNH THUẬN Chuyên ngành: LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Mã số: 60 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ TP.HỒ CHÍ MINH – 2018
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. PHẠM HỒNG THÁI Phản biện 1: TS. Phạm Quang Huy – Học viện Hành chính quốc gia Phản biện 2: TS. Thái Thị Tuyết Dung – ĐH Luật TP. HCM Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Địa điểm: Phòng 211, Nhà A - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Số 10, Đường 3/2, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh Thời gian: vào hồi 15 giờ 00, ngày 04 tháng 02 năm 2018. Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia.
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Quan điểm và nguyên tắc tổ chức bộ máy nhà nước theo Hiến pháp năm 2013 như sau: Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức; Nhà nước đại diện cho nhân dân thực hiện quản lý thống nhất mọi mặt hoạt động của đời sống xã hội trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, an ninh quốc phòng, đối ngoại. Để thực hiện những nhiệm vụ trên, hệ thống các cơ quan nhà nước được lập ra. Mỗi cơ quan nhà nước là một bộ phận cấu thành của bộ máy nhà nước, đảm nhận những chức năng, nhiệm vụ nhất định của nhà nước, có cơ cấu tổ chức và phương thức hoạt động phù hợp với tính chất các chức năng, nhiệm vụ được giao. Cùng với những chức năng, nhiệm vụ, nhà nước còn trao cho các cơ quan những thẩm quyền tương ứng. Các cơ quan nhà nước sử dụng thẩm quyền vào việc thực hiện chức năng nhiệm vụ của mình theo quy định của pháp luật. Các chức năng của bộ máy nhà nước được thực hiện bởi các cơ quan nhà nước trong thể thống nhất. Cơ quan nhà nước là bộ phận cấu thành bộ máy nhà nước. Trong bộ máy nhà nước, Hội đồng nhân dân (HĐND) vừa là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, vừa là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân. Tại Khoản 1 Điều 6 Luật tổ chức chính quyền đại phương (Luật số: 77/2015/QH13 của Quốc hội khóa 13 thông qua ngày 19 tháng 06 năm 2015 có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm 2016) quy định: “Hội đồng nhân dân gồm các đại biểu Hội đồng nhân dân do cử tri ở địa phương bầu ra, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng 1
và quyền làm chủ của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên”. HĐND có hai chức năng: chức năng quyết định và chức năng giám sát. Trong hai chức năng này, giám sát có vị trí, vai trò rất quan trọng. Bảo đảm HĐND thực sự là cơ quan đại diện cho nhân dân, tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân. Bảo đảm Hiến pháp, pháp luật được thực hiện nghiêm túc. Đồng thời qua giám sát HĐND có cơ sở thực tiễn để thực hiện tốt hơn chức năng quyết định. Trước yêu cầu đó, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân được Quốc hội ban hành năm 2015 đã quy định một cách toàn diện và có hệ thống về chức năng giám sát của HĐND. Điều đó thể hiện yêu cầu bức xúc phải nâng cao vai trò của chính quyền địa phương trong quản lý nhà nước. Giám sát là một trong những nhiệm vụ quan trọng của Hội đồng nhân dân, đây là một trong những nhiệm vụ thường xuyên của đại biểu dân cử, của các Ban, Thường trực và Hội đồng nhân dân. Hiệu quả của công tác giám sát được đảm bảo thực hiện bằng việc các cơ quan chức năng thực hiện nghiêm túc các kết luận, kiến nghị của cơ quan giám sát. Giám sát là một chức năng quan trọng không chỉ tập trung tại kỳ họp mà còn được thực hiện thường xuyên, liên tục giữa hai kỳ họp với nhiều chủ thể khác nhau. Giám sát của Tổ đại biểu HĐND các cấp được thực hiện tốt là cơ sở để đại biểu HĐND đặt ra các kiến nghị xác đáng đối với các vấn đề nổi cộm, bức xúc tại địa bàn để yêu cầu các cơ quan chức năng giải quyết góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Giám sát là một trong những chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân các cấp, trong đó có Hội đồng nhân dân cấp huyện được quy định trong Luật tổ chức chính quyền địa phương số 2
77/2015/QH13 ngày 19 tháng 6 năm 2015. Theo đó, hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân là việc theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát trong việc thi hành Hiến pháp, Luật, Nghị quyết của Hội đồng nhân dân ở địa phương. Như vậy, có thể thấy nội dung giám sát của Hội đồng nhân dân rất rộng lớn, đa dạng trên mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh - quốc phòng,… nhưng dù trên lĩnh vực nào thì hoạt động giám sát cũng gồm 03 nội dung cơ bản, đó là: giám sát việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, giám sát việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật và giám sát việc triển khai thực hiện Nghị quyết của Hội đồng nhân dân. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND các cấp đã hoàn thành tương đối tốt vai trò đại điện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân thành phố, nâng cao trách nhiệm giám sát, xem xét và quyết định một số chủ trương, biện pháp quan trọng để phát huy tiềm năng của thành phố, tiếp tục xây dựng và phát triển thành phố về kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh, không ngừng cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, hoạt động giám sát của HĐND đã có nhiều chuyển biến rõ nét. Tại tỉnh Bình Thuận, trong những năm qua, Hội đồng nhân dân thành phố Phan Thiết đã thực hiện khá tốt chức năng giám sát theo quy định, hoạt động giám sát ngày càng đi vào nền nếp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và nguyện vọng của cử tri thành phố. Hàng năm HĐND thành phố đã xây dựng chương trình, kế hoạch giám sát; tổ chức các đoàn giám sát khi cần thiết, trong thực hiện giám sát có những hình thức phối hợp với các cấp, các ngành có liên quan... Do đó, đã đưa lại nhiều kết quả khả quan, bước đầu góp phần khắc phục tính hình thức trong hoạt động của HĐND nói chung và hoạt động giám sát nói riêng. 3
Tuy nhiên, hoạt động giám sát của HĐND thành phố vẫn còn hạn chế, chưa đạt hiệu quả cao, chưa thực hiện được nhiều nội dung giám sát, chưa tổ chức được nhiều các đoàn giám sát của HĐND thành phố, chưa thường xuyên đôn đốc việc giải quyết các vấn đề bức xúc của cử tri và đơn thư kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân. Còn nhiều khiếu nại, kiến nghị, yêu cầu bức xúc của cử tri chưa được giải quyết đến nơi đến chốn, giải quyết chậm hoặc chưa được giải quyết. Hai Ban HĐND thành phố chưa thực hiện đầy đủ chương trình giám sát trong từng quý. Hoạt động giám sát của HĐND thành phố tuy được chú ý tăng cường và đạt kết quả nêu trên nhưng vẫn còn yếu, chưa thực hiện được nhiều nội dung giám sát và cũng chưa thực hiện đầy đủ chương trình giám sát trong từng quý, từng năm. Thường trực HĐND thành phố và Hai Ban HĐND thành phố có xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình giám sát quý, năm nhưng chưa có chương trình, kế hoạch “Tái giám sát” để theo dõi kết quả giải quyết kiến nghị của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát. Việc xem xét kết quả giải quyết các vấn đề bức xúc của cử tri và đơn thư kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân chưa được thực hiện thường xuyên, liên tục. Còn nhiều khiếu nại của công dân và kiến nghị, yêu cầu bức xúc của cử tri chưa được giải quyết đến nơi đến chốn, giải quyết chậm hoặc không giải quyết. Thường trực HĐND thành phố chưa có quy chế phối hợp hoạt động với các tổ chức thành viên của Mặt trận thành phố; chưa có kế hoạch tổ chức và bảo đảm điều kiện, cơ sở vật chất cho đại biểu HĐND thành phố tiếp công dân. Do các thành viên của hai Ban HĐND thành phố đều hoạt động kiêm nhiệm, không có thành viên hoạt động chuyên trách và HĐND thành phố chưa có quy định về thời gian. Trưởng Ban, Phó Trưởng Ban 4
kiêm nhiệm phải dành cho hoạt động của Ban nên kết quả thực hiện nhiệm vụ của Ban cũng có phần hạn chế. Hoạt động chất vấn của đại biểu chưa được coi trọng đúng mức, còn nhiều vấn đề bức xúc được cử tri nêu ra nhưng chưa được đại biểu quan tâm đưa ra chất vấn. Việc giám sát, đôn đốc người bị chất vấn thực hiện những vấn đề đã hứa, tiếp thu, ghi nhận tại kỳ họp HĐND và báo cáo bằng văn bản cho Thường trực HĐND thành phố để chuyển đến cho đại biểu có chất vấn chưa được thực hiện đầy đủ theo quy định. Các Tổ đại biểu chưa thực hiện đúng chế độ họp Tổ mỗi quý 1 lần để bàn kế hoạch công tác, tổ chức nghiên cứu tài liệu, chuẩn bị ý kiến đóng góp cho kỳ họp HĐND thành phố. Trong các cấp HĐND thì HĐND cấp huyện (thành phố) có vị trí, vai trò quan trọng nổi bật. Ở cấp này, hoạt động của HĐND được thể hiện một cách bao quát và đầy đủ trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội ở địa phương. Do đó, nghiên cứu hoạt động giám sát của HĐND cấp huyện sẽ tạo điều kiện thuận lợi để tìm hiểu hoạt động giám sát của HĐND cấp khác. Vì không đủ điều kiện thời gian tìm hiểu hoạt động giám sát của HĐND các cấp trên địa bàn cả tỉnh, nên trong khuôn khổ một luận văn thạc sĩ, tác giả lựa chọn nghiên cứu giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận. Việc nghiên cứu đó vừa góp phần nâng cao chất lượng hoạt động giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, vừa có thể rút ra những vấn đề có ý nghĩa cho việc tăng cường hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND nói chung. Xuất phát từ những yêu cầu về lý luận và thực tiễn nêu trên, tác giả chọn đề tài "Giám sát của Hội đồng Nhân dân thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận" làm luận văn Thạc sĩ Luật Hành chính và Luật Hiến pháp. 5
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Tại tỉnh Bình Thuận, cho đến thời điểm hiện nay chưa có đề tài nghiên cứu khoa học nào đề cập một cách có hệ thống, toàn diện đến công tác giám sát của HĐND cấp huyện ở tỉnh Bình Thuận nói chung hay của riêng HĐND thành phố Phan Thiết. Vì vậy, đề tài mà học viên chọn làm luận văn cao học chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính không bị trùng lặp với bất cứ công trình nào đã nghiên cứu trước đó. Những công trình nghiên cứu được đề cập như trên sẽ là nguồn tư liệu quý để học viên tham khảo trong quá trình thực hiện luận văn của mình. Đồng thời, với đề tài "Giám sát của Hội đồng Nhân dân thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận" sẽ cung cấp thêm một góc nhìn tổng thể về công tác giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết. Bên cạnh đó, đề tài cũng đưa ra một số giải pháp, kiến nghị để hoạt động giám sát của HĐND đạt kết quả cao hơn. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và hoạt động thực tiễn về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân thành phố Phan Thiết, để đánh giá kết quả hoạt động giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết tỉnh Bình Thuận trong những năm qua; từ đó, đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết tỉnh Bình Thuận trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ Làm rõ những vấn đề lý luận về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp huyện (thành phố). Đánh giá được thực trạng giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết tỉnh Bình Thuận, đánh giá các hình thức giám sát của HĐND thành phố. 6
Đề xuất các giải pháp bảo đảm hoạt động giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu lý luận chung về giám sát của HĐND cấp huyện, đánh giá thực trạng hoạt động giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về khách thể nghiên cứu: các chủ thể tham gia giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết. - Về không gian: chỉ nghiên cứu trong phạm vi địa bàn thành phố Phan Thiết tỉnh Bình Thuận. - Về thời gian: tập trung nghiên cứu trong nhiệm kỳ 2011 - 2016 và từ năm 2016 đến nay. .5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1- Phương pháp luận: Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp luận biện chứng duy vật của Chủ nghĩa Mác - Lênnin; các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, hệ thống văn bản pháp quy về HĐND và hoạt động giám sát của HĐND các cấp. 5.2. Phương pháp nghiên cứu: Thực hiện luận văn này, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Thứ nhất, thống kê mô tả và mô hình hóa số liệu dưới dạng bảng biểu để đánh giá kết quả hoạt động giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết. - Thứ hai, phân tích, tổng hợp hệ thống số liệu đã được thống kê, mô tả; phân tích thực trạng tình hình để đút kết thành những nhận 7
định mang tính chất khái quát hoá cao, mang tính cốt lõi về những vấn đề liên quan đến hoạt động giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết. - Thứ ba, so sánh, đối chiếu giữa quy định của pháp luật, giữa yêu cầu với kết quả thực tể của hoạt động giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết. - Thứ tư, phương pháp khảo sát thực tế từ việc trao đổi với cán bộ, công chức Hội đồng nhân dân thành phố Phan Thiết cũng như qua hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu Hội đồng nhân dân thành phố Phan Thiết. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Luận văn góp phần làm rõ những vấn đề lý luận về giám sát, đặc điểm giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết; kết quả giám sát của HĐND, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả giám sát, các tiêu chí đánh giá kết quả giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết. - Luận văn làm tài liệu tham khảo cho giảng dạy, đào tạo ở Trường Chính trị của tỉnh và cho cán bộ, công chức làm thực tiễn của HĐND thành phố Phan Thiết trong giai đoạn hiện nay. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn chia thành 03 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về giám sát của Hội đồng nhân dân Chương 2: Thực trạng hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân thành phố Phan Thiết Chương 3: Giải pháp bảo đảm giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết. 8
Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN 1.1. Khái niệm và đặc điểm giám sát của Hội đồng nhân dân 1.1.1. Khái niệm giám sát của Hội đồng nhân dân Có nhiều quan điểm khác nhau về công tác giám sát. Theo từ điển Luật học: “giám sát” là sự theo dõi, quan sát hoạt động mang tính chủ động thường xuyên, liên tục và sẵn sàng tác động bằng các biện pháp tích cực để buộc và hướng các hoạt động của đối tượng chịu sự giám sát đi đúng quỹ đạo, quy chế, nhằm đạt được mục đích, hiệu quả từ trước đảm bảo cho pháp luật được tuân theo nghiêm chỉnh”. Theo từ điển Tiếng Việt: “Giám sát là theo dõi ,kiểm tra xem có thực hiện đúng những điều quy định không”. Tại Điều 119 Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi, bổ sung năm 2001) và Điều 1 Luật tổ chức HĐND và UBND năm 2003 quy định: HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, do nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. Theo Luật số: 87/2015/QH13 của Quốc Hội Khóa XIII ban hành ngày 20/11/2015 về Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân tại điểm 1, điểm 2 và điểm 6 quy định: Giám sát là việc chủ thể giám sát theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát trong việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình, xử lý theo thẩm quyền hoặc yêu cầu, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý. 9
1.1.2. Phân biệt hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân với hoạt động kiểm tra, kiểm sát của một số cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội * Hoạt động kiểm sát các hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát nhân dân. * Hoạt động kiểm tra, giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của mặt trận. 1.1.3. Đặc điểm hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân Giám sát là một trong những hoạt động quan trọng của HĐND đã được quy định tại khoản 4, Điều 26 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015. Trong hệ thống chính trị Việt Nam hiện nay, quyền giám sát việc thực hiện pháp luật thuộc về nhiều cơ quan, tổ chức: Quốc hội, Chủ tịch nước, VKSND, TAND, HĐND, Đảng, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên... Trong đó, giám sát của HĐND có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của địa phương. Xuất phát từ vị trí, vai trò của HĐND và tính phong phú trong hoạt động giám sát, giám sát của HĐND có các đặc điểm sau: 1.1.3.1. Đặc điểm về chủ thể giám sát 1.1.3.2. Đặc điểm về đối tượng giám sát 1.1.3.3. Đặc điểm về hình thức giám sát 1.1.3.4. Đặc điểm nội dung giám sát của Hội đồng nhân dân cấp huyện 1.2. Vai trò, mục đích của hoạt động giám sát Hoạt động giám sát của HĐND các cấp có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của HĐND ở địa phương. 10
Hoạt động giám sát nhằm đảm bảo cho mọi hoạt động của các đối tượng chịu sự giám sát phải thực hiện đúng và đầy đủ những quy định của Hiến pháp và pháp luật, nghị quyết của Hội đồng nhân dân. Mọi hoạt động vi phạm Hiến pháp và pháp luật đều phải được phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm minh. Hoạt động giám sát nhằm kịp thời phát hiện những điểm chưa phù hợp với thực tiễn đời sống xã hội trong những quy định của pháp luật và kiến nghị những biện pháp khắc phục một cách có hiệu quả những điểm chưa hợp lý đó. Như vậy, giám sát không chỉ nhằm một mục đích duy nhất là theo dõi, xem xét, đánh giá tính hợp hiến, hợp pháp trong hoạt động của các đối tượng chịu sự giám sát, mà hoạt động giám sát cùng một lúc có thể đem lại nhiều kết quả phục vụ cho công tác hoạch định chính sách và xây dựng pháp luật, phục vụ cho việc khhông ngừng đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ quan nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước. 1.3. Các hình thức giám sát của Hội đồng nhân dân Các hoạt động giám sát của HĐND được thực hiện thông qua các hình thức: Xem xét báo cáo công tác của Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, cơ quan thi hành án dân sự cùng cấp và các báo cáo khác theo quy định tại Điều 59 của Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015; Xem xét việc trả lời chất vấn của những người bị chất vấn quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 5 của Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015; Xem xét quyết định của Ủy ban nhân dân cùng cấp, nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp dưới trực tiếp có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên, nghị quyết của Hội đồng nhân dân cùng 11
cấp; Giám sát chuyên đề; Lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Hội đồng nhân dân bầu. 1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân Năng lực thực hiện chức năng giám sát của đại biểu HĐND cấp huyện; Chương trình, kế hoạch, phương thức giám sát của HĐND cấp huyện; Điều kiện, vật chất chi phí cho hoạt động giám sát của HĐND. Tiểu kết chƣơng 1 Từ những nghiên cứu các bản Hiến pháp, hệ thống pháp luật và đề tài của các nhà khoa học đã làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp huyện. Hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân góp phần tích cực vào việc phát hiện những sai trái của cơ quan, tổ chức cơ sở trong việc chấp hành pháp luật, trên cơ sở đó kiến nghị cấp có thẩm quyền giải quyết, xử lí kịp thời những sai phạm đó; đôn đốc các cơ quan, tổ chức hữu quan thực hiện nghị quyết của hội đồng nhân dân và của cấp trên cũng như giải quyết các vấn đề bức xúc ở địa phương, bảo đảm thi hành có hiệu quả các quy định của pháp luật và nghị quyết của hội đồng nhân dân địa phương. Làm rõ các khái niệm, nội dung, đặc điểm hoạt động giám sát; các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giám sát. Trong đó xác định vị trí, vai trò, mục đích và các chức năng quan trọng của Hội đồng nhân dân cấp huyện. Trên cơ sở đó xác định chính xác những kết quả thực tế đạt được do hoạt động giám sát của HĐND mang lại, kết hợp với các tiêu chí khác cho phép chúng ta có thể đánh giá về mức độ hiệu quả giám sát của HĐND các cấp nói chung và HĐND cấp huyện nói riêng. 12
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN THÀNH PHỐ PHAN THIẾT, TỈNH BÌNH THUẬN 2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 2.1.1. Điều kiện tự nhiên Thành phố Phan Thiết thuộc tỉnh Bình Thuận, là phần đất cuối cùng của cực Nam Trung Bộ, nối liền với vùng đất trù phú miền Đông Nam bộ. Phía Đông giáp biển Đông. Phía Tây giáp huyện Hàm Thuận Nam - tỉnh Bình Thuận. Phía Nam giáp biển Đông và huyện Hàm Thuận Nam - tỉnh Bình Thuận. Phía Bắc giáp huyện Hàm Thuận Bắc và huyện Bắc Bình - tỉnh Bình Thuận. Dân số Phan Thiết sơ bộ đến cuối năm 2016 là 225.897 người, thành phố có 18 phường, xã. Với diện tích tự nhiên 206,45 km2. 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội. Quá trình hình thành dân cư ở Phan Thiết mang tính đặc thù của một vùng đất tụ nghĩa. Với tiềm năng thiên nhiên phong phú, địa thế hẻo lánh, Phan Thiết trở thành nơi đón nhận những người dân phiêu tán, tha phương cầu thực và không ít người do bất mãn, chống đối nhà cầm quyền phong kiến địa phương mà về đây nương náu, định cư, lập nghiệp. Hiện nay, Phan Thiết là một trong những thành phố có sự phát triển mạnh về kinh tế của tỉnh Bình Thuận. Đây là một trong những vùng đất mới của nhiều người từ nơi khác đến làm ăn và sinh sống. 2.2. Hoạt động giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết 2.2.1. Hoạt động giám sát của HĐND tại các kỳ họp * Cơ cấu tổ chức của HĐND thành phố Phan Thiết * Về đại biểu HĐND: * Về Thường trực HĐND: 13
* Về các Ban HĐND thành phố: * Số lượng của Tổ đại biểu HĐND thành phố: * Công tác giám sát tại kỳ họp của HĐND thành phố Phan Thiết 2.2.2. Hoạt động giám sát của Thƣờng trực HĐND. 2.2.3. Hoạt động giám sát các ban của HĐND. 2.2.4. Hoạt động giám sát của đại biểu HĐND. 2.3. Những kết quả và hạn chế trong hoạt động giám sát 2.3.1. Những kết quả đạt đƣợc Nhìn chung, HĐND thành phố hoàn thành tương đối tốt vai trò đại điện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân thành phố, nâng cao trách nhiệm giám sát, xem xét và quyết định một số chủ trương, biện pháp quan trọng để phát huy tiềm năng của thành phố, tiếp tục xây dựng và phát triển thành phố về kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, không ngừng cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, phát triển khoa học công nghệ, y tế, giáo dục, văn hóa – xã hội.. 2.3.2. Khó khăn tồn tại, hạn chế trong hoạt động giám sát Hoạt động giám sát của HĐND thành phố tuy được chú ý tăng cường và đạt kết quả nêu trên nhưng vẫn còn hạn chế về nhiều mặt: chưa có các đoàn giám sát của HĐND thành phố, chưa thường xuyên đôn đốc việc giải quyết các vấn đề bức xúc của cử tri và đơn thư kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân. Còn nhiều khiếu nại, kiến nghị, yêu cầu bức xúc của cử tri chưa được giải quyết đến nơi đến chốn, giải quyết chậm hoặc chưa được giải quyết. Thường trực HĐND thành phố chưa có chương trình, kế hoạch “Tái giám sát” để theo dõi kết quả giải quyết kiến nghị của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát. 14
Các Ban HĐND thành phố hoạt động kiêm nhiệm, chưa chủ động tham mưu đề xuất HĐND, Thường trực HĐND giám sát những vấn đề phát triển kinh tế - xã hội địa phương, giám sát vụ việc nổi cộm, vấn đề cử tri bức bức và đại biểu quan tâm; còn phụ thuộc vào cơ quan giúp việc cho Thường trực HĐND là Văn phòng HĐND và UBND (trong khi bộ phận này vừa giúp việc cho Thường trực HĐND, vừa giúp việc cho UBND nên đôi lúc chưa độc lập, khách quan). Chất lượng hoạt động và kỹ năng tiếp xúc của các Tổ đại biểu HĐND chưa đều. Các Tổ đại biểu chưa thực hiện đúng chế độ họp Tổ mỗi quý 1 lần Hoạt động chất vấn của đại biểu chưa được coi trọng đúng mức. Việc giám sát, đôn đốc người bị chất vấn thực hiện những vấn đề đã hứa, tiếp thu, ghi nhận tại kỳ họp HĐND và báo cáo bằng văn bản cho Thường trực HĐND thành phố để chuyển đến cho đại biểu có chất vấn chưa được thực hiện đầy đủ theo quy định. Việc triển khai và tổ chức thực hiện Nghị quyết HĐND của UBND ở một số phường, xã có những nội dung còn chậm nên hiệu quả thấp. Việc phối hợp hỗ trợ của Ban điều hành khu phố và Ban công tác Mặt trên để các Tổ đại biểu tiếp xúc cử tri ở một vài khu phố chưa đạt hiệu quả. 2.3.3. Nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong hoạt động giám sát 2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan Một số quy định của pháp luật về tổ chức, hoạt động của HĐND và cơ quan tham mưu giúp việc của HĐND (Văn phòng) còn chồng chéo, thiếu đồng bộ và chưa đề cao vai trò HĐND thành phố đúng mức. Chưa có Hướng dẫn cụ thể về thực hiện Luật giám sát 2015 của Quốc Hội cho từng cấp địa phương (cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã). 15
Việc chọn đại biểu của HĐND thành phố còn chạy theo cơ cấu nên trình độ, năng lực lý luận, chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng không đồng đều, nhận thức trên các lĩnh vực của đời sống xã hội còn nhiều hạn chế, nhất là việc xem xét, quyết định những vấn đề quan trọng tại kỳ họp. Cơ quan thường trực của HĐND thành phố hoạt động kiêm nhiệm; trong đó phần lớn công tác tại các cơ quan chuyện môn của UBND thành phố và bị chi phối bởi công tác chuyên môn của ngành nên chưa dành nhiều thời gian tham gia đầy đủ hoạt động của HĐND và thực hiện nhiệm vụ đại biểu. 2.3.3.2. Nguyên nhân chủ quan Do các thành viên của Hai Ban HĐND thành phố đều hoạt động kiêm nhiệm, không có thành viên hoạt động chuyên trách và HĐND thành phố chưa có quy định về thời gian Trưởng ban, Phó Trưởng ban kiêm nhiệm phải dành cho hoạt động của Ban nên kết quả thực hiện nhiệm vụ của Ban cũng có hạn chế. Thành viên Ban Pháp chế đa số tham gia nhiệm kỳ đầu, dẫn đến không tránh khỏi bị động thiếu sót trong hoạt động thẩm tra, giám sát. Chưa có nguồn lực đầy đủ phục vụ cho hoạt động của HĐND (nhân lực, tài lực, vật lực còn thiếu). Bộ máy giúp việc của HĐND còn rất hạn chế về số lượng, chất lượng, chưa đáp ứng được nhu cầu tham mưu, giúp việc về chuyên môn cho HĐND. Thiếu bộ phận giúp việc cho HĐND, Thường trực HĐND nói chung và trong hoạt động giám sát nói riêng. Cơ chế, chính sách pháp luật đối với hoạt động giám sát chưa bảo đảm (chưa có chế tài đối với cơ quan, tổ chức không cung cấp thông tin cho đại biểu…). 16
Sự phối hợp, hợp tác giữa các cơ quan nhà nước còn chưa chặt chẽ, hiệu quả. Công tác thông tin, tuyên truyền về hoạt động giám sát của HĐND chưa sâu rộng, toàn diện… 2.4. Những bất cập trong giám sát. Các công cụ giám sát được quy định trong văn bản pháp luật hiện hành đều được HĐND sử dụng, nhưng thực tế chưa phát huy hết mục đích, tác dụng của nó, nên kết quả giám sát qua báo cáo mới chỉ dừng lại ở các con số như số lượng các đoàn giám sát, các nội dung được chất vấn qua mỗi kỳ họp hoặc các vấn đề được phát hiện trong đợt giám sát... còn giải quyết vấn đề đó như thế nào, ảnh hưởng ra sao đến sự phát triển kinh tế, xã hội và chính trị của địa phương... chưa được HĐND quan tâm đúng mức. Giải pháp khắc phục: Khắc phục những hạn chế trên, HĐND thành phố cần xây dựng kế hoạch giám sát cụ thể hơn, chú trọng một số nội dung bức xúc của cử tri, qua đó kiến nghị UBND thành phố và các đơn vị có liên quan khắc phục ngay để nâng cao chất lượng hoạt động giám sát của HĐND thành phố có hiệu lực, hiệu quả hơn. * Giám sát việc giải quyết kiến nghị cử tri tại nơi ứng cử * Giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo * Chất vấn của đại biểu HĐND và phát biểu của các Tổ đại biểu HĐND tại các kỳ họp * Theo dõi, xem xét việc thi hành pháp luật ở địa phương 17
Tiểu kết chƣơng 2 Nghiên cứu thực trạng giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, dựa trên những điều kiện tự nhiên và hoạt động giám sát qua các kỳ họp của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND và đại biểu HĐND nhận thấy: Trong nhiệm kỳ qua, hoạt động giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết đã có nhiều đổi mới. Chính sự đổi mới này đã góp phần đem lại những kết quả to lớn trong hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Bình Thuận. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, hoạt động giám sát của HĐND thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận trong thời gian qua vẫn còn không ít những tồn tại, hạn chế, và nhũng vấn đề bất cập nhất định do những nguyên nhân chủ quan và khách quan tác động tới hiệu quả hoạt động của HĐND thành phố, ảnh hưởng không nhỏ đến tâm tư, nguyện vọng, sự gửi gắm lòng tin của cử tri. Chính vì vậy, việc đánh giá thực trạng và tìm ra nguyên nhân cơ bản dẫn đến những tồn tại, hạn chế trong hoạt động giám sát của HĐND là việc làm rất cần thiết. Từ đó, đưa ra những giải pháp nhằm khắc phục yếu kém trên, đồng thời tiếp tục đổi mới hoạt động giám sát, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND trong giai đoạn hiện nay. 18