Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học - Nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

5
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học - Nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh" được hoàn thành với mục tiêu nhằm hệ thống hóa các quy định pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra, thanh tra giáo dục tại các CSGDĐH để đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục ở các CSGDĐH tại Thành phố Hồ Chí Minh và đưa ra phương hướng, đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy định về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục tại các CSGDĐH trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học - Nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN PHỤNG TIÊN PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA GIÁO DỤC CỦA CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC - NGHIÊN CỨU TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2024
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. TỐNG ĐĂNG HƯNG Phản biện 1: PGS.TS. HUỲNH VĂN THỚI Phản biện 2: TS. LÊ VĂN HẢO Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp 104, Nhà E - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Số: 10 - Đường 3/2 - Quận 10 – TP. Hồ Chí Minh Thời gian: vào hồi 08 giờ 00 tháng 7 năm 2024 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thanh tra là một trong những chức năng thiết yếu quan trọng của hoạt động quản lý nhà nước. Pháp luật về thanh tra đang ngày càng được hoàn thiện đáp ứng nhu cầu của thực tiễn đặt ra, tác động đến đời sống của người dân, xã hội. Trong thời gian qua, hoạt động thanh tra giáo dục tại các CSGDĐH trong cả nước nói chung, tại thành phố Hồ Chí Minh nói riêng, luôn được Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn chuyên môn và triển khai thực hiện.Tuy vậy, vẫn còn nhiều bất cập, chưa phát huy hết hiệu lực, hiệu quả của công tác thanh tra giáo dục trong các CSGDĐH, chưa thực hiện tốt công tác tư vấn, thúc đẩy, định hướng thanh tra, kiểm tra. Dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn đã được trình bày, cho thấy việc nghiên cứu góp phần hoàn thiện các quy định pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, là cơ sở pháp lý của việc hoàn thiện tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục nói chung, tổ chức, hoạt động thanh tra giáo dục tại các CSGDĐH nói riêng. Do đó, tác giả đã lựa chọn chủ đề nghiên cứu “Pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học - Nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí Minh” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong những năm qua có nhiều nghiên cứu liên quan đến hoạt động thanh tra, trong đó đặc biệt là hoạt động thanh tra trong lĩnh vực giáo dục đào tạo. Cụ thể các công trình nghiên cứu khoa học liên quan sau: Về hoạt động thanh tra, qua nghiên cứu tác giả nhận thấy có một số công trình sau: - Trần Văn Truyền (2007), Đổi mới hệ thống tổ chức và hoạt động ngành thanh tra trong cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa - Luận cứ khoa học phục vụ sửa đổi Luật thanh tra và hoàn thiện pháp luật về thanh tra, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ. 1
- Luận án tiến sỹ: “Pháp luật về thanh tra chuyên ngành ở Việt Nam hiện nay” năm 2015, của tác giả Bùi Thị Thanh Thúy. - Đề tài nghiên cứu khoa học: “Hoàn thiện pháp luật về thanh tra trong giai đoạn hiện nay” hoàn thành vào năm 2016, do Văn Tiến Mai thực hiện. - Đề tài: “Tổ chức và hoạt động thanh tra, kiểm tra trong các đơn vị sự nghiệp công lập” (2020), do Trần Văn Long chủ nhiệm đề tài. Trong công tác thanh tra chuyên ngành trên lĩnh vực giáo dục có một số công trình nghiên cứu như sau: - Nguyễn Xuân Thanh (2013), “Giáo trình kiểm tra và thanh tra giáo dục”, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội - Lưu Xuân Mới (2004), Cơ sở khoa học của thanh tra giáo dục, Giáo trình nghiệp vụ Thanh tra giáo dục, Trường Cán Bộ quản lý giáo dục, Hà Nội. - Nguyễn Thị Kim Trinh (2007), Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành giáo dục từ thực tiễn Ninh Thuận, Luận văn Thạc sĩ Quản lý hành chính công. Đối với công tác thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học có một số công trình nghiên cứu như: - Lê Quán Tần (2003), “Nghiên cứu đề xuất cơ cấu tổ chức, nội dung và phương thức hoạt động thanh tra trong cơ sở giáo dục đại học”, đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ. - Nguyễn Thắng Lợi (2017), Tham luận đánh giá pháp luật luật thanh tra hiện hành và những hạn chế về thanh tra nội bộ trong lĩnh vực giáo dục, Bộ Tư pháp, Hà Nội. - Vũ Đức Dục, Lê Thị Soan (2018) Đổi mới công tác thanh tra giáo dục góp phần đổi mới chất lượng đào tạo của Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn mới, Tạp chí Khoa học và Công Nghệ; - Vũ Hải Uyên (2018), “Tổ chức và hoạt động thanh tra nội bộ từ thực tiễn Đại học Quốc gia Hà Nội”, Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. 2
- Nguyễn Đức Thắng (2019), Tổ chức và hoạt động thanh tra trong CSGDĐH ngành Y tế ở Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. Luật Giáo dục đại học được sửa đổi bổ sung năm 2018, có hiệu lực vào năm 2019, trong đó thể hiện xu hướng tự chủ, tự chịu trách nhiệm của CSGDĐH, đòi hỏi nhu cầu đổi mới trong hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH để đáp ứng yêu cầu mới. Vì vậy, cần nghiên cứu, hệ thống các cơ sở pháp lý, luận cứ khoa học và thực tiễn triển khai tổ chức, hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh, từ đó bổ sung những luận cứ khoa học, đồng thời bổ sung cơ sở thực tiễn để phát huy vai trò của việc xây dựng tổ chức và triển khai hoạt động thanh tra giáo dục trong CSGDĐH. Đó là các vấn đề luận văn sẽ tập trung giải quyết. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Hệ thống hóa các quy định pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra, thanh tra giáo dục tại các CSGDĐH để đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục ở các CSGDĐH tại Thành phố Hồ Chí Minh và đưa ra phương hướng, đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy định về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục tại các CSGDĐH trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức và hoạt động thanh tra, thanh tra giáo dục đại học; Hệ thống các quy định của pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục, tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH. - Phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh. - Đề ra phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục; tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH trong thời gian tới. 3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các quy định của pháp luật về thanh tra giáo dục trong CSGDĐH và thực tiễn thực hiện pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu các quy định của pháp luật về thanh tra giáo dục; tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH và thực trạng áp dụng pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh. - Phạm vi về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu việc xây dựng tổ chức thanh tra giáo dục và triển khai hoạt động của thanh tra giáo dục của một số CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh. - Phạm vi về thời gian: Đề tài nghiên cứu pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục trong các CSGDĐH tại một số cơ sở giáo dục đại học giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2023 và đề xuất giải pháp đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Đề tài nghiên cứu dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử và tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Pháp luật của nhà nước về công tác thanh tra, thanh tra giáo dục. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử. - Phương pháp thống kê, tổng hợp, hệ thống hóa các quy định của pháp luật ; - Phương pháp so sánh, phân tích, tổng kết thực tiễn, đánh giá. 4
6. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa khoa học Hệ thống hóa và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cơ bản về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục, hoạt động thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học. Làm rõ vai trò của hoạt động thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học, một trong những yếu tố góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục đại học trong giai đoạn đổi mới giáo dục hiện nay. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn: Luận văn là nguồn tư liệu tham khảo, giúp nhà nghiên cứu xây dựng luật, các nhà quản lý giáo dục xây dựng các chủ trương, chính sách, quy định phù hợp với thực tiễn tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH nói chung và các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh nói riêng. Đồng thời, luận văn là nguồn tài liệu phục vụ việc nghiên cứu pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục đại học; là nguồn tài liệu phục vụ cho giảng dạy đào tạo và học tập. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài các nội dung phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 03 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học Chương 2. Thực trạng thực hiện pháp luật tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh. Chương 3. Phương hướng và giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các cơ sở giáo dục đại học. 5
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA GIÁO DỤC CỦA CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC 1. 1. Khái niệm, đặc điểm pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học 1.1.1. Khái niệm 1.1.1.1. Thanh tra Hiện nay, theo Luật Thanh tra năm 2022 có hiệu lực từ ngày 01/7/2023 quy định: “Thanh tra là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan thực hiện chức năng thanh tra đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân.” Thanh tra, kiểm tra, giám sát là các công cụ kiểm soát hỗ trợ đắc lực trong hoạt động quản lý. Các công cụ kiểm soát này có mối quan hệ chặt chẽ, gần gũi và có nhiều điểm giao thoa với nhau. 1.1.1.2. Thanh tra giáo dục Thanh tra giáo dục là hoạt động thanh tra chuyên ngành, thực hiện quyền thanh tra trong phạm vi quản lý nhà nước trên lĩnh giáo dục đào tạo, mục tiêu bảo đảm việc thi hành pháp luật, phát huy nhân tố tích cực, phòng ngừa và xử lý vi phạm, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân trong lĩnh vực giáo dục đào tạo. 1.1.1.3. Cơ sở giáo dục đại học Theo Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật giáo dục đại học ban hành ngày 19/11/2018 có hiệu lực từ ngày 01/7/2019 quy định “Cơ sở giáo dục đại học là cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, thực hiện chức năng đào tạo các trình độ của giáo dục đại học, hoạt động khoa học công nghệ và phục vụ cộng đồng”. 1.1.1.4. Thanh tra trong cơ sở giáo dục đại học Điều 2, Thông tư 51/2012/TT-BGDĐT ngày 18/12/2012 của Bộ GDĐT quy định về tổ chức và hoạt động thanh tra của CSGDĐH, trường trung cấp chuyên nghiệp nêu khái niệm “hoạt động thanh tra 6
của Trường là hoạt động thanh tra nội bộ, giúp Giám đốc, Hiệu trưởng, Viện trưởng (gọi chung là Hiệu trưởng) phát hiện sơ hở trong cơ chế quản lý của trường để kiến nghị biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện hành vi vi phạm pháp luật, nội quy, quy chế của trường; giúp đơn vị, tổ chức, cá nhân trong trường thực hiện chính sách pháp luật về giáo dục và chính sách, pháp luật liên quan; giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của trường theo quy định của pháp luật”. 1.1.2. Đặc điểm của thanh tra, thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học 1.1.2.1. Đặc điểm của thanh tra Thứ nhất, tính khách quan của hoạt động thanh tra Tính khách quan của hoạt động thanh tra thể hiện trong việc xem xét, đánh giá đối tượng, nội dung thanh tra theo đúng thực tế, không suy diễn, phản ánh sự minh bạch và công bằng. Thứ hai, tính quyền lực nhà nước của hoạt động thanh tra Thuộc tính này thể hiện qua việc đoàn thanh tra có quyền yêu cầu đối tượng phải thực hiện những vấn đề thuộc nội dung thanh tra, tuân thủ các kiến nghị thanh tra; kiến nghị cấp có thẩm quyền giải quyết các vấn đề liên quan đến nội dung thanh tra; đề nghị truy cứu trách nhiệm pháp lý đối với những cá nhân vi phạm pháp luật. Trong một số trường hợp do pháp luật quy định, được phép áp dụng các biện pháp mang tính cưỡng chế. Thứ ba, tính độc lập tương đối của hoạt động thanh tra Tính độc lập tương đối của thanh tra được thể hiện ở một số điểm quan trọng sau: chỉ tuân theo pháp luật; trên cơ sở thẩm quyền được pháp luật quy định, cơ quan thanh tra tự tổ chức các cuộc thanh tra; chịu trách nhiệm trước pháp luật về quyết định của mình trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. 1.1.2.2. Đặc điểm của thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học Thứ nhất, CSGDĐH là tổ chức không mang tính quyền lực nhà nước và không có chức năng quản lý nhà nước. 7
Thứ hai, đây là hoạt động được thực hiện trong nội bộ của CSGDĐH và được thực hiện bởi một tổ chức hoặc cán bộ làm công tác thanh tra nội bộ, mà việc thành lập tổ chức này được quyết định bởi thủ trưởng CSGDĐH. Thứ ba, đối tượng của hoạt động thanh tra nội bộ là các tổ chức, cá nhân thuộc quyền quản lý của thủ trưởng cơ sở giáo dục đại học. Thứ tư, được tiến hành bởi đoàn thanh tra hoặc là cán bộ chuyên trách làm công tác thanh tra trong CSGDĐH. Thứ năm, bao gồm việc tổ chức tiếp công dân, tiếp nhận giải quyết các đơn thư và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong CSGDĐH. Thứ sáu, gắn liền với hoạt động kiểm tra của CSGDĐH. 1.2. Nội dung của pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục trong cơ sở giáo dục đại học 1.2.1. Quy định pháp luật về tổ chức thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học Tổ chức thanh tra giáo dục trong CSGDĐH được Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm và xây dựng khung pháp lý tạo điều kiện cho các CSGDĐH thực hiện. Thông tư 51/TT-BGDĐT ngày 18/ 12/ 2012 quy định chi tiết về tổ chức và hoạt động thanh tra của CSGDĐH, trường Trung cấp chuyên nghiệp, tổ chức thanh tra của cơ sở giáo dục được quy định khá chi tiết tại Chương 2 của Thông tư này. 1.2.2. Quy định pháp luật về hoạt động thanh tra giáo dục của cơ sở giáo dục đại học 1.2.2.1. Về nội dung hoạt động Điều 4, Thông tư 51/2012/TT-BGDĐT ngày 18/12/2012 của Bộ trưởng Bộ GDĐT quy định gồm 05 nội dung chính, cụ thể gồm: 1. Tổ chức, triển khai thực hiện thanh tra việc thực hiện chính sách và pháp luật về giáo dục đại học. 2. Tổ chức, triển khai thanh tra việc thực hiện các mục tiêu, kế hoạch, chương trình hằng năm của Nhà trường; 3. Tổ chức thanh tra việc tuân thủ quy định pháp luật của các đơn vị, tổ chức và cá nhân thuộc trường. 8
4. Tổ chức, triển khai thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, tiếp nhận giải quyết các đơn thư trong Nhà trường theo quy định của pháp luật. 5. Tổ chức, triển khai thực hiện nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong Nhà trường theo quy định của pháp luật. 1.2.2.2. Về hình thức hoạt động Điều 5, Thông tư số 51/2012/TT-BGDĐT ngày 18/12/2012 của Bộ trưởng Bộ GDĐT, quy định hình thức hoạt động thanh tra giáo dục trong các CSGDĐH được tiến hành theo hai hình thức sau: Thanh tra theo kế hoạch và Thanh tra đột xuất. 1.2.2.3. Về nguyên tắc hoạt động Một là, tuân thủ các quy định của pháp luật, đảm bảo nghiêm túc trung thực, khách quan, dân chủ, công khai, kịp thời. Hai là, tuân thủ trình tự tiến hành thanh tra, nội dung và các thủ tục theo quy định pháp luật và phù hợp với thực tế cơ sở giáo dục. Ba là, hoạt động thanh tra không làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của đơn vị, cá nhân là đối tượng thanh tra. 1.2.2.4. Về trình tự, thủ tục tiến hành Hiện nay, chưa có một văn bản nào quy định cụ thể về trình tự, thủ tục để tiến hành thanh tra trong CSGDĐH. Theo quy định pháp luật hiện hành gồm ba bước cơ bản: Chuẩn bị thanh tra, tiến hành thanh tra và kết thúc thanh tra. 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục trong CSGDĐH 1.3.1. Quan điểm chỉ đạo về công tác thanh tra giáo dục Việc nhìn nhận, quan điểm cá nhân của Thủ trưởng đơn vị có cách nhìn nhận khác nhau về hoạt động thanh tra giáo dục từ đó có những chỉ đạo, định hướng hoạt động tổ chức và triển khai công tác thanh tra trong cơ sở giáo dục của mình trên cơ sở quan điểm, cách nhìn nhận của từng cá nhân khác nhau. 1.3.2. Quy định của pháp luật về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục trong CSGDĐH 9
Các văn bản pháp quy liên quan trực tiếp đến hoạt động thanh tra giáo dục trong CSGDĐH hiện nay chưa nhiều. Hiện nay, ngoài việc áp dụng Thông tư 51/2012/TT-BGDĐT ngày 28/12/2012 của Bộ giáo dục và Đào tạo quy định về tổ chức và hoạt động thanh tra của CSGDĐH, trường trung cấp chuyên nghiệp, tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của CSGDĐH chủ yếu dựa trên các văn bản quy phạm pháp luật về thanh tra và các văn bản hướng dẫn liên quan. 1.3.3. Năng lực của đội ngũ làm công tác thanh tra giáo dục Năng lực của đội ngũ là yếu tố quan trọng tác động trực tiếp đến hiệu lực và hiệu quả của công tác thanh tra giáo dục trong CSGDĐH, năng lực của đội ngũ thực hiện công tác thanh tra giáo dục thể hiện ở các góc độ sau: về số lượng, chất lượng và phẩm chất đạo đức đội ngũ làm công tác thanh tra giáo dục. 1.3.4. Nhận thức của xã hội về tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục Nhận thức của cán bộ, viên chức, người lao động, học viên, sinh viên trong CSGDĐH mà đặc biệt là đối tượng thanh tra là yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả hiệu lực của công tác tổ chức và hoạt động thanh tra trong CSGDĐH. 1.3.5. Các yếu tố khác Nguồn lực phục vụ cho các hoạt động thanh tra trong CSGDĐH còn rất hạn hẹp, đặc biệt là nguồn kinh phí; Một yếu tố khác nữa là vị thế của người đứng đầu tổ chức thanh tra trong CSGDĐH còn hạn chế so với nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Người đứng đầu tổ chức thanh tra trong CSGDĐH có vị trí ngang bằng những người đứng đầu phòng, ban chức năng khác nên gây ra không ít khó khăn trong quá trình thanh tra, kết luận và kiến nghị xử lý về thanh tra. Việc đặt vị trí của tổ chức thanh tra nội bộ của CSGDĐH ngang với các đơn vị khác khiến cho hoạt động này gặp nhiều khó khăn. 10
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA GIÁO DỤC CỦA CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1. Tổng quan tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh 2.1.1. Vị trí địa lý, tình hình kinh tế, xã hội thành phố Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm lớn về kinh tế, văn hoá - du lịch, giáo dục - khoa học kỹ thuật - y tế. Nhờ vào vị trí địa lý thuận lợi, hệ thống cơ sở hạ tầng phát triển, kinh tế - xã hội và giao thông phát triển đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển hệ thống giáo dục, trong đó có các CSGDĐH. Đây là một trong những địa phương tập trung, quy tụ nhiều cơ sở giáo dục trong đó có các CSGDĐH hàng đầu, có uy tín trong cả nước. 2.1.2. Cơ cấu, tổ chức và hoạt động thanh tra trong cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Chí Minh Tại thành phố Hồ Chí Minh có 47 CSGDĐH, trong đó có 32 CSGDĐH công lập, 13 CSGDĐH ngoài công lập (tư thục), 02 CSGDĐH nước ngoài tổ chức đào tạo trình độ đại học trở lên. Hầu hết các CSGDĐH trên địa bàn thành phố đã thành lập tổ chức thanh tra hoặc cử cán bộ làm chuyên trách công tác thanh tra giáo dục giúp thủ trưởng CSGDĐH thực hiện chức năng thanh tra giáo dục. 2.2. Kết quả thực hiện pháp luật tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của một số cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh 2.2.1. Thực hiện pháp luật về tổ chức thanh tra giáo dục tại một số cơ sở giáo dục đại học trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Thực tiễn tại thành phố Hồ Chí Minh, trên tổng số 47 CSGDĐH, trong đó: 09 cơ sở giáo dục thành lập tổ chức thanh tra giáo dục độc lập, 25 CSGDĐH tổ chức thanh tra giáo dục gắn với các đơn vị khác, còn lại các cơ sở bố trí nhân sự chuyên trách làm công tác thanh tra giáo dục. 11
Bảng 2.1. Tên gọi tổ chức thanh tra giáo dục của một số CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh Tên gọi của tổ chức STT Tên CSGDĐH thanh tra giáo dục 1. Trường Đại học Nguyễn Tất Thành Phòng Thanh tra Trường Đại học Ngân hàng Tp. Hồ 2. Phòng Thanh tra Chí Minh Trường Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Phòng Thanh tra Pháp 3. Minh chế Phòng Thanh tra Giáo 4. Trường Đại học Tài chính - Marketing dục Phòng Thanh tra Pháp 5. Trường Đại học Sài Gòn chế Trường Đại học Công nghiệp thực Phòng Công tác sinh 6. thẩm Tp. Hồ Chí Minh (Trường ĐH viên và Thanh tra giáo Công Thương Tp. HCM) dục Trường Đại học Kinh tế - Luật Tp. Hồ Phòng Thanh tra pháp 7. Chí Minh chế Trường Đại học Nông Lâm Tp. Hồ Phòng Thanh tra giáo 8. Chí Minh dục Trường Đại học sư phạm kỹ thuật Tp. Phòng Thanh tra giáo 9. Hồ Chí Minh dục Trường Đại học Công nghệ Tp. Hồ 10. Ban Thanh tra Chí Minh (Nguồn: Tổng hợp từ các cơ sở giáo dục đại học) Nhìn chung, các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh đã chú trọng trong việc xây dựng, hoàn thiện tổ chức thanh tra giáo dục trong đơn vị. Chức năng, nhiệm vụ tổ chức thanh tra nội bộ trong CSGDĐH Thông tư 51/2012/TT-BGDĐT ngày 18/12/2012 của Bộ GDĐT quy định về tổ chức và hoạt động thanh tra của CSGDĐH, trường trung cấp chuyên nghiệp đã đưa ra hướng dẫn cụ thể chức năng, 12
nhiệm vụ của thanh tra giáo dục trong CSGDĐH. Trên cơ sở đó, các CSGDĐH đã thể chế lại thành các quy định nội bộ về chức năng, nhiệm vụ cho tổ chức thanh tra giáo dục trong CSGDĐH. Về cơ cấu tổ chức nhân sự Về mặt pháp lý, chưa có văn bản nào quy định cụ thể trong việc biên chế số lượng cán bộ chuyên trách thực hiện công tác thanh tra giáo dục trong CSGDĐH do vậy việc bố trí số lượng nhân sự thực hiện theo yêu cầu công tác của CSGDĐH. Đối với các tổ chức thanh tra giáo dục riêng biệt thường có số nhân sự trung bình từ 04 đến 07 nhân sự chuyên trách, đối với các tổ chức thanh tra trong CSGDĐH gắn kết với các bộ phận khác số lượng nhân sự sẽ cao từ 10 đến 18 nhân sự, nhưng nhìn chung nhân sự chuyên trách để thực hiện công tác thanh tra giáo dục trung bình thường từ 04 đến 07 nhân sự phụ trách. Bảng 2.2. Số lượng nhân sự chuyên trách công tác thanh tra giáo dục của một số CSGHĐH Số nhân sự STT Tên CSGDĐH chuyên trách thanh tra 1. Trường Đại học Nguyễn Tất Thành 19 2. Trường Đại học Ngân hàng Tp. Hồ Chí Minh 06 3. Trường Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh 06 4. Trường Đại học Tài chính - Marketing 07 5. Trường Đại học Sài Gòn 08 Trường Đại học Công nghiệp thực phẩm Tp. 6. Hồ Chí Minh (Trường ĐH Công Thương Tp. 20 HCM) Trường Đại học Kinh tế - Luật Tp. Hồ Chí 7. 04 Minh 8. Trường Đại học Nông Lâm Tp. Hồ Chí Minh 04 Trường Đại học sư phạm kỹ thuật Tp. Hồ Chí 9. 06 Minh 10. Trường Đại học Công nghệ Tp. Hồ Chí Minh 14 13
(Nguồn: Tổng hợp số liệu từ các Cơ sở giáo dục đại học) Với việc bố trí số lượng nhân sự trung bình chung từ 04 đến 06 nhân sự phụ trách để thực hiện công tác thanh tra giáo dục trong CSGDĐH là khiêm tốn so với chức năng, nhiệm vụ được giao và khối lượng công việc. Trình độ nhân sự làm công tác thanh tra giáo dục Thông tư 51/2012/TT-BGDĐT quy định tiêu chuẩn cán bộ làm công tác thanh tra phải đạt các tiêu chuẩn về trình độ, đạo đức và nghiệp vụ. Với số lượng 19 nhân sự, Phòng Thanh tra Trường Đại học Nguyễn Tất Thành thực hiện công tác thanh tra giáo dục. Trong đó: 04 người có trình độ Thạc sĩ, 15 người có trình độ cử nhân đại học. Cơ cấu trình độ chuyên ngành Luật có 06 người (tỉ lệ 31,5%), chuyên ngành Quản trị kinh doanh 08 người (tỉ lệ 42,1%), Quản lý giáo dục 02 người (tỉ lệ 10,7%), công nghệ thông tin 03 người (tỉ lệ 15,7%). Phòng Thanh tra pháp chế, Trường Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh bố trí 06 viên chức thực hiện công tác thanh tra pháp chế của Trường. Trong đó: Về trình độ: 01 Tiến sĩ, 05 thạc sỹ, 01 cử nhân đại học. Về chuyên ngành: chuyên ngành kinh tế 05 (đạt tỉ lệ 83%), chuyên ngành Quản lý giáo dục 01 (đạt tỉ lệ 17%), không có chuyên ngành Luật. Nhìn chung, các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh đã quan tâm đến việc xây dựng tổ chức thanh tra giáo dục trong đơn vị. 2.2.2. Thực tiễn triển khai hoạt động thanh tra giáo dục tại các CSGDĐH trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh Thực hiện hoạt động thanh tra giáo dục các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh đảm bảo thực hiện các nhóm nhiệm vụ cụ thể sau: Thứ nhất, trong thực hiện nhiệm vụ thanh tra Dựa trên những khung pháp lý đã có, theo tình hình thực tiễn hằng năm Bộ GDĐT đều có những hướng dẫn định hướng tổ chức và triển khai các nhiệm vụ thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ giúp các CSGDĐH chủ động trong xây dựng kế hoạch tổ chức, triển khai hoạt động thanh tra, kiểm tra nội bộ của đơn vị. 14
- Trường Đại học Nguyễn Tất Thành đã xây dựng tổ chức thanh tra giáo dục và tổ chức triển khai hoạt động thanh tra giáo dục trong Nhà trường. Theo đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra nội bộ từ năm 2016 đến năm 2023 của Nhà trường. Hiệu trưởng nhà trường đã chỉ đạo nhiều cuộc thanh tra và kiểm tra trong nhà trường. - Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh trên cơ sở các quy định của pháp luật về hoạt động thanh tra và các chỉ đạo, hướng dẫn từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, Phòng Thanh tra Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã tham mưu Hiệu trưởng Nhà trường xây dựng kế hoạch và triển khai công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ. [33]. - Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cũng căn cứ trên các quy định của pháp luật, hướng dẫn của cơ quan cấp trên và thực tế công tác của đơn vị, Phòng Thanh tra pháp chế - Sở hữu trí tuệ xây dựng kế hoạch thanh tra nội bộ trình Hiệu trưởng phê duyệt, công khai và thông tin đến các đơn vị. [20] . - Trường Đại học Y dược Phạm Ngọc Thạch tăng cường công tác quản lý trong nhà trường, công tác thanh tra kiểm tra nội bộ của Trường Đại học Y dược Phạm Ngọc Thạch cũng được lãnh đạo nhà trường quan tâm, chỉ đạo. Phòng Thanh tra- Pháp chế là đơn vị tổ chức thanh tra, kiểm tra nội bộ đối với các hoạt động của trường. 23] Nhìn chung, các CSGDĐH tại Thành phố Hồ Chí Minh đã quan tâm, tổ chức triển khai công tác thanh tra giáo dục trong cơ sở. Tổ chức thanh tra trong CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh đã phát huy được vai trò tham mưu, giúp thủ trưởng cơ sở giáo dục đại học trong công tác thanh tra nội bộ của CSGDĐH. Thứ hai, về thực hiện nhiệm vụ trong công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thư, khiếu nại, tố cáo. Các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện nghiêm túc, hiệu quả trong công tác tiếp công dân, xử lý các đơn thư khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị; Tổ chức thanh tra nội bộ trong 15
CSGDĐH đã tham mưu cho cấp ủy, thủ trưởng đơn vị các biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo, giải quyết. Công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật. - Phòng thanh tra, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành là đơn vị được giao trong công tác tiếp công dân thường xuyên, là đơn vị tiếp nhận các đơn thư, khiếu nại, tố cáo trong nhà trường, tham mưu giúp Hiệu trưởng trong giải quyết các đơn thư, khiếu nại, tố cáo của Nhà trường. Trong những năm qua, Nhà trường không tiếp nhận đơn thư khiếu nại, tố cáo. - Tại Trường Đại học Ngân Hàng Thành phố Hồ Chí Minh, Phòng Thanh tra cũng là đơn vị hỗ trợ Lãnh đạo nhà trường trong việc tiếp công dân thường xuyên, tham mưu Ban giám hiệu Nhà trường ban hành thông báo Tiếp công dân định kỳ cho lãnh đạo nhà trường hàng tháng và đăng công khai trên các trang thông tin của Nhà trường. Trong công tác thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, giải quyết đơn thư, Trường Đại học Ngân hàng thực hiện theo đúng các quy định về tiếp công dân, giải quyết đơn thư, khiếu nại, tố cáo. Thứ ba, về thực hiện nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng trong lĩnh vực giáo dục. Các tổ chức thanh tra nội bộ đã hướng việc xây dựng chương trình, kế hoạch thanh tra vào những lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm, dễ nảy sinh tiêu cực tham nhũng. - Phòng Thanh tra, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành phối hợp với Đảng ủy Trường, phối hợp với các đơn vị trong trường xây dựng kế hoạch, chương trình giám sát các hoạt động của Nhà trường. - Phòng Thanh tra, Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh, tham mưu lãnh đạo Nhà trường tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định về phòng, chống tham nhũng đến viên chức, người học thông qua nhiều hình thức. Trường thành lập Ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng tại Trường. Nhìn chung, trong việc thực hiện nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng trong CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh đã được lãnh đạo các CSGDĐH quan tâm triển khai. 16
2.3. Đánh giá việc thực hiện pháp luật tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh. 2.3.1. Ưu điểm Một là, tổ chức thanh tra nội bộ trong CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh đã được quan tâm và kiện toàn đảm bảo theo quy định. Hai là, chất lượng đội ngũ làm công tác thanh tra giáo dục trong CSGDĐH tại Thành phố Hồ Chí Minh cũng như chất lượng của hoạt động thanh tra ngày càng được nâng cao Ba là, hoạt động thanh tra giáo dục của CSGDĐH tại Thành phố Hồ Chí Minh đã được triển khai thực hiện cơ bản theo đúng quy định của pháp luật. Bốn là, hoạt động thanh tra giáo dục trong các CSGDĐH tại Thành phố Hồ Chí Minh được triển khai đảm bảo tiến độ kế hoạch đã xây dựng hằng năm. Năm là, công tác thanh tra giáo dục ở các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh bám sát các nhiệm vụ được giao cho CSGDĐH, bám sát nhiệm vụ trọng tâm của từng năm học, phù hợp với định hướng, hướng dẫn của cơ quan cấp trên. Sáu là, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, tổ chức hoạt động thanh tra đã tuân thủ chặt chẽ các quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục thực hiện quyền trong hoạt động thanh tra. Bảy là, các CSGDĐH tại thành phố Hồ Chí Minh đã quan tâm, chú trọng đến công tác đảm bảo các điều kiện trang thiết bị, kinh phí, tiền lương, phụ cấp hỗ trợ cán bộ, chuyên viên làm công tác thanh tra nội bộ. 2.3.2. Hạn chế Một là, tổ chức và hoạt động của công tác thanh tra giáo dục trong các CSGDĐH chưa có sự thống nhất về cơ cấu tổ chức và hoạt động của bộ phận thanh tra. Hai là, số lượng nhân sự và chất lượng cán bộ làm công tác thanh tra giáo dục trong CSGDĐH chưa thực sự tương xứng với khối lượng công việc, chưa đáp ứng được đầy đủ các nhiệm vụ được giao. 17
Ba là, hoạt động thanh tra trong CSGDĐH mang tính đặc thù nhưng chưa có cơ chế áp dụng đặc thù. 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong tổ chức và hoạt động thanh tra giáo dục của các các cơ sở giáo dục đại học tại thành phố Hồ Chí Minh Thứ nhất, hệ thống các văn bản pháp luật về thanh tra còn chưa được hoàn chỉnh, còn nhiều điểm bộc lộ bất hợp lý, lỗi thời, không phù hợp thực tiễn. Thứ hai, công tác tuyên truyền pháp luật về hoạt động thanh tra giáo dục chưa được thực hiện tốt, chưa đạt được hiệu quả cao. Thứ ba, nhận thức của cán bộ làm công tác thanh tra còn hạn chế. Thứ tư, kinh phí hoạt động, chế độ còn chưa tương xứng. Thứ năm, khối lượng công việc ngày càng nhiều, tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân tiếp tục có những diễn biến phức tạp. 18