Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Đấu tranh, phòng chống các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh

Đấu tranh, phòng chống các tội xâm phạm tính<br /> mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con<br /> người trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh<br /> Phạm Thị Hoài Phương<br /> Khoa Luật<br /> Luận văn ThS ngành: Tư pháp hình sự; Mã số: 60 38 40<br /> Người hướng dẫn: GS.TS. Đỗ Ngọc Quang<br /> Năm bảo vệ: 2007<br /> Abstract: Nhận thức chung về các tội xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân<br /> phẩm của con người và hoạt động đấu tranh, phòng chống các tội phạm này. Đánh giá<br /> một cách đúng đắn tình hình tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân<br /> phẩm của con người trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh từ năm 2000 đến năm 2005. Đánh giá<br /> chính xác, hiệu quả của các biện pháp đấu tranh đối với các loại tội phạm này. Xác định<br /> những nguyên nhân và điều kiện phạm tội; phân tích các ảnh hưởng của các yếu tố kinh<br /> tế - xã hội; từ đó dự báo tình hình tội phạm trong thời gian tới. Kiến giải và đề xuất các<br /> giải pháp nâng cao hiệu quả đấu tranh, phòng chống đối với các loại tội phạm trên không<br /> chỉ trong địa bàn tỉnh Bắc Ninh mà ở phạm vi cả nước.<br /> Keywords: Luật hình sự; Tội phạm; Pháp luật Việt Nam<br /> <br /> Content<br /> Më ®Çu<br /> 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi<br /> Con ng-êi lu«n lµ vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu cña mäi chÝnh s¸ch x· héi vµ ph¸p<br /> luËt. §Êu tranh b¶o vÖ quyÒn con ng-êi lµ tr¸ch nhiÖm cña nhµ n-íc vµ mäi c¸ nh©n<br /> trong x· héi. Do vËy, khi cã bÊt kú hµnh vi nµo x©m ph¹m ®Õn c¸c quyÒn con ng-êi ®Òu<br /> bÞ trõng ph¹t rÊt nghiªm kh¾c. Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 ®· dµnh mét ch-¬ng riªng quy<br /> ®Þnh tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi c¸c téi x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n<br /> phÈm cña con ng-êi.<br /> Cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ cña ®Êt n-íc, t×nh h×nh kinh tÕ ë B¾c Ninh<br /> còng cã nhiÒu thay ®æi. Lµ mét tØnh ®-îc t¸ch ra tõ tØnh Hµ B¾c cò, ®-îc t¸i lËp theo nghÞ quyÕt<br /> cña Quèc héi kho¸ IX, kú häp thø 10 ngµy 06 th¸ng 11 n¨m 1996, cã ®Æc ®iÓm lµ mét tØnh n»m ë<br /> vïng ®ång b»ng b¾c bé, nhiÒu lµng nghÒ truyÒn thèng, giao th«ng thuËn lîi, B¾c Ninh thu hót<br /> <br /> ®-îc rÊt nhiÒu nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi ®Òn ®Çu t-. NhiÒu khu c«ng nghiÖp ®· ®-îc x©y dùng vµ ®i<br /> vµo ho¹t ®éng nh- khu c«ng nghiÖp Tiªn S¬n, khu c«ng nghiÖp QuÕ Vâ, ngoµi ra mét sè khu<br /> c«ng nghiÖp kh¸c ®ang tiÕn hµnh triÓn khai, x©y dùng nh- khu c«ng nghiÖp §¹i §ång-Hoµn S¬n,<br /> khu c«ng nghiÖp Nam S¬n-H¹p LÜnh, khu c«ng nghiÖp Yªn Phong, khu c«ng nghiÖp D-îc phÈm,<br /> khu c«ng nghiÖp Kü thuËt cao. Ngoµi c¸c khu c«ng nghiÖp trªn cßn cã c¸c côm c«ng nghiÖp võa<br /> vµ nhá vµ lµ n¬i tËp trung c¸c lµng nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp truyÒn thèng. Tuy nhiªn, cïng víi<br /> qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ nãi trªn th× bªn c¹nh ®ã còng xuÊt hiÖn c¸c lo¹i téi ph¹m trong mäi<br /> lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi trong ®ã cã sù gia t¨ng cña c¸c lo¹i téi ph¹m x©m ph¹m tÝnh<br /> m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n phÈm cña con ng-êi. §©y lµ vÊn ®Ò ®-îc sù quan t©m cña c¸c<br /> cÊp, c¸c ngµnh trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh. TØnh uû, Uû ban nh©n d©n, Héi ®ång nh©n d©n tØnh<br /> B¾c Ninh ®· ra nhiÒu v¨n b¶n yªu cÇu c¸c ban, ngµnh, ®oµn thÓ, c¸c tæ chøc x· héi ®Ò ra vµ ¸p<br /> dông nhiÒu biÖn ph¸p cô thÓ nh»m ®Êu tranh víi c¸c lo¹i téi ph¹m x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc<br /> khoÎ, danh dù, nh©n phÈm cña con ng-êi. C¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt nh- C«ng an, ViÖn kiÓm<br /> s¸t, Toµ ¸n lµ nh÷ng c¬ quan ®-îc giao nhiÖm vô trùc tiÕp ®Êu tranh víi c¸c lo¹i téi ph¹m trªn, ®·<br /> ¸p dông c¸c biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶ ®Ó ph¸t hiÖn, ®iÒu tra, truy tè nh÷ng kÎ ph¹m téi.<br /> Tuy nhiªn, trong thùc tiÔn c«ng t¸c ®Êu tranh phßng, chèng c¸ c téi x©m ph¹m<br /> tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n phÈm cña con ng-êi cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ vµ<br /> ch-a mang l¹i kÕt qu¶ cao, nhiÒu khã kh¨n, v-íng m¾c vÒ thùc tiÔn ch-a ®-îc gi¶i<br /> quyÕt. C¸c biÖn ph¸p ®Êu tranh phßng, chèng ®èi víi c¸c lo¹i téi ph¹m nµy cßn mang<br /> tÝnh tæng qu¸t ch-a ®i vµo cô thÓ. Do vËy, nghiªn cøu “Phßng ngõa c¸c téi ph¹m x©m<br /> ph¹m tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n phÈm cña con ng-êi trªn ®Þa bµn tØnh B¾c<br /> Ninh” lµ cÇn thiÕt, b¶o ®¶m gi÷ g×n an ninh trËt tù vµ gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn<br /> kinh tÕ-x· héi cña tØnh B¾c Ninh nãi riªng vµ c¶ n-íc nãi chung.<br /> 2. T×nh h×nh nghiªn cøu<br /> HiÖn nay, ®· cã rÊt nhiÒu c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ c¸c téi x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc<br /> khoÎ, danh dù, nh©n phÈm cña con ng-êi. Tuy nhiªn, c¸c c«ng tr×nh ®Ò cËp ®Õn c¸c téi x©m ph¹m<br /> tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n phÈm cña con ng-êi nãi trªn nghiªn cøu trªn khÝa c¹nh quy<br /> ®Þnh cña luËt h×nh sù, hoÆc nghiªn cøu ®èi víi tõng téi ph¹m cô thÓ trong ph¹m vi toµn quèc,<br /> ch-a cã c«ng tr×nh nµo nghiªn cøu vÒ lo¹i téi ph¹m nµy trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh. V× lý do ®ã,<br /> ®Ò tµi “Phßng ngõa c¸c téi ph¹m x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n phÈm cña con<br /> ng­êi trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh” nh»m nghiªn cøu c¸c nguyªn nh©n, ®iÒu kiÖn, ®Æc ®iÓm nh©n<br /> th©n ng-êi ph¹m téi ®Ó tõ ®ã ®-a ra c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c phßng ngõa<br /> ®èi víi c¸c téi x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n phÈm cña con ng-êi trªn ®Þa bµn<br /> tØnh B¾c Ninh.<br /> <br /> 3. Môc ®Ých, nhiÖm vô vµ ph¹m vi nghiªn cøu<br /> Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi nµy nh»m lµm râ ®-îc t×nh h×nh c¸c téi ph¹m x©m ph¹m<br /> tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n phÈm cña con ng-êi; kÕt qu¶ ®Êu tranh cña c¸c c¬ quan b¶o<br /> vÖ ph¸p luËt vµ ®-a ra c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ®Êu tranh, phßng ngõa c¸c téi ph¹m x©m<br /> ph¹m tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n phÈm cña con ng-êi trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh.<br /> NhiÖm vô nghiªn cøu:<br /> - §¸nh gi¸ mét c¸ch ®óng ®¾n t×nh h×nh téi ph¹m x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh<br /> dù, nh©n phÈm cña con ng-êi trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh trong 6 n¨m tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2005.<br /> - §¸nh gi¸ chÝnh x¸c, hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p ®Êu tranh ®èi víi c¸c lo¹i téi ph¹m nµy.<br /> - X¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn ph¹m téi; ph©n tÝch c¸c ¶nh h-ëng cña c¸c<br /> yÕu tè kinh tÕ - x· héi; tõ ®ã dù b¸o t×nh h×nh téi ph¹m trong thêi gian tíi.<br /> - KiÕn gi¶i vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ®Êu tranh, phßng ngõa ®èi víi c¸c<br /> lo¹i téi ph¹m trªn kh«ng chØ trong ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh mµ ë ph¹m vi c¶ n-íc.<br /> Ph¹m vi nghiªn cøu: LuËn v¨n tËp trung nghiªn cøu gãc ®é téi ph¹m häc vÒ c¸c téi ph¹m<br /> x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n phÈm con ng-êi vµ kÕt qu¶ ®Êu tranh, phßng ngõa<br /> trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh tõ n¨m 2000 ®Õn 2005.<br /> 4. §iÓm míi cña luËn v¨n<br /> LuËn v¨n nµy lµ c«ng tr×nh khoa häc ®Çu tiªn trong khoa häc h×nh sù, nghiªn cøu cô thÓ<br /> vÒ t×nh h×nh, nguyªn nh©n, ®iÒu kiÖn cña c¸c téi ph¹m x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù,<br /> nh©n phÈm cña con ng-êi trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh, ®ång thêi ®-a ra biÖn ph¸p kÞp thêi vµ cã<br /> hiÖu qu¶ ®Ó ®Êu tranh, phßng ngõa ®èi víi lo¹i téi ph¹m nµy.<br /> 5. C¬ së lý luËn vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu<br /> LuËn v¨n ®-îc thùc hiÖn dùa trªn ph-¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c-Lª nin, t- t-ëng<br /> Hå ChÝ Minh vµ nh÷ng quan ®iÓm, nguyªn t¾c chØ ®¹o cña §¶ng vµ nhµ n-íc ta trong c«ng t¸c<br /> ®Êu tranh, phßng chèng c¸c lo¹i téi ph¹m.<br /> Trong qu¸ tr×nh thùc hiªn luËn v¨n, t¸c gi¶ ®· sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ<br /> nh­: thèng kª, ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh ®èi chiÕu…<br /> 6. C¬ cÊu luËn v¨n<br /> LuËn v¨n bao gåm: PhÇn më ®Çu, c¸c ch-¬ng vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o.<br /> <br /> Ch-¬ng 1: NhËn thøc chung vÒ c¸c téi x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù,<br /> nh©n phÈm cña con ng-êi vµ ho¹t ®éng phßng ngõa c¸c téi ph¹m nµy.<br /> Ch-¬ng 2: T×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng phßng ngõa c¸c téi x©m ph¹m tÝnh m¹ng, søc<br /> khoÎ, danh dù, nh©n phÈm cña con ng-êi t¹i tØnh B¾c Ninh tõ n¨m 2000 ®Õn 2005<br /> Ch-¬ng 3: Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng phßng ngõa c¸c téi x©m<br /> ph¹m tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, nh©n phÈm cña con ng-êi trªn ®Þa bµn tØnh B¾c Ninh.<br /> Chương 1. Nhận thức chung về các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự,<br /> nhân phẩm của con người và hoạt động phòng ngừa các tội phạm này.<br /> Trong phần này, luận văn trình bày một cách tổng quan về khái niệm, lịch sử và<br /> dấu hiệu của các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người<br /> quy định tại Bộ Luật Hình Sự Việt Nam.<br /> Từ việc tìm hiểu các khái niệm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con<br /> người theo Từ điển tiếng Việt, Từ điển Bách khoa và theo tinh thần của Bộ Luật Hình Sự 1999,<br /> luận văn khẳng định tầm quan trọng của việc bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm<br /> của con người, đồng thời chỉ ra tính nguy hiểm của các hành vi xâm phạm loại khách thể này.<br /> Căn cứ vào dấu hiệu của tội phạm nói chung, luận văn đưa ra định nghĩa về các tội xâm phạm<br /> tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người như sau: “ các tội xâm phạm tính<br /> mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người là hành vi nguy hiểm cho xã hội do người<br /> có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện với lỗi cố ý hoặc vô ý xâm phạm đến quyền sống,<br /> quyền được bảo hộ về sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người”<br /> Dựa trên các mốc thời gian gắn liền với sự kiện chính trị, kinh tế và pháp lý, lịch sử<br /> phát triển pháp luật hình sự của Nhà nước CHXHCN Việt Nam về các tội xâm phạm tính<br /> mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm được chia làm 3 thời kỳ: thời kỳ từ năm 1945-1985, thời<br /> kỳ 1985-1999 và thời kỳ từ 1999 đến nay. Qua mỗi thời kỳ, các quy định của pháp luật đầy đủ<br /> hơn, chi tiết hơn, hoàn thiện hơn tạo điều kiện cho việc thực hiện công tác đấu tranh và phòng<br /> ngừa các loại tội phạm này được tốt hơn. Tác giả luận văn cũng khẳng định pháp luật hình sự<br /> là công cụ sắc bén của Nhà nước ta trong công cuộc đấu tranh phòng chống các tội xâm phạm<br /> tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người.<br /> <br /> Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người được nhận<br /> diện qua các dấu hiệu của tội phạm như: mặt khách quan (hành vi nguy hiểm cho xã hội, hậu<br /> quả xảy ra), mặt chủ quan (lỗi, động cơ, mục đích), chủ thể, khách thể của tội phạm. Các dấu<br /> hiệu này biểu hiện đa dạng và phức tạp ở mỗi loại tội phạm khác nhau và có ý nghĩa rất quan<br /> trọng không chỉ trong nhận thức về các loại tội phạm mà cả trong công tác đấu tranh, phòng<br /> ngừa với các loại tội phạm này.<br /> Phòng ngừa tội phạm là một trong hai nội dung chủ yếu của cuộc đấu tranh phòng chống<br /> tội phạm, theo đó phòng ngừa các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của<br /> con người được hiểu là “bằng các biện pháp khác nhau hướng vào việc phát hiện, ngăn chặn<br /> không để cho tội phạm này xảy ra cho xã hội, và điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật đối<br /> với các tội phạm này đã xảy ra để giữ gìn an ninh, trật tự cho xã hội.”<br /> Phòng ngừa tội phạm đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, tổ chức xã<br /> hội, và mọi cá nhân trong xã hội. Mỗi cơ quan, tổ chức, đoàn thể, mỗi cấp, mỗi ngành có vai trò,<br /> vị trí và nhiệm vụ khác nhau trong việc phòng ngừa tội phạm. Tuy nhiên, sự tham gia và phối<br /> hợp hành động của đông đảo cơ quan, tổ chức, quần chúng nhân dân là điều kiện tiên quyết<br /> mang lại hiệu quả tích cực cho công tác đấu tranh và phòng chống tội phạm nói chung và các tội<br /> xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm nói riêng.<br /> Việc phòng ngừa tội phạm được thực hiện thông qua các biện pháp nhất định. Luận văn<br /> nêu khái quát một số nhóm giải pháp chung và nhóm giải pháp riêng, các biện pháp phòng ngừa<br /> chung và phòng ngừa riêng mang tính chất định hướng cho công tác đấu tranh phòng ngừa tội<br /> phạm.<br /> Chương 2. Tình hình và kết quả phòng ngừa các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe,<br /> danh dự, nhân phẩm của con người tại tỉnh Bắc Ninh từ năm 2000 đến năm 2005.<br /> Trên cơ sở những kiến thức lý luận cơ bản đã phân tích tại chương 1, chương 2 của luận<br /> văn tập trung phân tích các vấn đề thực tiễn về công tác phòng ngừa các tội xâm phạm tính<br /> mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người tại tỉnh Bắc Ninh.<br /> Bắc Ninh vốn đi lên từ một tỉnh thuần nông với nhiều làng nghề thủ công truyền thống,<br /> đang chuyển mình mạnh mẽ theo cơ chế thị trường với tốc độ công nghiệp hóa và đô thị hóa khá<br /> cao. Đời sống xã hội có sự phát triển vượt bậc so với trước đây. Tuy nhiên, do sự yếu kém trong<br /> quản lý, sự phân hóa giàu nghèo, sự gia tăng nhanh chóng của số người thất nghiệp và sự phức<br /> tạp của nhiều địa bàn dân cư, Bắc Ninh hiện có một số khu vực được coi là điểm nóng của các<br /> <br />