Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Hình phạt tù có thời hạn áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội theo Luật hình sự Việt Nam

Hình phạt tù có thời hạn áp dụng đối với người chưa<br /> thành niên phạm tội theo Luật hình sự Việt Nam<br /> Nguyễn Thị Thu Huyền<br /> Khoa Luật<br /> Luận văn ThS ngành: Luật hình sự; Mã số: 60 38 40<br /> Người hướng dẫn: TS. Cao Thị Oanh<br /> Năm bảo vệ: 2012<br /> Abstract: Nghiên cứu khái niệm, mục đích, điều kiện áp dụng của hình phạt tù có<br /> thời hạn áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội theo quy định của luật<br /> hình sự Việt Nam từ năm 1945 đến nay; thực tiễn áp dụng hình phạt tù có thời hạn<br /> đối với người chưa thành niên phạm tội thông qua số liệu của các Tòa án và các<br /> bản án của Tòa án trong những năm gần đây. Từ đó nêu lên thực trạng áp dụng<br /> hình phạt này trong thực tiễn và đưa ra giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật cũng<br /> như nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng hình phạt này trong thực tiễn.<br /> <br /> Keywords: Pháp luật Việt Nam; Luật hình sự; Phạt tù có thời hạn; Trẻ vị thành<br /> niên<br /> Content<br /> 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi<br /> Thanh, thiÕu niªn lµ thÕ hÖ t-¬ng lai cña ®Êt n-íc, lµ líp ng-êi kÕ tôc sù nghiÖp x©y<br /> dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc, cã vai trß quan träng trong c«ng cuéc c¸ch m¹ng cña d©n téc ta.<br /> ChÝnh v× vËy, vÊn ®Ò ch¨m sãc, gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ nãi chung vµ phßng ngõa, ng¨n chÆn<br /> ng-êi ch-a thµnh niªn cã hµnh vi tr¸i ph¸p luËt nãi riªng lµ mèi quan t©m ®Æc biÖt cña<br /> §¶ng vµ Nhµ n-íc ta, lµ tr¸ch nhiÖm cña gia ®×nh, nhµ tr-êng, c¬ quan nhµ n-íc, tæ chøc<br /> chÝnh trÞ x· héi vµ cña toµn céng ®ång.<br /> §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· giµnh nhiÒu -u tiªn, ®Çu t- cho sù ph¸t triÓn cña thanh, thiÕu<br /> niªn hiÖn nay vµ ®· thu ®-îc nh÷ng thµnh qu¶ to lín, nhiÒu thÕ hÖ thanh thiÕu niªn tr-ëng<br /> thµnh ®ãng gãp cho ®Êt n-íc nhiÒu nh©n tµi. Tuy nhiªn, do sù t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ<br /> tr-êng, tÖ n¹n x· héi vµ téi ph¹m ®ang cã xu h-íng gia t¨ng, bªn c¹nh ®a sè thanh, thiÕu<br /> <br /> niªn tÝch cùc v-¬n lªn xøng ®¸ng víi vai trß vÞ trÝ vµ sù quan t©m cña x· héi th× vÉn cßn<br /> mét bé phËn thanh, thiÕu niªn l-êi biÕng, thÝch h-ëng thô, suy ®åi vÒ ®¹o ®øc lèi sèng, bÞ<br /> c¸c tÖ n¹n x· héi c¸m dç, hoÆc thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi ph¹m téi nguy hiÓm g©y ¶nh<br /> h-ëng xÊu ®Õn an ninh trËt tù, t¸c ®éng kh«ng tèt ®Õn ®êi sèng x· héi, g©y ¶nh h-ëng xÊu<br /> ®Õn thuÇn phong mü tôc ViÖt Nam.<br /> §øng tr-íc nh÷ng ®ßi hái vµ th¸ch thøc ®ã Nhà n-íc ta còng ®· ban hµnh nhiÒu v¨n<br /> b¶n ph¸p luËt, x©y dùng hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p xö lý ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m<br /> téi. Mét trong nh÷ng v¨n b¶n c¬ b¶n, quan träng vÒ mÆt ph¸p lý lµ Bé luËt h×nh sù. Trong<br /> Bé luËt nµy ®· thÓ hiÖn râ nÐt chÝnh s¸ch h×nh sù cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta trong viÖc xö<br /> lý ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi lµ nh»m môc ®Ých phßng ngõa, c¶i t¹o, gi¸o dôc ng-êi<br /> ch-a thµnh niªn ph¹m téi trë thµnh c«ng d©n cã Ých cho x· héi. Tuy nhiªn ®Ó ®¹t ®-îc<br /> môc ®Ých ®ã th× vÊn ®Ò cÇn thiÕt lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc hÖ thèng c¸c chÕ tµi cã tÝnh chÊt<br /> ®ång bé vµ tæng hîp. Mét trong nh÷ng chÕ tµi cã hiÖu qu¶ ®ã lµ h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n.<br /> Tuy nhiªn, nh×n nhËn tõ gãc ®é x©y dùng ph¸p luËt còng nh- thùc tiÔn ¸p dông h×nh ph¹t<br /> nµy ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi cßn béc lé nh÷ng h¹n chÕ vµ bÊt cËp nhÊt<br /> ®Þnh, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn ë n-íc ta hiÖn nay. Do ®ã ph¶i cã sù ®iÒu tra, nghiªn cøu<br /> vµ tæng kÕt ®Çy ®ñ râ rµng vÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó nh»m môc ®Ých gi¸o dôc, c¶i t¹o ng-êi ch-a<br /> thµnh niªn ph¹m téi trë thµnh ng-êi cã Ých cho x· héi, cã ý thøc tu©n theo ph¸p luËt vµ<br /> c¸c quy t¾c cña cuéc sèng x· héi, phßng ngõa hä ph¹m téi míi ®ång thêi ®¶m b¶o phßng<br /> ngõa chung.<br /> Víi nh÷ng lý do ®ã chóng t«i m¹nh d¹n lùa chän ®Ò tµi: "H×nh ph¹t tï cã thêi h¹n<br /> ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo luËt h×nh sù ViÖt Nam" lµ ®Ò tµi<br /> luËn v¨n th¹c sü cña m×nh.<br /> 2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi<br /> H×nh ph¹t ¸p dông víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p. Trong<br /> khoa häc ph¸p lý h×nh sù ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ h×nh ph¹t nãi chung vµ<br /> h×nh ph¹t ¸p dông víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi nãi riªng nh-: 1) LuËn ¸n TiÕn sÜ<br /> LuËt häc: C¸c h×nh ph¹t chÝnh trong luËt h×nh sù ViÖt Nam, cña NguyÔn S¬n; 2) LuËn v¨n<br /> th¹c sÜ LuËt häc: H×nh ph¹t tï trong luËt h×nh sù ViÖt Nam, nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc<br /> tiÔn, cña §µo Tó Hoa; 3) LuËn v¨n th¹c sÜ LuËt häc: C¸c h×nh ph¹t vµ biÖn ph¸p t- ph¸p<br /> ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo luËt h×nh sù ViÖt Nam (trªn c¬ së<br /> nghiªn cøu sè liÖu thùc tÕ trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi), cña L-u Ngäc C¶nh... vµ mét<br /> <br /> sè bµi viÕt ®-îc ®¨ng trªn c¸c b¸o vµ t¹p chÝ khoa häc ph¸p lý vÒ lÜnh vùc nµy cã thÓ kÓ<br /> ®Õn c¸c c«ng tr×nh sau: 1). GS.TSKH Lª C¶m, TS §ç ThÞ Ph-îng, T- ph¸p h×nh sù ®èi<br /> víi ng-êi ch-a thµnh niªn: Nh÷ng khÝa c¹nh ph¸p lý h×nh sù, tè tông h×nh sù, téi ph¹m<br /> häc vµ so s¸nh luËt häc, T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n, sè 20, 2004; 2) TS. D-¬ng TuyÕt Miªn,<br /> QuyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, T¹p chÝ LuËt häc, sè 4/2002;<br /> 3) TrÞnh §×nh ThÓ, Mét sè ý kiÕn vÒ ¸p dông h×nh ph¹t tï ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn<br /> ph¹m téi, T¹p chÝ D©n chñ vµ ph¸p luËt, sè 10/1997; 4) NguyÔn Thanh Tróc, BiÖn ph¸p miÔn<br /> chÊp hµnh cã ®iÒu kiÖn thêi h¹n cßn l¹i cña h×nh ph¹t tï ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn<br /> ph¹m téi, T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p, sè 20/2008; 5) NguyÔn Mai Bé, Mét sè ý kiÕn vÒ<br /> chÝnh s¸ch h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi trong Bé luËt h×nh sù 1999,<br /> T¹p chÝ Nhµ n-íc vµ ph¸p luËt, sè 4/2001; 6) §inh V¨n QuÕ, QuyÕt ®Þnh h×nh ph¹t ®èi víi<br /> ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, T¹p chÝ Tßa ¸n nh©n d©n, sè 5/2001.<br /> MÆc dï, viÖc nghiªn cøu cña c¸c c«ng tr×nh trªn ®©y diÔn ra ë nhiÒu cÊp ®é vµ b×nh diÖn<br /> kh¸c nhau nh-ng ch-a cã mét c«ng tr×nh nghiªn cøu chuyªn s©u vµ toµn diÖn vÒ h×nh ph¹t<br /> tï cã thêi h¹n ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, ®Æc biÖt lµ ë cÊp ®é mét<br /> luËn v¨n th¹c sÜ vÒ ®Ò tµi H×nh ph¹t tï cã thêi h¹n ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn<br /> ph¹m téi theo LuËt h×nh sù ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, trong thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt h×nh<br /> sù ViÖt Nam còng ®· vµ ®ang gÆp kh«ng Ýt v-íng m¾c trong quy ®Þnh vµ ¸p dông h×nh<br /> ph¹t nµy ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi.<br /> Do vËy, trong luËn v¨n nµy, chóng t«i nghiªn cøu vÒ h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n ¸p dông<br /> ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi theo quy ®Þnh cña LuËt h×nh sù ViÖt Nam vµ thùc<br /> tiÔn ¸p dông h×nh ph¹t nµy ®Ó gãp phÇn lµm s¸ng tá nh÷ng quy ®Þnh ®ã ®ång thêi ®-a ra<br /> nh÷ng kiÕn nghÞ kh¶ thi nh»m x©y dùng mét hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch h×nh sù vµ c¸c biÖn<br /> ph¸p c-ìng chÕ cã hiÖu qu¶ ®Ó phßng, chèng c¸c téi ph¹m do ng-êi ch-a thµnh niªn thùc<br /> hiÖn trong giai ®o¹n hiÖn nay.<br /> 3. Môc ®Ých, nhiÖm vô vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n<br /> * Môc ®Ých nghiªn cøu<br /> Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ th«ng qua viÖc xem xÐt c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt<br /> h×nh sù tõ n¨m 1945 ®Õn nay vÒ h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a<br /> thµnh niªn ph¹m téi, gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam vÒ h×nh<br /> ph¹t tï cã thêi h¹n ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi trªn c¶ hai ph-¬ng<br /> <br /> diÖn lµ luËt thùc ®Þnh vµ thùc tr¹ng ¸p dông h×nh ph¹t nµy. §ång thêi, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i<br /> ph¸p nh»m hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ c¸c biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông<br /> h×nh ph¹t nµy ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi.<br /> * NhiÖm vô vµ ph¹m vi nghiªn cøu<br /> §Ó ®¹t ®-îc môc ®Ých nãi trªn luËn v¨n tËp trung nghiªn cøu kh¸i niÖm, môc ®Ých,<br /> ®iÒu kiÖn ¸p dông cña h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn<br /> ph¹m téi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam tõ n¨m 1945 ®Õn nay; thùc tiÔn ¸p<br /> dông h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi th«ng qua sè liÖu<br /> cña c¸c Tßa ¸n vµ c¸c b¶n ¸n cña Tßa ¸n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tõ ®ã nªu lªn thùc<br /> tr¹ng ¸p dông h×nh ph¹t nµy trong thùc tiÔn vµ ®-a ra gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt<br /> còng nh- nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông h×nh ph¹t nµy trong thùc tiÔn.<br /> 4. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu<br /> LuËn v¨n ®-îc thùc hiÖn trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c vµ ph-¬ng ph¸p luËn cña chñ<br /> nghÜa M¸c - Lªnin, trªn nÒn t¶ng t- t-ëng, quan ®iÓm cña §¶ng, Nhµ n-íc vµ Chñ tÞch<br /> Hå ChÝ Minh vÒ con ng-êi vµ sù ph¸t triÓn cña con ng-êi. VÒ b¶o vÖ, ch¨m sãc, gi¸o dôc<br /> thanh thiÕu niªn; vÒ ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m nãi chung vµ ®Êu tranh phßng chèng<br /> téi ph¹m do ng-êi ch-a thµnh niªn thùc hiÖn nãi riªng. Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh nghiªn<br /> cøu cßn sö dông ®ång bé c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ lµ ph-¬ng ph¸p duy vËt biÖn<br /> chøng, ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch ®èi chiÕu, ph-¬ng ph¸p so s¸nh, ph-¬ng ph¸p tæng hîp,<br /> ph-¬ng ph¸p m« t¶, gi¶i thÝch, ph-¬ng ph¸p thèng kª...<br /> 5. §iÓm míi cña luËn v¨n<br /> Néi dung cña luËn v¨n ®-îc nghiªn cøu tõ tæng thÓ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh<br /> sù n-íc ta tõ n¨m 1945 ®Õn nay vÒ h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a<br /> thµnh niªn ph¹m téi. Tõ viÖc nghiªn cøu thùc tiÔn, luËn v¨n ®· nªu lªn nh÷ng bÊt cËp,<br /> v-íng m¾c trong c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù còng nh- trong qu¸ tr×nh ¸p dông<br /> h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi ë n-íc ta. Tõ ®ã ®-a ra<br /> nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ h-íng gi¶i quyÕt sao cho phï hîp víi thùc tiÔn, ®ång thêi h¹n chÕ phÇn<br /> nµo nh÷ng sai lÇm, khiÕm khuyÕt trong qu¸ tr×nh x©y dùng ph¸p luËt h×nh sù, thùc tiÔn ¸p<br /> dông vµ thi hµnh h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn, nh»m n©ng cao<br /> hiÖu qu¶ cña h×nh ph¹t nµy.<br /> 6. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña luËn v¨n<br /> Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu cña luËn v¨n cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn quan träng:<br /> <br /> - VÒ lý luËn: luËn v¨n lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu lý luËn ®Çu tiªn ®Ò cËp ®Õn viÖc lµm<br /> s¸ng tá mét c¸ch toµn diÖn vµ hÖ thèng vÒ h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n ¸p dông ®èi víi ng-êi<br /> ch-a thµnh niªn ph¹m téi. LuËn v¨n ®· lµm râ mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ng-êi ch-a thµnh<br /> niªn ph¹m téi, ph©n tÝch quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam vÒ h×nh ph¹t tï cã thêi<br /> h¹n ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi vµ thùc tiÔn ¸p dông h×nh ph¹t nµy.<br /> Trªn c¬ së ®ã luËn v¨n ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông cña h×nh ph¹t ®èi víi<br /> ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi trªn khÝa c¹nh lËp ph¸p vµ viÖc ¸p dông trong thùc tiÔn.<br /> - VÒ thùc tiÔn: luËn v¨n cã thÓ ®-îc sö dông víi tÝnh chÊt lµm tµi liÖu tham kh¶o trong<br /> c«ng t¸c nghiªn cøu, gi¶ng d¹y vµ häc tËp t¹i c¸c c¬ së ®µo t¹o bËc ®¹i häc vÒ chuyªn<br /> ngµnh luËt vµ c¸c viÖn nghiªn cøu vÒ khoa häc ph¸p lý. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña luËn v¨n<br /> cã thÓ ®-îc sö dông ®Ó tham kh¶o trong qu¸ tr×nh tiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng h×nh ph¹t<br /> ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi, qua ®ã gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng<br /> t¸c ®Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m vµ gi¸o dôc c¶i t¹o ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi ë<br /> n-íc ta hiÖn nay.<br /> 7. KÕt cÊu cña luËn v¨n<br /> Ngoµi phÇn Më ®Çu, KÕt luËn, Danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ Phô lôc, néi dung cña<br /> luËn v¨n gåm 3 ch-¬ng:<br /> Ch-¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi vµ h×nh ph¹t tï cã<br /> thêi h¹n ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi.<br /> Ch-¬ng 2: H×nh ph¹t tï cã thêi h¹n ¸p dông ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi<br /> theo quy ®Þnh cña luËt h×nh sù ViÖt Nam.<br /> Ch-¬ng 3: Thùc tiÔn ¸p dông h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn<br /> ph¹m téi vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc ¸p dông h×nh ph¹t.<br /> <br /> Ch-¬ng 1<br /> Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ Ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi vµ h×nh ph¹t tï cã thêi h¹n<br /> ¸p dông<br /> ®èi víi Ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi<br /> 1.1. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi<br /> <br />