Tóm tắt luận văn thạc sĩ: Phát triển kinh tế trang trại trong ngành thủy sản trên địa bàn tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: Dfg Dfg | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

130
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đánh giá thự trạng phát triển kinh tế trang trại trong ngành thủy sản trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, tìm ra những nguyên nhân ảnh hưởng đến việc phát triển kinh tế trang trại ở địa phương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn thạc sĩ: Phát triển kinh tế trang trại trong ngành thủy sản trên địa bàn tỉnh Quảng Nam

1 2 B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O Công trình ñư c hoàn thành t i Đ I H C ĐÀ N NG Đ I H C ĐÀ N NG Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS Nguy n Th Như Liêm NGUY N TH TÚ TRINH Ph n bi n 1:................................................................. Ph n bi n 2:................................................................. PHÁT TRI N KINH T TRANG TR I TRONG NGÀNH TH Y S N TRÊN Đ A BÀN T NH QU NG NAM Lu n văn s ñư c b o v trư c H i ñ ng ch m Lu n văn t t nghi p th c sĩ Kinh t h p t i Đ i h c Đà N ng vào Chuyên ngành: Kinh t phát tri n ngày ..… tháng 12 năm 2011 Mã s : 60.31.05 TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ KINH T Có th tìm hi u lu n văn t i: - Trung tâm Thông tin-H c li u, Đ i h c Đà N ng - Thư vi n trư ng Đ i h c Kinh t , Đ i h c Đà N ng Đà N ng, năm 2011
3 4 M Đ U ñó ñ xu t nh ng gi i pháp nh m phát tri n kinh t trang tr i 1. Tính c p thi t c a ñ tài trong ngành th y s n t nh Qu ng Nam trong th i gian ñ n. Trang tr i là lo i hình cơ s s n xu t nông nghi p c a h gia - Ph m vi nghiên c u: ñình nông dân, ñư c hình thành và phát tri n trong ñi u ki n n n kinh + V không gian: Là các trang tr i nuôi tr ng th y s n trên t th trư ng, tr i qua hàng m y th k ñ n nay, kinh t trang tr i gia ñ a bàn t nh Qu ng Nam. ñình ti p t c phát tri n t nh ng nư c tư b n công nghi p lâu ñ i ñ n + V th i gian: Lu n văn nghiên c u các trang tr i ñư c các nư c ñang phát tri n, các nư c công nghi p m i và ñi vào các hình thành trong nh ng năm g n ñây và ñ xu t nh ng bi n pháp nư c xã h i ch nghĩa v i cơ c u và qui mô s n xu t khác nhau. Ngày ch y u ñ phát tri n kinh t trang tr i ñ n năm 2020. nay lo i hình trang tr i gia ñình ñã kh ng ñ nh là lo i hình có qui mô 4. Phương pháp nghiên c u hi u qu nh t trong s n xu t nông nghi p thay th d ng nông h phân 4.1. Phương pháp thu th p thông tin tán và xí nghi p tư b n qui mô l n. - Thu th p thông tin t các tài li u ñã công b (tài li u th c p) Kinh t trang tr i trong ngành th y s n t nh Qu ng Nam, - Thu th p tài li u thông qua ñi u tra (tài li u sơ c p) cũng như các ñ a phương khác trong c nư c, ñã và ñang t ng bư c 4.2. Phương pháp x lý và phân tích s li u kh ng ñ nh vai trò – v trí c a mì n h trong s n xu t nông nghi p. - Phương pháp th ng kê kinh t Tuy nhiên, do vi c phát tri n kinh t trang tr i tr ong ngành t h y - Phương pháp chuyên gia, chuyên kh o s n Qu ng Na m th i gian qua mang tính t phát nên tính b n 5. Ý nghĩa c a lu n văn v ng không cao, ña s trang tr i g p khó khăn trong t ch c liên k t 6. K t c u c a lu n văn s n xu t, áp d ng khoa h c k thu t, tìm ki m th trư ng, ñ nh hư ng Ngoài ph n m ñ u, k t lu n và danh m c tham kh o, lu n văn ñ u tư phát tri n s n xu t kinh doanh. Xu t phát t th c t này, tôi g m 3 chương: ch n ñ tài: “Phát tri n kinh t trang tr i trong ngành th y s n Chương 1: Nh ng lý lu n chung v ngành th y s n và phát trên ñ a bàn t nh Qu ng Nam” làm lu n văn th c sĩ cho mình. tri n kinh t trang tr i ngành th y s n. 2. M c ñích nghiên c u Chương 2: Th c tr ng phát tri n kinh t trang tr i trong ngành Đánh giá th c tr ng phát tri n kinh t trang tr i th y s n th y s n Qu ng Nam. Qu ng Nam, tìm ra nh ng nguyên nhân nh hư ng ñ n vi c phát tri n Chương 3: M t s gi i pháp nh m phát tri n kinh t trang tr i kinh t trang tr i ñ a phương. trong ngành th y s n trên ñ a bàn t nh Qu ng Nam. Đ xu t m t s gi i pháp ch y u nh m phát tri n kinh t trang tr i th y s n t nh Qu ng Nam trong th i gian ñ n. 3. Đ i tư ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u - Đ i tư ng nghiên c u: Lu n văn t p trung nghiên c u th c tr ng kinh t trang tr i trong th y s n t nh Qu ng Nam, ñ t
5 6 CHƯƠNG 1 sau: Kinh t trang tr i th y s n là hình th c t ch c s n xu t hàng hoá NH NG LÝ LU N V NGÀNH TH Y S N VÀ PHÁT TRI N trong lĩnh v c ngư nghi p, ch y u d a vào h gia ñình, nh m KINH T TRANG TR I TRONG NGÀNH TH Y S N m r ng quy mô và nâng cao hi u qu s n xu t trong lĩnh v c th y 1.1. Ngành th y s n và kinh t trang tr i ngành th y s n s n, g n s n xu t v i ch bi n và tiêu th thu s n. 1.1.1 Khái ni m v ngành th y s n 1.1.2.2. Đ c ñi m c a kinh t trang tr i th y s n 1.1.2. Kinh t trang tr i th y s n 1.1.2.3. Tiêu chí xác ñ nh trang tr i th y s n 1.1.2.1 Khái ni m v trang tr i, kinh t trang tr i, kinh t trang tr i 1.1.2.4. Phân lo i trang tr i th y s n th y s n 1.1.2.5. Vai trò c a kinh t trang tr i th y s n a) Trang tr i và kinh t trang tr i 1.2. Phát tri n kinh t trang tr i th y s n Có r t nhi u tác gi các góc ñ khác nhau, ñã ñưa ra 1.2.1. Khái ni m và n i dung c a phát tri n kinh t trang tr i th y nhi u khái ni m khác nhau, nhưng t u chung v n th ng nh t cho s n r ng, trang tr i là m t hình th c t ch c s n xu t hàng hoá m c 1.2.1.1. Khái ni m phát tri n kinh t trang tr i th y s n cao hơn kinh t h v c quy mô, l n hình th c qu n lý. Hơn n a các a) Tăng trư ng và phát tri n kinh t hình th c t ch c s n xu t kinh doanh khác các h gia ñình thì - Tăng trư ng kinh t : Theo lý thuy t c a kinh t h c phát m c ñích ch y u là t s n t tiêu, nhưng m c ñích c a ngư i ch tri n, tăng trư ng kinh t là m t ph m trù di n t ñ ng thái bi n ñ i trang tr i l i ch y u là s n xu t hàng hoá ñáp ng nhu c u th v m t lư ng c a ch th kinh t , dùng ño lư ng k t qu s n xu t c a trư ng, có quan h ch t ch và ph n ng nhanh nh y v i th trư ng. xã h i trong m t th i kỳ nh t ñ nh (thư ng là m t năm). Còn m t ph n nh s n ph m làm ra ph c v ngư c tr l i cho s n - Phát tri n kinh t : Là s tăng trư ng kinh t g n li n v i s xu t và tiêu dùng hoàn thi n cơ c u, th ch kinh t và nâng cao ch t lư ng cu c s ng. Kinh t trang tr i: là m t hình th c t ch c s n xu t kinh Căn c vào khái ni m và n i dung c a phát tri n kinh t , có th doanh trong nông nghi p ñư c hình thành và phát tri n trên n n t ng ñưa ra khái ni m phát tri n kinh t trang tr i th y s n như sau: Phát kinh t nông h và cơ b n mang b n ch t kinh t h . Quá trình tri n kinh t trang tr i th y s n là s gia tăng m c ñ ñóng góp v hình thành và phát tri n kinh t trang tr i g n v i s tích t , t p giá tr s n lư ng và s n lư ng hàng hóa th y s n c a các trang tr i trung các y u t s n xu t kinh doanh (ñ t ñai, lao ñ ng, tư li u s n cho n n kinh t , ñ ng th i phát huy vai trò tiên phong c a nó trong xu t – v n, khoa h c k thu t và công ngh ) ñ nâng cao năng l c vi c thúc ñ y tăng trư ng, gi i quy t vi c làm khu v c nông nghi p s n xu t và s n xu t nhi u s n ph m hàng hoá v i năng su t, ch t nông thôn theo hư ng hi n ñ i g n li n v i yêu c u b n v ng. lư ng và hi u qu cao nh t. Kinh t trang tr i là lo i hình kinh t phát 1.2.1.2. N i dung phát tri n kinh t trang tr i th y s n tri n b c cao c a kinh t nông h . a) Phát tri n v m t s lư ng b) Kinh t trang tr i th y s n: D a vào khái ni m kinh t trang tr i, tác gi xin ñưa ra khái ni m kinh t trang tr i th y s n như
7 8 Đó là vi c gia tăng giá tr t ng s n lư ng và s n lư ng hàng 1.3.2. Các nhân t tác ñ ng ñ n ñ u vào hóa th y s n b ng cách tăng tuy t ñ i s lư ng các trang tr i th y 1.3.2.1. Di n tích nuôi tr ng s n. Vi c gia tăng này ñư c th c hi n b ng cách phát tri n m i các 1.3.2.2. Ngu n cung ng lao ñ ng cơ s s n xu t ngư nghi p theo hình th c trang tr i, ho c chuy n hóa 1.3.2.3. Các d ch v cung ng ñ u vào cho s n xu t các h gia ñình thành trang tr i. Ngoài ra phát tri n v m t s lư ng 1.3.2.4. Trình ñ phát tri n c a Khoa h c-k thu t và công ngh 1.3.3. Các nhân t nh hư ng ñ n ñ u ra còn bao hàm c vi c gia tăng quy mô s n xu t tuy t ñ i trong b n 1.3.3.1. Nhu c u th trư ng thân m i trang tr i b ng cách tăng di n tích nuôi tr ng, tăng quy mô 1.3.3.2. Giá c ñ u tư, tăng s lư ng lao ñ ng nh m tăng kh i lư ng nông s n hàng 1.3.3.3. Tình hình c nh tranh trên th trư ng hóa s n xu t ra trong năm. 1.3.3.4. Kh năng liên k t t o ra chu i giá tr nông s n b) Phát tri n v m t ch t lư ng 1.3.4. Các nhân t thu c n i b trang tr i Phát tri n v m t ch t lư ng ñư c th hi n vi c gia tăng 1.3.4.1. Trình ñ qu n lý, chuyên môn nghi p v c a ch trang tr i m c ñ ñóng góp v s n lư ng và giá tr hàng hóa th y s n b ng 1.3.4.2. Kh năng tích lũy v n c a trang tr i cách thay ñ i ch t lư ng bên trong c a kinh t trang tr i bao g m 1.3.4.3. Trình ñ thông tin c a ch trang tr i vi c ñ y m nh ñ u tư chi u sâu ñ tăng năng su t tuy t ñ i trên m i 1.4. Xu hư ng phát tri n và kinh nghi m ñ i v i Vi t Nam ñơn v di n tích nuôi tr ng th y s n, ng d ng các công ngh s n 1.4.1. Xu hư ng phát tri n kinh t trang tr i gia ñình m t s xu t m i ñ s n xu t ra nh ng hàng hóa th y s n có ch t lư ng cao nư c châu Âu hơn, giá tr l n hơn, áp d ng nh ng phương pháp qu n lý s n xu t 1.4.2. Xu hư ng phát tri n trang tr i gia ñình m t s nư c châu hi n ñ i ñ gi m thi u r i ro, gi m chi phí và hao h t t n th t trong Á t t c các khâu: s n xu t, thu ho ch, ch bi n, b o qu n, tiêu th . 1.4.3. Kinh nghi m ñ i v i Vi t Nam. Phát tri n v m t ch t lư ng còn ñư c th hi n s phát tri n v m t cơ c u, th hi n m t chuy n hóa cơ c u s n xu t c a các trang tr i theo hư ng CNH, HĐH. 1.2.2. Các ch tiêu ñánh giá s phát tri n kinh t trang tr i th y s n 1.3. Các nhân t nh hư ng ñ n phát tri n kinh t trang tr i th y s n 1.3.1. Các nhân t t o môi trư ng 1.3.1.1. Đi u ki n t nhiên 1.3.1.2. S phát tri n c a h th ng cơ s h t ng 1.3.1.3. S phát tri n c a th trư ng nông nghi p
9 10 CHƯƠNG 2 B ng 2.3: S lư ng trang tr i th y s n qua các năm trên ñ a bàn t nh TH C TR NG PHÁT TRI N KINH T TRANG TR I Qu ng Nam TRONG NGÀNH TH Y S N T NH QU NG NAM STT Năm T ng s trang S lư ng trai tr i th y s n 2.1. Đi u ki n t nhiên-kinh t -xã h i nh hư ng ñ n phát tri n tr i kinh t trang tr i th y s n t nh Qu ng Nam S lư ng (cái) T l (%) 2.1.1. Đi u ki n v t nhiên 1 2006 933 150 5,03 2.1.1.1. V trí ñ a lý 2 2007 866 157 6,35 2.1.1.2. Đ a hình 3 2008 994 249 25,05 2.1.1.3. Khí h u 4 2009 1021 167 16,35 2.1.1.4. Tài nguyên thiên nhiên 5 2010 1165 193 16,56 2.1.2. Đi u ki n kinh t - xã h i (Ngu n: S li u c a c c th ng kê t nh Qu ng Nam) 2.1.2.1. Tình hình kinh t Qua s li u b ng 2.3 thì tính ñ n năm 2010 s trang tr i B ng 2.0: Cơ c u GDP t nh Qu ng Nam phân theo ngành (ĐVT:%) ngành th y s n t nh Qu ng Nam là 193 trang tr i (tăng g p 3,5 l n so Ch tiêu Công nghi p D ch v Nông nghi p v i năm 2006), chi m 16,56% t ng s trang tr i trong toàn ngành nông Năm 2005 34 35 31 nghi p. Có th nh n th y r ng s trang tr i trong ngành th y s n tăng 2010 39,5 39,5 21 khá nhanh, tăng 194 trang tr i vào năm 2008 do trư c ñây chưa có s (Ngu n: Niên giám th ng kê t nh Qu ng Nam) th ng nh t v tiêu chí xác ñ nh kinh t trang tr i, m i ñ a phương có B ng 2.1:T c ñ tăng bình quân c a GO các ngành năm 2010 nh ng tiêu chí riêng nên có s chênh l ch khá cao v s lư ng trang (ĐVT:%) tr i gi a các năm. Công nghi p D ch v Nông nghi p 2.2.2. S phát tri n v lo i hình trang tr i th y s n B ng 2.4: Cơ c u trang tr i theo lo i hình kinh doanh qua các năm 25,8 16,1 3,5 ĐVT: % (Ngu n: Niên giám th ng kê t nh Qu ng Nam) Năm Nuôi cá Nuôi tôm Nuôi h n h p Ươm và nuôi gi ng 2.1.2.2. Dân s và ngu n l c lao ñ ng 2006 28,0 40,7 15,2 16,1 2.1.2.3. K t c u h t ng kinh t 2007 30,5 45,0 14,0 9,5 2.2. Th c tr ng phát tri n kinh t trang tr i th y s n c a t nh Qu ng Nam 2008 40,5 37,8 13,2 8,5 2.2.1. S phát tri n v s lư ng trang tr i th y s n 2009 55,8 27,0 12,0 5,2 (Ngu n: Niên giám th ng kê t nh Qu ng Nam, năm 2010) Qua s li u b ng ta th y trong giai ño n 2006-2009, các
11 12 trang tr i th y s n c a t nh Qu ng Nam có s chuy n d ch ñáng k v li u b ng cho th y t su t hàng hóa c a trang tr i th y s n trên ñ a m t cơ c u s n xu t. Đi u ñáng nói là trang tr i nuôi tôm thì có xu bàn t nh Qu ng Nam ñã tăng nhanh, t 90,1 % năm 2006 tên 95,6% hư ng gi m m nh, do trong nh ng năm g n ñây vi c nuôi tôm g p năm 2010. nhi u khó khăn vì ñi u ki n t nhiên không thu n l i trong khi vi c B ng 2.6: Trình ñ s n xu t hàng hóa kinh t trang tr i th y s n phát tri n tràn lan ñã d n ñ n tình tr ng ô nhi m môi trư ng ngày càng Qu ng Nam nghiêm tr ng làm tôm nuôi b ch t hàng lo t gây thi t h i làm phá s n Khu v c T ng thu s n xu t Giá tr s n lư ng T su t nông s n kinh doanh c a TT hàng hóa (tr.ñ ng) hàng hóa (%) hàng lo t trang tr i trên ñ a bàn t nh. Bên c nh ñó di n tích b bi n b (tr.ñ ng) thu h p do phát tri n du l ch c a m t s huy n vùng bi n cũng ñã 2006 2010 2006 2010 2006 2010 nh hư ng r t l n ñ n di n tích nuôi tôm nh t là nuôi tôm nư c m n. Phía B c 32264 37210 32143 34239 92,01 97,24 2.2.3. S phân b trang tr i th y s n trên t ng vùng ñ a hình Phía Nam 1850 14550 1758 14340 95,02 98,6 Qu ng Nam Mi n núi 330 470 317 457 96,1 97,2 B ng 2.5: Tình hình phân b trang tr i th y s n trên ñ a bàn t nh Bình quân Qu ng Nam 1450 1750 1250 1305 90,1 95,2 toàn vùng STT Đ a danh S Lư ng TT Cơ c u (%) (Ngu n: Niên giám th ng kê Qu ng Nam, 2010) 1 Khu v c phía B c 122 63,21% 2.2.5. K t qu s n xu t c a kinh t trang tr i trong ngành th y s n 2 Khu v c phía Nam 68 35,23 t nh Qu ng Nam 3 Khu v c mi n núi 3 1,56% B ng 2.7: K t qu s n xu t c a KTTT th y s n Qu ng Nam năm 2010 193 100% Ch tiêu thu nh p ĐVT Toàn Phía B c Phía Mi n T ng s t nh Nam núi (Ngu n: Theo s li u th ng kê c a tác gi ) T ng thu SXKD Bình quân 1 TT Tr.ñ ng 270,62 305 214 156,7 2.2.4. V quy mô và trình ñ s n xu t hàng hóa Thu t cá Tr.ñ ng 256,51 285,3 219,6 156,7 Qua b ng s li u s 2.6 cho th y trong giai ño n 2006-2010 giá tr s n lư ng nông s n hàng hóa c a các trang tr i th y s n trên ñ a Thu t tôm Tri u ñ ng 277,95 314,63 211,11 - bàn t nh Qu ng Nam tăng khá nhanh, t 34464 t năm 2006 lên 52240 Giá tr SP th y s n bán ra Tri u ñ ng 254,07 280,65 210,88 152,33 t năm 2010. Tuy nhiên n u so v i t c ñ tăng trư ng giá tr nông s n Chi phí c a trang tr i Tri u ñ ng 174,88 203,14 127,07 109,87 hàng hóa c a trang tr i th y s n trong lĩnh nông lâm nghi p cùng th i Thu nh p c a trang tr i Tri u 79,19 77,51 83,81 42,46 kỳ thì t c ñ tăng trư ng c a ngành th y s n là th p. (Ngu n: Theo th ng kê c a tác gi ) V t su t hàng hóa, ñây là ch tiêu quan tr ng ñánh giá trình Qua s li u v k t qu s n kinh doanh ngành th y s n c a t nh ñ s n xu t hàng hóa c a trang tr i. Ch tiêu này ño lư ng giá tr th y Qu ng Nam, ta th y có s chênh l ch ñáng k gi a các vùng, t ng thu s n bán ra trên t ng giá tr nông s n c a trang tr i trong năm. Các s
13 14 t k t qu s n xu t kinh doanh c a khu v c phía B c bình quân trên tr i ch có chi phí là 109,87 tri u ñ ng th p hơn h n so v i các vùng m t trang tr i ñ t 192,8 tri u ñ ng, trong khi ñó khu v c mi n núi ch khác. Chính nh ng y u t trên ñã nh hư ng l n ñ n k t qu s n xu t có 2,43 tri u ñ ng. Bên c nh ñó, giá tr nông s n bán ra và m c thu kinh doanh c a trang tr i, thu nh p bình quân trên trang tr i là 42,46 tri u nh p gi a ba khu v c cũng có kho ng cách r t xa, thu nh p bình quân ñ ng. Qua th c t ñi u tra cho th y th m nh c a vùng là di n tích ñ t trên m t trang tr i c a khu v c phía B c là 49 tri u ñ ng, khu v c phía r t r ng, t s VA/IC là tương ñ i cao g n 0,4 ñi u ñó có nghĩa là c Nam là 29,53 tri u ñ ng và mi n núi ch ñ t m c thu nh p 0,66 tri u b ra 1 ñ ng chi phí thì ñư c 0,4 ñ ng tăng thêm. Bình quân m i trang ñ ng cho m t trang tr i. tr i có t i 11,7 ha ñ t các lo i, di n tích ao h chi m t tr ng khá cao 2.2.6. Hi u qu s n xu t kinh doanh c a trang tr i trên toàn t nh, n u tính ch s thu nh p trên di n tích thì vùng này có thu B ng 2.8: Hi u qu s n xu t kinh doanh c a trang tr i th y s n nh p r t th p, b i v y mu n phát huy h t ti m năng th m nh c a vùng Qu ng Nam năm 2010 ph i chú ý m r ng phát tri n nuôi tr ng th y s n theo hình th c trang Ch tiêu ĐVT Toàn Phía B c Phía Nam Mi n núi tr i nhi u Huy n như Nông Sơn b i hi n nay khu v c mi n núi ch t nh Cá Tôm Cá Tôm Cá Tôm có 3 trang tr i nuôi tr ng th y s n huy n Hi p Đ c. Hơn n a c n Hi u qu giá tr SPSX ra c a ph i có quy ho ch th t t t trư c khi làm trang tr i như: ph i bi t t n d ng TT m t s eo núi ñ ñ p ñ p nuôi tr ng th y s n, làm ñư c như v y s GO/TT Tr.ñ 270,62 258,3 341,63 219,6 211,11 156,7 - VA/TT Tr.ñ 79,19 29,51 48 31,31 52,5 42,46 - phát huy ñư c hi u qu khu v c này. Hi u qu giá Đ i v i khu v c phía B c: Có th nói kinh t trang tr i khu tr SPSX ra v c phía B c phát tri n m nh nh t, tuy r ng di n tích ñ t các lo i GO/IC L n 1,55 2,7 2,9 4,3 2,8 1,42 VA/IC L n 0,45 0,31 0,44 0,6 0,7 0,4 gi m, bình quân ch có 2,07 ha trên m t trang tr i ch b ng 17,7% Hi u qu s di n tích c a khu v c mi n núi nhưng giá tr s n xu t kinh doanh d ng lao ñ ng GO/LĐ Tr.ñ 64,43 88,68 80,06 70,5 87,5 35,7 bình quân c a 1 trang tr i là 305 tri u ñ ng, thu nh p bình quân VA/LĐ Tr.ñ 14,22 20,93 14,61 18,2 12,7 11,8 trên m t trang tr i là 77,51 tri u ñ ng tăng 82,54 % so v i mi n núi. Hi u qu giá Lo i hình trang tr i nuôi tôm chi m ưu th chi m 71,2%. Tóm l i tr hàng hóa GV/TT Tr.ñ 254,07 124,15 156,5 82,68 128,2 152,33 vùng này s n xu t kinh doanh có hi u qu cao hơn nhi u so v i khu GV/LĐ Tr.ñ 70,67 50,8 65 55,7 68,8 60,5 v c mi n núi, các y u t ch y u v n là do ñi u ki n t nhiên, chi GV/IC L n 1,45 1,31 1,44 1,6 1,7 1,4 phí ñ u tư và trình ñ c a ch trang tr i. Chính nh ng ñi u ñó có tác ( Ngu n: Theo c c th ng kê t nh Qu ng Nam) ñ ng l n ñ n hi u qu kinh t c a trang tr i ví d GO/LĐ là 88.68 Đ i v i khu v c mi n núi: Kinh t trang tr i th y s n khu v c tri u ñ ng, ñi u này có nghĩa giá tr s n lư ng s n xu t ra tính trên mi n núi phát tri n kém nh t trong ba vùng, s n xu t mang tính t phát và m t lao ñ ng là r t cao b i v y c n nhân r ng mô hình kinh t s n ph m chính là cá. Ch trang tr i ch y u là nông dân, trình ñ v trang tr i; GV/IC là 1,31 l n ñi u này ch ng t t xu t hàng hóa m i m t ñ u th p, không m nh d n ñ u tư, c th bình quân m i trang bán ra so v i m t ñ ng chi phí trong m t năm là r t cao ñ ng nghĩa
15 16 v i s tăng 31%. 2.3.2. V công tác khuy n nông và chuy n giao k thu t s n xu t Đ i v i khu v c phía Nam: Th m nh c a khu v c phía Nam ph c v cho kinh t trang tr i trong ngành th y s n c a Qu ng Vùng v n ch y u lo i hình trang tr i nuôi tôm chi m t i Nam 67,6% trên t ng s trang tr i c a vùng. Thu nh p bình quân trong Theo s li u công b c a S Nông nghi p và Phát tri n nông vùng ñ t 83,81 tri u ñ ng có giá tr s n xu t kinh doanh bình quân thôn t nh Qu ng Nam cho th y trình ñ ñ i ngũ cán b khuy n nông 214 tri u ñ ng, m c dù di n tích ñ t bình quân trên 1 trang tr i ch khá th p, s ngư i có trình ñ t trung c p tr lên ch chi m 11,8%, chi m 0,96 ha. Giá tr hàng hóa bán ra trên lao ñ ng là r t cao còn l i là trình ñ sơ c p ho c chưa qua ñào t o. S nhi t tình c a ñ i chi m 70,67 tri u ñ ng, và cao nh t v n là trang tr i nuôi tôm ñ t ngũ cán b khuy n nông cũng chưa th c s cao. Theo k t qu ph ng 68,8 tri u ñ ng. Đây là khu v c có nhi u ưu th như cơ s h t ng v n 91 cán b khuy n nông (cùng c p) và 17 lãnh ñ o khuy n nông thu n l i, ti p c n v i khoa h c k thu t, ñi u ki n tiêu th s n huy n và t nh (c p trên), có 10,98 % s cán b khuy n nông và ph m d dàng, vi c huy ñ ng lao ñ ng nhàn r i r t ñơn gi n ch 48,65%% s cán b lãnh ñ o cho r ng, cán b khuy n nông hi n nay không như khu v c mi n núi. Bên c nh ñó thì vi c ñ t canh tác ít chưa nhi t tình trong công vi c. n u m r ng quy mô thì vi c ô nhi m môi trư ng là không th 2.3.3. Lao ñ ng và chuyên môn c a ch trang tr i tránh kh i, hơn n a vùng này là trung tâm giao lưu hàng hóa c a B ng 2.11: Lao ñ ng trong trang tr i th y s n Qu ng Nam năm 2010 toàn t nh cũng ñ ng nghĩa v i vi c h ng tr n nh ng r i ro v d ch b nh. Ch tiêu ĐVT T ng s Nuôi Nuôi cá Nuôi tôm h nh p 2.3. Đánh giá s tác ñ ng c a các nhân t nh hư ng ñ n phát tri n kinh t trang tr i th y s n Qu ng Nam. I- LĐ c a TT 2.3.1. Đ t ñai -LĐ c a h ch TT Ngư i 189 125 45 19 B ng 2.9: Quy mô di n tích c a các trang tr i th y s n -LĐ thuê mư n thư ng xuyên Ngư i 357 215 85 57 Qu ng Nam năm 2010 - Lao ñ ng thuê mư n th i v Ngư i 389 280 95 14 Các năm Các ch tiêu ĐVT II- Trình ñ chuyên môn c a 2006 2007 2008 2009 2010 ch trang tr i Di n tích NTTS Ha 145,03 337,1 480 446,2 444 - Sơ c p 30 20 8 2 - Nư c ng t Ha 100,3 280 330 330 330 - Nư c l Ha 45 120 150 116,2 114 - Trung c p 8 6 2 0 - Nư c m n L ng 65 68 50 44 35 - Cao ñ ng 5 3 1 1 (Ngu n: C c th ng kê t nh Qu ng Nam) -Đ ih c 3 2 1 0 (Ngu n: Theo niên giám th ng kê, Qu ng Nam năm 2010)
17 18 Qua b ng s li u trên ta th y ph n l n các trang tr i nuôi Ngu n: Theo c c th ng kê t nh Qu ng Nam tr ng th y s n c a t nh Qu ng Nam ñ u s d ng lao ñ ng thuê mư n 2.4. Đánh giá chung v tình hình phát tri n c a kinh t trang tr i thư ng xuyên và thuê mư n th i v , chi m g n 80% t ng s lao th y s n Qu ng Nam trong th i gian qua ñ ng. Đ i v i nh ng trang tr i nuôi tôm thì nhu c u v lao ñ ng 2.4.1. Thành công thư ng cao hơn trang tr i nuôi cá và nuôi h n h p, chi m hơn 80% 2.4.2. T n t i t ng s lao ñ ng c a trang tr i. 2.4.3. Nguyên nhân c a t n t i V trình ñ chuyên môn c a ch trang tr i, qua b ng s 2.4.3.1. Nguyên nhân t nh ng y u t t o môi trư ng li u ta th y ña s các ch trang tr i nuôi tr ng th y s n trên ñ a bàn a) Do nh hư ng c a th i ti t và khí h u t nh Qu ng Nam ñ u chưa qua ñào t o (chi m 76,2%). Trong 193 b) Còn khó khăn v cơ s h t ng ch trang tr i thì ch có 3 ch trang tr i có trình ñ ñ i h c trong 2.4.3.2. Nguyên nhân t nh ng nhân t ñ u vào khi ñó nuôi tr ng th y s n là lĩnh v c c n ph i áp d ng nhi u k a) Th trư ng cung ng các d ch v nuôi tr ng th y s n kém thu t trong s n xu t. phát tri n 2.3.4. V n và s d ng v n trong các trang tr i nuôi tr ng th y b) Chính sách ñ t ñai còn nhi u b t h p lý s n Qu ng Nam hi n nay c) Các chính sách khoa h c, công ngh ph c v cho nuôi B ng 2.12: Tình hình v n và huy ñ ng v n c a trang tr i trên ñ a bàn t nh Qu ng tr ng th y s n chưa ñáp ng yêu c u th c ti n Nam 2010 2.4.3.3. Nguyên nhân t n i b trang tr i Toàn t nh Phía B c Phía Nam Mi n núi a) Thi u v n ñ u tư Ch tiêu ĐVT b) Trình ñ c a ch trang tr i và lao ñ ng trong trang tr i còn SL % SL % SL % SL % nhi u h n ch T ng s trang 2.4.3.4. Nguyên nhân t khâu ñ u ra TT 193 100 122 63,21 68 35,23 3 1,6 tr i a) Ho t ñ ng marketing y u kém T ng v n SXKD B Q Tr.ñ ng 59757 100 40019 100 18368 100 1370 100 b) V n ñ th trư ng và giá c tiêu th s n ph m c) Thi u s h p tác trong s n xu t và tiêu th V n c a ch Tr.ñ ng 44830 75,02 35711 89,23 11902 64,8 1140 83,21 trang tr i V n Vay Tr.ñ ng 14607 24,44 4179 10,44 6023 32,8 120 8,8 Trong ñó v n Tr.ñ ng 11500 1,92 4050 10,12 5580 30,4 120 vay NH,TD V n khác Tr.ñ ng 320 0,53 129 0,32 443 2,41 110 8,03
19 20 CHƯƠNG 3 ñ tư nhân ñ u tư. GI I PHÁP PHÁP TRI N KINH T TRANG TR I TRONG Các ñ a phương c n ñưa vi c xây d ng h th ng k t c u h NGÀNH TH Y S N TRÊN Đ A BÀN T NH QU NG NAM t ng ph c v lưu thông hàng th y s n là ch , trung tâm giao d ch nông 3.1. Quan ñi m, ñ nh hư ng và m c tiêu phát tri n s n... 3.1.1. Quan ñi m và ñ nh hư ng Đ y m nh t c ñ chuy n ñ i các nông, lâm trư ng qu c 3.1.1.1.Quan ñi m phát tri n doanh sang hình th c m i: công ty-trang tr i nh m khuy n khích 3.1.1.2. Đ nh hư ng phát tri n công nhân chuy n ñ i t vi c nh n khoán sang hình th c trang tr i 3.1.2. M c tiêu phát tri n gia ñình. 3.2. Các gi i pháp phát tri n kinh t trang tr i th y s n t nh 3.2.2. Các gi i pháp tác ñ ng lên ñ u vào Qu ng Nam 3.2.2.1. Gi i pháp v ñ t ñai 3.2.1. Nhóm các gi i pháp nh m t o môi trư ng thu n l i cho Trong nh ng năm qua, vi c quy ho ch cũng như qu n lý ñ t trang tr i th y s n phát tri n ñai ñ phát tri n kinh t trang tr i th y s n t nh Qu ng Nam v n còn 3.2.1.1. Đ y m nh công tác quy ho ch nhi u b t c p và y u kém. Hi n các trang tr i ñang g p nh ng tr ng i Công tác quy ho ch c a t nh Qu ng Nam trong th i gian qua v quy mô di n tích ñ t, v quy ho ch...Vì v y, phát tri n kinh t trang còn nhi u b t c p, chưa h p lý, vì v y t nh không có căn c ñ ñ u tư tr i th y s n trong nh ng năm ñ n c n có nh ng bi n pháp c th như phát tri n cơ s h t ng, khuy n khích và h tr phát tri n h th ng các sau: cơ s ch chi n, tiêu th nên d n ñ n trình tr ng s n xu t b p bênh, s n - Nâng cao ch t lư ng công tác quy ho ch và qu n lý quy ph m làm ra khó tiêu th . Vì v y ñ kh c ph c tình tr ng này, trong ho ch, th c hi n chuy n ñ i cơ c u d a trên l i th c a ñ a phương. nh ng năm ñ n t nh Qu ng Nam c n ph i ti n hành các gi i pháp sau: - Đ y nhanh quá trình tích t và t p trung ru ng ñ t - Nhanh chóng hoàn thi n quy ho ch phát tri n th y s n. - V v n ñ giao ñ t và cho thuê ñ t - Nâng cao ch t lư ng công tác quy ho ch. - Th c hi n các ưu ñãi v thuê ñ t - Tăng cư ng qu n lý quy ho ch. 3.2.2.2. Th trư ng cung ng d ch v s n xu t th y s n 3.2.1.2. Tăng cư ng ñ u tư xây d ng h th ng k t c u h t ng nông Đ thúc ñ y hình thành và phát tri n th trư ng d ch v các nghi p, nông thôn theo hư ng ph c v s n xu t hàng hóa y u t s n xu t th y s n, trong nh ng năm ñ n t nh Qu ng Nam c n Tăng cư ng ñ u tư ngu n v n ngân sách ñ xây d ng h th ng tri n khai ñ ng b các gi i pháp sau: tr th y trên m t s sông l n c a t nh như sông Thu B n, sông Vu Gia - Đ i v i th trư ng gi ng ñ kh c ph c trình tr ng ng p l t kéo dài thư ng xuyên. C n có chính + Giao cho các vi n nghiên c u, các trung tâm qu n lý gi ng sách khuy n khích các thành ph n kinh t tham gia xây d ng các công c a các ñ a phương tăng cư ng tìm ki m các ngu n cung c p uy tín ñ trình th y l i t i các vùng có ti m năng phát tri n kinh t trang tr i nh p kh u các gi ng m i, ch t lư ng cao nh m thay th các gi ng n i th y s n thông qua vi c chuy n giao công ngh và h tr v n, k thu t ñ a kém ch t lư ng sau khi ñã áp d ng các quy trình ki m soát ch t
21 22 lư ng gi ng m i theo quy ñ nh c a Nhà nư c. 3.2.2.4. Gi i pháp v ñ y m nh công tác chuy n giao và ng d ng ti n + Khuy n khích các công ty gi ng th y s n c a Nhà nư c t i b khoa h c-k thu t và công ngh vào s n xu t th y s n ñ a phương trong vùng liên k t v i các cơ s nghiên c u khoa h c ñ Đ ñ y m nh vi c ng d ng ti n b KH-KT vào s n xu t, Nhà thành l p các doanh nghi p ho t ñ ng trong lĩnh v c s n xu t, cung nư c c n có cơ ch thích h p trong vi c th c hi n chuy n giao các ti n ng gi ng. b khoa h c k thu t và công ngh m i phù h p cho các trang tr i, + Tăng cư ng công tác qu n lý gi ng theo hư ng ñ y m nh thúc ñ y nhanh vi c th c hi n công nghi p hóa, hi n ñ i hóa theo ch ho t ñ ng ki m soát trong khâu s n xu t và cung ng gi ng, thư ng trương c a Đ ng và Nhà nư c. xuyên giám sát s d ng gi ng nuôi ñúng quy trình, tránh vi c s n xu t 3.2.3. Các gi i pháp tác ñ ng ñ n ñ u ra và ñưa vào ng d ng các gi ng kém ch t lư ng gây nh hư ng ñ n 3.2.3.1. M r ng th trư ng tiêu th ngư i dân. Đ gi i quy t ñ u ra cho hàng hóa th y s n, c n có nh ng bi n - Đ i v i d ch v b o hi m pháp sau: Khuy n khích các doanh nghi p tích c c ñ u tư vào lĩnh v c - Nhà nư c c n có cơ ch và h th ng cung c p thông tin th b o hi m trong nuôi tr ng th y s n thông qua các chính sách ưu ñãi trư ng chuyên ngành ñ n các c p chính quy n ñ a phương và nông dân ñ u tư. Đa d ng hóa các lo i hình tham gia b o hi m. v th trư ng và d báo th trư ng làm công c ñ nh hư ng cho k - Đ i v i d ch v tư v n phát tri n ho ch s n xu t trong các trang tr i. C n ph i thành l p ít nh t 01 công ty d ch v tư v n phát tri n - M r ng th trư ng tiêu th t i ch : ñ ñ y m nh tiêu th s n th y s n c a t nh mà n ng c t là Trung tâm khuy n ngư c a t nh ñ ph m, các ñ a phương c n chú ý phát tri n các lo i th y s n hàng hóa th c hi n ch c năng cung c p toàn di n các d ch v phát tri n, bao g n v i nhu c u tiêu dùng c a ñ a phương. C th : g m: chuy n giao công ngh , tư v n áp d ng khoa h c-k thu t, qu n + Hư ng vào ñáp ng nhu c u c a n i b bao g m tiêu dùng lý, tư pháp và thông tin th trư ng cho ch trang tr i. Khuy n khích và t i ch c a dân chúng . + t o ñi u ki n thu n l i ñ hình thành các công ty d ch v tư v n phát + Khuy n khích ngư i dân s d ng hàng th y s n t i ch ho c tri n trang tr i c a tư nhân. s n xu t trong nư c thay cho hàng nh p kh u. 3.2.2.3. Gi i pháp v lao ñ ng 3.2.3.2. Đ y m nh ho t ñ ng maketing Đ ñ m b o ngu n lao ñ ng cung ng cho các ch trang tr i, Ho t ñ ng maketing, bao g m nh ng nhi m v c th sau: c n ph i: - Làm t t công tác thăm dò th trư ng - Phát tri n th trư ng lao ñ ng nông thôn - Chú ý ñ n thương hi u hàng hóa - Th c hi n các ch ñ ñ i v i ngư i lao ñ ng. - Đ y m nh công tác tuyên truy n qu ng cáo - Không ng ng nâng cao trình ñ cho ngư i lao ñ ng b ng - Xúc ti n xây d ng các Web gi i thi u hàng th y s n. vi c tăng cư ng ñào t o, b i dư ng k thu t nghi p v và qu n lý cho 3.2.3.3. Nâng cao ch t lư ng s n ph m các ch trang tr i và ngư i lao ñ ng. Đ ñ m b o ch t lư ng hàng th y s n cung ng trên th
23 24 trư ng c a các ch trang tr i, c n th c hi n m t s gi i pháp sau: th c chuyên môn, trình ñ qu n lý,... - Nâng cao ch t lư ng con gi ng nuôi tr ng. 3.2.4.3. Tăng cư ng công tác thông tin th trư ng - Đ m b o th c ăn cho nuôi tr ng th y s n. Thi u và kém hi u bi t v th trư ng ñang là rào c n l n ñ i - Th c hi n t t khâu phòng tr d ch b nh và công tác khuy n v i ña s ngư i dân nuôi tr ng th y s n c a t nh Qu ng Nam trong ngư. vi c thoát kh i v b c t c p t túc ñ ñi lên phát tri n kinh t trang 3.2.4. Nhóm gi i pháp thu c n i b trang tr i tr i. Đ tránh trình tr ng này trong th i gian ñ n các ch trang tr i c n 3.2.4.1. Gi i pháp v v n ph i c n ph i chú ý n m b t thông tin th trư ng ñ xác ñ nh ñúng Đ t o ngu n v n cho các ch trang tr i th y s n m r ng quy hư ng ñ u tư, n m ñư c tình hình th c t c a th trư ng, bi t ñư c c n mô s n xu t c n th c hi n m t s gi i pháp sau: ph i mua gì, bán gì ñâu cùng v i các d báo v s n lư ng s n xu t - Các ngân hàng c n ñơn gi n hóa các th t c cho vay trong nư c, qu c t ... - T o m i liên k t gi a ch trang tr i-doanh nghi p-ngân hàng nông nghi p, trên cơ s xác l p m i quan h kinh r gi a các ñ i tác có tính ch t pháp lý. - Nhà nư c c n ban hành các quy ñ nh c th nh m kh ng ñ nh tư cách pháp nhân và ñ a v pháp lý c a ch trang tr i trong các quan h huy ñ ng v n ñ u tư phát tri n s n xu t c a ch trang tr i. . - Đ y m nh phát tri n th trư ng v n nông thôn. 3.2.4.2. Nâng cao năng l c qu n lý c a ch trang tr i Đ ñ m b o cho kinh t trang tr i th y s n Qu ng Nam phát tri n n ñ nh, b n v ng trong nh ng năm ñ n, các ch trang tr i c n ph i nâng cao năng l c cho mình. C th : - Các ch trang tr i c n ph i tham gia vào các d án ñào t o, b i dư ng ki n th c qu n lý, kinh doanh, ñi u hành trang tr i do ñ a phương t ch c. - Tăng cư ng năng l c ng d ng các ti n b khoa h c-k thu t vào s n xu t trang tr i ñ nâng cao năng su t nuôi tr ng, ñ m b o hi u qu s n xu t kinh doanh và ñ s c c nh tranh c a các trang tr i theo hư ng s n xu t hàng hóa. - K t h p v i các trung tâm khuy n nông, khuy n ngư, các trư ng, các trung tâm d y ngh m các l p ñào t o, b i dư ng v ki n
25 26 h t, Nhà nư c c n ti p s c cho khu v c kinh t này nh ng chính sách K T LU N VÀ KI N NGH thông thoáng, phù h p v v n, ñ u tư, th trư ng... cho trang tr i th y 1. K t lu n s n s là nh ng gi i pháp thi t th c, là ngu n l c ñ ngành th y s n Th c ti n phát tri n kinh t trang tr i th y s n Vi t Nam nư c ta vư t qua th thách và phát tri n trong th i gian ñ n. cũng như Qu ng Nam phù h p v i qui lu t phát tri n mà các nhà 2. Ki n ngh khoa h c – kinh t ñã ñúc k t, phù h p v i xu th phát tri n trang tr i V i h th ng các bi n pháp ñã ñưa ra, ñ kinh t trang tr i trên th gi i, phù h p v i xu th t t y u c a s n xu t th y s n hàng phát th y s n tri n ñúng v i ti m năng, ñem l i ngu n thu l n cho hóa. Nghiên c u v kinh t trang tr i th y s n Qu ng Nam cho th y s n xu t th y s n, xin có m t s ki n ngh như sau: vai trò c a kinh t trang tr i th y s n trong quá trình tăng trư ng và - Nhà nư c c n tăng cư ng tr giúp ñào t o k thu t, chuyên phát tri n nông nghi p nông thôn, c i thi n và nâng cao ñ i s ng môn, nghi p v , qu n lý cho các ch trang tr i và ngư i lao ñ ng nông dân. trong trang tr i. Đ ng th i cung c p thông tin, d báo th trư ng, Tuy nhiên, ñ trang tr i th y s n th c s phát huy hi u qu , hình thành qu b o tr nông nghi p có s tham gia t nguy n c a tác ñ ng tích c c ñ n vi c thúc ñ y s n xu t hàng hóa, chuy n d ch các ch trang tr i ñ b o hi m giá c hàng th y s n, gi m b t r i ro cơ c u cây tr ng, v t nuôi, là tiên phong trong ti n trình công nghi p trong s n xu t kinh doanh c a trang tr i. hóa, hi n ñ i hóa nông nghi p – nông thôn c n ph i có quan ñi m và - Không ch khuy n khích các trang tr i ñưa ti n ñ khoa h c chính sách thích h p. Chính ph c n có nh ng chính sách ñ ng b ñ k thu t vào s n xu t mà v i các h gia ñình s n xu t nh cũng nên t o môi trư ng thu n l i cho kinh t nông h phát tri n theo mô hình có bi n pháp h tr tương t ñ h m r ng d n quy mô, bư c ñ u kinh t trang tr i, t o ñi u ki n cho kinh t trang tr i th y s n phát t o ti n ñ ñi lên làm kinh t trang tr i. huy ti m năng, ngu n l c s n có. y ban nhân dân các ñ a phương - Cho ñ n nay các trang tr i v n ho t ñ ng ñ c l p, thi u s ph i tăng cư ng ch ñ o, ki m tra ñ i v i kinh t trang tr i, ñ m b o ph i k t h p v i nhau và v i các ch th kinh t khác c a n n kinh t . trang tr i quy n ñư c hư ng ñ y ñ các chính sách và th c hi n Có l nên nghiên c u xem xét vi c thành l p Hi p h i các trang tr i nghĩa v ñ i v i nhà nư c. c a t nh ñ trang tr i có ñi u ki n thu n l i hơn trong vi c chia s Kinh t trang tr i là nhân t m i ñ phát tri n nông nghi p - kinh nghi m, h p tác s n xu t, ch bi n, tiêu th s n ph m, ñ ng th i nông thôn theo hư ng s n xu t hàng hoá. Đ i v i ngành th y s n cũng t t cho ch trương hình thành các vùng chuyên canh l n c a vi c phát tri n b n v ng mô hình tr i, t p trung là xu th t t y u khi Nhà nư c nh s tho thu n phân công gi a các trang tr i trong hi p nư c ta chính th c tham gia T ch c Thương m i th gi i (WTO). h i v i nhau Vi c t ch c nuôi tr ng th y s n theo mô hình trang tr i t p trung s t o ñi u ki n tăng năng su t, c i ti n ch t lư ng, b o ñ m an toàn th c ph m, gi m giá thành s n ph m, nâng cao kh năng phòng, ch ng d ch b nh, b o v môi trư ng sinh thái. Vì th , hơn lúc nào