Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích thực trạng cải cách thủ tục hành chính tại UBND phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hôi của địa phương và xu hướng phát triển chung của đất nước nhằm nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính tại UBND phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………./………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN HẠ THƯƠNG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2023
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. HOÀNG THỊ NGÂN Phản biện 1: TS. Lê Thị Thu Huyền Phản biện 2: PGS.TS. Trần Xuân Bình Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP Huế. Địa điểm: Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP Huế. Số 201 - Đường Phan Bội Châu - Phường Trường An - TP Huế Thời gian: ....................................................... Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP Huế hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Trong những năm gần đây, CCHC được coi là một trong những nhiệm vụ hàng đầu trong công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Việt Nam. Đảng và Nhà nước ta thường xuyên đưa ra đường lối chỉ đạo và ban hành các chính sách trong lĩnh vực cải CCHC. Công tác CCHC không phải chỉ là nhiệm vụ của riêng một cấp chính quyền, một lĩnh vực nào mà nó là nhiệm vụ chung và có thể nói là hàng đầu của toàn thể bộ máy chính trị, các cấp chính quyền và nhân dân. Chúng ta có thể thấy rõ được sự quyết tâm CCHC của Việt Nam thông qua các Văn kiện Đại hội Đảng các kỳ họp của Đảng Cộng sản Việt Nam, các quyết định, chỉ thị, kế hoạch, chương trình của Chính phủ. CCHC ở Việt Nam được triển khai trên nhiều nội dung: cải cách thể chế; cải cách tổ chức bộ máy hành chính; xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC; cải cách tài chính công và hiện đại hóa nền hành chính. Trong đó, CCTTHC là yêu cầu cấp thiết của Nhân dân, tổ chức, doanh nghiệp, là một trong các khâu đột phá của tiến trình CCHC Nhà nước. Nguyên tắc CCHC được xác định là “Các nội dung CCHC phải được tiến hành đồng bộ, thống nhất, có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với điều kiện thực tiễn và góp phần thúc đẩy thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước theo từng giai đoạn”. Với một quá trình đổi mới đất nước trên 30 năm nay, có thể thấy CCTTHC luôn được coi là một nội dung quan trọng và có những giai đoạn, CCTTHC được coi là khâu đột phá để phát triển kinh tế - xã hội. Thủ tục hành chính là “trình tự, cách thức giải quyết công việc của cơ quan HCNN có thẩm quyền trong mối quan hệ nội bộ hành chính và mối quan hệ giữa cơ quan HCNN với tổ chức công dân” . Thủ tục hành chính được quy định để các cơ quan nhà nước có thể thực hiện các hoạt động quản lý nhà nước. TTHC có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp và đời sống nhân dân. Thông qua 1
TTHC, các cá nhân, tổ chức thực hiện được quyền lợi, nghĩa vụ của mình đồng thời các cơ quan HCNN thực hiện chức năng quản lý nhà nước. Với mục đích đơn giản, công khai và minh bạch TTHC nhằm đáp ứng yêu cầu của sự phát triển kinh tế - xã hội, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 38/CP ngày 4-5- 1994 về cải cách một bước TTHC mà mục tiêu quan trọng là hướng đến việc giải quyết tốt hơn các công việc của công dân, tổ chức, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp. Tiếp đến là ban hành Chương trình tổng thể CCHC nhà nước giai đoạn 2001 - 2010, giai đoạn 2011-2020, giai đoạn 2021-2030. Theo Chương trình, CCTTHC là một nội dung quan trọng, được giải quyết theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông, Nghị định 61/2018/NĐ-CP ngày 23/4/2018 của Chính phủ về thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết TTHC; Thông tư số 01/2018/TT-VPCP ngày 23 tháng 11 năm 2018 của Văn phòng Chính phủ hướng dẫn thi hành một số quy định của Nghị định số 61/2018/NĐ-CP ngày 23 tháng 4 năm 2018 của Chính phủ về thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết TTHC; Quyết định số 468/QĐ-TTg ngày 27 tháng 3 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án đổi mới việc thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết TTHC. Trong hệ thống chính quyền các cấp, chính quyền cơ sở có vai trò, vị trí và ý nghĩa rất quan trọng, là nơi trực tiếp phát huy quyền làm chủ của nhân dân, khai thác tiềm năng tại chỗ ở địa phương trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, củng cố an ninh, quốc phòng, tạo điều kiện cho nhân dân địa phương xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Vì vậy, CCTTHC đối với chính quyền cấp xã là vấn đề cần được quan tâm và chú trọng. Đối với tỉnh Quảng Ngãi, việc thực hiện CCTTHC cũng như các địa phương khác, được thực hiện một cách đồng bộ tại các cấp chính quyền cơ sở, trong đó thành phố Quảng Ngãi là địa bàn có nhiều nét nổi bật do đặc điểm xã hội và tốc độ phát triển kinh tế trọng điểm của tỉnh. Đánh giá về những kết quả CCTTHC của thành 2
phố Quảng Ngãi, cụ thể ở đây là tại chính quyền cấp xã (UBND phường), có thể nhận thấy việc cải cách được triển khai thực hiện một cách nghiêm túc, đảm bảo mục tiêu, phương hướng đã đề ra, qua đó nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân, giảm bớt thời gian, công sức của cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp giải quyết TTHC. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện CCTTHC vẫn còn nhiều hạn chế, vướng mắc như: nhận thức của công chức về CCTTHC còn chưa cao; nhiều CBCC triển khai cải cách TTHC chưa quyết liệt (mang tính hình thức, đối phó); vẫn còn một số TTHC chưa được cải cách triệt để, tạo kẽ hở trong quá trình thực hiện dẫn đến tình trạng khiếu nại, khiếu kiện. Có nhiều nguyên nhân của hạn chế trên, nhưng trước hết có thể thấy rõ đó là tính đồng bộ, cân đối của hệ thống pháp luật về TTHC tuy được cải thiện nhưng chưa có tính ổn định, tính dự báo chưa cao nên thường xuyên phải sửa đổi, bổ sung, ảnh hưởng đến việc tiếp cận của các tổ chức cá nhân. Nhận thức rõ ý nghĩa của TTHC và CCTTHC, mối quan hệ của nó với cải cách nền HCNN, đồng thời nhìn thẳng những hạn chế yếu kém về cải cách hành chính của tỉnh trong năm 2017 (Chỉ số cải cách hành chính - PAR INDEX năm 2017 của tỉnh Quảng Ngãi được Bộ Nội vụ công bố đứng vị trí 63/63 tỉnh, trong đó cải cách TTHC) chỉ đạt 9,9/14,5 điểm), Tỉnh ủy, UBND tỉnh chỉ đạo quyết liệt chính quyền các cấp quyết tâm cải thiện thứ hạng Chỉ số cải cách HCNN các cấp trong những năm sau, đẩy mạnh CCTTHC bằng việc đề ra hàng loạt giải pháp, trong đó có quyết định thành lập và đưa vào vận hành Trung tâm hành chính công tỉnh, Trung tâm hành chính công thành phố, Bộ phận Tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ cấp xã gắn với việc giải quyết TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông.. Để giúp giải quyết vấn đề trên, việc nghiên cứu và phân tích thực trạng của tình hình cải cách TTHC của UBND phường tại thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi để nhận xét, đánh giá đúng tình hình thực tế, tìm ra những hạn chế, xác định nguyên nhân của những hạn chế để đề xuất các giải pháp tiếp tục thực hiện cải cách TTHC tại các địa phương trên địa bàn thành phố trong những năm tới là một vấn 3
đề cần thiết. Với lý do đó, học viên đã chọn đề tài luận văn thạc sỹ Quản lý công là: “Cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi”. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong những năm gần đây, vấn đề về TTHC và CCTTHC được nhiều tác giả quan tâm và tập trung nghiên cứu. Thực tế đã có nhiều công trình nghiên cứu bao gồm sách xuất bản, bài viết đăng trên tạp chí, đề tài khoa học, luận văn, luận án... liên quan đến chủ đề này. Một số công trình tiêu biểu được tác giả nghiên cứu, tổng hợp theo hai nhóm dưới đây: Thứ nhất, các công trình nghiên cứu về thủ tục hành chính và cải cách thủ tục hành chính ở dạng sách xuất bản - Nguyễn Hữu Hải (chủ biên) (2014), Cơ sở lý luận và thực tiễn về hành chính nhà nước, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Nội dung cuốn sách tập trung cung cấp những kiến thức cơ bản, như: các khái niệm cơ bản, đặc điểm, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hành chính nhà nước; các yếu tố cấu thành nền hành chính nhà nước và quyết định hành chính nhà nước; chức năng, hình thức và phương pháp hành chính nhà nước; kiểm soát bên ngoài và kiểm soát nội bộ đối với hành chính nhà nước; giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả hành chính nhà nước. - Cuốn sách “Về minh bạch hóa hoạt động của chính quyền địa phương” (Nxb. Chính trị quốc gia, 2015), do PGS.TS. Trần Thị Diệu Oanh chủ biên, thủ tục hành chính được đề cập đến là một trong những yếu tố tác động để góp phần minh bạch hóa hoạt động của chính quyền địa phương. - Nguyễn Văn Thâm, Võ Kim Sơn (2003), Cải cách thủ tục hành chính, Nxb. Chính trị Quốc gia. Các tác giả đã khẳng định CCTTHC là một nội dung quan trọng trong CCHC nói chung và cải cách thể chế hành chính nhà nước nói riêng. Ở Việt Nam, CCTTHC mặc dù đã có nhiều chuyển biến tích cực song vẫn còn hạn chế như: Số lượng thủ tục nhiều, chất lượng thủ tục thấp, nhiều phiền hà trong 4
giải quyết TTHC, hiệu quả cải cách thủ tục chưa tốt. Để khắc phục những hạn chế này cần phải đẩy mạnh đơn giản hóa nội dung TTHC, mở rộng liên thông TTHC nhằm giảm bớt số lượng TTHC, tăng cường tính phục vụ trong thực thi TTHC. - Thang Văn Phúc (2007), Cải cách thủ tục hành chính nhà nước - Thực trạng, nguyên nhân, giải pháp, Nxb. Thống kê. Tác giả cuốn sách đã chuyển tải tới bạn đọc cái nhìn bao quát và thực tế về công tác cải cách thủ tục hành chính tại Việt Nam, nguyên nhân của những hạn chế, đồng thời cung cấp những giải pháp thiết thực giúp tháo gỡ những hạn chế nêu trên. - Nxb. Chính trị Quốc gia (2009), Một số văn bản pháp luật về quản lý hành chính, cải cách thủ tục hành chính trong cơ quan Nhà nước và tổ chức chính trị xã hội.Nội dung cuốn sách tập hợp một số văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước nhằm điều chỉnh các mối quan hệ trong các lĩnh vực về quản lý kinh tế - tài chính, quản lý tài sản công, tiếp tục xóa bỏ các thủ tục phiền hà. - GS.TSKH. Đào Trí Úc đã nghiên cứu và thực hiện cuốn sách “Đánh giá kết quả cải cách hành chính và các giải pháp tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính ở nước ta” (Nxb Chính trị Quốc gia, 2008). Cuốn sách “Hành chính nhà nước và cải cách hành chính nhà nước”, (Nxb. Tư pháp, 2016), do PGS.TS. Ngô Thành Can chủ biên cho độc giả tư duy tổng thể về phương hướng hành động trong công cuộc đẩy mạnh CCHC tại đất nước ta, hướng tới một nền hành chính dân chủ, thuận tiện, công khai, minh bạch hơn. - Nguyễn Văn Thâm, Võ Kim Sơn (2012), Thủ tục hành chính - Lý luận và thực tiễn, Nxb. Chính trị Quốc gia. Trong cuốn sách này, các tác giả đã phân tích những vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến TTHC, minh chứng bằng thực tiễn không chỉ trong CCTTHC ở Việt Nam mà cả ở một số nước trên thế giới một cách sinh động. Ngoài ra, còn có các tài liệu xuất bản khác có giá trị liên quan đến chủ đề TTHC và CCTTHC như: Những vấn đề cơ bản về thực hiện TTHC; Học viện Hành chính Quốc gia (2012), Giáo trình TTHC; Nguyễn Ngọc Hiến (2011), Các giải pháp cải cách hành chính ở Việt 5
Nam; Lê Chi Mai (2015), Từ mô hình "một cửa" một số giải pháp để cải cách dịch vụ hành chính công, thông tin khoa học hành chính; Học viện hành chính quốc gia (2010), Kỷ yếu Hội thảo khoa học “CCHC nhà nước ở Việt Nam dưới góc nhìn của các nhà khoa học”. Các công trình nghiên cứu trên đã phân tích lý luận, thực tiễn về TTHC và CCTTHC ở những góc nhìn khác nhau, cung cấp thông tin đa chiều giúp cho tác giả có được những kiến thức tham khảo hữu ích phục vụ việc xây dựng cơ sở lý luận trong quá trình nghiên cứu đề tài luận văn. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu không phân tích sâu về TTHC và CCTTHC của một lĩnh vực chuyên môn cụ thể trong hoạt động quản lý nhà nước, trong khi đây là vấn đề được nhiều người làm công chức chuyên môn quan tâm. Có thể coi là một trong những hạn chế của các công trình nghiên cứu ở dạng sách xuất bản của các tác giả được đề cập. Thứ hai, các công trình nghiên cứu về TTHC và cải cách TTHC ở dạng luận văn cao học. - Đỗ Thị Toan (2012), Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa liên thông trong lĩnh vực đăng ký kinh doanh tại Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bắc Ninh, Luận văn Thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính quốc gia. Trong nghiên cứu này, tác giả đã khái quát thực trạng, những kết quả đạt được cùng khó khăn, vướng mắc trong thực hiện CCTTHC theo cơ chế một cửa liên thông tại tỉnh Bắc Ninh nói chung và trong lĩnh vực đăng ký kinh doanh tại Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bắc Ninh nói riêng. Từ đó, tác giả đề xuất các giải pháp hữu hiệu trong xử lý những khó khăn, vướng mắc đang còn tồn tại. - Văn Thị Hoàn (2013), Đổi mới TTHC trong tuyển dụng viên chức”, Luận văn Thạc sĩ Quản lý hành chính công, Học viện Hành chính quốc gia. Với nghiên cứu của mình, tác giả đã mang lại tầm nhìn bao quát về thực tiễn TTHC trong tuyển dụng viên chức tại nước ta, dựa trên quan điểm lấy cải cách, đổi mới TTHC là mấu chốt trong việc tuyển dụng nguồn viên chức chất lượng, hiệu quả, góp phần rút ngắn khoảng cách mối quan hệ giữa Nhà nước và Nhân dân. 6
- Đào Thị Oanh (2014), Cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân quận Thanh Xuân, Luận văn Thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính quốc gia. Theo quan điểm của tác giả, vấn đề nhận thức của lãnh đạo cơ quan hành chính các cấp, của đội ngũ cán bộ cũng như của người dân, doanh nghiệp là yếu tố rất quan trọng góp phần vào mang lại những kết quả mới cho công cuộc CCTTHC. Trên cơ sở đánh giá thực trạng, phân tích nguyên nhân cũng như xác định rõ tầm quan trọng, cần thiết của việc CCTTHC tại quận Thanh Xuân, tác giả đã đề xuất, kiến nghị và giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện sự nghiệp CCTTHC nói chung và công tác CCTTHC tại quận Thanh Xuân nói riêng. - Thái Ngọc Thảo (2019), Cải cách thủ tục hành chính tại Uỷ ban nhân dân cấp xã, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Luận văn Thạc sĩ Quản lý công, Học viện Hành chính quốc gia. Tác giả đã nghiên cứu, làm sáng tỏ vấn đề lý luận về TTHC và cải cách TTHC cấp xã; làm rõ tình hình thực hiện và kết quả đạt được, đưa ra các giải pháp tiếp tục thực hiện công tác CCTTHC tại UBND cấp xã. Các công trình nghiên cứu ở dạng luận văn nêu trên, đã đưa ra những vấn đề lý luận và thực tiễn về CCTTHC ở nhiều góc độ nghiên cứu hoặc tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên, các các nghiên cứu này lại không đề cập đến vấn đề CCTTHC của chính quyền cấp xã và tương đương, trong khi đây là chính quyền sâu xát dân nhất, trực tiếp giải quyết đa số các yêu cầu của Nhân dân. Đây cũng là một trong những hạn chế, nhưng điều đó cũng giúp tác giả có thêm thông tin để bổ sung, hoàn thiện những vấn đề cơ sở lý luận và thực tiễn về cải cách TTHC ở nước ta trong quá trình nghiên cứu đề tài Luận văn của mình. Đây là nguồn tài liệu quý giá giúp tác giả chọn lọc, tiếp thu và sử dụng làm tài liệu tham khảo cho đề tài nghiên cứu của mình. Việc tổng quan cũng đã giúp cho tác giả nhận thấy, chưa có một công trình nào nghiên cứu về cải cách TTHC tại phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. Đây cũng là khoảng trống lớn trong nghiên cứu về chủ đề TTHC và cải cách TTHC. Với mong 7
muốn góp phần lấp đầy khoảng trống này, học viên đã xác định trọng tâm nghiên cứu cho đề tài Luận văn là vấn đề cải cách TTHC tại UBND phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích Nghiên cứu, phân tích thực trạng CCTTHC tại UBND phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hôi của địa phương và xu hướng phát triển chung của đất nước nhằm nâng cao hiệu quả CCTTHC tại UBND phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, luận văn phải thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể nêu trên: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về CCHC và CCTTHC. - Nghiên cứu, phân tích thực trạng, đánh giá kết quả thực hiện CCTTHC tại UBND phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. - Đề xuất một số giải pháp thực hiện nhằm nâng cao hiệu quả công tác CCTTHC tại UBND phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu công tác CCTTHC tại UBND phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu về CCTTHC (trọng tâm là nghiên cứu CCTTHC về lĩnh vực chứng thực và lĩnh vực hộ tịch vì theo khảo sát thực tiễn, phần lớn người dân có nhu cầu giải quyết TTHC đối với hai lĩnh vực này chiếm hơn 60% so với các lĩnh vực TTHC khác thuộc thẩm quyền giải quyết cấp xã, phường). 8
- Phạm vi thời gian: Từ năm 2016 đến năm 2021, định hướng giải pháp có tầm nhìn đến 2030. - Phạm vi không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác CCTTHC tại 09 phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn sử dụng phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; những quan điểm của Đảng và Nhà nước về CCHC trong giải quyết các vấn đề lý luận và thực tiễn. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu tài liệu: dựa trên cơ sở nghiên cứu các văn bản, tài liệu đã có và bằng thao tác tư duy logic để rút ra các kết luận cần thiết. Áp dụng phương pháp này thu thập được những thông tin liên quan đến cơ sở lý thuyết, thực tiễn về CCTTHC từ các công trình nghiên cứu ở dạng sách xuất bản, đề tài khoa học, luận văn, văn bản quản lý nhà nước, các báo cáo thống kê, ... Ngoài ra, tác giả còn sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê xã hội học, khảo sát điều tra và phương pháp lịch sử để nghiên cứu các đối tượng trên. Việc chọn lọc, vận dụng những phương pháp trên vào từng nội dung nghiên cứu đề tài luận văn sẽ giúp tác giả nhìn nhận rõ ràng thực trạng vấn đề CCTTHC và đề xuất những giải pháp có tính khả thi, phù hợp với thực tiễn CCTTHC tại UBND phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận: Kết quả nghiên cứu của đề tài Luận văn góp phần hệ thống hóa lý luận về cải cách TTHC của UBND cấp xã (cụ thể là UBND phường thuộc thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi), làm tài liệu tham khảo đối với những người nghiên cứu sau khi quan tâm nghiên cứu về chủ đề này. 9
- Ý nghĩa thực tiễn: Luận văn nghiên cứu, đánh giá một cách tương đối toàn diện và chi tiết thực trạng TTHC, góp phần làm sáng tỏ thực trạng CCTTHC tại UBND phường, thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi - đánh giá được những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân; đề xuất được một số giải pháp nhằm tiếp tục nâng cao hiệu quả CCTTHC tại địa phương; cung cấp thông tin khoa học giúp cho các nhà lãnh đạo địa phương có những điều chỉnh phù hợp để tiếp tục thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý nhà nước trên địa bàn, đồng thời có thể nhân rộng ra các đơn vị hành chính khác. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của đề tài gồm ba chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về thủ tục hành chính và cải cách thủ tục hành chính tại UBND phường Chương 2: Thực trạng cải cách thủ tục hành chính tại UBND phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. Chương 3: Phương hướng và giải pháp đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính tại UBND phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. 10
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VÀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN PHƯỜNG 1.1 Thủ tục hành chính 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa của thủ tục hành chính 1.1.1.1 Khái niệm thủ tục hành chính Nói đến thủ tục là nói đến quy trình và cách thức giải quyết công việc… Trên phương diện khoa học pháp lý, khoa học hành chính, các nhà nghiên cứu xác định TTHC là một chế định của Luật hành chính, nói cách khác, TTHC là một loại hình quy phạm mang tính công cụ để giúp các cơ quan Nhà nước có điều kiện thực hiện chức năng của mình. TTHC gồm toàn bộ các quy tắc pháp lý quy định về trình tự, trật tự thực hiện thẩm quyền của các cơ quan nhà nước trong việc giải quyết nhiệm vụ của Nhà nước và công việc liên quan đến công dân tạo thành một hệ thống quy phạm về thủ tục. Chúng là những nguyên tắc bắt buộc các cơ quan nhà nước cũng như các công chức nhà nước phải tuân theo. Từ đó có thể hiểu một cách chung nhất: Thủ tục hành chính là trình tự, cách thức giải quyết công việc của các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền trong mối quan hệ nội bộ và trong quan hệ với các tổ chức, cá nhân. 1.1.1.2 Đặc điểm thủ tục hành chính TTHC được coi là một công cụ đắc lực trong quản lý HCNN, giúp các cơ quan HCNN thực hiện tốt vai trò, nhiệm vụ quản lý nhà nước của mình, được thiết lập trên mọi lĩnh vực quản lý nhà nước với mục đích nhằm thiết lập trật tự trong hoạt động quản lý. TTHC có các đặc điểm chung cơ bản sau: Thứ nhất, thủ tục hành chính được điều chỉnh bằng quy phạm thủ tục, là cơ sở pháp lý cho các cơ quan nhà nước thực hiện chức năng của mình. Thứ hai, TTHC là trình tự thực hiện thẩm quyền trong hoạt 11
động quản lý HCNN. Thứ ba, TTHC rất đa dạng và phức tạp. Thứ tư, TTHC có tính thích ứng cao, đòi hỏi phải thay đổi nhanh hơn để thích ứng và phù hợp với nhu cầu thực tế của đời sống xã hội. Như vậy, TTHC vừa có những đặc điểm chung, vừa có những đặc điểm riêng nhưng đều gắn với yếu tố pháp lý. Việc nghiên cứu các đặc điểm của TTHC giúp chúng ta phân biệt được TTHC với thủ tục của các cơ quan, đồng thời cũng là căn cứ lớn để thực hiện đơn giản hóa thủ tục trong giai đoạn hiện nay. 1.1.1.3 Ý nghĩa của thủ tục hành chính TTHC có ý nghĩa quan trọng trong quản lý nhà nước và đời sống xã hội bởi: - Thủ tục hành chính đảm bảo cho các quy phạm vật chất quy định trong các quyết định hành chính được thực thi thuận lợi. - Thủ tục hành chính là cơ sở đảm bảo cho việc thi hành các quyết định hành chính được thống nhất, hợp pháp và hiệu quả; - Thủ tục hành chính khi xây dựng và vận dụng một cách hợp lý sẽ giúp cho việc thực hiện nguyên tắc dân chủ trong quản lý; thể hiện trách nhiệm của nhà nước đối với nhân dân; - Thủ tục hành chính là một bộ phận của pháp luật hành chính nên việc xây dựng và thực hiện tốt các TTHC sẽ có ý nghĩa rất lớn đối với quá trình triển khai và thực thi luật pháp, xây dựng nền hành chính chuyên nghiệp, dân chủ, pháp quyền. - Thủ tục hành chính trên một phương diện nhất định là biểu hiện trình độ văn hóa của tổ chức. 1.1.2. Nguyên tắc xây dựng và thực hiện thủ tục hành chính Các nhà nghiên cứu, nhà quản lý đã chỉ ra và phân tích rõ những nguyên tắc xây dựng và thực hiện TTHC. Trong đề tài luận văn của mình, học viên kế thừa có chọn lọc và bổ sung nội dung của những nguyên tắc này, được diễn giải theo các mục dưới đây. 12
1.1.2.1 Nguyên tắc xây dựng thủ tục hành chính 1.1.2.2 Nguyên tắc thực hiện thủ tục hành chính 1.2. Cải cách thủ tục hành chính 1.2.1. Khái niệm cải cách thủ tục hành chính Có thể hiểu “cải cách” được hiểu là những thay đổi có tính hệ thống và có mục đích nhằm làm cho một hệ thống hoạt động tốt hơn. Từ điển Bách khoa Việt Nam định nghĩa: “cải cách là sự sửa đổi, cải thiện một số mặt của đời sống xã hội mà không động tới nền tảng của chế độ xã hội hiện hành” hoặc “cải cách là đổi mới một số mặt của sự vật mà không làm thay đổi căn bản của sự vật đó”. Theo Từ điển Tiếng Việt, “cải cách là sửa đổi cái cũ đã trở thành lạc hậu để cho phù hợp, đáp ứng yêu cầu của tình hình” …. Cải cách TTHC là một nội dung trong tổng thể CCHC nhà nước ở mỗi giai đoạn. Trong đó, CCHC nhà nước được hiểu là những thay đổi có tính hệ thống, lâu dài và có mục đích nhằm làm cho hệ thống HCNN hoạt động tốt hơn, thực hiện tốt hơn các chức năng, nhiệm vụ của mình. CCHC được xác định là hành vi có tính hướng đích của con người nhằm cải biến nền hành chính của một quốc gia theo hướng hoàn thiện hơn, đáp ứng được những yêu cầu nội tại từ chính bên trong nền hành chính và những đòi hỏi từ xã hội, người dân và tổ chức. Từ cách tiếp cận và ý nghĩa của thuật ngữ “cải cách” nêu trên, có thể hiểu một cách khái quát: Cải cách TTHC là quá trình rà soát, đánh giá để loại bỏ những bước, những thủ tục bất hợp lý, không cần thiết, kiểm soát chặt chẽ việc ban hành các TTHC mới theo quy định của pháp luật và triển khai thực hiện công khai minh bạch tất cả các TTHC bằng các hình thức thiết thực và thích hợp. 1.2.2. Sự cần thiết cải cách thủ tục hành chính Trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, Đảng ta đã chỉ rõ sự cần thiết phải cải cách TTHC, coi đây là một giải pháp quan trọng góp phần đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội. Yêu cầu chung của cải cách TTHC là giảm bớt TTHC rườm rà và phức tạp, giảm bớt những TTHC chồng chéo, dễ bị lợi dụng để tham 13
nhũng, gây khó khăn và cản trở việc giải quyết công việc chung, làm ảnh hưởng đến quan hệ giữa Nhà nước với các tổ chức, công dân. Do đó, công việc cải cách TTHC càng trở nên quan trọng và cần thiết vì: Một là, CCHC nói chung và CCTTHC nói riêng thực chất là những sự thay đổi có mục tiêu, mục đích. Thay đổi lại luôn là tất yếu của cuộc sống thực tiễn xã hội con người. Hai là, CCHC trong đó có cải cách TTHC là một chủ trương, công cuộc có tính đổi mới nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả hoạt động của nhà nước, đồng thời xuất phát từ thực tiễn hoạt động của nền HCNN trong mỗi giai đoạn. Ba là, CCTTHC hướng tới khắc phục những hạn chế trong việc ban hành, thực hiện TTHC như: (1)Chưa quan tâm nhiều đến việc mẫu hoá giấy tờ nên còn quá nhiều giấy tờ, gây phiền hà cho nhân dân, nhất là những người hạn chế về trình độ; (2) Mặc dù TTHC đã có sự tập trung vào cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông nhưng vẫn còn mang tính hình thức, vẫn còn tồn tại nhiều cấp trung gian, nhiều giấy tờ không cần thiết; (3) Giải quyết thủ tục vẫn còn nặng nề theo kinh nghiệm lối mòn, ít sáng tạo, một bộ phận không theo kịp với nhịp độ phát triển của công nghệ, v.v. 1.2.3. Nội dung cải cách thủ tục hành chính Cải cách TTHC là một khâu quan trọng và được đặt ra ngay từ giai đoạn đầu của tiến trình CCHC. Cải cách TTHC nhằm bảo đảm tính pháp lý, hiệu quả, minh bạch, công bằng trong khi giải quyết công việc hành chính; loại bỏ những rườm rà, chồng chéo dễ bị lợi dụng để tham nhũng, gây khó khăn cho dân. Do đó, có thể tổng quát nội dung CCTTHC bao gồm: Thứ nhất, thực hiện đổi mới và nâng cao hiệu quả thực hiện cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông” trong giải quyết TTHC, đẩy mạnh thực hiện TTHC trên môi trường điện tử Thứ hai, kiểm soát việc ban hành mới, sửa đổi, bổ sung, thay thế các thủ tục hành chính theo hướng đơn giản, minh bạch Thứ ba, đánh giá tác động của thủ tục hành chính Thứ tư, thực hiện rà soát, đánh giá và đơn giản hóa thủ tục 14
hành chính Thứ năm, tiếp nhận, xử lý có hiệu quả các thông tin phản ánh, kiến nghị 1.3. Đặc điểm cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân phường 1.3.1. Chủ thể của cải cách thủ tục hành tại Ủy ban nhân dân phường Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi năm 2019) quy định: “Uỷ ban nhân dân do Hội đồng nhân dân bầu là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, cơ quan HCNN ở địa phương, chịu trách nhiệm trước Hội đồng nhân dân cùng cấp và cơ quan nhà nước cấp trên”. 1.3.2. Phạm vi cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân phường UBND phường là cơ quan chính quyền cơ sở, gần dân nhất và thường xuyên trực tiếp tiếp xúc và giải quyết yêu cầu của nhân dân, các yêu cầu của nhân dân đề nghị giải quyết rất đa dạng, theo nhiều lĩnh vực với tính chất phức tạp riêng, đòi hỏi việc giải quyết phải tuân thủ những trình tự, TTHC theo quy định của pháp luật. 1.3.3. Nội dung cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân phường Mục tiêu cải cách TTHC theo Nghị quyết số 76/NQ-CP, ngày 15/7/2021 của Chính phủ ban hành chương trình tổng thể CCHCNN giai đoạn 2021 - 2030 được xác định là: Cải cách quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả quy định TTHC liên quan đến người dân, doanh nghiệp; TTHC nội bộ giữa CQHCNN; rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh, thành phần hồ sơ và tối ưu hóa quy trình giải quyết TTHC trên cơ sở ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin; bãi bỏ các rào cản hạn chế quyền tự do kinh doanh, cải thiện, nâng cao chất lượng môi trường đầu tư kinh doanh, bảo đảm cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng, minh bạch; đổi mới và nâng cao hiệu quả thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết TTHC. Yếu tố ảnh hưởng đến cải cách thủ tục hành chính tại 15
Ủy ban nhân dân phường Thực tiễn công tác quản lý nhà nước trong công tác giải quyết TTHC của UBND phường trong thời gian qua cho thấy, mặc dù pháp luật đã quy định trách nhiệm của các cơ quan nhà nước và công dân trong quá trình giải quyết các TTHC, đã có nhiều biện pháp nhằm tăng cường hiệu quả trong quá trình giải quyết TTHC của UBND cấp phường nói riêng và UBND các cấp hành chính nói chung, nhưng thực tế hoạt động này hiện nay còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế. Do vậy, cần xác định rõ những yếu tố cơ bản ảnh hưởng tới việc CCTTHC của UBND phường để xây dựng những giải pháp hiệu quả cho công tác cải cách TTHC, một số yếu tố cụ thể như sau: Thứ nhất, tính rõ ràng, phù hợp, kịp thời của các quy định về TTHC Thứ hai, sự quan tâm của lãnh đạo cơ quan đến hoạt động cải cách TTHC Thứ ba, cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ thông tin Thứ tư, nhận thức và năng lực triển khai của đội ngũ công chức Thứ năm, phương pháp tổ chức thực hiện TTHC Thứ sáu, việc xây dựng và áp dụng hệ thống ISO 9001: 2008 Thứ bảy, ý thức pháp luật của người dân Tiểu kết chương 1 Trong chương 1, tác giả đã tập trung nghiên cứu, phân tích khái quát những lý luận chung nhất về TTHC cũng như CCTTHC. Bằng phương pháp nghiên cứu chủ yếu là phân tích, tổng hợp, tác giả đã luận giải vấn đề cơ bản về TTHC và cải cách TTHC như: Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa của TTHC; nguyên tắc xây dựng và thực hiện TTHC; khái niệm, sự cần thiết và nội dung trong cải cách TTHC; đặc điểm cải cách TTHC của UBND phường; các yếu tố ảnh hưởng đến cải cách TTHC của UBND phường. Những vấn đề lý luận trên được làm sáng tỏ có ý nghĩa quan trọng, làm cơ sở để tác giả tiếp tục triển khai nhiệm vụ nghiên cứu đề tài luận văn ở Chương 2. 16
Chương 2 THỰC TRẠNG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI ỦY BAN NHÂN DÂN PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI, TỈNH QUẢNG NGÃI 2.1. Khái quát về thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi 2.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện dân cư Thành phố Quảng Ngãi là thành phố trung tâm thuộc tỉnh Quảng Ngãi, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1654/QĐ- TTg công nhận thành phố Quảng Ngãi là đô thị loại II, trực thuộc tỉnh Quảng Ngãi. Hình 2.1. Vị trí tỉnh Quảng Ngãi. Hình 2.2. Vị trí TP Quảng Ngãi. Nguồn: Phòng Quản lý đô thị Nguồn: Phòng Quản lý đô thị Thực hiện Nghị quyết số 123/NQ-CP ngày 12/12/2012 của Chính phủ về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Sơn Tịnh, huyện Tư Nghĩa để mở rộng địa giới hành chính thành phố Quảng Ngãi và thành lập phường Trương Quang Trọng thuộc thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi; thành phố Quảng Ngãi có 23 đơn vị hành chính, gồm 09 phường với 241 thôn, tổ dân phố (trong đó: 72 17
thôn, 169 Tổ dân phố). Sau khi thực hiện Nghị quyết số 15/NQ-HĐND ngày 10/7/2019 của HĐND tỉnh Quảng Ngãi về việc sắp xếp, sáp nhập, đổi tên thôn, tổ dân phố trên địa bàn thành phố hiện còn 138 thôn, tổ dân phố (68 thôn, 78 Tổ dân phố), diện tích 15726,73 ha, dân số hơn 261.417 người. 2.1.2. Tình hình cải cách thủ tục hành chính tại Ủy ban nhân dân phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi Cải cách TTHC nằm trong nhiệm vụ cải cách thể chế hành chính, đến nay UBND phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi cơ bản đã hoàn thành việc cải cách TTHC theo hướng công khai, đơn giản, thuận tiện, giảm bớt phiền hà, sách nhiễu theo chỉ đạo của Trung ương Đảng và Chính phủ. 2.2. Thực trạng cải cách thủ tục hành chính tại Uỷ ban nhân dân phường trên địa bàn thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2016 – 2021 2.2.1. Thực trạng cải cách thủ tục hành chính đối với lĩnh vực Hộ tịch 2.2.1.1. Đổi mới việc thực hiện cơ chế Một cửa, một cửa liên thông trong giải quyết TTHC lĩnh vực Hộ tịch 2.2.1.2. Về công khai thủ tục hành chính trong lĩnh vực hộ tịch 2.2.1.3. Kiểm soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính 2.2.1.4. Rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính lĩnh vực hộ tịch 2.2.1.5. Đổi mới cách thức tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ trong lĩnh vực hộ tịch 2.2.1.6. Thực trạng cải cách thủ tục hành chính đối với lĩnh vực chứng thực 2.2.1.7. Thực hiện cơ chế Một cửa và công khai TTHC trong lĩnh vực Chứng thực 2.2.1.8. Kiểm soát thủ tục hành chính lĩnh vực chứng thực 18