Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: Vica999 Vica999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn trình bày hệ thống hóa và làm rỏ một số vấn đề cơ bản cơ bản về công tác quản lý NSNN cấp huyện, sự cần thiết phải tăng cường quản lý công tác thu – chi, quyết toán, thanh tra, kiểm tra NSNN cấp huyện đó là: Làm rỏ nội dung toàn diện quản lý NSNN cấp huyện, xây dựng các nguyên tắc cơ bản và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến NSNN cấp huyện

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN ĐÌNH HOÀNH QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRANG THỊ TUYẾT Phản biện 1: ....................................................................... Phản biện 2: ...................................................................... Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp …....., Nhà...... - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Số: 203- Đường Phan Bội Châu - Tp Huế - tỉnh Thừa Thiên Huế Thời gian: vào hồi …… giờ...…ngày....….tháng……năm 2018
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn Ngân sách Nhà nước (NSNN) là một công cụ chính sách tài chính quan trọng của một quốc gia, là một khâu trọng yếu trong điều tiết nền kinh tế vĩ mô nền kinh tế. Hoạt động của NSNN được thể hiện qua việc huy động, phân bổ nguồn lực hợp lý, đảm bảo cân đối thu chi, thực hiện công bằng xã hội, từ đó thúc đẩy nhanh việc phát triển kinh tế. Ngân sách nhà nước bao gồm ngân sách trung ương và ngân sách các cấp chính quyền địa phương trong đó ngân sách huyện là một bộ phận cấu thành nên ngân sách Nhà nước, ra đời, tồn tại và phát triển cùng với sự tồn tại phát triển của hệ thống ngân sách Nhà nước. Ngân sách huyện là cấp ngân sách trung gian giữa cấp ngân sách Trung ương, ngân sách tỉnh, thành phố và ngân sách cấp xã, phường, thị trấn. Vai trò của ngân sách huyện là quản lý và phân phối lại nguồn tài chính của địa phương nhận lại từ ngân sách cấp trên hoặc từ nguồn thu được điều tiết theo quy định phát sinh trên địa bàn, để chính quyền các cấp ở địa phương thực hiện các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong quá trình quản lý kinh tế - xã hội, An ninh quốc phòng. Luật ngân sách Nhà nước năm 2002 là cơ sở pháp lý cơ bản để tổ chức quản lý ngân sách Nhà nước nói chung và ngân sách huyện nói riêng nhằm phục vụ cho công cuộc đổi mới đất nước. Tăng cường quản lý ngân sách Nhà nước, đổi mới công tác quản lý thu- chi ngân sách sẽ tạo điều kiện tăng thu ngân sách và sử dụng ngân sách tiết kiệm, có hiệu quả hơn, nhằm đạt được mục tiêu công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân. Huyện Lệ Thủy là huyện thuần nông của tỉnh Quảng Bình, 1
kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp. Nguồn thu trên địa bàn còn hạn chế, công tác quản lý ngân sách của huyện đã góp phần quan trọng vào thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Bình. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện công tác quản lý ngân sách nhà nước huyện vẫn tồn tại một số hạn chế cần khắc phục như việc lập dự toán ngân sách nhà nước vẫn chưa sát với thực tế; trong quá trình thực hiện quản lý thu, chi NSNN vẫn còn thất thoát do chưa bao quát hết các nguồn thu và khoản chi, chưa có quan điểm xử lý rõ ràng về các khoản chi sai quy định của Nhà nước hoặc chưa tập trung đúng mức về quản lý chi NSNN; công tác thanh tra, kiểm tra còn mang nặng tính hình thức. Trước tình hình đó, vấn đề đặt ra trong công tác quản lý ngân sách huyện càng trở nên cấp bách, do vậy tác giả đã lựa chọn đề tài: "Quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình" làm đề tài tốt nghiệp luận văn Quản lý công 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Việc nghiên cứu quản lý ngân sách nhà nước ở nước ta trong những năm qua có rất nhiều các công trình nghiên cứu các nhà khoa học, các cơ quan trung ương và địa phương như: - “Hoàn thiện phân cấp quản lý thu chi ngân sách Nhà nước đối với chính quyền địa phương qua thực tiễn khảo sát tại tỉnh Quảng Trị” (2007), luận văn thạc sỹ của tác giả Trần Thị Hồng Hạnh đã trình bày việc thực hiện phân cấp thu chi NSNN đối với chính quyền địa phương, khảo sát và đánh giá thực tiển công tác này tại tỉnh Quảng Trị, từ đó đã đề ra các nhóm giải pháp hoàn thiện. - “Hoàn thiện quản lý thu thuế của Nhà nước nhằm tăng cường sự tuân thủ thuế của doanh nghiệp (nghiên cứu tình 2
huống của Hà Nội)” (2009), Luận án tiến sỹ kinh tế, trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Nguyễn Thị Lệ Thúy. “Giải pháp tăng cường nguồn thu ngân sách trên địa bàn thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh” luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Thị Lan Anh (2010) đã đề cập đến thực trạng về thu NSNN tại thành phố Bắc Ninh và đưa ra các giải pháp nhằm tăng thu ngân sách trên địa bàn thành phố. - Tài liệu “Quản lý chi tiêu công”, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội năm 2011 của PGS.TS. Lê Chi Mai đã góp phần đáp ứng nhu cầu nghiên cứu, tìm hiểu trong lĩnh vực chi tiêu công với những nội dung cơ bản phục vụ cho công tác quản lý. - Luận án tiến sĩ “nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước tỉnh An Giang giai đoạn 2011-2015 và tầm nhìn đến 2020” của tác giả Tô Thiện Hiền, Đại học ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh, năm 2012. Luận văn đã làm sáng tỏ các lý luận về quản lý ngân sách nhà nước, cùng với đó là chỉ ra những hạn chế, tồn tại trong công tác phân cấp quản lý ngân sách nhà nước, trong việc thực hiện quy trình ngân sách nhà nước, trong thanh tra, kiểm tra. Đồng thời chỉ rõ nguyên nhân để từ đó đề xuất các biện pháp khắc phục những hạn chế đó. - Luận văn thạc sỹ “Giải pháp tăng cường quản lý ngân sách nhà nước huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang” của tác giả Lê Ngọc Tiền, Trường đại học kinh tế và quản trị kinh doanh Đại học Thái Nguyên, năm 2012. Luận văn đã nêu lên những bất cập trong khâu lập và phân bổ dự toán; tình trạng thu, chi vẫn còn thất thoát; công tác quyết toán chưa được quan tâm đúng mức, đội ngũ cán bộ quản lý ngân sách còn hạn chế về chuyên môn nên dẫn đến nhiều sai sót trong quá trình quản lý ngân sách. - Vũ Văn Cương, PGD trung tâm tư vấn PL-HLU (2012), 3
“Đánh giá thực trạng lập, chấp hành, quyết toán NSNN và phương hướng hoàn thiện”. Bài viết đã nêu lên được những ưu điểm, nhược điểm pháp luật về việc lập, chấp hành và quyết toán ngân sách nhà nước. Từ đó đưa ra phương hướng và các giải pháp hoàn thiện pháp luật lập, chấp hành và quyết toán NSNN. - “Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách Nhà nước trên địa bàn thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ” luận văn thạc sĩ kinh tế của tác giả Hoàng Thị Ánh Tuyết (2014). Luận văn đề xuất một số giải pháp hoàn thiện cơ chế quản lý thu, chi NSNN trên địa bàn, phù hợp với yêu cầu thực tiễn tại thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ. - “Quản lý thu ngân sách Nhà nước tại huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định” luận văn thạc sỹ Tài chính – Ngân hàng tại Học viện Hành chính Quốc gia của Lê Kiều Anh (2015). Tác giả đã đưa ra nhiều giải pháp hoàn thiện quản lý thu ngân sách trên cơ sở khai thác lợi thế so sánh tại huyện Vụ Bản. - “Quản lý thu ngân sách Nhà nước tại quận Đống Đa, thành phố Hà Nội” luận văn thạc sĩ Tài chính – Ngân hàng tại Học viện Hành chính Quốc gia của Nguyễn Đức Anh (2015). Luận văn đã khái quát lại những lý luận cơ bản về NSNN, quản lý thu, chi ngân sách đồng thời khảo sát phân tích thực trạng quản lý thu NSNN tại quận Đống Đa từ năm 2012 đến 2014. Bên cạnh đó tác giả đã đề xuất một số quan điểm và giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý thu NSNN của quận Đống Đa. - “Quản lý thu ngân sách nhà nước tài thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa” (2017), luận văn Thạc sĩ Tài chính – Ngân hàng tại Học viện Hành chính Quốc gia của tác giả Nguyễn Hồng Đức. Luận văn đã hệ thống hóa lý luận cơ bản về NSNN, thu NSNN và quản lý thu NSNN. Đồng thời phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu NSNN tại thành phố Nha Trang từ năm 2014 4
đến năm 2016 và chỉ ra những vấn đề bất cập cần xử lý. Cuối cùng tác giả đề xuất hệ thống giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý thu NSNN tại thành phố Nha Trang, tỉnh KhánhHòa. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có đề tài nào nghiên cứu về vấn đề “Quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình”, chỉ có báo cáo của huyện về tình hình thu, chi ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện. Điều đó cho thấy việc nghiên cứu đề tài này là vấn đề mới đang đặt ra, vừa khó khăn, đòi hỏi phải nghiên cứu những điều kiện đặc thù của huyện để công tác quản lý ngân sách nhà nước huyện được tốt hơn. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1 Mục đích: Luận văn có mục đích chung là Xây dựng căn cứ khoa học về quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình để từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện QLNN về ngân sách tại địa bàn huyện, tù đó luận văn có các mục đích vụ thể sau đây: - Xây dựng khung lý thuyết nghiên cứu về Ngân sách và QLNN về ngân sách. - Xác định căn cứ thực tiễn về Ngân sách và QLNN về Ngân sách tại địa bàn huyện Lệ Thủy. - Nghiên cứu phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình 3.2 Nhiệm vụ: - Nghiên cứu làm rõ các vấn đề liên quan đến quản lý NSNN như: khái niệm, đặc điểm, chức năng, vai trò, phân cấp quản lý của NSNN. 5
- Hệ thống hóa để tiếp tục hoàn thiện những vấn đề lý luận về quản lý NSNN cấp huyện như: khái niệm, nguyên tắc, nội dung của quản lý NSNN cấp huyện và các nhân tố ảnh hưởng. - Phân tích đánh giá về thực trạng quản lý NSNN huyện Lệ Thủy. Từ đó rút ra những hạn chế và phân tích những hạn chế trong quản lý NSNN huyện Lệ Thủy. - Dự báo những định hướng và đề xuất một số giải pháp về quản lý NSNN huyện Lệ Thủy trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu Quản lý ngân sách nhà nước của huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu nội dung toàn diện của Quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện. Trong đó Chủ thể Quản lý là chính quyền cấp huyện (Cụ thể là chính quyền huyện Lệ Thủy); Với các nội dung quản lý ngân sách chủ yếu đó là: Lập dự toán ngân sách huyện, chấp hành dự toán ngân sách huyện, quyết toán ngân sách huyện, kiểm tra thanh tra ngân sách huyện. - Phạm vi về thời gian: Từ năm 2015 đến năm 2017 - Phạm vi về không gian: Tại huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn vận dụng các nguyên lý của Chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử trong quá trình nghiên cứu, bám sát các đường lối chủ trương của Đảng Cộng sản Việt Nam. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như: phương 6
pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, phương pháp thống kê, phương pháp so sánh…để tổng hợp đánh giá một cách toàn diện nhất. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn trình bày hệ thống hóa và làm rỏ một số vấn đề cơ bản cơ bản về công tác quản lý NSNN cấp huyện, sự cần thiết phải tăng cường quản lý công tác thu – chi, quyết toán, thanh tra, kiểm tra NSNN cấp huyện đó là: Làm rỏ nội dung toàn diện quản lý NSNN cấp huyện, xây dựng các nguyên tắc cơ bản và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến NSNN cấp huyện. 6.1. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn hoàn thiện có thể trở thành tài liệu tham khảo cho các cán bộ quản lý nhà nước ở cấp huyện. Đặc biệt là cán bộ làm công tác quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện. Luận văn hoàn thiện có thể trở thành tài liệu tham khảo cho giảng dạy và nghiên cứu của giáo viên và sinh viên trong các trường đại học thuộc khối kinh tế. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục các tài liệu, chữ viết tắt; danh mục các bảng; danh mục các hình vẽ, đồ thị; mở đầu; kết luận; tài liệu tham khảo; phụ lục…; nội dung của luận văn kết cấu gồm 3 chương đó là: Chương 1: Cơ sở khoa học về ngân sách nhà nước và quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện Chương 2: Thực trạng công tác quản lý ngân sách nhà nước huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình 7
Chương 3: Phương hướng, giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý ngân sách huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình 8
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NUỚC VÀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN 1.1. Ngân sách Nhà nước 1.1.1. Khái niệm ngân sách Nhà nước Theo từ điển bách khoa toàn thư của Liên Xô (cũ) (1971) cho rằng: “ngân sách là bảng liệt kê các khoản thu và chi bằng tiền của Nhà nước trong một giai đoạn nhất định; là mọi kế hoạch thu chi bằng tiền của bất kỳ một xí nghiệp, cơ quan hoặc cá nhân nào trong một giai đoạn nhất định”. 1.1.2. Đặc điểm của ngân sách nhà nước NSNN vừa là nguồn lực để nuôi dưỡng bộ máy Nhà nước, vừa là công cụ hữu hiệu để Nhà nước quản lý, điều tiết nền kinh tế và giải quyết các vấn đề xã hội nên có những đặc điểm chính sau: 1.1.3. Chức năng của ngân sách nhà nước trong nền kinh tế thị trường 1.1.4. Vai trò của ngân sách nhà nước trong nền kinh tế thị trường * NSNN điều tiết và thúc đẩy nền kinh tế phát triển * NSNN góp phần giải quyết các vấn đề xã hội * NSNN góp phần ổn định thị trường, kiềm chế lạm phát và bình ổn giá cả hàng hoá trên thị trường 1.1.5. Hệ thống ngân sách nhà nước Ở Việt Nam, trước cách mạng tháng 8/1945, NSNN là công cụ bốc lột thành quả lao động của dân chúng và phục vụ lợi ích của giai cấp thống trị. Sau khi cách mạng tháng 8/1945 thành công, Nhà nước ta thực hiện quyền lực về NSNN và đã có những chính sách mang tính chất cách mạng triệt để, làm nức lòng dân, như sắc lệnh về việc bãi bõ 9
thuế thân, hình thành hệ thống thuế mới với quan điểm giảm bớt gánh nặng thuế khóa cho dân nghèo. Như vậy, NSNN bao gồm ngân sách trung ương và ngân sách các cấp chính quyền địa phương (ngân sách địa phương). Ngân sách các cấp chính quyền địa phương gồm: 1.1.6. Phân cấp quản lý ngân sách Nhà nước 1.1.6.1. Khái niệm phân cấp quản lý ngân sách Nhà nước 1.1.6.2. Vai trò của phân cấp quản lý ngân sách nhà nước 1.1.6.3. Nội dung phân cấp ngân sách 1.1.6.4. Các nguyên tắc trong phân cấp ngân sách 1.2. Quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện 1.2.1. Khái niệm quản lý ngân sách cấp huyện Quản lý nói chung được hiểu như là sự tác động của chủ thể quản lý tác động đến đối tượng quản lý thông qua việc sử dụng các công cụ và phương pháp thích hợp nhằm đạt được mục tiêu đã định. Quản lý NSNN là quá trình tác động của chủ thể quản lý NSNN thông qua việc sử dụng có chủ định các phương pháp quản lý và các công cụ quản lý để tác động và điều khiển hoạt động của NSNN nhằm đạt được mục tiêu đã định. 1.2.2. Sự cần thiết phải tăng cường quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện Quản lý NSNN là một quá trình liên kết từ khâu lập dự toán , kế hoạch hóa tổ chức thực hiện động viên phối hợp hạch toán, kiểm tra. Mục tiêu của quản lý ngân sách nhà nước trước hết là giải quyết các vẫn đề liên quan đến quản lý và điều hành nhà nước. Quản lý thống nhất nền tài chính quốc gia, xây dựng ngân sách nhà nước lành mạnh, củng cố kỷ luật tài chính, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả tiền của nhà nước, tăng cường tích lũy để thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo 10
định hướng xã hội chủ nghĩa, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân, đảm bảo quốc phòng, an ninh đối ngoại theo mục tiêu mà luật NSNN đã đề ra. 1.2.3. Nguyên tắc cơ bản về quản lý ngân sách nhà nước, quản lý ngân sách cấp huyện 1.2.3.1. Nguyên tắc đầy đủ, trọn vẹn 1.2.3.2. Nguyên tắc thống nhất trong quản lý ngân sách nhà nước 1.2.3.3. Nguyên tắc cân đối ngân sách 1.2.3.4. Nguyên tắc công khai hoá ngân sách nhà nước 1.2.3.5. Nguyên tắc rõ ràng, trung thực và chính xác 1.2.4. Nội dung quản lý ngân sách huyện 1.2.4.1. Lập dự toán ngân sách huyện 1.2.4.2. Chấp hành dự toán ngân sách huyện 1.2.4.3. Quyết toán ngân sách huyện 1.2.5. Những nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến công tác quản lý ngân sách huyện 1.2.5.1. Nhân tố khách quan 1.2.5.2. Nhân tố chủ quan 1.2.6. Quản lý thu – chi ngân sách Nhà nước huyện 1.2.6.1. Quản lý thu ngân sách nhà nước huyện 1.2.6.2. Quản lý chi ngân sách nhà nước huyện 1.3. Kinh nghiệm quản lý thu chi ngân sách nhà nước của một số huyện 1.3.1. Kinh nghiệm trong công tác thanh tra, kiểm tra thu ngân sách nhà nước tại thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa 1.3.2. Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình 1.3.3. Kinh nghiệm quản lý thu, chi ngân sách nhà nước của 11
huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình 1.3.4. Bài học kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nước cho huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình Qua một số tìm hiểu về công tác quản lý ngân sách ở một số huyện, thành phố có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm cho huyện Lệ Thủy như sau: Một là: Tập trung chỉ đạo, thực hiện quyết liệt công tác cải cách thủ tục hành chính thuế, cải thiện môi trường kinh doanh. Đồng thời, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ cần tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo và làm tốt công tác tham mưu cho các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương các cấp, tranh thủ sự đồng tình ủng hộ, giúp đỡ của các ngành, các tổ chức đoàn thể về công tác thuế. 12
Tiểu kết chương 1 Trong chương này luận văn tập trung làm sáng tỏ các vấn đề như: phần lý chung đã hệ thống hóa các vấn đề cơ bản về NSNN, nhất là NSNN cấp huyện để làm cơ sở nghiên cứu tiếp nội dung liên quan đến đề tài: “Quản lý ngân sách nhà nước tại huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình”. Những vấn đề lý luận cơ bản được hệ thống và cụ thể hóa làm rõ khái niệm và bản chất NSNN; làm rõ chức năng, vai trò của NSNN trong nền kinh tế thị trường; sự cần thiết phải tăng cường quản lý NSNN cấp huyện và những nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý NSNN cấp huyện. Nghiên cứu kinh nghiệm quản lý NSNN cấp huyện của một số huyện trên đại bàn tỉnh, qua đó củng cố thêm hệ thống lý luận và rút ra những bài học kinh nghiệm. Từ những nội dung đó, chương 1 của luận văn đã làm rõ được để nâng cao hiệu quả công tác quản lý NSNN cấp huyện cần thực hiện đồng bộ và hệ thống tất cả các hoạt động từ khâu lập, phân bổ, chấp hành, quyết toán, kiểm tra ngân sách và quá trình điều hành ngân sách đạt được mục tiêu đề ra. Đây cũng chính là tư tưởng xuyên suốt của luận văn, chương 2 tập trung phân tích thực trạng quản lý ngân sách nhà nước huyện Lệ Thủy và đưa ra những giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước huyện Lệ Thủy trong chương 3. 13
Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH 2.1. Đặc điểm kinh tế, văn hóa, xã hội có ảnh hưởng đến quản lý ngân sách nhà nước huyện Lệ Thủy 2.1.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Lệ Thuỷ là huyện vùng chiêm trũng của tỉnh Quảng Bình. Nằm vào khoảng 16055’ đến 17022’ vĩ độ bắc và kinh độ 106025’ và 106059’. Phía bắc giáp huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình; phía nam giáp huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị; phía Tây giáp biên giới Việt - Lào, có đường biên giới dài 42,8 km, phía đông giáp biển Đông có đường bờ biển dài hơn 30 km. Diện tích tự nhiên của huyện là 141.413 ha, với 26 xã, 2 thị trấn. Hình 2.1: Bản đồ hành chính tỉnh Quảng Bình 2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Tình hình kinh tế - xã hội của huyện Lệ Thủy được thể hiện ở bảng 2.1. Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất bình quân 5 năm 2011 - 2015 đạt 8,67%; ngành nông - lâm nghiệp - thuỷ sản tăng 5,16%, ngành 14
công nghiệp - xây dựng tăng 5,64% và các ngành dịch vụ tăng 15,02%. Cơ cấu kinh tế đến năm 2015 cụ thể như sau: ngành Nông-lâm nghiệp- thủy sản chiếm 36%; ngành Công nghiệp-xây dựng chiếm 27%; các ngành Dịch vụ đạt 37%. (thể hiện qua hình 2.2) 2.2.2. Chức năng, nhiệm vụ của bộ máy quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện 2.2.2.1. Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Là cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện Lệ Thủy, có chức năng tham mưu giúp UBND huyện trong hoạt động quản lý nhà nước về lĩnh vực tài chính – ngân sách, kế hoạch đầu tư, đăng ký kinh doanh trên địa bàn huyện. Phòng Tài chính - Kế hoạch chịu sự chỉ đạo, quản lý trực tiếp, toàn diện của UBND huyện; đồng thời, chịu sự chỉ đạo, kiểm tra về chuyên môn, nghiệp vụ của Sở Tài chính và Sở Kế hoạch - Đầu tư tỉnh Quảng Bình. Chức năng, nhiệm vụ của phòng Tài chính - Kế hoạch: 2.2.2.2. Chi cục thuế huyện Với chức năng là cơ quan thực hiện công tác thu NSNN trên địa bàn huyện thường xuyên phối hợp với các cơ quan chức năng làm tốt công tác thu trên địa bàn, tham mưu tích cực cho UBND huyện trong việc xây dựng và giao kế hoạch thu cho các đơn vị. 2.2.2.3. Kho bạc Nhà nước huyện Với chức năng là cơ quan quản lý quỹ NSNN, kế toán ngân sách, kiểm soát quá trình thu chi ngân sách, thường xuyên báo cáo kết quả thu chi ngân sách trên địa bàn giúp UBND huyện, phòng Tài chính - kế hoạch trong công tác quản lý và điều hành ngân sách. 2.2.3. Mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan trong hệ thống tài chính huyện Chi cục trưởng Chi cục Thuế huyện có trách nhiệm cùng Trưởng phòng Tài chính - Kế hoạch huyện bàn bạc, xác định nguồn 15
thu, mức thu, tỷ lệ điều tiết các nguồn thu và kế hoạch thu. Giám đốc Kho bạc Nhà nước huyện có trách nhiệm tham gia với phòng Tài chính - Kế hoạch huyện về thu chi NSNN trên địa bàn và phương pháp tổ chức thực hiện theo các quy định của Luật NSNN. Trong quá trình thực hiện các kế hoạch thu chi NSNN và các biện pháp quản lý tài chính Nhà nước tại địa bàn huyện, các tổ chức trong hệ thống tài chính huyện chịu trách nhiệm phối hợp chặt chẽ với phòng Tài chính - Kế hoạch huyện trên các mặt: Phòng Tài chính Kho bạc nhà – kế hoạch nước huyện Chi cục thuế huyện Sơ đồ 2.1. Mối quan hệ giữa các cơ quan trong hệ thống tài chính huyện 2.3. Thực trạng công tác quản lý ngân sách huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2015 – 2017 2.3.1. Quy định phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi, tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2015 - 2017 Căn cứ vào Quyết định số 46/2016/QĐ-UBND, ngày 26/12/2016 của UBND tỉnh Quảng Bình về quy định phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi và tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu giữa các cấp ngân sách ở địa phướng từ năm 2016 đươc quy định như sau: 2.3.1.1. Nguồn thu của ngân sách cấp huyện 16
2.3.1.2. Nhiệm vụ chi của ngân sách cấp huyện 2.3.2. Công tác lập, quyết định, phân bổ và giao dự toán ngân sách Hàng năm, từ giữa tháng 6 đến 30 tháng 7, các cơ quan nhà nước ở địa phương lập dự toán thu, chi ngân sách cấp mình, gửi Uỷ ban nhân dân cấp trên. Đối với năm đầu của thời kỳ ổn định, các cơ quan tài chính cấp trên chủ trì, phối hợp với cơ quan Kế hoạch và Đầu tư tổ chức làm việc với UBND cấp dưới trực tiếp, các cơ quan đơn vị cùng cấp về dự toán ngân sách để thảo luận về dự toán ngân sách theo chế độ, tiêu chuẩn hiện hành, phù hợp với khả năng ngân sách, định hướng phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và bảo đảm tiết kiệm. Trong những năm tiếp theo của thời kỳ ổn định, các cơ quan tài chính cấp trên chỉ làm việc khi Uỷ ban nhân dân cấp dưới có đề nghị sửa đổi dự toán bất thường. 2.3.2.1. Lập dự toán thu ngân sách nhà nước 2.3.1.2. Lập dự toán chi ngân sách nhà nước 2.3.3. Công tác chấp hành dự toán ngân sách nhà nước - Đối với cơ quan thu NSNN - Đối với phòng Tài chính – kế hoạch: 2.3.3.1. Chấp hành dự toán thu ngân sách nhà nước Cơ quan tài chính, cơ quan thuế và các cơ quan được nhà nước giao nhiệm vụ thu ngân sách có trách nhiệm phối hợp với các cơ quan Nhà nước hữu quan tổ chức thu đúng pháp luật; đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra của UBND và sự giám sát của HĐND về công tác thu ngân sách tại địa phương. Thu NSNN của huyện Lệ Thủy những năm gần đây đã có sự thay đổi rõ rệt, luôn vượt dự toán được giao hàng năm, tuy nhiên do huyện chưa có các khu công nghiệp để phát triển kinh tế địa phương, cơ cấu kinh tế từ các ngành du lịch, dịch vụ chiếm tỷ trọng nhỏ vì vậy nguồn thu trên địa bàn còn thấp; Kết quả được thể hiện qua bảng 17
2.7 dưới đây: 2.3.2.2. Chấp hành dự toán chi ngân sách Nhà nước Ngân sách cấp huyện của huyện Lệ thủy thực hiện nhiệm vụ quản lý chi ngân sách cho 119 đơn vị dự toán cấp I và quản lý chi bổ sung cho ngân sách 28 xã, thị trấn theo Luật NSNN. 2.3.2.3. Tình hình cân đối ngân sách Nguyên tắc cân đối NSNN được khẳng định rõ ở Điều 8, luật NSNN năm 2002: “NSNN được cân đối theo nguyên tắc tổng số thu từ thuế, phí và lệ phí phải lớn hơn tổng số chi thường xuyên và góp phần tích lũy ngày càng cao vào chi đầu tư phát triển; trường hợp bội chi thì số bội chi phải nhỏ hơn số chi đầu tư phát triển, tiến tới cân bằng thu, chi ngân sách…vay bù đắp bội chi NSNN phải đảm bảo nguyên tắc: không sử dụng cho tiêu dùng, chỉ phục vụ cho mục đích phát triển, phải có kế hoạch thu hồi vốn vay và đảm bảo cân đối ngân sách để chủ động trả nợ khi đến hạn”. 2.3.4. Công tác quyết toán ngân sách huyện Lệ Thủy Qua các năm, các đơn vị sử dụng ngân sách cũng như quản lý ngân sách đã làm tốt công tác quyết toán ngân sách đảm bảo chính xác đúng thời gian quy định, qua quá trình quyết toán đã xử lý kịp thời những tồn tại trong quá trình chấp hành ngân sách. Khâu quyết toán, thẩm định quyết toán NSNN theo từng lĩnh vực rất được quan tâm, cụ thể là: 2.4. Đánh giá về công tác quản lý ngân sách huyện Lệ Thủy - tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2015-2017 Từ đánh giá thực trạng công tác quản lý ngân sách huyện Lệ Thủy thời gian qua có thể nêu lên những kết quả cũng như những hạn chế như sau: 2.4.1. Những kết quả đạt được Trong những năm qua huyện đã có nhiều cố gắng trong việc 18