Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về Bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

41
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn góp phần hệ thống hóa và làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý nhà nước đối với hoạt động bảo hiểm xã hội. Làm rõ nội dung quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, chỉ rõ các kết quả, hạn chế và những nguyên nhân chủ yếu từ thực trạng đó. Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước, thực trạng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về Bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỒ TẤN TIÊN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NGÃI Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Thừa Thiên Huế - Năm 2017
Công trình đƣợc hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. PHẠM ĐỨC CHÍNH Phản biện 1: ................................................................................ Phản biện 2: ............................................................................... Luận văn đƣợc bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp …....., Nhà...... - Hội trƣờng bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Số: 203- Đƣờng Phan Bội Châu - Tp Huế - tỉnh Thừa Thiên Huế Thời gian: vào hồi …… giờ...…ngày....….tháng……năm 2017
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Bản chất của nhà nƣớc ta là “nhà nƣớc của dân, do dân và vì dân”, hƣớng tới mục tiêu: dân giàu, nƣớc mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. Trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, Đảng và Nhà nƣớc nỗ lực xây dựng các định hƣớng, mục tiêu, chƣơng trình, kế hoạch để đạt đƣợc các chỉ số phát triển kinh tế và xã hội, hƣớng tới lợi ích của nhân dân. Một trong các mục tiêu đó là đảm bảo an sinh xã hội. Với bản chất nhân văn sâu sắc, ASXH nhanh chóng phát triển và đƣợc các nƣớc thừa nhận là một trong những quyền cơ bản của con ngƣời, là tiêu chí của tiến bộ, bình đẳng và công bằng xã hội, một trong những chỉ báo quan trọng nhất, thể hiện sự văn minh và phát triển của quốc gia. Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị (khóa XI) “Về tăng cƣờng sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn 2012-2020” xác định rõ mục tiêu: “thực hiện có hiệu quả các chính sách, chế độ BHXH, BHYT; tăng nhanh diện bao phủ đối tƣợng tham gia BHXH, nhất là BHXH tự nguyện; thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân. Phấn đấu đến năm 2020, có khoảng 50% lực lƣợng lao động tham gia BHXH, 35% lực lƣợng lao động tham gia BHTN; trên 80 % dân số tham gia BHYT”. Thực tiễn cho thấy, những năm gần đây, hoạt động quản lý nhà nƣớc về BHXH dù có nhiều nỗ lực để công tác quản lý đạt hiệu quả, song còn nhiều yếu kém, thách thức, đòi hỏi phải có các giải pháp để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hơn nữa. Để công tác QLNN về BHXH trên địa bàn tỉnh ngày càng hiệu quả hơn, cần phải nghiên cứu một cách cơ bản, cụ thể cả về lý luận và thực tiễn trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp nhằm tăng cƣờng QLNN về BHXH đạt hiệu quả hơn trong giai đoạn hiện nay. Chính vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài: “Quản lý nhà nước về Bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi” làm luận văn tốt nghiệp. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong công tác QLNN và công tác nghiên cứu lý luận, đã có nhiều công trình, nhiều hội thảo, nhiều tham luận đề cập tới nội dung QLNN về BHXH. Các tác giả - học giả, các bài tham luận đã tiếp cận BHXH ở các khía cạnh, góc độ QLNN để làm rõ vai trò của QLNN 1
đối với bảo hiểm nói chung và BHXH nói riêng. Chẳng hạn nhƣ: - Bảo hiểm xã hội Việt Nam với các đề tài: “Chiến lƣợc phát triển ngành BHXH Việt Nam giai đoạn 2000-2010” và “Chế độ, chính sách BHXH hiện hành: Thực trạng và kiến nghị ” (2001). - “Tăng cƣờng QLNN về BHXH trong giai đoạn hiện nay” (2001), luận văn thạc sỹ QLNN, tác giả Trần Xuân Vinh. - “Một số giải pháp nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ, viên chức BHXH Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” (2004), luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công, tác giả Lƣơng Anh Tuấn. - “Giải pháp hoàn thiện quản lý thu quỹ bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2015-2020” (2014), luận văn thạc sỹ kinh tế, tác giả Nguyễn Đình Lâm. Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi chƣa có đề tài nào nghiên cứu về công tác QLNN về BHXH cũng nhƣ chƣa đề xuất đƣợc những giải pháp tập trung, cụ thể và đột phá để thực hiện công tác này một cách chủ động hơn, hiệu quả hơn cho địa phƣơng. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích Mục đích của đề tài là nghiên cứu, phân tích, đánh giá hiện trạng hoạt động BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi và thực trạng QLNN về BHXH trên địa bàn tỉnh. Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của QLNN về BHXH trên địa bàn tỉnh. 3.2. Nhiệm vụ - Hệ thống hóa và làm rõ thêm cơ sở lý luận về bảo hiểm xã hội và quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi để tìm ra nguyên nhân của một số hạn chế. - Đề xuất phƣơng hƣớng và các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động QLNN về BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. 2
4.2 Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đƣợc thực hiện trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. - Về thời gian: Trong giai đoạn từ 2014-2016. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1 Phương pháp luận: Luận văn sử dụng phƣơng pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác-Lênin, Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trên cơ sở vận dụng quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc về BHXH. 5.2 Phương pháp nghiên cứu: Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp; Phƣơng pháp so sánh; Phƣơng pháp thu thập và xử lý dữ liệu, thông tin. 6. Đóng góp của luận văn - Luận văn góp phần hệ thống hóa và làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động bảo hiểm xã hội. - Làm rõ nội dung quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội. - Đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, chỉ rõ các kết quả, hạn chế và những nguyên nhân chủ yếu từ thực trạng đó. - Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc, thực trạng quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian tới. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn gồm ba chƣơng: - Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về Bảo hiểm xã hội và Quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội. - Chƣơng 2: Thực trạng quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. - Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và một số giải pháp tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. 3
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI 1.1 Khái niệm và vai trò, chức năng của bảo hiểm xã hội 1.1.1 Khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Bảo hiểm xã hội Theo Điều 3.1 Luật BHXH “Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội”. 1.1.1.2. Một số khái niệm trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội a. Mối quan hệ giữa các bên liên quan trong bảo hiểm xã hội Trong BHXH bao giờ cũng có mối quan hệ ràng buộc chặt chẽ về trách nhiệm phải BHXH và quyền lợi đƣợc hƣởng các trợ cấp BHXH của ngƣời lao động. Đó chính là mối quan hệ BHXH. Mối quan hệ này phát sinh trên cơ sở quan hệ lao động và diễn ra giữa ba bên: bên tham gia BHXH, bên BHXH và bên đƣợc BHXH. b. Chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội Chính sách BHXH là những quy định chung rất khái quát của Nhà nƣớc về những mục tiêu, phạm vi, đối tƣợng, nội dung chính sách, các mối quan hệ và những giải pháp lớn về BHXH để đạt đƣợc mục tiêu chung đề ra. Vì là cấp độ chung nhƣ vậy, nên chính sách BHXH sẽ không trở thành hiện thực nếu không thông qua các chế độ BHXH. Chế độ BHXH là sự cụ thể hóa chính sách BHXH, hệ thống các quy định cụ thể và chi tiết, là sự bố trí, sắp xếp các phƣơng tiện để thực hiện BHXH đối với ngƣời lao động. Nhƣ vậy thực hiện BHXH là trực tiếp thực hiện các chế độ BHXH và qua đó, chính sách BHXH mới đƣợc thực hiện. c. Trợ cấp bảo hiểm xã hội Trợ cấp BHXH là khoản tiền từ Quỹ BHXH đƣợc bên cơ quan BHXH chi trả cho mọi ngƣời đƣợc BHXH khi họ giảm hoặc bị mất thu nhập do bị giảm, mất khả năng lao động hoặc mất việc làm và có đủ các điều kiện quy định. d. Quỹ bảo hiểm xã hội Quỹ BHXH là tập hợp những đóng góp bằng tiền của những 4
ngƣời tham gia BHXH, hình thành một quỹ tiền tệ tập trung để chi trả cho những ngƣời đƣợc BHXH và gia đình họ khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do bị giảm, mất khả năng lao động hoặc mất việc làm. 1.1.2 Đặc điểm cơ bản của bảo hiểm xã hội - Quỹ tài chính tập trung đƣợc hình thành (nguồn thu quỹ BHXH) thông qua sự đóng góp của các bên tham gia BHXH. - Việc tham gia BHXH về nguyên tắc là bắt buộc đối với mọi ngƣời lao động làm công ăn lƣơng. - Mức phí đóng bảo hiểm và đƣợc hƣởng chế độ bảo hiểm, các nội dung thuộc lĩnh vực bảo hiểm xã hội đƣợc quy định chi tiết tuân thủ theo Luật điều chỉnh. - Nguồn đóng của các bên tham gia đƣợc đƣa vào quỹ riêng độc lập, tập trung nằm ngoài Ngân sách nhà nƣớc để chi trợ cấp cho các chế độ và hoạt động BHXH. - Số tiền tạm thời nhàn rỗi của quỹ đƣợc đầu tƣ sinh lời nhằm bảo toàn và tăng trƣởng quỹ. - Quyền hƣởng các chế độ trợ cấp BHXH dựa trên nguyên tắc phải gắn liền với nghĩa vụ đóng góp BHXH của ngƣời lao động và ngƣời sử dụng lao động. - Mức hƣởng trợ cấp BHXH luôn thấp hơn mức tiền lƣơng hiện hƣởng làm căn cứ để ngƣời lao động đóng hàng tháng vào Quỹ BHXH. 1.1.3 Vai trò của bảo hiểm xã hội Có thể khái quát vai trò của BHXH trên các mặt sau: Một là, BHXH góp phần ổn định đời sống của ngƣời lao động tham gia BHXH. Hai là, BHXH góp phần đảm bảo an toàn, ổn định cho toàn bộ nền kinh tế xã hội. Ba là, BHXH làm tăng thêm mối quan hệ gắn bó giữa ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động và Nhà nƣớc. Bốn là, BHXH góp phần thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế và công bằng xã hội. Năm là, BHXH là trụ cột của hệ thống ASXH, góp phần điều tiết các chính sách, các chƣơng trình ASXH của mỗi quốc gia. Sáu là, đối với Việt Nam ta BHXH trực tiếp thể hiện vai trò mục tiêu, lý tƣởng, bản chất tốt đẹp của chế độ chính trị, xã hội mà Đảng, Nhà nƣớc và nhân dân đã và đang phấn đấu, xây dựng đất 5
nƣớc Việt Nam “dân giàu, nƣớc mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. 1.1.4 Chức năng của hoạt động bảo hiểm xã hội Hệ thống ASXH bao gồm nhiều lĩnh vực, trong đó BHXH giữ vị trí trụ cột và gắn với thực tiễn phát triển XH, cùng với quan điểm cải cách hành chính để hƣớng tới xây dựng nền hành chính phục vụ trong thời đại hiện nay. Theo đó, với quan điểm BHXH là “một dịch vụ công” và Nhà nƣớc đóng vai trò là “nhà cung cấp dịch vụ”, quản lý dịch vụ và nhân dân là “khách hàng - người thụ hưởng”. Dịch vụ luôn mang tính kịp thời và làm hài lòng “khách hàng”, bảo đảm cho lợi ích chính đáng của “khách hàng” là chức năng chủ yếu của BHXH. Từ quan điểm trên, phƣơng thức hoạt động của BHXH đƣợc cụ thể hóa bằng các khía cạnh sau: 1.1.4.1. Các loại hình hoạt động của bảo hiểm xã hội Theo Luật BHXH, các loại hình hoạt động BHXH gồm có: - BHXH bắt buộc và BHYT bắt buộc - BHXH tự nguyên và BHYT toàn dân - Bảo hiểm thất nghiệp Thực chất của BHYT đƣợc coi là chế độ khám chữa bệnh của chính sách BHXH 1.1.4.2. Các chế độ bảo hiểm xã hội - BHXH bắt buộc bao gồm các chế độ sau đây: Chế độ ốm đau;Chế độ thai sản; Chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; Chế độ hưu trí; Chế độ tử tuất - BHXH tự nguyện bao gồm các chế độ sau đây: Chế độ hưu trí; Chế độ tử tuất - BHTN bao gồm các chế độ sau đây: Trợ cấp thất nghiệp; Hỗ trợ học nghề 1.1.4.3. Nguyên tắc bảo hiểm xã hội - Mức hƣởng BHXH đƣợc tính trên cơ sở mức đóng, thời gian đóng BHXH và có chia sẻ giữa những ngƣời tham gia BHXH. - Mức đóng BHXH bắt buộc, BHTN đƣợc tính trên cơ sở tiền lƣơng, tiền công của ngƣời lao động. Mức đóng BHXH tự nguyện đƣợc tính trên cơ sở mức thu nhập do ngƣời lao động lựa chọn nhƣng mức thu nhập này không thấp hơn mức lƣơng tối thiểu chung. 6
- Ngƣời lao động vừa có thời gian đóng BHXH bắt buộc vừa có thời gian đóng BHXH tự nguyện đƣợc hƣởng chế độ hƣu trí và chế độ tử tuất trên cơ sở thời gian đã đóng BHXH. - Quỹ BHXH đƣợc quản lý thống nhất, dân chủ, công khai, minh bạch, đƣợc sử dụng đúng mục đích, đƣợc hạch toán độc lập theo các quỹ thành phần của BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện và BHTN. - Việc thực hiện BHXH phải đơn giản, dễ dàng, thuận tiện, bảo đảm kịp thời và đầy đủ quyền lợi của ngƣời tham gia BHXH. 1.2. Quản lý nhà nước về Bảo hiểm xã hội 1.2.1. Một số khái niệm - “Quản lý” là hoạt động có ý thức của con ngƣời nhằm sắp xếp tổ chức, chỉ huy, điều hành, hƣớng dẫn, kiểm tra... các quá trình XH và hoạt động của con ngƣời để hƣớng chúng phát triển phù hợp quy luật XH, đạt đƣợc mục tiêu xác định theo ý chí của nhà quản lý với chi phí thấp nhất. - “Quản lý nhà nước” là hoạt động thực hiện quyền lực nhà nƣớc của các cơ quan trong bộ máy nhà nƣớc nhằm thực hiện các chức năng đối nội và đối ngoại của Nhà nƣớc trên cơ sở các quy luật phát triển XH, nhằm mục đích ổn định và phát triển đất nƣớc. - “QLNN về xã hội” là hoạt động tác động có tổ chức và bằng quyền lực nhà nƣớc đối với các quá trình XH, các hành vi hoạt động của công dân và các tổ chức trong XH nhằm duy trì, phát triển các yếu tố của XH (chính trị, KT, văn hoá, trật tự XH...) và bảo toàn, củng cố, phát triển quyền lực của Nhà nƣớc. - “Quản lý hành chính” là hoạt động tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực nhằm sắp xếp tổ chức, chỉ huy, điều hành, hƣớng dẫn, kiểm tra... các quá trình XH và hoạt động của con ngƣời để hƣớng chúng phát triển phù hợp với trật tự nền hành chính quốc gia, đạt đƣợc mục tiêu xác định theo ý chí của nhà quản lý với chi phí thấp nhất. 1.2.1.2. Quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội QLNN về BHXH: “Là Nhà nước định ra chính sách quốc gia và các quy định pháp luật về BHXH, xác định các loại chế độ BHXH phù hợp với trình độ KT, văn hóa, XH từng thời kỳ đặt ra. Nhà nước thông qua chức năng lập pháp, hành pháp và tư pháp, xây dựng chính sách, pháp luật về BHXH và tổ chức, quản lý việc thực 7
hiện các chính sách pháp luật về BHXH trong khuôn khổ pháp luật quy định nhằm đáp ứng nhu cầu, quyền được tham gia và quyền được thụ hưởng BHXH của người lao động, góp phần bảo đảm sự ổn định, công bằng và phát triển XH”. 1.2.2. Chức năng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội - Chức năng lập pháp - Chức năng hành pháp - Chức năng tư pháp 1.2.3 Đặc điểm của quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội Dƣới góc nhìn của mối quan hệ “cung cấp dịch vụ - sử dụng dịch vụ”, các quan điểm về nền hành chính đƣợc nhìn nhận một cách “mềm mại”, không bị “cứng nhắc” theo quan điểm áp đặt một chiều của nền hành chính quan liêu, mệnh lệnh. Trong mối quan hệ “cung - cầu” này, điều mà chúng ta quan tâm, chính là lợi ích của người sử dụng dịch vụ - khách hàng. Chính vì vậy, làm thế nào để tạo ra một sản phẩm dịch vụ tiện ích cung cấp cho khách hàng và quản lý dịch vụ đó theo các tiêu chuẩn “phục vụ”, “hướng tới sự hài lòng, thỏa mãn của khách hàng” là vấn đề cần đƣợc đặt ra trong công tác QLNN, đặc biệt trong quá trình hội nhập KT quốc tế, các thể chế pháp luật trong nƣớc cần phù hợp với thông lệ và tập quán quốc tế. Theo đó, có thể rút ra một số đặc điểm riêng của QLNN trong hoạt động BHXH nhƣ sau: - Nhà nƣớc là chủ thể tổ chức và quản lý các hoạt động BHXH trong nền KT thị trƣờng. - Pháp luật là cơ sở và là công cụ quản lý hàng đầu, công cụ không thể thay thế do xuất phát từ nhu cầu khách quan trong nền KT thị trƣờng để Nhà nƣớc tổ chức và quản lý các hoạt động BHXH nói riêng và hoạt động KT-XH nói chung. - Sự quản lý của Nhà nƣớc đối với hoạt động BHXH đòi hỏi có một bộ máy thực hiện các hoạt động BHXH mạnh, có hiệu lực và hiệu quả và một hệ thống pháp luật về BHXH đồng bộ, hoàn chỉnh. 1.2.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội BHXH là hoạt động chịu sự tác động, ảnh hƣởng của nhiều yếu tố chủ quan và khách quan. Song khái quát lại thì hoạt động QLNN về BHXH chịu ảnh hƣởng bởi các yếu tố cơ bản sau: - Sự phát triển của nền kinh tế 8
- Hệ thống chính sách pháp luật của nhà nước - Người sử dụng lao động - Nhận thức của người lao động 1.2.5 Mô hình quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội ở Việt Nam: Hiện nay, theo quy định của pháp luật thì QLNN về BHXH ở Việt Nam thực hiện theo mô hình sau: Ghi chú: QUỐC HỘI (1) Chỉ đạo trực tiếp Cơ quan ban hành Luật và giám sát việc Báo cáo kết quả theo định kỳ thực hiện BHXH, BHYT CHÍNH PHỦ (2) Cơ quan thống nhất quản lý nhà nƣớc về BHXH, BHYT CƠ QUAN QLNN Tổ chức sự nghiệp BHXH tại VỀ BHXH: BỘ LĐ-TB-XH Trung ƣơng (5) VỀ BHYT: BỘ Y TẾ VỀ CHẾ ĐỘ TÀI CHÍNH: BỘ TÀI CHÍNH (3) CƠ QUAN QLNN VỀ BHXH TẠI ĐỊA Tổ chức sự nghiệp BHXH tại PHƢƠNG (4) địa phƣơng (6) 1.2.6. Sự cần thiết phải tăng cường quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội * Yêu cầu khách quan - Chủ trương, quan điểm của Đảng. - Xuất phát từ yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân. - Xuất phát từ sự phát triển của nền KT thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế. * Yêu cầu chủ quan 9
- BHXH là một loại hình dịch vụ công, mà trong đó cơ quan BHXH là chủ thể cung cấp dịch vụ. Vì thế, BHXH cần phải tuân thủ các nguyên tắc của nền KT dưới sự điều tiết của Nhà nước. - Xuất phát từ năng lực làm việc của cơ quan bảo hiểm xã hội. - Xuất phát từ đặc thù người sử dụng lao động và người lao động - các chủ thể đồng thời là “khách hàng” của hoạt động bảo hiểm xã hội. - Xuất phát từ thực trạng nợ đọng khó đòi cũng như các kẽ hở pháp lý hiện hành của bảo hiểm xã hội. - Xuất phát từ khó khăn trong việc triển khai một số loại hình bảo hiểm xã hội mới như: Bảo hiểm tự nguyện, bảo hiểm cho nông dân, bảo hiểm cho chăn nuôi, thủy sản, bảo hiểm y tế toàn dân. 1.2.7. Nội dung quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội Nội dung QLNN về BHXH đƣợc quy định chi tiết tại Điều 7, Luật BHXH của Quốc hội nƣớc CHXHCN Việt Nam số 58/2014/QH13 ngày 20 tháng 11 năm 2014, cụ thể nhƣ sau: - Ban hành, tổ chức thực hiện văn bản pháp luật, chiến lược, chính sách bảo hiểm xã hội - Tuyên truyền, phổ biến chế độ, chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội - Thực hiện công tác thống kê, thông tin về bảo hiểm xã hội - Tổ chức bộ máy thực hiện bảo hiểm xã hội; đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực làm công tác bảo hiểm xã hội + Tổ chức bộ máy thực hiện bảo hiểm xã hội Bộ LĐTB-XH; Chỉ đạo trực tiếp Bộ Y tế; Bộ Tài chính Giám sát Bảo hiểm XH Việt Nam Hội Hội đồng BHXH tỉnh, thành phố đồng quản (trực thuộc trung ƣơng) quản lý lý BHXH quận, huyện, thành phố trực thuộc tỉnh 10
(Nguồn: Nghị định 01/2016/NĐ-CP) + Bồi dưỡng nguồn nhân lực làm công tác bảo hiểm xã hội - Quản lý về thu, chi, bảo toàn, phát triển và cân đối quỹ bảo hiểm xã hội - Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo hiểm xã hội; giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội - Hợp tác quốc tế về bảo hiểm xã hội 1.3 Tổ chức quản lý bảo hiểm xã hội ở một số nƣớc trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam 1.3.1 Kinh nghiệm của một số nước trong quản lý về bảo hiểm xã hội a) Cộng hoà liên bang Đức b) Thái Lan c) Malaysia d) Hàn quốc 1.3.2 Kinh nghiệm quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội ở Việt Nam Từ thực tiễn về công tác quản lý đối với hoạt động BHXH trong thời gian qua, đã rút ra một số bài học kinh nghiệm sau đây: Một là, Chính sách xã hội phải đƣợc đặt ngang tầm với chính sách kinh tế. Hai là, chính sách xã hội phải đƣợc thực hiện đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm. Ba là, tăng cƣờng sự lãnh đạo của Đảng, phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị và truyền thống tốt đẹp, tƣơng thân, tƣơng ái của dân tộc ta. Bốn là, xây dựng chiến lƣợc, quy hoạch phát triển phù hợp, có chƣơng trình hành động cụ thể, khả thi và tổ chức thực hiện quyết liệt. Tiểu kết chƣơng 1 11
Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NGÃI 2.1 Khái quát đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Ngãi 2.2 Đặc điểm cơ bản Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi đƣợc thành lập theo Quyết định số 599/BHXH/QĐ/TCCB ngày 16/9/1995 của Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam. - Cơ cấu, tổ chức bộ máy và trụ sở làm việc của Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi - Thực trạng ngành Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi 2.3. Thực trạng hoạt động và quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi 2.3.1. Hoạt động bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh - Công tác an sinh xã hội - Công tác phát triển người tham gia và số thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. - Công tác thực hiện các chế độ bảo hiểm xã hội - Công tác khám chữa bệnh bảo hiểm y tế - Công tác ứng dụng công nghệ thông tin và cải cách hành chính - Công tác tuyên truyền - Ngoài ra, ngành bảo hiểm xã hội tỉnh tham gia tích cực các hoạt động xã hội - từ thiện 2.3.2. Công tác quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi - Hệ thống tổ chức cơ quan quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế trên địa bàn tỉnh Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, hệ thống tổ chức cơ quan QLNN về BHXH, BHYT nhƣ sau: 12
BỘ LĐTBXH BỘ Y TẾ BỘ TÀI CHÍNH BHXH Việt Nam UBND CẤP TỈNH BHXH tỉnh SỞ LĐTBXH SỞ Y TẾ SỞ TÀI CHÍNH Phòng LĐTBXH; Phòng Y tế; BHXH huyện, Phòng Tài chính các thành phố huyện, TP a) Trách nhiệm của Uỷ ban nhân dân các cấp: * Về bảo hiểm xã hội: Uỷ ban nhân dân các cấp thực hiện quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội trong phạm vi địa phƣơng theo phân cấp của Chính phủ. (khoản 5, Điều 8, Luật BHXH) * Về bảo hiểm y tế: (Điều 8, Luật BHYT). b) Sở Lao động thương binh và xã hội là cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân tỉnh, có chức năng tham mưu, giúp Uỷ ban nhân dân tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội. c) Sở Y tế là cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân tỉnh, có chức năng tham mưu, giúp Uỷ ban nhân dân tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước về bảo hiểm y tế. d) Sở Tài chính là cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân tỉnh, có chức năng tham mưu, giúp Uỷ ban nhân dân tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước về tài chính. 13
- Công tác thanh tra, kiểm tra việc tuân thủ Luật bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế - Công tác củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy, thực hiện cải cách hành chính trong quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế trên địa bàn tỉnh 2.4.1 Những kết quả đạt được của công tác quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế - Một là, BHXH tỉnh đã hoàn thành các chỉ tiêu kế hoạch thu BHXH, BHYT, BHTN - Hai là, tổ chức thực hiện tốt công tác giải quyết chế độ, chính sách BHXH, với khối lƣợng công việc lớn và phức tạp - Ba là, tổ chức thực hiện tốt công tác KCB BHYT, cân đối đƣợc Quỹ KCB BHYT; quyền lợi hợp pháp của ngƣời bệnh BHYT đƣợc bảo đảm hơn. - Bốn là, có sự kết hợp giữa các cấp các ngành trong việc thanh tra, kiểm tra và giải quyết các nợ đọng BHXH tại các doanh nghiệp. - Năm là, ứng dụng hiệu quả CNTT vào các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và quản lý, xây dựng quy trình giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH, BHTN, BHYT. - Sáu là, đẩy mạnh cải cách hành chính trên mọi lĩnh vực công tác, trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính và thực hiện giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN. Nguyên nhân chủ yếu để đạt đƣợc kết quả trên: Thứ nhất, triển khai những nội dung mới của Luật BHXH (2014), Luật BHYT (2014) sửa đổi. Thứ hai, BHXH tỉnh luôn đƣợc Lãnh đạo BHXH Việt Nam hết sức quan tâm và chỉ đạo, điều hành; luôn đƣợc các đơn vị trực thuộc BHXH Việt Nam tạo mọi điều kiện thuận lợi và kịp thời tháo gỡ những khó khăn trong quá trình thực hiện. Thứ ba, BHXH tỉnh luôn đón nhận đƣợc sự quan tâm và sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc, UBND tỉnh; sự giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội tại tỉnh; sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả của các sở, ban, ngành, đoàn thể, tổ chức xã hội tỉnh và của cấp uỷ đảng, chính quyền, đoàn thể các huyện, thành phố, 14
xã, phƣờng, các cơ quan truyền thông địa phƣơng và Trung ƣơng đóng trên địa bàn tỉnh cùng nhiều doanh nghiêp, các cơ sở KCB BHYT, các trƣờng học. Thứ tư, tập thể cán bộ lãnh đạo, quản lý ngành BHXH tỉnh luôn bám sát nhiệm vụ chính trị đƣợc giao, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trong việc đổi mới phƣơng pháp làm việc. Thứ năm, đội ngũ cán bộ, cc,vc ngành BHXH tỉnh ngày càng đoàn kết, phát huy tính dân chủ trong các hoạt động cơ quan, đổi mới phong cách làm việc và biết đặt lợi ích chung trên lợi ích cá nhân. Một số nguyên nhân ảnh hƣởng đến kết quả quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội: Thứ nhất, được các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương thực sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo việc thực hiện các chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Thứ hai, sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả của các cơ quan quản lý nhà nước về BHXH với các sở, ban, ngành, đoàn thể, tổ chức xã hội tỉnh và của cấp uỷ đảng, chính quyền, đoàn thể các huyện, thành phố, xã, phƣờng, các cơ quan truyền thông địa phƣơng và Trung ƣơng đóng trên địa bàn tỉnh trong việc triển khai thực hiện hoạt động quản lý nhà nƣớc. Thứ ba, việc phổ biến, tuyên truyền các chính sách BHXH, BHYT đi vào chiều sâu, đến tận các cơ sở với nhiều nội dung hình thức, phù hợp với từng đối tượng. Thứ tư, công tác kiểm tra, thanh tra về BHXH, BHYT đối với các đơn vị tham gia BHXH trên địa bàn tỉnh được tổ chức thường xuyên. Kết quả kiểm tra, thanh tra được xử lý, khắc phục một cách triệt để. Thứ năm, với địa bàn rộng, số lượng đối tượng tham gia BHXH, BHYT ngày càng đông, rất phức tạp, trong khi đó nhân lực làm công tác quản lý nhà nước về BHXH ít, phải kiêm nhiệm nhiều việc nên việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, liên thông dữ liệu giữa các ngành (thuế, sở kế hoạch đầu tư, ...) được lãnh đạo các sở quan tâm đặc biệt. 2.4.2. Những khó khăn, tồn tại trong công tác quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế 15
- Tính bền vững của Quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế chưa cao - Độ bao phủ của chính sách bảo hiểm xã hội còn thấp - Công tác cấp phát thẻ bảo hiểm y tế còn nhiều trùng lắp, lãng phí và thất thoát - Nguyên nhân tồn tại của công tác quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế + Hệ thống văn bản pháp luật + Tổ chức thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế Tiểu kết chƣơng 2 16
Chƣơng 3 PHƢƠNG HƢỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NGÃI 3.1. Phƣơng hƣớng thực hiện bảo hiểm xã hội trong giai đoạn hiện nay tại tỉnh Quảng Ngãi 3.1.1. Phương hướng của Đảng và nhà nước về An sinh xã hội 3.1.2. Phƣơng hƣớng của bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Ngãi Triển khai thực hiện đúng chủ trƣơng của Đảng và Nhà nƣớc về chế độ, chính sách và luật BHXH, BHYT. Tiếp tục tuyên truyền Nghị quyết số 21/NQ-TW ngày 22/11/2012 của Bộ chính trị về tăng cƣờng sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn 2012 - 2020 đến cán bộ, đảng viên và nhân dân. Tiếp tục triển khai các hoạt động tuyên truyền và thực hiện các nghiệp vụ để thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT, Luật BHXH sửa đổi, Luật việc làm và các văn bản hƣớng dẫn có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2015. Tiếp tục thực hiện cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “Một cửa”, giao dịch điện tử, Bộ quy trình giải quyết thủ tục hành chính theo tiêu chuẩn ISO TCVN 9001:2008 trong lĩnh vực thực hiện chính sách BHXH, BHYT tạo sự thuận lợi, nhanh chóng cho các tổ chức và nhân dân. Khai thác mở rộng đối tƣợng tham gia BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc đối với các đơn vị ngoài quốc doanh. Tăng cƣờng mạnh mẽ công tác xử lý các đơn vị nợ đọng trên toàn tỉnh. Quản lý chặt chẽ, thực hiện đầy đủ, kịp thời các chế độ BHXH, BHYT cho ngƣời lao động trên địa bàn tỉnh theo quy định. Chi trả đúng chế độ, kịp thời đến tay ngƣời hƣởng các chế độ BHXH, BHYT. Tiếp tục triển khai thực hiện Luật BHXH đến tất cả các đối tƣợng. Thực hiện tốt công tác giám định, chi trả các chế độ theo đúng quy định và cân đối quỹ trên địa bàn. Tiếp tục ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động nghiệp vụ. 17
Phối hợp với các Sở, ban, ngành liên quan, UBND các cấp tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ, thanh tra liên ngành. Tiếp tục kiện toàn công tác tổ chức bộ máy, quản lý cán bộ, công chức, viên chức theo chức năng nhiệm vụ đƣợc giao, theo quy chế của ngành. 3.2. Một số giải pháp nhằm tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn tới 3.2.1. Nhóm giải pháp đối với cơ quan quản lý nhà nước 3.2.1.1. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật và cơ chế chính sách về bảo hiểm xã hội a. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp quy về bảo hiểm xã hội trên địa bàn Tỉnh. b. Hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy và nâng cao hiệu quả trong công việc của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác bảo hiểm xã hội. c. Rà soát, đơn giản hóa và công khai các thủ tục liên quan đến công tác bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. 3.2.1.2. Kiện toàn công tác tổ chức bộ máy và tổ chức thực hiện bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế - Kiện toàn, củng cố các đại lý BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình tại phƣờng, xã để tăng nhanh số ngƣời tham gia BHXH, BHYT. - Nghiên cứu kiến nghị với BHXH Việt Nam, với Quốc hội và Chính phủ cơ chế, chính sách đa dạng hóa chủ thể tham gia công tác BHXH để tạo sự cạnh tranh lành mạnh trong cung cấp dịch vụ công cho “Khách hàng - công dân”, giảm vai trò trực tiếp của cơ quan Bảo hiểm nhà nƣớc trong việc thực thi các nghiệp vụ - thủ tục BHXH, tăng cƣờng vai trò của cơ quan Bảo hiểm nhà nƣớc trong việc kiểm tra - giám sát - xử lý trong công tác QLNN đối với BHXH theo Luật BHXH. - Nghiên cứu mô hình tổ chức hoạt động và phát triển các “đại diện”, các “đại lý” BHXH của các doanh nghiệp. - Duy trì và phối hợp chặt chẽ với các sở, ban, ngành liên quan, nhất là Sở LĐTB & XH, Sở Y Tế, Thanh tra tỉnh, Công an tỉnh, Liên đoàn Lao động tỉnh, UBND huyện thành lập các đoàn kiểm tra, thanh tra liên ngành, kiên quyết xử lý những vi phạm chính 18