Tóm tắt Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:24

Thêm vào BST

Báo xấu

63
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài tập trung giải quyết những nhiệm vụ cơ bản sau: Nghiên cứu cơ sở khoa học quản lý nhà nước về môi trường thông qua việc làm rõ khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc, mục tiêu, nội dung quản lý nhà nước về môi trường; Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………………………… ……….. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA THÁI VĂN PHÚC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ MÔI TRƢỜNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ RẠCH GIÁ, TỈNH KIÊN GIANG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2017 Công trình đƣợc hoàn thành tại HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Hoàng Quy Phản biện 1: TS. Đào Đăng Kiên, Học viện Hành chính QG Phản biện 2: TS.Nguyễn Thắng, Trƣờng CBQL NN&PTNT Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp P.207, Nhà A- Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Số 10 -Đường 3/2- Quận 10- thành phố Hồ Chí Minh Thời gian: vào hồi 15 giờ 30 phút, ngày 7 tháng 8 năm 2017
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, vấn đề môi trường đang thu hút sự quan tâm của mọi quốc gia trên thế giới; bởi vì để có được cuộc sống văn minh, hiện đại, con người đã phải “trả giá” cho những hành vi thiếu ý thức bảo vệ trong khai thác và sử dụng quá mức các thành phần của môi trường tự nhiên phục vụ cho mục đích phát triển kinh tế. Hậu quả là môi trường sống bị tàn phá hết sức nặng nề đe dọa sự sống của con người. Do đó, vấn đề ô nhiễm môi trường là một thách thức lớn nhất của loài người trong thế kỷ XXI. Việt Nam là một quốc gia đang phát triển cũng không nằm ngoài thực trạng đáng báo động này. Hơn nữa, Việt Nam là một trong 5 nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Điều này đặt ra yêu cầu tăng cường quản lý nhà nước về môi trường, vì mục tiêu phát triển đất nước bền vững. Thành phố Rạch Giá là trung tâm đầu não của tỉnh Kiên Giang đang bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa với nhiều khởi sắc, đó là sự đầu tư và phát triển các đô thị, cụm công nghiệp. Hiện nay, thành phố cũng đã có nhiều doanh nghiệp đến đầu tư và kinh doanh hiệu quả. Sự phát triển các khu đô thị được mở rộng, diện tích thành phố Rạch Giá đã tăng lên so với trước đây. Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước về môi trường còn hạn chế nhất định, việc phân công, phân cấp quản lý nhà nước về môi trường vẫn còn bất cập, một số nội dung trong quản lý nhà nước về môi trường còn trùng lặp, chưa rõ hoặc còn bị bỏ trống. Tình trạng môi trường vẫn đang bị xuống cấp nhanh, có lúc, có nơi đã đến mức báo động như: chế biến thủy hải sản, việc xả thải rác thải, khí thải công nghiệp,... Bên cạnh đó, là sự phát triển ồ ạt các đô thị, cụm công nghiệp và sự quy hoạch bất hợp lý cũng ảnh hưởng rất lớn đến môi trường xung quanh. Đây là vấn đề cấp bách đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị của thành phố, mà nòng cốt là các cơ quan quản lý nhà nước về môi trường. Xuất phát từ lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang” làm đề tài nghiên cứu cho 1
luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Ở nước ta đã có nhiều công trình, bài viết liên quan đến quản lý nhà nước về môi trường như: Quản lý nhà nước về môi trường và phát triển bền vững - GS.TS Lê Văn Khoa, Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội; Tăng cường công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước - TS. Phạm Khôi Nguyên, Bộ Tài nguyên và Môi trường, năm 2005; Trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ở Việt Nam hiện nay - Nguyễn Văn Việt, năm 2010; Quản lý môi trường ở địa phương trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước - Trần Thanh Lâm, năm 2005;... Tuy nhiên, chưa có công trình nghiên cứu chuyên biệt quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang. Vì vậy, nghiên cứu đề tài “Quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang ” là đề tài mới, không trùng lặp với các đề tài đã được nghiên cứu. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 3.1. Mục đích nghiên cứu của đề tài Mục đích nghiên cứu của luận văn là đề xuất một số quan điểm và giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài Để thực hiện mục tiêu trên, đề tài tập trung giải quyết những nhiệm vụ cơ bản sau: - Nghiên cứu cơ sở khoa học quản lý nhà nước về môi trường thông qua việc làm rõ khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc, mục tiêu, nội dung quản lý nhà nước về môi trường... - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang hiện nay. - Luận chứng khoa học một số quan điểm và giải pháp nhằm tăng cường 2
hiệu quả quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang hiện nay. 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu của đề tài 4.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài Luận văn nghiên cứu việc quản lý nhà nước về môi trường, dưới góc độ lý luận và thực tiễn. 4.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài - Về không gian: Luận văn nghiên cứu quản lý nhà nước về môi trường trong phạm vi thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang. - Về thời gian: Luận văn nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang giai đoạn 2011-2015. 5. Cơ sở lý luận, phƣơng pháp nghiên cứu của đề tài 5.1. Cơ sở lý luận của đề tài Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm đổi mới của Đảng Cộng sản Việt Nam về quản lý nhà nước. 5.2. Phương pháp nghiên cứu của đề tài Dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chúng, chủ nghĩa duy vật lich sử. Sử dụng các phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp phân tích hệ thống, phương pháp nghiên cứu kết hợp lý luận với thực tiễn, phương pháp logic - lịch sử, phương pháp thống kê.... 6. Đóng góp mới và ý nghĩa của đề tài 6.1. Đóng góp mới của đề tài Luận chứng khái niệm, làm rõ được đặc điểm, nguyên tắc, mục tiêu, nội dung quản lý nhà nước về môi trường. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang. Xác định quan điểm chỉ đạo bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang. 3
Luận giải các giải pháp bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang. 6.2. Ý nghĩa của đề tài Góp thêm những thông tin có giá trị cho các nhà hoạch định chính sách, các nhà lập pháp, các cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về môi trường. Trên cơ sở đó, có những đóng góp tích cực nhằm tăng cường hiệu quả trong quản lý nhà nước về môi trưòng ở cấp huyện nói chung và thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang nói riêng. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, đề tài gồm 3 chương, 9 tiết. Chƣơng 1. Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về môi trường. Chƣơng 2. Thực trạng quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang. Chƣơng 3. Quan điểm và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang. Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ MÔI TRƢỜNG 1.1. Lý luận về môi trƣờng 1.1.1. Khái niệm môi trường và bảo vệ môi trường Khái niệm môi trường Môi trường bao gồm tổng hợp các yếu tố tự nhiên, yếu tố vật chất nhân tạo bao quanh con người, ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại và phát triển của con người. Trong đó các yếu tố tự nhiên chủ yếu như đất, nước, không khí, ánh sáng, các hệ sinh thái, sinh vật… có ảnh hưởng và chi phối đặc biệt quan trọng đến sự tồn tại và phát triển của con người. Những yếu tố này phát triển theo quy luật tự nhiên, nhưng chịu sự chi phối và tác động nhất định của con người. Phân loại môi trường 4
Theo quy mô (môi trường toàn cầu, môi trường khu vực, môi trường quốc gia, môi trường vùng, môi trường địa phương). Theo mục đích nghiên cứu sử dụng (quản lý, sử dụng, khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên và xử lý chất thải sao cho không bị ảnh hưởng tới đời sống hiện tại cũng như thế hệ mai sau). Theo chức năng (môi trường tự nhiên, môi trường xã hội, môi trường nhân tạo). Bảo vệ môi trường Bảo vệ môi trường là hoạt động có ý thức của Nhà nước, các tổ chức và mọi người dân trong xã hội trong việc giữ cho môi trường trong lành, sạch đẹp khắc phục những tác động xấu của con người đối với môi trường vì sự phát triển bền vững. Bảo vệ môi trường không chỉ là nghĩa vụ của mỗi quốc gia mà còn là nghĩa vụ của mọi thành viên trong cộng đồng thế giới để giữ cho trái đất mãi mãi là màu xanh. Hơn nữa, bảo vệ môi trường là sự nghiệp của toàn dân và phải tiến hành thường xuyên, liên tục, lâu dài và bền bỉ; trong đó, Nhà nước có vai trò quan trọng trong quản lý, bảo vệ môi trường bằng pháp luật. 1.1.2. Vai trò, đặc điểm của bảo vệ môi trường Bảo vệ môi trường tạo ra không gian sống tốt cho con người Bảo vệ môi trường nhằm cung cấp nguồn tài nguyên cần thiết cho cuộc sống và cho các hoạt động sản xuất của con người Bảo vệ môi trường nhằm bảo đảm cho môi trường làm tốt chức năng là nơi chứa các chất thải 1.2. Quản lý nhà nƣớc về môi trƣờng 1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước về môi trường Quản lý nhà nước bằng pháp luật về bảo vệ môi trường xác định rõ chủ thể là Nhà nước, bằng chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình đưa ra các biện pháp, luật pháp, chính sách kinh tế, kỹ thuật, xã hội thích hợp nhằm bảo vệ chất lượng môi trường sống và phát triển bền vững kinh tế - xã hội quốc gia. 5
1.2.2. Nguyên tắc, mục tiêu, vai trò quản lý nhà nước về môi trường 1.2.2.1. Nguyên tắc quản lý nhà nước về môi trường Quản lý môi trường nhằm đạt tới mục tiêu phát triển bền vững kinh tế - xã hội đất nước, giữ cân bằng giữa phát triển và bảo vệ môi trường Quản lý môi trường kết hợp các mục tiêu quốc tế - quốc gia - vùng lãnh thổ và cộng đồng dân cư Quản lý môi trường cần được thực hiện bằng nhiều biện pháp và công cụ tổng hợp thích hợp Phòng, chống, ngăn ngừa tai biến và suy thoái môi trường cần được ưu tiên hơn việc phải xử lý, hồi phục môi trường nếu để gây ra ô nhiễm môi trường Người gây ô nhiễm phải trả tiền cho các tổn thất do ô nhiễm môi trường gây ra và các chi phí xử lý, hồi phục môi trường bị ô nhiễm. Người sử dụng các thành phần môi trường phải trả tiền cho việc sử dụng gây ra ô nhiễm đó 1.2.2.2. Mục tiêu quản lý nhà nước về môi trường Khắc phục và phòng chống suy thoái môi trường, ô nhiễm môi trường, sự cố môi trường phát sinh trong hoạt động sản xuất và đời sống của con người. Hoàn chỉnh hệ thống văn bản luật pháp về bảo vệ môi trường, ban hành các chính sách phát triển kinh tế - xã hội phải gắn liền với bảo vệ môi trường, nghiêm chỉnh thi hành Luật bảo vệ môi trường. Tăng cường công tác quản lý nhà nước, nghiên cứu, đào tạo cán bộ về môi trường từ Trung ương đến địa phương. Phát triển đất nước theo nguyên tắc phát triển bền vững được Hội nghị thượng đỉnh về môi trường do Liên hiệp quốc tổ chức tại Bra - xin năm 1992 thông qua. 1.2.2.3. Vai trò của quản lý nhà nước về môi trường Quản lý nhà nước về môi trường là hoạt động có tính chất liên ngành và đa ngành Đơn cử như khi nước sông Thị Vải bị ô nhiễm, đòi hỏi rất nhiều cơ quan phải vào cuộc và phối, kết hợp để giải quyết. 6
Quản lý nhà nước về môi trường là sự biểu hiện tập trung cao nhất quyền lực và ý chí của con người đối với tự nhiên Bằng quyền lực của mình, Nhà nước bảo đảm cho pháp luật được thực thi có hiệu lực, hiệu quả. Các cá nhân, tổ chức, đơn vị nào không chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật. Quản lý nhà nước về môi trường đòi hỏi trình độ chuyên môn nghiệp vụ kỹ thuật cao Hoạt động này hết sức phức tạp đòi hỏi phải sử dụng đồng bộ nhiều loại phương tiện, công cụ hỗ trợ và phải có sự vào cuộc của nhiều cấp, nhiều ngành cùng phối hợp thì mới mang lại hiệu quả. 1.2.3. Nội dung quản lý nhà nước về môi trường 1.2.3.1. Nhà nước xây dựng, ban hành hệ thống chính sách, pháp luật bảo vệ môi trường Nhà nước phải xây dựng và ban hành một hệ thống chính sách, pháp luật đồng bộ và hoàn chỉnh, đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng, có tính khả thi cao trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay. Đồng thời phải có chiến lược, sách lược và tầm nhìn về công tác bảo vệ môi trường lâu dài, với mục tiêu nhất quán phát triển phải đi đôi với bảo vệ môi trường. 1.2.3.2. Tổ chức thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường Tổ chức thực hiện pháp luật trong quản lý nhà nước về môi trường là một hình thức của thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường. Nó được thực hiện bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền, với tư cách là chủ thể quản lý nhà nước có thẩm quyền áp dụng các quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. Việc tổ chức thực hiện pháp luật phải biết huy động nguồn lực xã hội, các tổ chức chính trị, đoàn thể nhân dân, các tổ chức xã hội, tổ chức phi chính phủ và mọi cá nhân tham gia bảo vệ môi trường. Nhà nước cần phân công cụ thể trách nhiệm, quyền hạn của từng cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có trình độ, năng lực chuyên môn, nắm vững 7
pháp luật môi trường, có phẩm chất đạo đức trong sáng, bản lĩnh chính trị vững vàng. 1.2.3.3. Hoạt động kiểm tra, thanh tra, giám sát và xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường Hoạt động này nhằm theo dõi việc thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền; việc tuân thủ lĩnh vực pháp luật này của mọi tổ chức và cá nhân; đồng thời, phát hiện những hành vi vi phạm để có những biện pháp ngăn chặn hoặc kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý tổ chức, cá nhân vi phạm. 1.2.4. Hệ thống cơ quan quản lý nhà nước về môi trường 1.2.4.1. Cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền chung trong lĩnh vực quản lý nhà nước về môi trường Nhiệm vụ và quyền hạn của Chính phủ trong lĩnh vực quản lý nhà nước về môi trường Nhiệm vụ và quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong lĩnh vực quản lý nhà nước về môi trường Nhiệm vụ và quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp huyện trong lĩnh vực quản lý nhà nước về môi trường Nhiệm vụ và quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp xã trong lĩnh vực quản lý nhà nước về môi trường 1.2.4.2. Cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền riêng trong lĩnh vực về môi trường Nhiệm vụ và quyền hạn của Bộ Tài nguyên và Môi trường trong lĩnh vực quản lý nhà nước về môi trường Trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ Nhiệm vụ và quyền hạn của Sở Tài nguyên và Môi trường trong quản lý nhà nước về môi trường 8
Nhiệm vụ và quyền hạn của Phòng Tài nguyên và Môi trường trong quản lý nhà nước về môi trường Nhiệm vụ và quyền hạn của cán bộ tài nguyên và môi trường xã, phường, thị trấn trong quản lý nhà nước về môi trường 1.2.5. Điều kiện bảo đảm quản lý nhà nước về môi trường 1.2.5.1. Điều kiện về mặt chính trị Đường lối, chủ trương của Đảng là định hướng chính trị cho chiến lược, chính sách về bảo vệ môi trường của Nhà nước ta, bảo đảm thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 1.2.5.2. Điều kiện về mặt pháp lý Hệ thống văn bản pháp luật hoàn chỉnh, đồng bộ và đầy đủ, có tính khả thi cao. Bảo đảm về tổ chức, bộ máy và cán bộ, công chức làm nhiệm vụ bảo vệ môi trường Bảo đảm về vật chất, kỹ thuật, tài chính cho thực hiện quản lý nhà nước về môi trường 1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc về môi trƣờng 1.3.1. Thành phố Đà Nẵng Xác định công tác bảo vệ môi trường là một trong ba trụ cột quan trọng trong mục tiêu để phát triển thành phố bền vững. 1.3.2. Thành phố Hội An Xây dựng không gian thành phố trở thành một đô thị xanh – đô thị sinh thái với tiêu chí “phố trong vườn - vườn trong phố”. 1.3.3. Bài học kinh nghiệm quản lý nhà nước về môi trường cho thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang Tập trung đổi mới, bổ sung, hoàn thiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường và tăng cường thanh kiểm tra, giám sát việc thực hiện. 9
Đầu tư nghiên cứu ứng dụng các công nghệ bảo vệ môi trường, tăng cường hợp tác quốc tế để nắm bắt và áp dụng các công nghệ kỹ thuật, bảo vệ môi trường tiên tiến. Tăng cường huy động nguồn lực tài chính cho công tác bảo vệ môi trường. Tiểu kết chƣơng 1 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ MÔI TRƢỜNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ RẠCH GIÁ, TỈNH KIÊN GIANG 2.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội và môi trƣờng ảnh hƣởng tới quản lý nhà nƣớc về môi trƣờng trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang 2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội ảnh hưởng tới quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang Thành phố Rạch Giá là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của tỉnh Kiên Giang. Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) bình quân giai đoạn 2010-2015 đạt 15,1%. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng ngành dịch vụ, giảm công nghiệp - xây dựng và nông nghiệp. Thu nhập bình quân đầu người năm 2015 đạt 69,51 triệu đồng (tương đương 3.278 USD). Với tốc độ gia tăng dân số và phát triển kinh tế - xã hội ngày càng tăng, tỷ lệ các chất thải nói chung và các chất thải nguy hại nói riêng trên địa bàn thành phố Rạch Giá ngày càng gia tăng. Đây sẽ là một trong những áp lực đối với quản lý và quy hoạch môi trường của thành phố. 2.1.2. Hiện trạng môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang 2.1.2.1. Hiện trạng môi trường nước Nước biển: gia tăng lượng chất thải từ các hoạt động sinh hoạt đổ ra môi trường và thải vào biển qua hệ thống sông ngòi, kênh, rạch. Lượng nước thải 10
cũng phát sinh từ tàu biển, phương tiện hàng hải, nhà máy đóng mới và sửa chữa tàu biển, cảng biển, bãi và kho chứa hàng... Nước mặt lục địa: bị ô nhiễm trầm trọng bởi rác thải, nước thải sinh hoạt; tình trạng lấn chiếm lòng, bờ sông để sinh sống, xả rác và nước thải trực tiếp; việc chăn nuôi gia súc, gia cầm ở hộ gia đình vùng nông thôn; sử dụng bừa bãi, tùy tiện các loại hóa chất trong phân bón, các loại thuốc kích hoạt phát triển cây… Nước dưới đất: Chất thải phát sinh từ các hoạt động khai thác, sinh hoạt của các thuyền viên trên biển, dầu mỡ,... 2.1.2.2. Hiện trạng môi trường không khí Chủ yếu do hoạt động sản xuất công nghiệp-tiểu thủ công nghiệp, giao thông vận tải, hoạt động thi công xây dựng công trình,… 2.1.2.3. Hiện trạng môi trường đất Tình trạng sử dụng hóa chất trong nông nghiệp; chất thải rắn sinh hoạt đô thị từ các hộ gia đình, chợ, phế thải xây dựng, bệnh viện, cơ sở y tế, hoạt động công nghiệp, các cơ sở sản xuất kinh doanh, trường học, cơ quan, công sở. 2.2. Thực trạng quản lý nhà nƣớc về môi trƣờng trên địa bàn thành phố Rạch Giá 2.2.1. Công tác xây dựng, ban hành chính sách, pháp luật bảo vệ môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá Ủy ban nhân dân thành phố ký 4 nghị quyết liên tịch và phối hợp triển khai trong công tác quản lý và bảo vệ môi trường với các tổ chức đoàn thể chính trị, xă hội; ban hành Quy chế phối hợp quản lý nhà nước đối với các khu công nghiệp trên địa bàn; Kế hoạch thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2013 – 2015; Phê duyệt đề án Giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường ở thành phố; phê duyệt Quy hoạch môi trường thành phố, Quy hoạch tài nguyên nước thành phố; Quy hoạch chi tiết các khu, cụm công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và làng nghề… 11
2.2.2. Tổ chức thực hiện pháp luật bảo vệ môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá Công tác tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật về bảo vệ môi trường. Đã tổ chức các hoạt động tuyên truyền bằng nhiều hình thức nhân các sự kiện về môi trường; triển khai các lớp tập huấn nâng cao năng lực cho các đối tượng là lãnh đạo và công chức chuyên môn, chủ doanh nghiệp... Thực hiện pháp luật về quản lý môi trường đô thị và nông thôn. Thành phố Rạch Giá đã cải tạo và nâng cấp một phần hệ thống tiêu thoát nước. Các dự án trong các khu công nghiệp và khu dân cư đều quan tâm đến việc áp dụng công nghệ sạch hoặc đầu tư trang bị các thiết bị thân thiện với môi trường. Đã tiến hành nạo vét một số tuyến kênh; qua đó tình hình ô nhiễm môi trường cơ bản được cải thiện. Quy hoạch và kêu gọi đầu tư xây dựng Cụm công nghiệp tại phường Vĩnh Hiệp nhằm từng bước di dời các cơ sở sản xuất kinh doanh có ảnh hưởng đến môi trường ra khỏi khu vực dân cư. Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực về môi trường. Đã triển khai 01 đề tài khoa học và các dự án liên quan tới lĩnh vực bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học và ứng phó với biến đổi khí hậu. Khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư thay thế và cải tiến các thiết bị sản xuất thân thiện với môi trường, xây dựng hệ thống xử lý nước thải, khí thải và chất thải rắn đảm bảo tiêu chuẩn môi trường theo quy định. Xây dựng các mô hình sản xuất sạch hơn. Tăng cường hợp tác quốc tế về bảo vệ môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá. Với sự hỗ trợ của Chính phủ Hà Lan, Trung tâm khuyến nông – khuyến ngư Kiên Giang triển khai xây dựng hầm ủ phân gia súc bằng phương pháp biogas và nhân rộng ra các phường, xã. 12
Tổ chức tập huấn nâng cao năng lực và kỹ năng cho các cán bộ làm công tác quản lý môi trường; truyền thông nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường; triển khai các dự án trình diễn về sản xuất sạch tại các cơ sở công nghiệp.... 2.2.3. Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường Đã thực hiện 68 cuộc thanh tra việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước trong lĩnh tài nguyên và môi trường đối với các xã, phường; thực hiện 60 cuộc thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về tài nguyên và môi trường đối với 80 đơn vị, cá nhân. Qua thanh tra, kiểm tra đã phát hiện xử phạt vi phạm hành chính đối với 50 đơn vị, cá nhân và ban hành quyết định xử phạt với số tiền là 134 triệu đồng, qua đó kịp thời phát hiện và có biện pháp xử lý nhằm hạn chế phát sinh các điểm nóng về môi trường. 2.3. Đánh giá chung 2.3.1. Những kết quả đạt được Nhìn chung, công tác quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang có nhiều tiến bộ. Đã triển khai, thực hiện khá tốt các chính sách, pháp luật bảo vệ môi trường do Nhà nước ban hành. Nội dung về quản lý môi trường được điều chỉnh bằng các chính sách về quản lý môi trường nói chung hoặc lồng ghép vào các chính sách quản lý chuyên ngành nói riêng. Công tác tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật về bảo vệ môi trường bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú. Các dự án trong các khu công nghiệp và khu dân cư đều quan tâm đến việc áp dụng công nghệ sạch hoặc đầu tư trang bị các thiết bị thân thiện với môi trường. Hoạt động nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực, hợp tác quốc tế về bảo vệ môi trường được đẩy mạnh. Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường được tăng cường; kịp thời chấn chỉnh, khắc phục những hạn chế, yếu kém và xử lý các hành vi vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ môi trường nói riêng. 13
2.3.2. Những hạn chế, yếu kém Việc ban hành hệ thống chính sách, văn bản pháp luật về tổ chức quản lý và bảo vệ môi trường còn chậm so với yêu cầu và trong thực tiễn thi hành còn bộc lộ một số hạn chế, bất cập. Nhiều văn bản còn có sự chồng chéo về nội dung giữa các phòng chức năng. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường chưa hoàn thiện và đồng bộ; cho đến nay vẫn còn thiếu các quy định về việc quản lý, xử lý chất thải, về trách nhiệm và phân cấp trong quản lý môi trường nông thôn; các tiêu chuẩn, quy chuẩn về môi trường... Việc tổ chức thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường còn nhiều hạn chế. Công tác tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật về bảo vệ môi trường chưa sâu rộng, ý thức chấp hành của một số doanh nghiệp và người dân chưa nghiêm. Tình trạng ô nhiễm môi trường trên địa bàn thành phố đang gia tăng. Sự phối hợp trong quản lý và bảo vệ môi trường giữa các phòng, ban với nhau và với UBND phường, xã chưa chủ động. Cán bộ chuyên môn làm công tác quản lý môi trường mỏng, ít cán bộ đầu ngành có chuyên môn sâu về lĩnh vực này. Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường còn bộc lộ những tồn tại, hạn chế. Việc phát hiện, kiểm tra và xử lý các vi phạm chưa kịp thời và chưa nghiêm. Tình hình vi phạm Luật bảo vệ môi trường vẫn diễn ra phức tạp. Hiện tượng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường giữa chính quyền cơ sở và ngành chức năng còn xảy ra. Công tác kiểm tra việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau kiểm tra, thanh tra chưa được coi trọng đúng mức. Việc huy động sức mạnh tổng hợp của cộng đồng vào công tác bảo vệ môi trường còn rất hạn chế. 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém Nguyên nhân khách quan Thành phố đang trong giai đoạn phát triển nhanh, tốc độ công nghiệp hóa, đô thị hóa, đầu tư phát triển rất cao, kéo theo nhiều áp lực đến môi trường. Nguyên nhân chủ quan Nhận thức, ý thức trách nhiệm về bảo vệ môi trường còn hạn chế. 14
Chất lượng, hiệu lực, hiệu quả các công cụ, biện pháp quản lý nhà nước về môi trường còn bất cập. Đầu tư cho bảo vệ môi trường còn rất hạn chế. Chưa phát huy được vai trò của các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp và các tầng lớp nhân dân. Tiểu kết chƣơng 2 Chƣơng 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ MÔI TRƢỜNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ RẠCH GIÁ, TỈNH KIÊN GIANG Hiện nay, công tác bảo vệ môi trường đang đứng trước nhiều thách thức đáng quan tâm. Vì vậy, để tiếp tục thực hiện thắng lợi những mục tiêu bảo vệ môi trường trên quan điểm phát triển bền vững của Đảng và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, thành phố Rạch Giá tập trung quán triệt tốt các quan điểm và giải pháp cơ bản sau: 3.1. Quan điểm hoàn thiện quản lý Nhà nƣớc về môi trƣờng trên địa bàn thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang 3.1.1. Quản lý nhà nước về môi trường phải dựa trên quan điểm phát triển bền vững thành phố Quan điểm phát triển bền vững được khẳng định trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố: Tăng trưởng kinh tế phải đi đôi với thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường. 3.1.2. Quản lý nhà nước về môi trường phải xuất phát từ đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội và thực trạng môi trường của thành phố Khi tổ chức thực hiện phải chú ý tới tính đặc thù của tình hình kinh tế - xã hội và môi trường của từng xã, phường, cơ quan, đơn vị. Để áp dụng phù hợp với tình hình, thành phố cần phân tích các tiềm năng tự nhiên, nguồn nhân lực, lợi thế so sánh và những khó khăn đối với sự phát triển, phân tích thực trạng phát triển kinh tế - xã hội; trên cơ sở đó xác định mục tiêu, phương 15
hướng, nội dung phát triển và đề ra các giải pháp chính sách và pháp luật về bảo vệ môi trường. 3.1.3. Quản lý nhà nước về môi trường phải đi đôi với việc nâng cao ý thức và trách nhiệm bảo vệ môi trường của mọi chủ thể Nâng cao nhận thức và ý thức bảo vệ môi trường là trách nhiệm chung, trách nhiệm cấp thiết chứ không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành tài nguyên và môi trường. 3.1.4. Quản lý nhà nước về môi trường phải đảm bảo tính tương thích của pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế về bảo vệ môi trường Một hành động hay một quyết định của một quốc gia cũng tạo ra các hậu quả trực tiếp hoặc gián tiếp tác động, ảnh hưởng đến quốc gia khác và cộng động quốc tế. Vì vậy, quan hệ hợp tác quốc tế không chỉ là nhu cầu nội tại thiết thực của mỗi quốc gia nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, mà còn là trách nhiệm, nghĩa vụ của các quốc gia xét dưới góc độ pháp luật quốc tế. Bảo vệ môi trường là việc làm không của riêng ai. 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý Nhà nƣớc về môi trƣờng trên địa bàn thành phố Rạch Giá Nghiên cứu một số vấn đề lý luận, thực trạng quản lý nhà nước về môi trường ở thành phố Rạch Giá, tác giả mạnh dạn đưa ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về môi trường tại thành phố Rạch Giá trong thời gian tới. 3.2.1. Nhóm giải pháp về xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường 3.2.1.1. Đối với lĩnh vực pháp luật về bảo vệ môi trường Trên cơ sở các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường, chính quyền thành phố cần bổ sung các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn môi trường áp dụng cho khu vực nông thôn kết hợp với việc quản lý, xử lý chất thải (nước thải, chất thải rắn…) của các cơ sở sản xuất - kinh doanh vừa và nhỏ; 16
việc phân định trách nhiệm và phân cấp trong quản lý môi trường nông thôn; vấn đề thu phí và lệ phí trong quản lý chất thải nông nghiệp, làng nghề;... Hoàn thiện các quy định về đánh giá tác động môi trường. Cần có hướng dẫn cụ thể vấn đề công khai hóa thông tin theo Điều 131 Luật bảo vệ môi trường năm 2014. Nhà nước cần xây dựng cơ chế và quy định hướng dẫn cụ thể, rõ ràng việc cung cấp thông tin, tiếp nhận và phản hồi giữa cơ quan quản lý nhà nước với doanh nghiệp và người dân trong vấn đề bảo vệ môi trường. 3.2.1.2. Đối với lĩnh vực pháp luật hình sự liên quan đến vấn đề môi trường Thể chế hóa trách nhiệm hình sự của pháp nhân đối với hành vi gây thiệt hại với môi trường. Nhà nước cần xem xét, nghiên cứu sửa đổi hình phạt đối với các tội phạm về môi trường, theo hướng tăng nặng trách nhiệm hình sự. 3.2.1.3. Đối với lĩnh vực pháp luật dân sự liên quan đến vấn đề môi trường Xây dựng cơ chế bồi thường thiệt hại đặc thù cho lĩnh vực môi trường (về tài sản, sức khỏe...). Nhà nước nên nghiên cứu áp dụng cơ chế bảo hiểm về môi trường. Điều chỉnh quy định về chủ thể có trách nhiệm xác định thiệt hại về môi trường (cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường nên đóng vai trò là chủ thể). 3.2.1.4. Đối với lĩnh vực xây dựng và hoàn thiện văn bản quản lý nhà nước về môi trường tại thành phố Rạch Giá Cần rà soát, đánh giá hiệu quả của hệ thống chính sách, pháp luật về môi trường, đảm bảo hoàn chỉnh, thống nhất và đồng bộ từ cấp thành phố xuống cấp cơ sở. Tiến hành đánh giá tổng thể rút kinh nghiệm thực hiện các chiến lược, quy hoạch về môi trường trong giai đoạn 2011- 2016, từ đó tiến hành xây dụng các quy hoạch trên tất cả các lĩnh vực quản lý nhà nước về môi trường. Tiếp tục nghiên cứu, xây dụng và hoàn chỉnh các cơ chế, chính sách, văn bản quy phạm pháp luật, các quy định về môi trường, quản lý chất thải, ô nhiễm 17
môi trường cho từng lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, làng nghề... trên địa bàn thành phố. 3.2.2. Nhóm giải pháp về tăng cường tổ chức thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường 3.2.2.1. Tăng cường đầu tư ngân sách, huy động xã hội hóa cho công tác bảo vệ môi trường Kết hợp tăng chi từ ngân sách với đa dạng hóa các nguồn vốn đầu tư trong và ngoài nước, nhất là các nguồn vốn ưu đãi cho ứng phó với biến đổi khí hậu, quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường. Quán triệt và vận dụng có hiệu quả các nguyên tắc: Người gây ô nhiễm phải trả chi phí để xử lý, khắc phục hậu quả, cải tạo và phục hồi môi trường; người được hưởng lợi từ tài nguyên, môi trường phải có nghĩa vụ đóng góp để đầu tư trở lại cho quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường. Phát huy quyền tự chủ của các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức kinh tế, xã hội, cộng đồng dân cư trong công tác bảo vệ môỉ trường. Đẩy mạnh sự tham gia của cộng đồng vào các phong trào vệ sinh tại khu vực cư trú, đưa nội dung bảo vệ môi trường vào tiêu chuẩn xây dựng gia đình văn hoá. 3.2.2.2. Phòng ngừa và kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm môi trường Thúc đẩy phát triển các ngành kinh tế theo hướng ưu tiên phát triển các ngành, lĩnh vực ít ô nhiễm môi trường, tiết kiệm và sử dụng hiệu quả tài nguyên. Khuyến khích áp dụng mô hình quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14000, sản xuất sạch hơn, các mô hình quản lý môi trường tiên tiến trong sản xuất, kinh doanh. Thực hiện lộ trình chuyển đổi các làng nghề sang mô hình khu, cụm công nghiệp có hạ tầng kỹ thuật đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường. Đưa công nghệ mới, tiên tiến vào các làng nghề, đặc biệt là công nghệ thân thiện với môi trường. Tuyên truyền, vận động kết hợp với áp dụng các công cụ kinh tế nhằm hình thành thói quen phân loại chất thải rắn, rác thải tại gia đình, cơ sở sản xuất, kinh doanh.... Thúc đẩy xã hội hóa, hình thành mạng lưới các doanh nghiệp, tổ 18