1<br />
<br />
2<br />
<br />
B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O<br />
<br />
Công trình ñư c hoàn thành t i<br />
<br />
Đ I H C ĐÀ N NG<br />
<br />
Đ I H C ĐÀ N NG<br />
<br />
TR N TH KIM PHƯ NG<br />
<br />
Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS.NGUY N CÔNG PHƯƠNG<br />
<br />
V N D NG PHƯƠNG PHÁP TÍNH GIÁ ABC<br />
T I CÔNG TY C PH N CAO SU ĐÀ N NG<br />
<br />
Chuyên ngành: K toán<br />
<br />
Ph n bi n 1: PGS.TS. NGUY N M NH TOÀN<br />
<br />
Ph n bi n 2: PGS.TS. PH M QUANG<br />
<br />
Mã s : 60.34.30<br />
<br />
Lu n văn ñư c b o v trư c H i ñ ng ch m Lu n văn t t nghi p<br />
TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ QU N TR KINH DOANH<br />
<br />
Th c sĩ Qu n tr kinh doanh h p t i Đ i h c Đà N ng vào ngày 26<br />
tháng 08 năm 2012.<br />
<br />
Có th tìm hi u lu n văn t i:<br />
- Trung tâm Thông tin - H c li u, Đ i h c Đà N ng<br />
Đà N ng - Năm 2012<br />
<br />
- Thư vi n trư ng Đ i h c Kinh t , Đ i h c Đà N ng.<br />
<br />
3<br />
<br />
M Đ U<br />
1. Tính c p thi t c a ñ tài nghiên c u<br />
Hi n nay, h u h t các doanh nghi p Vi t Nam nói chung và<br />
Công ty c ph n Cao su Đà N ng (DRC) nói riêng ñang áp d ng<br />
phương pháp tính giá truy n th ng trong ñi u ki n cơ c u s n ph m<br />
ña d ng và ph c t p. T i DRC, h th ng tính giá truy n th ng d a<br />
vào vi c phân b chi phí nguyên v t li u theo ñ nh m c t ng s n<br />
ph m, chi phí nhân công theo s n lư ng, phân b chi phí s n xu t<br />
chung theo chi phí nguyên v t li u tr c ti p ñã làm sai l ch giá thành;<br />
Khi xu t hi n s b t h p lý v chênh l ch l n ñ i v i chi phí nguyên<br />
v t li u tr c ti p gi a các s n ph m, tuy nhiên quá trình tiêu hao chi<br />
phí chung c a lo i s n ph m s d ng ít nguyên v t li u l i không<br />
nh . H qu là thông tin v chi phí s n xu t và giá thành s n ph m<br />
không ph n ánh th c t , không ñáng tin c y cho vi c ra quy t ñ nh<br />
c a nhà qu n tr doanh nghi p.<br />
Đ kh c ph c ñư c như c ñi m c a h th ng tính giá truy n<br />
th ng hi n t i Công ty, c n v n d ng phương pháp tính giá d a trên<br />
cơ s ho t ñ ng (ABC – Activities Based Costing). Đây là m t<br />
phương pháp tính giá hi n ñ i, giúp cung c p các thông tin v giá<br />
thành s n ph m m t cách chính xác, ki m soát chi phí c a các ho t<br />
ñ ng, c i ti n quá trình s n xu t, nâng cao hi u qu ho t ñ ng c a<br />
doanh nghi p, ph c v k p th i cho vi c ra quy t ñ nh c a nhà qu n<br />
tr . Hơn n a, phương pháp ABC còn có th giúp cho các doanh<br />
nghi p qu n tr d a trên ho t ñ ng, ñây là cơ s ñ xác ñ nh ho t<br />
ñ ng nào t o ra giá tr hay không t o ra giá tr , t ñó c i ti n quá<br />
trình, nâng cao hi u qu ho t ñ ng cho doanh nghi p. V i mong<br />
mu n góp ph n hoàn thi n hơn công tác tính giá thành t i Công ty c<br />
ph n Cao su Đà N ng, tác gi ch n nghiên c u ñ t i “V n d ng<br />
phương pháp tính giá ABC t i Công ty c ph n Cao su Đà N ng”<br />
<br />
4<br />
<br />
2. M c tiêu nghiên c u<br />
Lu n văn nh m làm rõ phương pháp tính giá hi n ñang áp<br />
d ng Công ty; phân tích ưu ñi m, ñi u ki n và kh năng v n d ng<br />
phương pháp tính giá ABC t i Công ty c ph n Cao su Đà N ng, qua<br />
ñó góp ph n nâng cao hi u qu công tác qu n tr chi phí và qu n tr<br />
d a trên cơ s ho t ñ ng t i Công ty.<br />
3. Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u<br />
a. Đ i tư ng nghiên c u<br />
Lu n văn t p trung nghiên c u phương pháp tính giá thành<br />
s n ph m theo cách ti p c n c a k toán qu n tr , trong ñó t p trung<br />
vào phương pháp ABC.<br />
b. Ph m vi nghiên c u<br />
Nghiên c u phương pháp tính giá thành s n ph m theo cách<br />
ti p c n c a k toán qu n tr t i Công ty c ph n Cao su Đà N ng.<br />
4. Phương pháp nghiên c u<br />
S d ng phương pháp nghiên c u trư ng h p, lu n văn t p<br />
trung ñánh giá th c tr ng và kh năng ng d ng phương pháp tính<br />
giá theo ho t ñ ng t i Công ty c ph n Cao su Đà N ng. S li u thu<br />
th p thông qua vi c khai thác các s li u sơ c p như các s li u v<br />
tình hình s n xu t t i Công ty....<br />
Nh ng ñóng góp c a ñ tài: Lu n văn ñã t ng h p cơ s lý<br />
lu n liên quan ñ n phương pháp tính giá ABC, làm rõ th c tr ng<br />
công tác tính giá t i Công ty c ph n Cao su Đà N ng (DRC). Phân<br />
tích kh năng, l i ích và ñ xu t v n d ng phương pháp tính giá ABC<br />
t i Công ty.<br />
5. C u trúc c a lu n văn<br />
Ngoài ph n m ñ u, k t lu n và danh m c tài li u tham kh o<br />
lu n văn ñư c chia thành 3 chương. Chương 1 trình bày cơ s lý<br />
thuy t v phương pháp tính giá d a trên cơ s ho t ñ ng. Th c tr ng<br />
<br />
5<br />
<br />
công tác tính giá thành t i Công ty c ph n Cao su Đà N ng ñư c<br />
phân tích, t ng h p chương 2. Chương 3 trình bày vi c v n d ng<br />
phương pháp tính giá ABC t i Công ty c ph n Cao su Đà N ng.<br />
CHƯƠNG 1: CƠ S LÝ THUY T V PHƯƠNG PHÁP TÍNH<br />
GIÁ D A TRÊN CƠ S HO T Đ NG (ABC)<br />
1.1 Khái quát v phương pháp tính giá d a trên cơ s ho t ñ ng<br />
(ABC)<br />
1.1.1 Khái ni m phương pháp tính giá d a trên cơ s ho t ñ ng<br />
(ABC)<br />
M i h c gi có m t khái ni m khác nhau v phương pháp<br />
tính giá d a trên cơ s ho t ñ ng nhưng nhìn chung ñ u nhìn nh n là<br />
phương pháp tính giá kh c ph c ñư c nh ng như c ñi m c a phương<br />
pháp tính giá truy n th ng. Ngoài ra, phương pháp này còn là m t<br />
công c qu n lý chi phí chi n lư c, giúp doanh nghi p xác ñ nh ho t<br />
ñ ng nào t o ra giá tr , ho t ñ ng nào không t o ra giá tr , t ñó<br />
không ng ng c i ti n quá trình kinh doanh nh m h giá thành s n<br />
ph m, nâng cao kh năng c nh tranh c a doanh nghi p.<br />
“Tóm l i, ABC là m t h th ng ño lư ng chi phí, t p h p và<br />
phân b chi phí c a các ngu n l c vào các ho t ñ ng d a trên m c<br />
ñ s d ng các ngu n l c, sau ñó chi phí c a các ho t ñ ng ñư c<br />
phân b ñ n các ñ i tư ng tính giá d a trên m c ñ s d ng c a<br />
chúng.”1<br />
1.1.2<br />
<br />
1<br />
<br />
Đ c ñi m c a phương pháp ABC<br />
<br />
6<br />
<br />
1.1.3 M t s khái ni m cơ b n liên quan ñ n phương pháp tính<br />
giá d a trên cơ s ho t ñ ng (ABC)<br />
1.2 Trình t th c hi n phương pháp ABC<br />
1.2.1 Xác ñ nh các ho t ñ ng<br />
Vi c xác ñ nh các ho t ñ ng là nhân t quy t ñ nh cho s<br />
thành công c a phương pháp ABC. Đ v n d ng phương pháp ABC,<br />
trư c tiên, ph i phân tích quá trình s n xu t hay cung c p d ch v<br />
thành các ho t ñ ng m t cách có h th ng. Các doanh nghi p thư ng<br />
nhóm các ho t ñ ng có liên quan tiêu dùng cùng m t ngu n l c vào<br />
m t tâm ñi m ho t ñ ng, ñư c g i là trung tâm ho t ñ ng. Đ d<br />
dàng nh n di n các ho t ñ ng, Kaplan (1998)2 ñã chia các ho t ñ ng<br />
trong doanh nghi p theo các c p ñ khác nhau: Ho t ñ ng c p ñ<br />
ñơn v , ho t ñ ng c p ñ lô, nhóm s n ph m, ho t ñ ng c p ñ s n<br />
ph m, ho t ñ ng c p khách hàng, ho t ñ ng h tr phương ti n s n<br />
xu t.<br />
T p h p chi phí cho t ng ho t ñ ng<br />
Theo phương pháp ABC, toàn b các chi phí phát sinh liên<br />
quan ñ n các ho t ñ ng ñư c chia thành 2 lo i: Chi phí tr c ti p là<br />
các chi phí liên quan tr c ti p ñ n t ng ñ i tư ng hay ho t ñ ng thì<br />
t p h p tr c ti p ñ n ñ i tư ng hay ho t ñ ng ñó. Chi phí gián ti p là<br />
nh ng chi phí như chi phí ñi n, nư c, lương lao ñ ng gián ti p… liên<br />
quan ñ n nhi u ho t ñ ng, do ñó các chi phí này c n phân b cho các<br />
ho t ñ ng m t cách tr c ti p hay gián ti n. N u quy n p tr c ti p, ta<br />
1.2.2<br />
<br />
th c hi n b ng cách h i nhân viên ñ có ñư c ư c tính h p lý c a<br />
ngu n l c ñư c tiêu dùng cho m i ho t ñ ng là bao nhiêu. N u phân<br />
b gián ti p ñ n t ng ho t ñ ng thì nh ng tiêu th c phân b chi phí<br />
<br />
Tr n Th Uyên Phương trích d n (2008, V n d ng phương pháp tính giá<br />
<br />
d a trên cơ s ho t ñ ng (ABC) t i Công ty Cơ khí Ôtô và thi t b ñi n Đà<br />
N ng, Đ i h c Kinh t Đà N ng)<br />
<br />
2<br />
<br />
Nguy n Th Bích Lài trích d n (2010, V n d ng phương pháp tính giá d a<br />
trên cơ s ho t ñ ng (ABC) t i công ty c ph n may Trư ng Giang Qu ng<br />
Nam, Đ i h c Kinh t Đà N ng)<br />
<br />
7<br />
<br />
8<br />
<br />
trong giai ño n này ph i ñư c n ñ nh ñ i v i t ng nhóm chi phí d a<br />
trên tiêu chí các ngu n phát sinh chi phí. Ví d chi phí lương có th<br />
ñư c tác ñ ng b i th i gian mà ngư i nhân viên s d ng cho ho t<br />
ñ ng này.<br />
Xác ñ nh chi phí c a t ng trung tâm ho t ñ ng b ng cách<br />
thi t l p ma tr n Chi phí – Ho t ñ ng (EDA). Theo ma tr n này, các<br />
nhóm chi phí bi u di n theo c t và các ho t ñ ng ñư c bi u di n theo<br />
hàng. N u ho t ñ ng i có s d ng lo i chi phí j ñánh d u vào ô ij. Sau<br />
ñó thay th nh ng d u ñã ñánh b ng m t t l nh t ñ nh, t l này<br />
ñư c ư c lư ng b ng cách s d ng m t trong các phương pháp sau<br />
sao cho t ng các c t c a ma tr n EDA b ng 1. Có ba phương pháp<br />
ñư c s d ng trong vi c tính toán nh ng t l này, có m c ñ chính<br />
xác theo th t là : Ư c ñoán, ñánh giá h th ng và thu th p d li u<br />
th c t .<br />
Đ có ñư c giá tr b ng ti n c a t ng ho t ñ ng, ta áp d ng<br />
j=1<br />
công th c sau:<br />
<br />
nhi u ngu n sinh phí liên quan. M t ngu n sinh phí có th liên k t<br />
m t nhóm chi phí trong m t ho t ñ ng v i s n ph m, ho c m t<br />
ngu n sinh phí có th liên k t chi phí trong m t ho t ñ ng v i các<br />
ho t ñ ng khác. Nhi u l p ho t ñ ng có th cùng t n t i, m t ho t<br />
ñ ng có th liên quan ñ n ho t ñ ng khác ngay c trư c khi quan h<br />
v i s n ph m ñư c xác l p. Sau ñây là mô hình tính giá d a trên cơ<br />
s ho t ñ ng c a Narcyz Roztocki (1999)3 nh m th hi n m i quan<br />
h gi a Chi phí – Ho t ñ ng – S n ph m.<br />
Chi phí 1<br />
<br />
TCA(i)= ∑ Chi phí(j) * EDA(i,j)<br />
<br />
Giai<br />
ño n<br />
II<br />
<br />
M<br />
<br />
Trong ñó:<br />
TCA(i) : T ng chi phí c a ho t ñ ng i<br />
M<br />
: S lo i chi phí<br />
Chi phí (j): Giá tr b ng ti n c a nhóm chi phí j<br />
EAD (i,j) : H s t l ô i, j c a ma tr n EDA<br />
Xác ñ nh ngu n sinh phí<br />
Ngu n sinh phí( ngu n phát sinh chi phí) là nguyên nhân gây<br />
ra s phát sinh chi phí. Các chi phí tr c ti p có th liên k t tr c ti p<br />
ñ n m t s n ph m mà không c n có ngu n sinh phí. T t c các chi<br />
phí s n xu t khác c n liên k t gi a chi phí, ho t ñ ng và s n ph m.<br />
Ngu n sinh phí là các liên k t, m i ho t ñ ng ñ u có th có m t hay<br />
1.2.3<br />
<br />
Ngu n sinh phí<br />
<br />
Ngu n sinh phí<br />
<br />
Ho t ñ ng<br />
1<br />
<br />
Giai<br />
ño n<br />
I<br />
<br />
Chi phí 2<br />
<br />
Ho t ñ ng<br />
2<br />
<br />
Ho t ñ ng<br />
3<br />
<br />
Ngu n sinh phí<br />
<br />
Ngu n sinh phí<br />
<br />
Ngu n sinh phí<br />
<br />
S n ph m 1<br />
<br />
Chi phí 3<br />
<br />
Ngu n sinh phí<br />
<br />
S n ph m 2<br />
<br />
Sơ ñ 1.2: M i quan h gi a Chi phí – Ho t ñ ng – S n<br />
ph m [17]<br />
L a ch n ngu n phát sinh chi phí phù h p nh t là d a trên<br />
m i quan h gi a chi phí và ngu n phát sinh chi phí cũng như d a<br />
trên trình ñ thu th p thông tin c a doanh nghi p. Đây là m t v n ñ<br />
3<br />
<br />
Đào Th Thúy H ng (2011, V n d ng phương pháp tính giá ABC t i nhà<br />
máy may Hòa Th II – T ng công ty c ph n d t may Hòa Th , Đ i h c<br />
Kinh t Đà N ng)<br />
<br />
9<br />
<br />
10<br />
<br />
r t ph c t p trong vi c th c hi n h th ng ABC. Hilton (2002) cho<br />
r ng nên xem xét tiêu chu n sau ñây khi ch n l a ngu n phát sinh chi<br />
phí: M c ñ tương quan v i nhau, ño lư ng chi phí, s nh hư ng<br />
c a cách ng x .<br />
1.2.4 T p h p chi phí c a ho t ñ ng cho t ng ñ i tư ng (hay<br />
nhóm ñ i tư ng) tính giá thành<br />
Sau khi ñã xác ñ nh ñư c ngu n phát sinh chi phí, k t h p<br />
v i d li u v m c ñ tiêu dùng các ho t ñ ng (th c ch t là tiêu dùng<br />
ngu n phát sinh chi phí) c a t ng lo i s n ph m, chi phí s n xu t<br />
chung ñã ñư c t p h p các trung tâm ho t ñ ng s ñư c phân ph i<br />
cho t ng lo i s n ph m, d ch v . Trong bư c này, các ho t ñ ng<br />
ñư c s d ng cho t ng s n ph m ñư c xác ñ nh và ma tr n Ho t<br />
ñ ng – s n ph m (APD) ñư c l p. Nh ng ho t ñ ng ñư c bi u di n<br />
theo c t còn các s n ph m ñư c bi u di n theo hàng. N u s n ph m i<br />
s d ng ho t ñ ng j, ta ñánh d u vào ô ij.<br />
Nh ng ô ñã ñánh d u ñư c thay th b ng m t t l ñư c ư c<br />
lư ng b ng cách s d ng m t trong các phương pháp ñã ñ c p trong<br />
ph n trư c. T ng các c t c a ma tr n APD ph i b ng 1.<br />
1.2.5<br />
<br />
Tính giá thành t ng lo i s n ph m<br />
Đ tính giá thành s n ph m c n ph i xác ñ nh ñư c chi phí<br />
chung c a s n ph m, áp d ng công th c như sau:<br />
j=1<br />
<br />
OCP(i)= ∑ TCA (j) * APD (i,j)<br />
<br />
Trong ñó:<br />
M<br />
OCP (i) : Chi phí chung c a s n ph m i<br />
N<br />
: S ho t ñ ng<br />
TCA (j) : Gía tr b ng ti n c a ho t ñ ng j<br />
APD (i,j) : T l ô ij c a ma tr n EAD<br />
Trên cơ s phân b chi phí s n xu t chung t p h p theo các<br />
<br />
ho t ñ ng cho các s n ph m và cùng v i vi c tính toán, h ch toán các<br />
chi phí tr c ti p cho các s n ph m, giá thành s n ph m ñư c hình<br />
thành. Giá thành c a t ng lo i s n ph m ñư c tính toán như sau:<br />
<br />
Error!<br />
Giá thành s n<br />
ph m n<br />
<br />
=<br />
<br />
Chi phí s n xu t<br />
tr c ti p c a s n<br />
ph m n<br />
<br />
+<br />
<br />
Chi phí s n xu t<br />
chung phân b<br />
cho s n ph m n<br />
<br />
1.3 So sánh phương pháp tính giá ABC và phương pháp tính giá<br />
truy n th ng<br />
1.3.1 So sánh phương pháp tính giá ABC và phương pháp tính<br />
giá truy n th ng<br />
1.3.2 Ưu và như c ñi m c a phương pháp ABC<br />
1.3.2.1 Ưu ñi m c a phương pháp ABC<br />
1.3.2.2 Như c ñi m c a phương pháp ABC<br />
1.3.3 Đi u ki n v n d ng phương pháp ABC<br />
1.4 M i quan h gi a phương pháp tính giá ABC v i qu n tr<br />
d a trên cơ s ho t ñ ng (ABM)<br />
CHƯƠNG 2: Đ C ĐI M S N XU T VÀ CÔNG TÁC TÍNH<br />
GIÁ THÀNH S N PH M T I CÔNG TY C PH N CAO SU<br />
ĐÀ N NG (DRC)<br />
2.1 Đ c di m s n xu t kinh doanh và t ch c s n xu t t i Công ty<br />
c ph n cao su Đà N ng (DRC)<br />
2.1.1 Gi i thi u v Công ty c ph n cao su Đà N ng (DRC)<br />
2.1.2 Đ c ñi m m t hàng s n xu t kinh doanh và cơ c u s n ph m<br />
2.1.3 Đ c ñi m t ch c s n xu t và t ch c b máy k toán t i<br />
Công ty c ph n cao su Đà N ng<br />
2.1.3.1 Đ c ñi m t ch c s n xu t<br />
2.1.3.2 Đ c ñi m t ch c b máy k toán<br />
<br />