Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Triết học: Tìm hiểu một số tư tưởng triết học trong Kinh Dịch

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> ----------------------<br /> <br /> NGUYỄN ANH NGUYÊN<br /> <br /> TÌM HIỂU<br /> MỘT SỐ TƢ TƢỞNG TRIẾT HỌC<br /> TRONG KINH DỊCH<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SỸ TRIẾT HỌC<br /> <br /> HÀ NỘI - 2009<br /> MỤC LỤC<br /> <br /> 1<br /> <br /> MỞ ĐẦU................................................................................................Trang<br /> 1.<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài.................................................Trang<br /> 1.<br /> 2. Tình hình nghiên cứu……..............................................Trang<br /> 2.<br /> 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn………..................Trang<br /> 10.<br /> 4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu<br /> của luận văn….................................................................Trang<br /> 10.<br /> 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu<br /> của luận văn.....................................................................Trang<br /> 11.<br /> 6. Đóng góp của luận văn....................................................Trang<br /> 11.<br /> 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn.....................Trang<br /> 11.<br /> 8. Kết cấu của luận văn.......................................................Trang<br /> 11.<br /> CHƢƠNG 1<br /> <br /> BỐI CẢNH LỊCH SỬ<br /> HÌNH THÀNH KINH DỊCH.................................Trang<br /> <br /> 12.<br /> 1.1. Điều kiện kinh tế - xã hội Trung Quốc.......................Trang<br /> 12.<br /> 1.2. Tiền đề tƣ tƣởng............................................................Trang<br /> 23.<br /> CHƢƠNG 2<br /> <br /> TÌM HIỂU MỘT SỐ TƢ TƢỞNG TRIẾT HỌC<br /> TRONG KINH DỊCH.………………...................Trang<br /> <br /> 38.<br /> 2.1. Tƣ tƣởng về con ngƣời……………………………......<br /> Trang 38.<br /> 2<br /> <br /> 2.2. Tƣ tƣởng về đạo đức…………………….....................Trang<br /> 45.<br /> 2.3. Quan niệm của Kinh Dịch<br /> về sự tiến hóa xã hội con ngƣời……...........................Trang<br /> 60.<br /> 2.4. Một số biểu hiện ảnh hƣởng của Kinh Dịch<br /> đối với các nhà tƣ tƣởng Việt Nam..............................<br /> Trang 68<br /> KẾT LUẬN.………………………………...........................................Trang<br /> 83.<br /> DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO……………….....................Trang<br /> 86.<br /> <br /> 3<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Tư tưởng triết học Trung Quốc cổ đại cñ một giá trị rất lớn trong nền<br /> văn minh nhân loại. Trong hệ thống tư tưởng triết học nổi tiếng đñ cñ những<br /> đñng gñp rất lớn về mặt định hướng hoạt động thực tiễn nhằm thích ứng, cải<br /> biến thực trạng xã hội đương thời; thöc đẩy sự phát triển xã hội tiến lên một<br /> tầm cao mới. Những giá trị đñ đã cñ tầm ảnh hưởng sâu rộng tới tất cả các cá<br /> nhân và xã hội.<br /> Trên con đường đi tìm sự thích ứng của mỗi cá nhân trong việc khẳng<br /> định cái tói trong một cộng đồng, tập thể, xã hội; trong việc tu dưỡng đạo đức,<br /> đối nhân xử thế, trong việc dụng binh, nhận xét về thời thế cũng như việc chờ<br /> đợi thời cơ… Những vấn đề mà cuộc sống đang đặt ra trong bất cứ thời đại<br /> nào cũng cñ thể tìm hiểu được ít nhiều ở trong tư tưởng của cổ nhân. Người<br /> xưa đã để lại cho chöng ta một nền tảng tri thức vó c÷ng phong phö trong đñ<br /> những tri thức về con người, xã hội là một phần vó c÷ng quan trọng và thực<br /> sự qöy giá, thiết thực trong cuộc sống hóm nay. Việc nghiên cứu một số tư<br /> tưởng triết học trong Kinh Dịch của luận văn cũng nhằm cố gắng làm rõ điều<br /> đñ.<br /> Nghiên cứu Kinh Dịch thực chất là nghiên cứu những tư tưởng thể hiện<br /> trong đñ, nơi đây chứa đựng những tư tưởng về xã hội và con người nñi<br /> chung. Ở Trung Hoa cñ các nhà nghiên cứu đáng chö ý như Tào Thăng, Hứa<br /> Hanh, Ph÷ng Hữu Lan, Vưu S÷ng Hoa, Thiệu Vĩ Hoa … Họ đã đạt được rất<br /> nhiều thành tựu về cả nghiên cứu khoa học, lý luận cũng như về chiêm bốc,<br /> độn giáp…<br /> Ở Việt Nam, tình hình lịch sử - xã hội cñ những đặc điểm đặc th÷ so<br /> với các nước nên tình hình nghiên cứu Kinh Dịch cũng cñ những điểm khác<br /> biệt. Với nước ta, nhu cầu về xử lý những vấn đề thiết thực của cuộc sống<br /> trong những thời điểm lịch sử nhất định được đề cao hơn so với việc nghiên<br /> cứu học thuật một cách thuần töy. Do vậy, như học giả Nguyễn Hiến Lê nñi<br /> 4<br /> <br /> trong cuốn Kinh Dịch đạo của người quân tử là “Ở nước ta chưa có ai có thể<br /> gọi là nhà Dịch học được”[46, 70]. Tuy vậy, theo ý kiến của người thực hiện<br /> luận văn thì các học giả chuyên về Dịch học ở Việt Nam chưa nhiều nhưng họ<br /> cũng đã ít nhiều đạt được những thành tựu nhất định, phần nhiều các nhà<br /> nghiên cứu Kinh Dịch để ứng dụng vào hoạt động thực tiễn xã hội, do vậy các<br /> tác phẩm nghiên cứu Kinh Dịch họ để lại khóng nhiều và rất tản mạn trong<br /> các ghi chép khác nhau; cần phải được sưu tầm và tập hợp trong một thời gian<br /> nhất định mới đạt được kết qủa.<br /> Trong hoàn cảnh như vậy, nếu việc nghiên cứu và học tập Kinh Dịch<br /> chỉ thuần töy dựa vào các bản dịch từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt thì<br /> chưa hẳn đã được trọn vẹn. Cñ nhiều nguyên nhân như bản thân các tác phẩm<br /> nước ngoài chưa hẳn tất cả đã thể hiện được ý nghĩa của Kinh Dịch và việc<br /> dịch tất cả các tác phẩm đñ ra tiếng Việt là điều rất khñ khăn. Đồng thời,<br /> những tác phẩm ở nước ngoài chưa hẳn là đã ph÷ hợp với chöng ta. Do vậy,<br /> việc phải nghiên cứu Kinh Dịch một cách nghiêm töc và dựa trên tinh thần<br /> của người Việt Nam là một đòi hỏi thực sự cần thiết nếu như chöng ta muốn<br /> nắm được tinh thần của Dịch học và ứng dụng những tư tưởng tích cực của<br /> Dịch vào việc xử lý các vấn đề của cá nhân và xã hội ở Việt Nam. Yêu cầu<br /> này đang được đặt ra một cách nghiêm töc, cñ như vậy chöng ta mới hi vọng<br /> cñ thể cñ tiếng nñi riêng của mình trên diễn đàn học thuật và tư tưởng quốc tế.<br /> 2. Tình hình nghiên cứu<br /> Kinh Dịch là một loại sách được xếp vào hàng kinh điển của Nho gia,<br /> đứng đầu trong Ngũ Kinh (Kinh Dịch, Kinh Thi, Kinh Thư, Kinh Lễ, Kinh<br /> Xuân Thu). Việc nghiên cứu Kinh Dịch trong lịch sử đã đạt được rất nhiều<br /> thành tựu với các nhà Dịch học tiêu biểu ở cả phương Tây và phương Đóng.<br /> Ở phương Tây, theo tìm hiểu trong các tư liệu chöng tói được biết cñ<br /> những nhà nghiên cứu về Kinh Dịch tiêu biểu như:<br /> Meclatchie. Rev với A translation of the Confuchian Yi Kinh, or the<br /> Classic of Changes (Thượng Hải, 1876). Cuốn này cñ một điểm rất lạ là tác<br /> <br /> 5<br /> <br />