Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Triết học: Tìm hiểu tư tưởng chính trị - xã hội trong một số tác phẩm tiêu biểu của Minh Mệnh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM<br /> <br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC<br /> XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> <br /> VIỆN TRIẾT HỌC<br /> <br /> NGUYỄN THỊ HIẾU<br /> <br /> TÌM HIỂU TƯ TƯỞNG<br /> CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CỦA MINH MỆNH<br /> QUA MỘT SỐ TÁC PHẨM TIÊU BIỂU<br /> DƯỚI TRIỀU NGUYỄN<br /> ­<br /> <br /> Chuyên ngành<br /> <br /> : Triết học<br /> <br /> Mã số<br /> <br /> : 60 22 80<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC<br /> Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS Lê Thị Lan<br /> <br /> HÀ NỘI – 2009<br /> <br /> ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM<br /> <br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC<br /> XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> <br /> VIỆN TRIẾT HỌC<br /> <br /> NGUYỄN THỊ HIẾU<br /> <br /> TÌM HIỂU TƯ TƯỞNG<br /> CHÍNH TRỊ XÃ HỘI CỦA MINH MỆNH<br /> QUA MỘT SỐ TÁC PHẨM TIÊU BIỂU<br /> DƯỚI TRIỀU NGUYỄN<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC<br /> <br /> HÀ NỘI – 2009<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> Trang<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> 2<br /> <br /> NỘI DUNG<br /> <br /> 8<br /> <br /> Chƣơng 1 : NHỮNG TIỀN ĐỀ HÌNH THÀNH TƢ TƢỞNG<br /> CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI CỦA MINH MỆNH<br /> <br /> 8<br /> <br /> 1.1.<br /> <br /> Tiền đề chính trị, kinh tế - xã hội<br /> <br /> 8<br /> <br /> 1.2<br /> <br /> Tiền đề tư tưởng, văn hoá<br /> <br /> 23<br /> <br /> 1.3.<br /> <br /> Minh Mệnh và một số tác phẩm tiêu biểu<br /> <br /> 27<br /> <br /> Chƣơng 2: NHỮNG TƢ TƢỞNG CƠ BẢN VỀ CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI<br /> 33<br /> 2.1<br /> <br /> Tư tưởng trị nước<br /> <br /> 33<br /> <br /> 2.1.1 Tư tưởng đức trị kết hợp với pháp trị<br /> <br /> 33<br /> <br /> 2.1.2 Tư tưởng an ninh, quốc phòng<br /> <br /> 52<br /> <br /> 2..2.<br /> <br /> Tư tưởng về đạo làm người<br /> <br /> 68<br /> <br /> 2.3.<br /> <br /> Tư tưởng giáo dục và sử dụng hiền tài<br /> <br /> 78<br /> <br /> 2.4.<br /> <br /> Tư tưởng trọng nông nghiệp<br /> <br /> 89<br /> <br /> 2.5.<br /> <br /> Những mặt tích cực và hạn chế trong tư tưởng chính trị – xã<br /> hội của Minh Mệnh.<br /> <br /> 93<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> 102<br /> <br /> DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> 105<br /> <br /> PHỤ LỤC<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Phong trào đổi mới tư duy do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI<br /> Đảng Cộng sản Việt Nam đề xướng và lãnh đạo thực hiện từ năm 1986 đã<br /> thổi một luồng gió mới vào công tác nghiên cứu khoa học xã hội. Triều<br /> Nguyễn nói chung và tư tưởng triều Nguyễn nói riêng là đề tài nghiên cứu cơ<br /> bản và quan trọng đã thu hút sự quan tâm đáng kể của giới nghiên cứu khoa<br /> học xã hội trong khoảng ba thập niên trở lại đây. Việc nghiên cứu đến nơi đến<br /> chốn một triều đại phong kiến đã từng là đối tượng của cách mạng có ý nghĩa<br /> hết sức quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn.<br /> Về mặt lý luận, do hoàn cảnh lịch sử đặc biệt của đất nước, cho đến<br /> trước thời kỳ đổi mới, triều Nguyễn nói chung, tư tưởng triều Nguyễn nói<br /> riêng chỉ được quan tâm nghiên cứu trên một số phương diện nhất định và chủ<br /> yếu là bị phê phán như một đối tượng của cách mạng hơn là đối tượng của<br /> khoa học xã hội. Vì vậy, những tri thức về triều đại này có tính phiến diện,<br /> nghèo nàn và giản đơn. Sau đổi mới, nhận thức được sự thiếu hụt, lệch lạc và<br /> phiến diện trong lý luận về giai đoạn lịch sử quan trọng của dân tộc này, các<br /> ngành khoa học xã hội đã coi nghiên cứu về triều Nguyễn và tư tưởng của<br /> triều đại này như một trong những mảng đề tài chính và quan trọng trong giai<br /> đoạn hiện nay nhằm giải quyết những vấn đề lý luận trọng yếu về mặt sử học,<br /> văn học, tư tưởng, chính trị… . Đã có một chương trình nghiên cứu cấp nhà<br /> nước chuyên biệt, lâu dài về triều Nguyễn với hội thảo khoa học lần thứ ba<br /> được tổ chức tháng 11- 2008. Ngoài ra, nhiều đề tài cấp bộ và hội thảo khoa<br /> học quốc gia và quốc tế có liên quan đến triều Nguyễn đã được thực hiện.<br /> Những vấn đề lý luận cơ bản về triều Nguyễn như vị trí và vai trò lịch sử của<br /> triều Nguyễn trong tiến trình lịch sử dân tộc, những đóng góp và sai lầm trong<br /> lãnh đạo xây dựng và bảo vệ đất nước của triều Nguyễn, những giá trị và hạn<br /> chế trong văn hoá và tư tưởng của triều Nguyễn… đã từng bước được giải<br /> <br /> quyết trên những bình diện mới. Mặc dù vậy, để có được một nhận thức<br /> khách quan, đầy đủ và khoa học về triều Nguyễn, và đặc biệt để các tri thức<br /> lịch sử này tham gia hữu ích vào giải quyết những vấn đề thực tiễn mới nảy<br /> sinh trong những bối cảnh mới của đất nước hiện nay thì các nhà nghiên cứu<br /> vẫn còn phải nỗ lực hơn nữa trong lĩnh vực còn đầy câu hỏi chưa trả lời này.<br /> Về mặt thực tiễn, Đảng Cộng sản Việt Nam đang lãnh đạo toàn dân tiến<br /> hành công cuộc cải cách, đổi mới toàn diện đất nước nhằm mục tiêu “dân<br /> giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh”. Để đạt được mục tiêu ấy,<br /> không chỉ cần một Đảng lãnh đạo sáng suốt, một bộ máy nhà nước hoạt động<br /> hiệu quả, một khối đại đoàn kết toàn dân quyết tâm theo đuổi mục tiêu mà<br /> còn cần một đường lối chính trị đúng đắn, phù hợp với quy luật khách quan.<br /> Trong bối cảnh quốc tế đầy biến động hiện nay, xây dựng một mô hình phát<br /> triển đất nước vừa thích ứng với tình hình quốc tế, vừa đảm bảo được các mục<br /> tiêu chính trị - xã hội của dân tộc là một trong những thách thức hàng đầu mà<br /> lịch sử đặt ra cho dân tộc ta để phát triển. Trong việc giải quyết nhiệm vụ này,<br /> việc khảo cứu lại mô hình chính trị triều Nguyễn, đặc biệt là triều vua Minh<br /> Mệnh với sự xây dựng một đường lối chính trị - xã hội đặc thù làm nên một<br /> trong những triều đại hùng mạnh nhất Đông Nam Á trong nửa đầu thế kỷ<br /> XIX, sẽ góp một phần nhỏ cho việc tham khảo, tổng kết kinh nghiệm tư tưởng<br /> chính trị và bài học lịch sử về xây dựng đường lối chính trị và quản lý đất<br /> nước.<br /> Do sức hấp dẫn và tính cấp thiết về lý luận, thực tiễn của chủ đề<br /> triều Nguyễn và tư tưởng triều Nguyễn như trên, tôi chọn đề tài “Tìm hiểu tƣ<br /> tƣởng chính trị - xã hội trong một số tác phẩm tiêu biểu của Minh Mệnh”<br /> làm đề tài luận văn cao học của mình.<br /> <br /> 2. Tình hình nghiên cứu đề tài.<br /> <br />