Tỷ lệ có tầm soát ung thư cổ tử cung và các yếu tố liên quan ở nữ công nhân tại hai công ty của quận Gò Vấp, thành phố Hồ Chí Minh

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> TỶ LỆ CÓ TẦM SOÁT UNG THƯ CỔ TỬ CUNG VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN<br /> Ở NỮ CÔNG NHÂN TẠI HAI CÔNG TY CỦA QUẬN GÒ VẤP,<br /> THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> Lại Thị Thu Hương*, Tạ Thị Thanh Thủy**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Tầm soát ung thư cổ tử cung (UTCTC) bằng Pap smear đã được thực hiện trên thế giới từ năm<br /> 1943, giúp phát hiện UTCTC ở giai đoạn sớm hoặc giai đoạn tiền ung thư - có thể điều trị khỏi hoàn toàn.<br /> Chương trình tầm soát UTCTC tại TPHCM đã được thực hiện từ năm 1996.<br /> Mục tiêu: Xác định tỷ lệ có tầm soát ung thư cổ tử cung bằng Pap smear và các yếu tố liên quan.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang trên 636 nữ công nhân đã có chồng hoặc có<br /> quan hệ tình dục, làm việc tại 2 công ty của quận Gò Vấp TPHCM - Cường Tài và Sedovina. Các đối tượng<br /> nghiên cứu được phỏng vấn bằng cách tự điền vào bộ câu hỏi cấu trúc sẵn, thời gian phỏng vấn là 15 phút vào giờ<br /> nghỉ giải lao của công ty.<br /> Kết quả: Tỷ lệ có tầm soát ung thư cổ tử cung (UTCTC) bằng Pap smear ở nữ công nhân tại hai công ty của<br /> quận Gò Vấp là 35,2% và tỷ lệ đã từng làm Pap trong khoảng thời gian 3 năm trở lại đây là 28,3%. Sau khi phân<br /> tích bằng mô hình hồi qui đa biến thì ba yếu tố có mối liên quan có ý nghĩa thống kê là: khám phụ khoa định kỳ; đã<br /> từng nghe nói về xét nghiệm này; cho rằng không cần thiết làm xét nghiệm vì không có dấu hiệu bất thường.<br /> Kết luận: Tỷ lệ làm pap smear ở nữ công nhân tại hai công ty đại diện của quận Gò Vấp còn thấp (35,2%).<br /> Từ khóa: Tầm soát ung thư cổ tử cung, nữ công nhân.<br /> ABSTRACT<br /> CERVICAL CANCER SCREENING RATE AND ITS RELATED FACTORS AMONG WORKWOMENAT<br /> TWO COMPANIES IN GO VAP DISTRICT, HOCHIMINH CITY.<br /> Lai Thi Thu Huong, Ta Thi Thanh Thuy<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 5 - 2016: 51 - 56<br /> <br /> Background: Screening with “pap ‘smear” being applied worldwide since 1943 helps detecting cervical<br /> cancer at early stage or precancerous lesions in women. In HoChiMinh city, screening program for cervical cancer<br /> has been set up since 1996.<br /> Objective: To determine rate of cervical cancer screening by Pap’s smear among married female workers at<br /> two companies in Go Vap district – Cuong Tai and Sedovina – Ho Chi Minh city.<br /> Method: A cross-sectional survey was done on 636 female workers- married or experienced sexual<br /> intercourse - at two companies in Go Vap District, HCMC in 2015. Participants were interviewed by answering<br /> a self-administered questionnaire within 15 minutes during break time of any working day.<br /> Results: 35.2% of the participants reported that they have ever had a Pap test and 28.3% reported having a<br /> Pap test within recent three years. Three factors were significantly associated with ever having had a Pap test<br /> including: having a regular gynecological examination; having ever heard about Pap test; and no need any<br /> screening test if having no symptoms.<br /> <br /> * Trung Tâm Y Tế dự phòng Quận Gò Vấp, TPHCM ** Bệnh viện Phụ sản Mekong, TPHCM.<br /> Tác giả liên lạc: Ths Lại Thị Thu Hương ĐT: 0949119907 Email: lthuong64@gmail.com<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học 51<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016<br /> <br /> Conclusions: There were 35.2 % of the participants reported having ever had a Pap test and 28.3 % reported<br /> having a Pap test within recent three years.<br /> Keywords: Cervical cancer screening test, female worker.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Công ty Cường Tài và công ty Sedovina TPHCM<br /> trong năm 2015.<br /> Tầm soát ung thư cổ tử cung (UTCTC)<br /> bằng Pap smear đã được thực hiện từ năm ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> 1943, giúp phát hiện UTCTC ở giai đoạn sớm Thiết kế nghiên cứu<br /> hoặc giai đoạn tiền ung thư - có thể điều trị Nghiên cứu cắt ngang.<br /> khỏi hoàn toàn. Từ đó góp phần giảm dần tỷ<br /> suất mới mắc và tử vong hàng năm do UTCTC Đối tượng nghiên cứu<br /> ở những nước mà chương trình tầm soát Nữ công nhân làm việc tại công ty Trách<br /> UTCTC bằng Pap smear đã được thực hiện nhiệm hữu hạn may Cường Tài và Công ty<br /> thành công. Tuy nhiên, tỷ lệ phụ nữ có tầm Trách nhiệm hữu hạn Sedovina tại quận Gò Vấp,<br /> soát UTCTC khác nhau giữa các Quốc gia và TP Hồ Chí Minh trong năm 2015.<br /> trong cùng một Quốc gia thì tỷ lệ này cũng Cỡ mẫu được tính toán dựa theo công thức<br /> khác nhau theo từng nhóm đối tượng(9). ước lượng một tỷ lệ:với ước tínhp (tỷ lệ có làm<br /> Chương trình tầm soát UTCTC bằng Pap Pap smear) là 0,19(7), α = 0,05; độ chính xác d=<br /> smear ở TPHCM được thành lập từ năm 1996 0,04; cỡ mẫu dự kiến tối thiểu là 370. Tất cả nữ<br /> [10], đã làm giảm số mới mắc UTCTC từ 29,2/ công nhân trong danh sách được thu nhận toàn<br /> 100.000 vào năm 1998 xuống 9,4/100.000 vào bộ nếu thỏa tiêu chí chọn bệnh.<br /> năm 2012(3). Và đã rút ra bài học kinh nghiệm: Tiêu chí chọn mẫu<br /> Tầm soát UTCTC bằng Pap smear cho càng Nữ công nhân có chồng hoặc đã từng có<br /> nhiều người càng tốt (có hoặc không có xét quan hệ tình dục, đang làm việc tại hai công ty<br /> nghiệm DNA- HPV hay quan sát trực tiếp cổ TNHH Cường Tài và công ty TNHH Sedovina<br /> tử cung với acid acetic -VIA) nên được quan quận Gò Vấp, TP Hồ Chí Minh năm 2015 đồng ý<br /> tâm triển khai trước, sau đó mới xem xét đến tham gia vào nghiên cứu.<br /> việc tiêm phòng HPV(10). Với nữ công nhân tại<br /> Tiêu chí loại ra<br /> quận Gò Vấp, là đối tượng có bảo hiểm y tế<br /> nhưng thu nhập thấp, phải làm việc 44 giờ/ Nữ công nhân đã phẫu thuật cắt tử cung<br /> tuần, thường xuyên phải tăng ca, phần lớn là hoàn toàn cách thời điểm khảo sát từ 12 tháng<br /> dân nhập cư từ các Tỉnh/ Thành phố khác, trở lên, hoặc các đối tượng trả lời không đầy đủ<br /> thuê nhà để sống và làm việc tại TPHCM. các câu hỏi.<br /> Trong điều kiện như vậy, cơ hội để họ được Số liệu được thu thập từ tháng 1/2015 dựa<br /> tham gia chương trình tầm soát UTCTC bằng trên bộ câu hỏi cấu trúc sẵn. Các đối tượng<br /> Pap smear có hay không? Để trả lới câu hỏi nghiên cứu được công ty phát bộ câu hỏi, bút<br /> đó, chúng tôi thực hiện nghiên cứu này. bi và hướng dẫn tự điền trong 30 phút giải lao<br /> buổi sáng. Thời gian trả lời bộ câu hỏi khoảng<br /> Mục tiêu<br /> 15 phút.<br /> Xác định tỷ lệ có tầm soát ung thư cổ tử cung<br /> và các yếu tố liên quan bao gồm: đặc điểm xã Quản lý và phân tích số liệu<br /> hội, nhân văn, kinh tế, tiền căn sản phụ khoa, Số liệu được mã hóa, đối chiếu kỹ nhằm hạn<br /> yếu tố thúc đẩy, yếu tố cản trở làm Pap ở nữ chế sai sót. Phân tích được thực hiện theo hướng<br /> công nhântại hai công ty của quận Gò Vấp – xác định mối liên quan giữa biến độc lập và biến<br /> số kết cục: Kiểm định chi bình phương nếu các ô<br /> <br /> <br /> 52 Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> trong bảng (n x m) có giá trị vọng trị ≥ 5 hoặc có<br /> dưới 20% số ô có giá trị vọng trị< 5; kiểm định Có<br /> 0<br /> chính xác Fisher nếu Bảng (n x m) có trên 20% số 35,2% Không<br /> ô có giá trị vọng trị < 5. 74,8%<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Trong danh sách của 2 công ty có tổng<br /> Biểu đồ 1- Tỷ lệ nữ công nhân đã từng làm pap<br /> cộng 660 nữ công nhân đã lập gia đình hoặc<br /> đã từng có quan hệ tình dục. Trong số này có 3<br /> Có<br /> người đã cắt tử cung hơn 12 tháng, 06 người 028,3% Không<br /> không đồng ý tham gia và 15 người trả lời<br /> không đầy đủ thông tin cần thiết của bộ câu 71,7<br /> %<br /> hỏi (chiếm < 5%). Tổng số đối tượng nghiên<br /> cứu được đưa vào phân tích là 636.<br /> Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu Biểu đồ 2- Tỷ lệ có làm Pap trong 3 năm gần đây<br /> Đa số nữ công nhân có độ tuổi dưới 40 (81%), Nghiên cứu cũng tìm hiểu các yếu tố tạo<br /> hầu hết là dân tộc Kinh (94,8%); 58,5% phụ nữ có thuận lợi cho việc gia tăng tỷ lệ làm pap’s smear<br /> trình độ học vấn Trung học cơ sở và 91% không trong nhóm nghiên cứu và kết quả được ghi<br /> có bằng cấp chuyên môn. Gần 3/4 nữ công nhân nhận qua biểu đồ (3). Qua đó ghi nhận “Được<br /> là dân nhập cư từ các Tỉnh/ Thành phố khác đến bác sỹ tư vấn” là yếu tố thúc đẩy đối tượng làm<br /> TPHCM sinh sống và làm việc, 71% đối tượng Pap chiếm tỷ lệ cao nhất (74,2%). Ngoài ra tác giả<br /> hiện đang thuê nhà để ở. Hầu hết nữ công nhân cũng thăm dò các lực cản của việc tầm soát ung<br /> đều có bảo hiểm y tế (99,4%). Đối tượng thuộc thư cổ tử cung bằng xét nghiệm pap và thu được<br /> diện nghèo và cận nghèo chiếm khoảng 18%. kết quả được trình bày qua biểu đồ (4): Bốn yếu<br /> Khoảng 50% nữ công nhân có hộ khẩu ở các tố cản trở đối tượng làm Pap smear có tỷ lệ cao<br /> Tỉnh/Thành phố khác đã tạm trú tại TPHCM nhất là: không có thời gian; nghĩ là không cần<br /> trong khoảng thời gian từ 5 đến 10 năm. thiết vì không có dấu hiệu bất thường, Bác sỹ/<br /> nhân viên y tế không yêu cầu và chưa bao giờ<br /> Liên quan đến đặc điểm sản phụ khoa, phần<br /> nghe nói về xét nghiệm này (biểu đồ 4).<br /> lớn đối tượng có từ 1 đến 2 con (83,8%). Tỷ lệ có<br /> sử dụng 1 trong 4 biện pháp tránh thai hiện đại<br /> là gần 46%. Khoảng 36% đối tượng có các triệu 74,2%<br /> chứng phụ khoa trong 12 tháng qua. Khoảng<br /> 82% đối tượng nghiên cứu đã từng khám phụ<br /> 26,4%<br /> khoa. Trong đó, 87% đối tượng thường khám 22% 20%<br /> <br /> phụ khoa tại các bệnh viện nhà nước và tư nhân,<br /> rất ít (khoảng 6%) đối tượng khám phụ khoa tại Được chồng / Công ty bắt Được miễn Được bác sỹ<br /> gia đình nhắc buộc phí tư v ấn<br /> Trạm y tế phường và tại công ty. Khoảng 54% nhở<br /> đối tượng có khám phụ khoa định kỳ 6-12<br /> tháng/lần và 27% đối tượng chỉ khám phụ khoa Biểu đồ 3. Các yếu tố thúc đẩy đối tượng làm Pap<br /> khi có dấu hiệu bất thường. smear (n=634)<br /> Tỷ lệ có làm pap’s smear của nhóm nghiên<br /> cứu: được trình bày qua hai biểu đồ (1) và (2)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học 53<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 5 * 2016<br /> <br /> nữ nội trợ từ 18-65 tuổi tại TPHCM, tỷ lệ này<br /> có phần cao hơn (19,3%)(7), hoặc khi so sánh<br /> với phụ nữ Trung Quốc cũng thấy kết quả<br /> tương tự (21%) (14). Điều này có lẽ do nữ công<br /> nhân có bảo hiểm y tế và có tỷ lệ khám phụ<br /> khoa định kỳ 6-12 tháng/lần cao hơn phụ nữ<br /> nội trợ và được nhân viên y tế khuyên làm xét<br /> nghiệm trong khi đi khám phụ khoa. Nghiên<br /> cứu ở Botswana,Trung Quốc, Hoa Kỳ cho<br /> thấy, phụ nữ có bảo hiểm y tế có tỷ lệ làm Pap<br /> cao hơn so với phụ nữ không có bảo hiểm y tế;<br /> Biểu đồ 4. Yếu tố cản trở đối tượng làm Pap smear và những phụ nữ có khám phụ khoa thường<br /> (n=634) xuyên có tỷ lệ làm Pap cao hơn phụ nữ không<br /> Các yếu tố liên quan với có làm Pap bao giờ hoặc không thường xuyên khám phụ<br /> khoa(5,6,14). Tuy nhiên đây cũng chưa phải là<br /> Sau khi kiểm soát các yếu tố gây nhiễu bằng<br /> một kết quả đáng mừng. Tỷ lệ này tuy có<br /> mô hình hồi qui đa biến, ba yếu tố được chứng<br /> tương đương với nghiên cứu ở phụ nữ Thái<br /> minh có liên quan đến tỷ lệ làm Pap: (1) nữ công<br /> Lan (32,3%)(1) nhưng lại thấp hơn rất nhiều khi<br /> nhân chỉ khám phụ khoa khi có dấu hiệu bất<br /> so sánh với các nghiên cứu ở phụ nữ Hàn<br /> thường có tỷ lệ làm Pap thấp hơn những người<br /> Quốc (67%)(11), hay phụ nữ Đài Loan (55%),<br /> có khám phụ khoa định kỳ mỗi 6 – 12 tháng [PR=<br /> phụ nữ Mỹ gốc Việt tại Hoa Kỳ(5). Nhắc lại, tại<br /> 0,26 - KTC 95% (0,11 - 0,59) với p = 0,001]; (2)<br /> thành phố Hồ Chí Minh - Việt Nam chúng ta<br /> những công nhân chưa bao giờ nghe nói về xét<br /> đã có chương trình tầm soát ung thư cổ tử<br /> nghiệm này có tỷ lệ làm Pap thấp hơn 0,09 lần so<br /> cung từ những năm 90(7), nhưng sau gần 30<br /> với đối tượng đã từng nghe về xét nghiệm này<br /> năm thực hiện chương trình, tỷ lệ làm pap của<br /> (KTC 95% 0,03 - 0,29, p < 0,001); và (3) những đối<br /> cộng đồng phụ nữ Việt Nam – mà đại diện là<br /> tượng cho rằng “không cần thiết làm xét nghiệm<br /> nữ công nhân trong nghiên cứu này – cũng<br /> vì không có dấu hiệu bất thường”có tỷ lệ làm<br /> không đạt được con số 40%. Có phải chăng đó<br /> Pap thấp hơn 0,17 lần so với đối tượng cho rằng<br /> là do chương trình tầm soát UTCTC tại Việt<br /> “cần phải làm Pap mặc dù không có dấu hiệu bất<br /> Nam chưa được quan tâm đúng mức hay chưa<br /> thường”(KTC 95% 0,09 - 0,33, p < 0,001).<br /> được bao phủ rộng khắp. Thêm vào đó chi phí<br /> BÀN LUẬN về thời gian và tiền bạc cho mỗi lần đi khám<br /> Nữ công nhân tại hai công ty được nghiên phụ khoa (để có cơ hội làm pap) có phải là một<br /> cứu có tuổi trung bình thuôc nhóm trẻ (