Vị trí răng cửa trong tương quan vị trí hai hàm theo chiều trước sau ở người trưởng thành

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> VỊ TRÍ RĂNG CỬA TRONG TƯƠNG QUAN VỊ TRÍ HAI HÀM<br /> THEO CHIỀU TRƯỚC SAU Ở NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH<br /> Nguyễn Trần Như An*, Đống Khắc Thẩm**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đưa ra một số đặc điểm về sự thay đổi vị trí răng cửa theo chiều trước sau trong tương quan hai<br /> hàm.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Đo đạc trên phim sọ nghiêng của 100 người trưởng thành có tương quan răng<br /> cửa bình thường và tương quan răng cối hạng I Angle.<br /> Kết quả: Khi tương quan hai hàm (ANB) thay đổi 1,00° theo chiều trước sau từ hạng II xương đến hạng<br /> III xương thì tương ứng với răng cửa trên nghiêng hơn về phía môi 0,6° và nhô ra trước 0,5mm, răng cửa dưới<br /> nghiêng về phía lưỡi 0,93° và độ nhô giảm 0,5mm, mặt phẳng khớp cắn bớt dốc hơn 0,55° so với nền sọ. Ở nam<br /> giới, sự thay đổi ở răng cửa thể hiện rõ hơn so với ở nữ.<br /> Kết luận: Kết quả nghiên cứu này gợi ý việc điều trị ngụy trang bằng cách thay đổi góc độ răng cửa nhằm<br /> tạo cảm giác giảm độ chênh lệch tương quan hai hàm trong một số trường hợp không cần thiết phải điều trị phẫu<br /> thuật.<br /> Từ khoá: Chiều trước sau, nhô ra trước.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> ANALYSIS OF INCISOR POSITION VARIATIONS IN ANTEROPOSTERIOR JAW RELATIONSHIP IN<br /> VIETNAMESE ADULTS<br /> Nguyen Tran Nhu An, Dong Khac Tham<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - Supplement of No 2 - 2014: 35 - 43<br /> Objectives: The aim of this study was to evaluate dental compensation with variations in anteroposterior<br /> jaw relationships.<br /> Methods: 100 adults having normal incisor relationship and a class I molar relation were selected.<br /> Measurements taken from their cephalometric films were analyzed.<br /> Results: A 1.00° (ANB) shift in anteroposterior jaw relationships from skeletal Class II to Class III was<br /> found to correspond to the upper incisors inclining more labial by 0.60° and being 0.5mm more protrusive, the<br /> lower incisors inclining more lingual by 0.93° and being less protrusive and the cant of occlusal plane flattening<br /> by 0.55°.<br /> Conclusion: The results of this study suggested the potential use of masking treatments based on changes of<br /> the incisors angulation to decrease the anteroposterior jaw discrepancies in cases without indications for surgery.<br /> Key words: Anteroposterior, protrusive.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Mục tiêu của chỉnh hình răng mặt là thiết lập<br /> sự tương quan tốt nhất và ổn định của khớp cắn<br /> <br /> với hình dạng thẩm mỹ chấp nhận được của<br /> khuôn mặt.<br /> Khi điều trị chỉnh hình đối với người trưởng<br /> <br /> * BS RHM 1997-2003 Khoa RHM-Đại học Y Dược TP.HCM<br /> ** Bộ môn CHRM-Khoa RHM-Đại học Y Dược TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Trần Như An<br /> ĐT: 0983266602<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Email: an.nguyentran@gmail.com<br /> <br /> 35<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> thành, việc quyết định có hay không điều trị<br /> phẫu thuật rất quan trọng cho sự thành công của<br /> kết quả điều trị. Điều trị không phẫu thuật chỉ<br /> hiệu quả ở trường hợp có ít sai biệt giữa hai hàm,<br /> trong khi đó điều trị phẫu thuật cần thiết đối với<br /> những trường hợp chênh lệch hai hàm quá<br /> nhiều. Tuy nhiên thật khó quyết định trong<br /> những trường hợp nằm ở ranh giới giữa có nên<br /> điều trị phẫu thuật hay không phẫu thuật.<br /> Trong tiến trình tăng trưởng sọ mặt, một<br /> khớp cắn bình thường có thể đạt được do sự bù<br /> trừ răng. Sự thay đổi vị trí của răng cửa hàm trên<br /> và hàm dưới dẫn đến một tương quan răng cửa<br /> bình thường và góc của mặt phẳng khớp cắn<br /> cũng góp phần điều chỉnh tương quan theo<br /> chiều trước sau giữa cung răng hàm trên và hàm<br /> dưới. Một đánh giá về sự thích ứng của xương ổ<br /> răng đối với tương quan hai hàm sẽ cung cấp<br /> thêm thông tin trong việc xác định vị trí thích<br /> hợp của răng cửa trong điều trị chỉnh hình. Góc<br /> độ của răng cửa trong tương quan với xương<br /> hàm và xương nền sọ ngoài việc tạo một vẻ đẹp<br /> nhìn nghiêng hài hòa, cân đối, còn đóng vai trò<br /> quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng tương<br /> quan răng cửa sau điều trị. Nhưng quan niệm<br /> “một khuôn mặt đẹp" và “một khớp cắn hoàn chỉnh”<br /> khác nhau ở mỗi dân tộc. Chính vì thế, chúng tôi<br /> thực hiện đề tài này nhằm khẳng định một số<br /> đặc điểm cần chú ý về vị trí của răng cửa trong<br /> điều trị chỉnh hình đối với người Việt Nam để có<br /> thể đạt được kết quả điều trị như mong muốn.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Cắt ngang mô tả, chọn mẫu thuận tiện.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Mẫu gồm 100 phim sọ nghiêng của sinh viên<br /> Đại Học Y Dược Tp.HCM (50 nam và 50 nữ) tuổi<br /> từ 20 đến 27, được chụp phim tại bộ môn tia X<br /> khoa Răng Hàm Mặt - Đại Học Y Dược Tp.HCM<br /> với tiêu chuẩn lựa chọn như sau:<br /> Có cha mẹ, ông bà nội ngoại là người Việt<br /> Nam, dân tộc Kinh.<br /> <br /> 36<br /> <br /> Khớp cắn hạng I Angle.<br /> Độ cắn phủ 2,45 ± 1,2 mm (từ 1 - 4- mm).<br /> Độ cắn chìa 2,98 ± 1,15 mm (từ 2 - 4 mm)(2),<br /> không có sự xoay nhiều của răng cửa.<br /> Không thiếu răng vĩnh viễn (không kể răng<br /> khôn).<br /> Không có triệu chứng lâm sàng của loạn<br /> năng khớp thái dương hàm hay bệnh nha chu.<br /> Không có những dị tật bẩm sinh và dị hình.<br /> Không mắc bệnh ảnh hưởng đến sự phát<br /> triển cơ thể và đầu, răng mặt.<br /> Có nét mặt nhìn nghiêng chấp nhận được,<br /> môi trên môi dưới khép kín ở trạng thái bình<br /> thường.<br /> Chưa từng điều trị về chỉnh hình răng mặt<br /> hay giải phẩu thẩm mỹ trước đó.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Vẽ nét và đo đạc trên phim sọ nghiêng<br /> Tất cả các phim đều do một người vẽ nét trên<br /> giấy vẽ chuyên dùng trong chỉnh hình răng mặt<br /> với viết chì đường kính nhỏ 0,3 mm. Các phim<br /> có 2 nét thì vẽ 2 đường sau đó lấy đường giữa.<br /> Việc đo đạc các góc, các khoảng cách được thực<br /> hiện bởi một người duy nhất. Đối với các kích<br /> thước, dùng thước kẹp điện tử (Electronic<br /> Digital Caliper) có độ nhạy 0,01 mm. Đối với các<br /> số đo góc, dùng thước đo góc chuyên dụng (hiệu<br /> Ormco- Sybron) trong chỉnh hình răng mặt. 10<br /> phim được chọn ngẫu nhiên để vẽ và đo lại với<br /> phương pháp như trên. Sai số chấp nhận được<br /> trong phân tích đo sọ do 2 lần đo được đánh giá<br /> là 0,5 mm cho các số đo về khoảng cách và 0,5°<br /> cho các số đo về góc.<br /> Phân tích đo sọ tương quan 2 hàm theo chiều<br /> trước sau<br /> Số đo về góc: 4 số đo (°).<br /> Góc ANB: đánh giá tương quan giữa xương<br /> hàm trên và xương hàm đưới.<br /> Góc mặt phẳng A-B: đánh giá tương quan<br /> giữa xương hàm trên và xương hàm dưới so với<br /> mặt phẳng mặt (đi qua Nasion và Pogonion).<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Góc lồi của mặt: thể hiện độ nhô phần hàm<br /> trên của mặt so với toàn bộ mặt nhìn nghiêng.<br /> Góc được tạo thành bởi 2 đường: một từ Na và<br /> một từ Pg, cả hai gặp nhau ở A. Nếu điểm A ở<br /> phía sau mặt phẳng mặt, góc tạo thành là góc âm<br /> và nếu ở phía trước là góc dương.<br /> Góc SN-AB.<br /> Số đo về khoảng cách: 1 số đo (mm).<br /> Số đo Wits: khoảng cách AO-BO đánh giá sự<br /> chênh lệch của xương nền, là khoảng cách giữa 2<br /> điểm chiếu vuông góc của điểm A và B trên mặt<br /> phẳng khớp cắn. Khoảng cách này dương khi A<br /> ở phía trước B và âm khi A ở sau B.<br /> <br /> Phân tích đo sọ tương quan răng với xương<br /> hàm và nền sọ<br /> Số đo về góc: 8 số đo (°)<br /> SN-I<br /> <br /> SN-i SN-OP<br /> <br /> FH-I<br /> <br /> FH-i FH-OP<br /> <br /> SN-OP<br /> <br /> FH-OP<br /> <br /> Hình 1: 8 số đo về độ nghiêng răng cửa<br /> 1.SN-I, 2.FH-I, 3.PP-I, 4.SN-i, 5.FH-i, 6.MP-i,<br /> 7.SN-OP, 8.FH-OP.<br /> Số đo về khoảng cách: 2 số đo (mm).<br /> Độ nhô răng cửa trên so với xương hàm trên<br /> (I-NA): khoảng cách từ điểm nhô nhất của mặt<br /> ngoài răng cửa trên đến đường NA.<br /> Độ nhô răng cửa dưới so với xương hàm<br /> dưới (i-NB): khoảng cách từ điểm nhô nhất của<br /> mặt ngoài răng cửa dưới đến đường NB.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Sự bù trừ độ nghiêng răng cửa trong tương quan 2 hàm<br /> <br /> Mức độ kết hợp giữa các số đo về xương và<br /> răng được đánh giá bởi phân tích tương quan.<br /> Theo bảng 1, kết quả nghiên cứu cho thấy tất cả<br /> các số đo về răng đều tương quan có ý nghĩa<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> thống kê với các số đo về xương nhưng hệ số<br /> tương quan thay đổi (trừ một vài ngoại lệ).<br /> Trong đó, đối với răng cửa trên, chỉ có tương<br /> quan giữa SN-AB với độ nghiêng răng cửa trên<br /> là có ý nghĩa thống kê và hệ số tương quan cao<br /> <br /> 37<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014<br /> <br /> nhất là 0,546 (p