Vị trí xã hội của người giáo viên Liên Xô qua số liệu điều tra xã hội học

Thông tin xã hội học Xã hội học, số 4 - 1990 81<br /> <br /> <br /> Vị trí xã hội của người giáo viên Liên Xô<br /> qua số kiệu điều tra xã hội học<br /> Hội nghị liên chính phủ của UNESCO về vấn đề vị trí của các nhà giáo họp từ ngày<br /> 21-9 đến 5-10-1966 tại Pa ri đã thừa nhận “vai trò quyết định của các thầy cô giáo<br /> trong việc nâng cao một trong những quyền cơ bản của con người- đó là quyền được<br /> giáo dục, và ý nghĩa những đóng góp mà các nhà giáo đem lại cho sự phát triển nhân<br /> cách con người và xã hội hiện nay, với mong muốn đem lại cho các nhà giáo một địa<br /> vị xã hội tương xứng với vai trò của họ”. Có thể nói rằng, không phải máy tính và các<br /> giải thưởng Nobel, mà chính là uy tín của nghề giáo viên mới là chỉ số chính xác nhất<br /> về sự phát triển của một quốc gia. Ở nơi nào mà những người tài ba nhất làm giáo viên<br /> thì ở đó những người học sinh không thể nào lại trở thành những kẻ bất tài được.<br /> Với cách đặt vấn đề như vậy, vào năm 1988-1989 bộ môn khoa học xã hội của trường<br /> Đại học bồi dưỡng nâng cao giáo viên nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết Tarta<br /> (Liên Xô) đã tiến hành thăm dò ý kiến theo phương pháp hơn 800 thầy cô giáo trong<br /> xã hội Xô Viết. Cuộc điều tra đã cho thấy nhiều vấn đề đáng quan tâm trong sự nghiệp<br /> phát triển giáo dục ở Liên Xô hiện nay.<br /> Đánh giá cụ thể “uy tín của nghề giáo ở xã hội Liên Xô hiện ở mức nào?” chỉ có 4,6%<br /> học sinh và 2,5% phụ huynh cho là “cao”, trong khi đó 32,8% học sinh và 51,0% phụ<br /> huynh cho là “thấp” và “rất thấp”. Đặc biệt, có tỉ lệ khá lớn học sinh ở nông thôn coi<br /> thương uy tín nghề thầy giáo (43,6%). Đặt vấn đề “Nếu như sẽ phải lựa chọn lại nghề<br /> nghiệp” có 60,6% thầy cô giáo vẫn chọn lại nghề nghiệp hiện nay, 32,6% “đã bắt đầu<br /> nghĩ tới nghề nghiệp khác” và 9,3% cho rằng “rõ ràng là lặp lại sai lầm nếu như đi lựa<br /> chọn nghề thầy giáo”.<br /> Trong bậc thang giá trị xã hội, vị trí của nghề thầy giáo lại xếp sau một loạt nghề khác,<br /> mà trước hết phải kể đến các nghề nghiệp ở ngành thương nghệp, ăn uống công cộng,<br /> dịch vụ sinh hoạt, nghề bác sĩ. Có lẽ do vậy mà chỉ có chưa đến 1/3 số giáo viên<br /> (31,6%) và 11,5% số phụ huynh “sẽ góp ý cho con cái, bạn bè và người thân của mình<br /> lựa chọn nghề thầy giáo”, đồng thời chỉ có 15% số học sinh lớp trên gắn các dự định<br /> thiết thân của mình với nghề thầy giáo.<br /> Các thầy cô giáo, phụ huynh, học sinh, mỗi nhóm có sự đánh giá với mức độ khác<br /> nhau về các nguyên nhân khiến cho uy tín xã hội của nghề thầy giáo trong xã hội Xô<br /> Viết giảm sút. Chẳng hạn, các em học sinh không ưa thích nghề thầy giáo vì “ cơ sở<br /> vật chất-kĩ thuật của các trường không được thỏa mãn” (33,4%), “Tiền lương thầy giáo<br /> thấp” (7%), “ điều kiện sinh hoạt vật chất trong cuộc sống của các thầy giáo ít được<br /> quan tâm” (28,8%). . . Các bậc phụ huynh nhấn mạnh trước hết đến “tiền lương các<br /> thầy giáo thấp”(39%) và do “chính nhà trường không còn chút uy tín nào trong xã hội”<br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học www.ios.org<br /> Thông tin xã hội học Xã hội học, số 4 - 1990 82<br /> <br /> <br /> (38,5%). Bản than các thầy giáo thì coi những nguyên nhân quan trọng nhất làm cho<br /> mình không thỏa mãn với nghề nghệp là “điều kiện sinh hoạt vật chất trong cuộc sống<br /> của các thầy cô ít được quan tâm”(56%), “Việc thiếu kết quả rõ ràng trong nghề giáo<br /> dục” (41,3%); cơ sở vật chất –kĩ thuật của các trường không được thỏa mãn”(38,6%);<br /> tiếp đó là “mức độ bảo đảm thấp về mặt phương pháp luận khoa học trong công việc<br /> của người thầy giáo”; “ sự áp đạt lãnh đạo”, “tiền lương thấp”. . . Xác nhận cho các<br /> câu trả lời này là những số liệu thực tế về điều kiện sinh hoạt và lao động của người<br /> thầy giáo. Trong những năm gần đây 29,6% số thầy giáo đã không cải thiện được điều<br /> kiện nhà ở của mình và rất thiếu nhà ở. Điều kiện để giáo viện chuẩn bị bài giảng và tự<br /> đào tạo cũng chưa được thỏa mãn. Cứ 4 người trong số họ thì lại có một người thậm<br /> chí không có khả năng xếp đặt “một cái bàn làm việc riêng ở bất kể chỗ nào có thể<br /> được”. Về tiền lương thì theo số liệu năm 1987, tring khi tiền lương trung bình của<br /> công nhân viên chức toàn bộ nền kinh tế quốc dân là 202,9 rúp, tiên lương của cán bộ<br /> làm công tác giáo dục chỉ có 165,6 rúp(81,1%)<br /> Đi sâu phân tích các biện pháp nâng cao vị trí xã hội nghề thầy giáo cuộc điều tra đã<br /> chỉ ra rằng trong vấn đề này, trình độ chuyên môn, sự tinh thông nghề nghệp phẩm<br /> chất con người, khả năng sư phạm của mỗi giáo viên đương nhiên điền đó lại phụ<br /> thuộc vào việc khắc phục một loạt các nguyên nhân kinh tế - xã hội đã nêu trên có một<br /> ý nghĩa rất quan trọng. Ngoài việc tuyên truyền về nhà trường và thầy giáo trên các<br /> phương tiện thông tin đại chúng, việc xây dựng cho các thành viên tring xã hội thái đọ<br /> kính trọng đối với những người làm công tác giáo dục, việc chú ý tới sự tác động của<br /> môi trường gia đình cũng góp phần rất lớn vào việc nâng cao uy tín người giáo viên.<br /> Có thể lấy một ví dụ: 45,5% số phụ huynh và 35,5% số học sinh cho rằng “gia đình có<br /> tác động tốt tới việc nâng cao uy tín người thầy giáo” còn 15%số phụ huynh và 23,4%<br /> số học sinh nói rằng gia đình không nâng cao uy tín chất lượng người thầy giáo.<br /> Chỉ khi nào phải giải quyết được một cách đồng bộ địa vị xã hội và kinh tế của người<br /> giáo viên thì ngành giáo dục mới có thể thu hút được bộ phận các nam nữ thanh niên<br /> có tài năng và yêu nghề đến với ngành.<br /> H.N<br /> Nguồn: theo Ph.G.Gijatdinova “Social’noe polozhenije uchitelja” trong tạp chí<br /> “Socilogicheslie issledovanija” No1, 90 (tiếng Nga)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học www.ios.org<br />