[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 32 phần 8
lượt xem 6
download
Một số nhà bình luận, như Bernard Lewis, Edward H. Flannery và Hyam Maccoby, đã coi Về Vấn đề Do Thái của Marx như một tác phẩm chống xê mít, và xác định những tính chất chống xê mít trong các tác phẩm đã xuất bản và tác phẩm riêng của ông.
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 32 phần 8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2296 M¸c göi lót-vÝch Cu-gh en-man, 26 th¸ng Ba 1870 M ¸c göi D. M©y-¬ vµ A. Ph«-gt¬, 9 th¸ng t 1870 2297 göi Cu-ghen-man , 1928 vµ tiÕng Ph¸p Cßn ngµy mai lµ chñ nhËt, nh vËy, mét tÝn ®å Thiªn chóa gi¸o tèt nh t«i ®îc phÐp dõng c«ng viÖc vµ th«ng b¸o cho anh biÕt nh÷ng tin tøc tØ mØ h¬n, ®Æc biÖt vÒ t×nh h×nh Nga ®· cã sù ph¸t triÓn ®¸ng quan t©m. Gien-ni, nh©n vËt Gi. Uy-li-am næi tiÕng cña chóng t«i, cã trong tay Ên phÈm kh¸ tèt lµ c¸c t¸c phÈm cña cha G¬-t¬ 565. Tuy nhiªn, Gien-ni míi ®©y ®· ®îc mêi ®Õn gÆp bµ Vi-¨ng-ti, vî cña mét th¬ng gia I-ta-li-a giÇu cã. Cã rÊt nhiÒu ngêi cã mÆt ë ®ã, trong sè ®ã cã mét sè ngêi Anh. Gien-ni ®· ®äc SÕch-xpia vµ thu ®îc thµnh c«ng lín. Xin anh h·y chuyÓn gióp lêi chµo cña t«i ®Õn N÷ b¸ tíc1 vµ lêi c¶m ¬n vÒ nh÷ng dßng th dÞu dµng mµ bµ ®· rÊt cã nh· ý göi cho t«i. Bµ Êy hoµn toµn kh«ng m¶y may cã c¬ së ®Ó lÊy lµm tiÕc lµ bµ Êy ®· lùa chän tiÕng La-tinh thay v× tiÕng Ph¸p 566. §iÒu ®ã ch¼ng nh÷ng lµ b»ng chøng vÒ mét thÞ hiÕu cæ ®iÓn vµ ph¸t triÓn cao, mµ cßn c¾t nghÜa t¹i sao bµ Êy kh«ng bao giê bÞ r¬i vµo ngâ côt2 . T«i còng göi nh÷ng lê i cÇu chóc tèt ® Ñp nhÊt ®Õn Phren-x¬-khen. Mo-r¬ C«ng bè lÇn ®Çu b»ng tiÕng Nga trong In theo b¶n viÕt tay cuèn s¸ch: N h÷ng bøc th cña M¸c Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc -------------------------------------- ------------------------------------ --------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------- --------------------------------- ------------------------------------------------------------------------ 1 GhÐc-tru-®a, vî cña Cu-ghen-man. 2 Trong nguyªn b¶n: ªtre au bout de son latin nguyªn v¨n cã nghÜa lµ c¹n kiÖt nh÷ng hiÓu biÕt vÒ tiÕng la-tinh , nghÜa bãng lµ r¬i vµo ngâ côt , hoang mang .
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1604 1605 ¨ ng-ghen göi m¸c, 22 th¸ng hai 1882 ¨ng-ghen göi m¸c, 22 th ¸ng hai 1882 L u©n §«n, 9 th¸ng T 1870 72 M¸c göi lót-vÝch Cu-ghen-man ë Han-n«-v¬ Lu©n §«n, 28 th¸ng Ba 1870 Cu-ghen-man th©n mÕn! V× c¸i nhät ë bªn h«ng tr¸i cña t«i kh«ng cho phÐp t«i ngåi l©u, cho nªn ®Ó khái ph¶i chÐp l¹i hai lÇn, t«i göi cho anh l¸ th dµnh cho Ban chÊp hµnh Brao-svai-g¬, cho Br¾c-c¬ vµ c¸c ®ång chÝ. Tèt nhÊt lµ nÕu sau khi ®äc xong tù anh chuyÓn l¸ th Êy vµ nh¾c l¹i mét lÇn n÷a r»ng ®©y lµ th«ng b¸o mËt vµ kh«ng ®îc ®em c«ng bè 1 . C«ng bè lÇn ®Çu trªn t¹p chÝ Die Neue In theo b¶n in trong t¹p Zeit , B d. 2, sè 15, 1901-1902 chÝ Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc 73 M¸c göi di-g¬-phrÝt m©y-¬ Vµ au-gu-xt¬ ph«-gt¬567 ë Niu oãc -------------------------------------- ------------------------------------ --------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------- --------------------------------- ------------------------------------------------------------------------ 1 M¸c göi kÌm theo bøc th nµy b¶n Th«ng b¸o mËt do «ng so¹n.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2300 M¸c göi D. M©y-¬ vµ A. Ph«-gt¬, 9 th¸ng t 1870 M ¸c göi D. M©y-¬ vµ A. Ph«-gt¬, 9 th¸ng t 1870 2301 vÒ c¸c bµi viÕt cña «ng Êy trªn tê “Arbeiter – Union”. Õch-ca-ri-ót M©y-¬ th©n mÕn vµ Ph«-gt¬ th©n mÕn! qu¸ ng¶ theo xu híng muèn coi c¬ng vÞ tæng th ký nh lµ T«i göi cho c¸c anh nh÷ng tÊm ¶nh cña t«i chôp ®ñ c¸c kiÓu, ph¬ng c¸ch kiÕm ra nguån tiÒn b¹c, vµ lèi hµnh ®éng nµy trong mét tÊm ¶nh Êy t«i chôp ¶nh cïng c« con g¸i trëng cña thêng hay lµm cho nh÷ng ngêi §øc chóng ta bÞ mÊt uy tÝn m×nh lµ Gien-ni. TÊt c¶ c¸c tÊm ¶nh Êy ®îc chôp l¹i tõ c¸c tÊm díi con m¾t cña ngêi Ph¸p vµ ngêi Anh. Ch¼ng h¹n, c¸c anh ¶nh ®· chôp sím h¬n theo yªu cÇu cña Cu-ghen-man. T«i kh«ng h·y xem mÈu th cña Le-xn¬ göi cho t«i, ®îc göi kÌm ë ®©y. V× ph¶i lµ ngêi chñ xíng sù xa xØ nµy. lý do nµy mµ t«i sÏ kh«ng th«ng b¸o cho Õch-ca-ri-ót c¶ vÒ Tríc hÕt, ®Ó biÖn minh cho sù im lÆng l©u cña t«i, c¸c anh nh÷ng l¸ th cña M©y-¬ 569. Sè lµ, trong ®ã cã mét tõ ng÷ kh«ng sÏ thÊy – qua mÈu th göi kÌm ®©y cña Õch-ca-ri-ót – r»ng thÓ chèng ®ì næi ®èi víi Õch-ca-ri-ót – vÒ viÖc Doãc-g¬ cã “tiÒn”. Tæng Héi ®ång ®· th«ng qua viÖc biÓu quyÕt sù bµy tá lêi chia VÒ hai l¸ th chÝnh thøc cña Doãc-g¬ th× nh÷ng l¸ th Êy buån vÒ t×nh h×nh søc khoÎ cña t«i 568 (nh c¸c anh thÊy ®Êy, t«i ®îc viÕt ra nh©n danh Liªn ®oµn c«ng nh©n toµn §øc (Liªn ®ang luyÖn c¸ch nãi lãng tiÕng §øc kiÓu pen-xin-va-ni). ThËt ®oµn lao ®éng sè 5) vµ ®îc ký tªn: “th ký th«ng tÊn”. vËy, do bÖnh thêng xuyªn t¸i ph¸t cho nªn tõ ®Çu th¸ng Ch¹p Trong mét l¸ th Êy cã lêi ®Ò nghÞ göi c¸c b¶n b¸o c¸o cña chØ cã hai lÇn t«i ®· cã thÓ tham dù c¸c phiªn häp cña Tæng Héi Tæng Héi ®ång vµ cã nh÷ng lêi lÏ ®îc mäi ngêi thõa nhËn lµ ®ång, v× thÕ mµ khi th¶o luËn tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò quan träng h¬n huyªn thuyªn. ®Æt ra cho Tæng Héi ®ång, TiÓu ban ®· häp ë nhµ t«i . Trong t×nh Trong mét th kh¸c kh«ng cã g× quan träng c¶ ngoµi lêi h×nh nh vËy mçi phót thËt sù nhµn rçi cña t«i (mµ t«i vÉn th«ng b¸o r»ng Liªn ®oµn nµy ®· gia nhËp Quèc tÕ. cha hoµn toµn b×nh phôc) ®Òu ®îc sö dông vµo c«ng viÖc, do H«m nay t«i sÏ viÕt vµi dßng cho ngµi Doãc-g¬ vµ t«i sÏ göi vËy t«i ®· ph¶i h¹n chÕ viÖc trao ®æi th tõ b»ng c¸ch chØ viÕt cho «ng Êy 15 b¶n b¸o c¸o gÇn ®©y1 , theo ®Ò nghÞ cña «ng Êy. nh÷ng l¸ th cÇn thiÕt nhÊt. Cã mét «ng tªn lµ R «-bíc Uy-li-am Hi-um (Astoria, Long T ríc hÕt, vÒ vÊn ®Ò Doãc-g¬. ¤ng Êy ®· göi hai l¸ th cho Island, New York) c¸ch ®©y Ýt l©u ®· göi cho chóng t«i mét l¸ Õch-ca-ri-ót víi t c¸ch lµ tæng th ký. Õch-ca-ri-ót ®· th«ng th nãi cÆn kÏ vÒ b¶n nghÞ quyÕt cña Tæng Héi ®ång vÒ cuéc b¸o cho Tæng Héi ®ång vÒ nh÷ng l¸ th Êy. Song, Tæng Héi ®ång ©n x¸ ®èi víi ngêi Ai-r¬-len 2 ; ®©y lµ tµi liÖu xuÊt s¾c trong ®· giao cho Õch-ca-ri-ót trao nh÷ng l¸ th Êy cho t«i ®Ó so¹n sè tÊt c¶ nh÷ng g× mµ cho ®Õn nay chóng t«i ®· nhËn ®îc th¶o th tr¶ lêi, v× t«i lµ th ký phô tr¸ch c¸c chi héi §øc ë Mü. -------------------------------------- ------------------ ------------------ --------------------------------------------------------------------------- T«i ®· chñ ý tr× ho·n, v× t«i cã biÕt vÒ chuyÕn ®i cña M©y-¬ ®Õn -------------------------------------- ------------------ --------------- ------------------------------------------------------------------------ T©y – Ên, nhng l¹i kh«ng t×m ra ®Þa chØ nhµ riªng cña Ph«-gt¬. 1 B ¸o c¸o vÒ ®¹i héi hµng n¨m lÇn thø t cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ Nh÷ng l¸ th riªng t cña Doãc-g¬ göi cho Õch-ca-ri-ót th× häp ë Ba-l¬ . t«i kh«ng ®îc biÕt vÒ chóng. Ch¾c h¼n nh÷ng th Êy chØ cã liªn 2 C. M¸c. Dù th¶o nghÞ quyÕt cña Tæng Héi ®ång vÒ chÝnh s¸ch cña chÝnh quan ®Õn vÊn ®Ò tiÒn b¹c – nh÷ng kho¶n tiÒn tr¶ cho Õch-ca-ri-ót phñ Anh ®èi víi c¸c tï nh©n Ai-r¬-len (Xem tËp nµy, tr. 517-518).
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1608 1609 ¨ ng-ghen göi m¸c, 22 th¸ng hai 1882 ¨ng-ghen göi m¸c, 22 th ¸ng hai 1882 cña ngêi Anh vµ ngêi Mü. Theo ®Ò nghÞ cña «ng ta ®îc bæ
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2304 M¸c göi D. M©y-¬ vµ A. Ph«-gt¬, 9 th¸ng t 1870 M ¸c göi D. M©y-¬ vµ A. Ph«-gt¬, 9 th¸ng t 1870 2305 Ngµy kia (11 th¸ng T) t«i sÏ göi cho c¸c anh nh÷ng v¨n nhiÖm lµm th«ng tÝn viªn chuyªn vÒ c¸c thµnh phÇn Anh – Mü vµ kiÖn cña Quèc tÕ mµ t«i cã trong tay. (H«m nay th× ®· qu¸ muén «ng ta ®· ®ång ý ®¶m nhiÖm c¸c tr¸ch nhiÖm ®ã. V× vËy t«i ®Ò nghÞ ®Ó cã thÓ göi nh÷ng v¨n kiÖn Êy ra bu ®iÖn.) T«i còng sÏ göi c¸c anh lµm quen víi ngêi nµy, vµ nh»m môc ®Ých nµy t«i göi vµi thªm mét sè b¶n b¸o c¸o “Ba-l¬” n÷a. dßng cho «ng Êy. Qua ®o¹n trÝch tõ b¸o “Marseillaise” – göi kÌm theo ë ®©y – Trong sè c¸c t liÖu göi ®Õn, c¸c anh còng sÏ t×m thÊy mét sè sè ra ngµy 2 th¸ng T, c¸c anh sÏ thÊy r»ng Ph. C¸c-l¬ vµ b¶n cña v¨n b¶n mµ c¸c anh ®· biÕt, ®ã lµ nghÞ quyÕt cña Tæng Ph. I-u-bi-x¬ – ®©y lµ nh÷ng nh©n vËt mµ ë ®©y chóng t«i kh«ng Héi ®ång, th«ng qua n gµy 30 th¸ng Mêi mét, vÒ cuéc ©n x¸ biÕt – ®· göi ®Õn Pa-ri mét bøc th nh©n danh c«ng nh©n §øc. ngêi Ai-r¬-len , do t«i so¹n th¶o, còng nh tËp s¸ch máng xuÊt T«i muèn biÕt xem nh÷ng nh©n vËt Êy liÖu cã thuéc vµo sè ngêi b¶n ë Ai-r¬-len nãi vÒ sù ®èi xö víi c¸c thµnh viªn phong trµo cña chóng ta hay kh«ng? ë ® ©y – trong Tæng Héi ®ång – ngêi phª-ni-¨ng bÞ kÕt ¸n. ta thÊy ®¸ng nghi ngê mét ®iÒu lµ trong bøc th nµy kh«ng hÒ Sau n÷a, t«i cã ý ®Þnh ®a ra mét sè dù th¶o nghÞ quyÕt n÷a cã mét ch÷ nµo ®Ò cËp ®Õn Quèc tÕ, h¬n thÕ n÷a, bøc th Êy ®îc vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i biÕn h×nh thøc hîp nhÊt hiÖn nay38 (nghÜa viÕt nh thÓ lµ Héi liªn hiÖp nãi chung kh«ng tån t¹i. lµ sù n« dÞch xø Ai-r¬-len) thµnh mét liªn minh tù do vµ b×nh Tíng Cluy-de-r¬ ë Niu Oãc cã ®Ò nghÞ ®îc phôc vô Tæng quyÒn víi níc Anh. VÒ nh÷ng nghÞ quyÕt nh»m c«ng bè c«ng Héi ®ång trong c¬ng vÞ th«ng tÝn viªn Ph¸p. Kh«ng biÕt, liÖu khai th× sù tiÕn triÓn xa h¬n n÷a cña vÊn ®Ò nµy t¹m thêi bÞ «ng Êy cã ®îc chÊp nhËn kh«ng, ®iÒu ®ã th× t«i kh«ng râ, ®×nh l¹i do sù v¾ng mÆt bÊt ®¾c dÜ cña t«i t¹i Tæng Héi ®ång. nhng t«i thÊy h×nh nh t«i cã ®îc nghe thÊy vÒ viÖc ®ã. §©y lµ Kh«ng mét uû viªn nµo kh¸c trong Tæng Héi ®ång cã sù am hiÓu mét anh chµng nhÑ d¹, hêi hît, hay quÊy rÇy, cã tÝnh kho¸c l¸c. cÇn thiÕt vÒ vÊn ®Ò Ai-r¬-len vµ uy tÝn ®Çy ®ñ ®èi víi c¸c uû Ch¼ng h¹n, trong mét l¸ th – trong sè nh÷ng l¸ th gÇn ®©y viªn ngêi Anh t rong Tæng Héi ®ång, ®Ó cã thÓ thay t«i trong cña m×nh göi ®Õn b¸o “Marseillaise” – «ng ta ®· tù giíi thiÖu lµ vÊn ®Ò nµy. ngêi ®¹i diÖn ®îc c«ng nhËn cña giíi c«ng nh©n Niu Oãc! Tuy Tuy nhiªn, thêi gian tr«i qua kh«ng uæng phÝ, v× vËy t«i ®Ò vËy, ®èi víi chóng ta con ngêi nµy cã mét ý nghÜa nµo ®ã, chÝnh nghÞ c¸c anh ®Æc biÖt chó ý ®Õn ®iÒu díi ®©y. lµ nhê quan hÖ cña «ng ta víi tê “Marseillaise”. Trong trêng Sau nhiÒu n¨m nghiªn cøu vÊn ®Ò Ai-r¬-len t«i ®· ®i ®Õn kÕt hîp c¸c anh muèn lµm quen víi “nh©n vËt” nµy, chÝ Ýt nh»m t×m luËn r»ng ®ßn quyÕt ®Þnh gi¸ng vµo c¸c giai cÊp thèng trÞ ë Anh hiÓu kü vÒ «ng ta, th× t«i göi ®Õn cho c¸c anh giÊy uû nhiÖm mµ (mµ ®©y lµ ®iÒu cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi phong trµo c«ng nãi chung cã thÓ sÏ h÷u dông cho c¸c anh. nh©n toµn thÕ giíi) chØ cã thÓ ®îc thùc hiÖn ë Ai-r¬-len, chø Sè tiÒn mµ M©y-¬ göi cho XtÕp-ni, th× ®· ®îc chuyÓn cho kh«ng ph¶i ë níc Anh. Tæng Héi ®ång. XtÕp-ni lµ mét ngêi Anh tuyÖt diÖu, nhng lµ mét ngêi Anh rÊt th«ng th¸i rëm. ¤ng ta göi cho t«i l¸ th cña M©y-¬ cïng víi sè tiÒn ®îc göi kÌm trong ®ã, cho nªn t«i l¹i ph¶i chuyÓn tÊt c¶ nh÷ng thø ®ã cho Tæng Héi ®ång.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1612 1613 ¨ ng-ghen göi m¸c, 22 th¸ng hai 1882 ¨ng-ghen göi m¸c, 22 th ¸ng hai 1882 Ngµy 1 th¸ng Giªng 18701 Tæng Héi ®ång ®· ph¸t ra b¶n -------------------------------------- ------------------------------------ --------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------- --------------------------------- ------------------------------------------------------------------------ 1 Trong b¶n viÕt tay viÕt nhÇm lµ: ngµy 1 th¸ng Ch¹p 1869 .
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2308 M¸c göi D. M©y-¬ vµ A. Ph«-gt¬, 9 th¸ng t 1870 M ¸c göi D. M©y-¬ vµ A. Ph«-gt¬, 9 th¸ng t 1870 2309 th«ng tri1 mËt, do t«i so¹n th¶o b»ng tiÕng Ph¸p (®Ó nh»m t¸c ë A i-r¬-len lµ mét chiÕn dÞch v« cïng dÔ dµng h¬n lµ ë chÝnh ®éng trë l¹i ®èi víi níc Anh th× chÝnh c¸c tê b¸o Ph¸p, chø kh«ng ph¶i c¸c tê b¸o §øc, míi cã ý nghÜa quan träng), ®Ò cËp ®Õn mèi liªn hÖ gi÷a cuéc ®Êu tranh d©n téc ë Ai-r¬-len víi sù nghiÖp gi¶i phãng cña giai cÊp c«ng nh©n, nh vËy lµ ®Ò cËp ®Õn lËp trêng mµ Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ ph¶i cã ®èi víi vÊn ®Ò Ai-r¬-len. ë ® ©y t«i th«ng b¸o tãm t¾t nh÷ng ®iÓm chñ yÕu. Ai-r¬-len lµ thµnh luü cña giai cÊp ®Þa chñ quý téc Anh. ViÖc bãc lét ®Êt níc nµy kh«ng chØ lµ nguån cña c¶i vËt chÊt chñ yÕu cña nã. Sù bãc lét t¹o ra søc m¹nh tinh thÇn hÕt søc to lín cña nã. Giai cÊp ®Þa chñ quý téc Anh trªn thùc tÕ ®· thÓ hiÖn sù thèng trÞ cña níc Anh ®èi víi xø Ai-r¬-len. V× vËy Ai-r¬-len lµ ph¬ng tiÖn quan träng bËc nhÊt mµ giai cÊp quý téc Anh dïng ®Ó duy tr× sù thèng trÞ cña m×nh ë ngay chÝnh níc Anh. MÆt kh¸c, nÕu qu©n ®éi Anh vµ c¶nh s¸t Anh sÏ rêi khái Ai-r¬-len vµo ngµy mai th× ë Ai-r¬-len sÏ lËp tøc më ®Çu cuéc c¸ch m¹ng n«ng nghiÖp. Nhng sù sôp ®æ cña giai cÊp quý téc Anh ë Ai-r¬- len l¹i chÕ ®Þnh vµ dÉn ®Õn hËu qu¶ tÊt yÕu lµ sù sôp ®æ cña giai cÊp quý téc Êy ë níc Anh. Nh vËy sÏ t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho c¸ch m¹ng v« s¶n ë níc Anh. V× cho ®Õn nay ë Ai-r¬-len vÊn ®Ò ruéng ®Êt lµ h×nh thøc ®Æc biÖt cña vÊn ®Ò x· héi, v× nã lµ vÊn ®Ò sinh tån, vÊn ®Ò tån vong ® èi víi ®¹i ®a sè nh©n d©n Ai-r¬-len, vµ ®ång thêi vÊn ®Ò Êy kh«ng t¸ch khái vÊn ®Ò d©n téc , cho nªn viÖc thñ tiªu giai cÊp ®Þa chñ quý téc Anh -------------------------------------- ------------------------------------ --------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------- --------------------------------- ------------------------------------------------------------------------ 1 C. M¸c. Tæng Héi ®ång göi Héi ®ång liªn ®oµn vïng Thuþ SÜ thuéc hÖ ng«n ng÷ la-tinh .
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1616 1617 ¨ ng-ghen göi m¸c, 22 th¸ng hai 1882 ¨ng-ghen göi m¸c, 22 th ¸ng hai 1882 m×nh níc Anh, Êy lµ cha kÓ ®Õn tÝnh c¸ch h¨ng h¸i h¬n vµ c¸ch m¹ng h¬n cña ngêi Ai-r¬-len so víi ngêi Anh. Cßn vÒ giai cÊp t s¶n Anh th× tríc hÕt, cïng víi giai cÊp quý téc Anh, nã quan t©m ®Õn viÖc biÕn Ai-r¬-len thµnh mét b·i ch¨n cõu hoµn toµn ®Ó cung cÊp cho thÞ trêng Anh thÞt vµ len víi gi¸ cµng rÎ cµng tèt. Giai cÊp t s¶n Anh, cïng víi giai cÊp quý téc Anh, còng cßn quan t©m ®Õn viÖc ®a d©n sè Ai-r¬-len, b»ng con ®êng xua ®uæi c¸c t¸ ®iÒn vµ cìng bøc di c, xuèng cßn mét sè lîng kh«ng ®¸ng kÓ ®Ó t¹o kh¶ n¨ng cho t b¶n Anh (t b¶n thuª ®Êt) cã thÓ ho¹t ®éng “mét c¸ch ®¸ng tin cËy” ë xø së nµy. Cïng víi quý téc Anh, nã còng quan t©m ®Õn viÖc “t¶o thanh” c¸c n«ng tr¹i Ai-r¬-len, nh nã ®· tõng quan t©m ®Õn “sù t¶o thanh” c¸c vïng n«ng nghiÖp ë Anh vµ Xcèt-len. Ngoµi ra, cßn ph¶i tÝnh ®Õn 6 000 - 10 000 pao xtÐc-linh thu nhËp cña c¸c ®Þa chñ vÉn kh«ng sèng trong c¸c trang Êp cña m×nh, còng nh c¸c kho¶n thu kh¸c tõ xø Ai-r¬-len mµ giê ®©y h»ng n¨m vÉn tu«n ch¶y vÒ Lu©n §«n. Nhng giai cÊp t s¶n Anh cßn cã nh÷ng quyÒn lîi quan träng h¬n nhiÒu trong nÒn kinh tÕ ®¬ng thêi cña Ai-r¬-len. Nhê sù tÝch tô ngµy cµng t¨ng c¸c l« ®Êt ®îc cho thuª, nªn Ai- r¬-len thêng xuyªn cung cÊp sè c d©n d«i thõa cña m×nh cho thÞ trêng lao ®éng Anh vµ nh vËy h¹ gi¶m møc tiÒn c«ng, lµm xÊu ®i ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña giai cÊp c«ng nh©n Anh. Vµ sau hÕt, lµ ®iÒu quan träng nhÊt! HiÖn nay t¹i c¸c trung t©m c«ng nghiÖp vµ th¬ng m¹i cña níc Anh cã mét giai cÊp c«ng nh©n p h©n chia thµnh hai phe ®èi ®Þch: giai cÊp v« s¶n Anh vµ giai cÊp v« s¶n Ai-r¬-len. Ngêi c«ng nh©n Anh b×nh thêng l¹i c¨m ghÐt ngêi c«ng nh©n Ai-r¬-len nh kÎ c¹nh tranh, lµm cho møc sèng cña c«ng nh©n Anh bÞ h¹ thÊp. §èi víi ngêi c«ng nh©n Ai-r¬-len, ngêi c«ng nh©n Anh c¶m thÊy
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2312 M¸c göi D. M©y-¬ vµ A. Ph«-gt¬, 9 th¸ng t 1870 M ¸c göi D. M©y-¬ vµ A. Ph«-gt¬, 9 th¸ng t 1870 2313 lµ ngêi ®¹i diÖn cña d©n téc ®i thèng trÞ vµ chÝnh v× vËy mµ quèc cho ®Õn nay vÉn ngù trÞ trªn thÞ trêng thÕ giíi – t¹m thêi anh ta trë thµnh c«ng cô trong tay bän quý téc vµ bän t b¶n lµ níc quan träng nhÊt ®èi víi c¸ch m¹ng c«ng nh©n vµ h¬n níc m×nh chèng l¹i Ai-r¬-len, qua ®ã mµ cñng cè sù thèng trÞ n÷a l¹i lµ níc duy nhÊt trong ®ã c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt cña cña bän quý téc vµ t b¶n ® èi víi chÝnh b¶n th©n m×nh . C«ng cuéc c¸ch m¹ng Êy ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é chÝn muåi nhÊt ®Þnh nµo nh©n Anh mang nh÷ng ®Þnh kiÕn t«n gi¸o, x· héi vµ d©n téc ®èi ®ã. Do ®ã, môc tiªu quan träng nhÊt cña Liªn hiÖp c«ng nh©n víi c«ng nh©n Ai-r¬-len. C«ng nh©n Anh cã th¸i ®é ®èi víi c«ng quèc tÕ lµ ®Èy nhanh cuéc c¸ch m¹ng x· héi ë níc Anh. Mµ nh©n Ai-r¬-len còng gÇn gièng nh d©n nghÌo da tr¾ng ®èi xö ph¬ng s¸ch duy nhÊt ®Ó lµm viÖc nµy lµ lµm cho Ai-r¬-len trë víi ngêi da ®en ë c¸c bang tríc kia ¸p dông chÕ ®é n« lÖ ë thµnh níc ®éc lËp. V× vËy, Quèc tÕ ph¶i ®Æt ra cho m×nh nhiÖm Liªn bang Mü. Cßn c«ng nh©n Ai-r¬-len còng h¨ng h¸i ®¸p l¹i vô lµ ®Ò lªn hµng ®Çu, ë kh¾p mäi n¬i, cuéc xung ®ét gi÷a níc c«ng nh©n Anh theo c¸ch ®ã. Cïng mét lóc c«ng nh©n Ai-r¬-len Anh vµ Ai-r¬-len, vµ ë kh¾p mäi n¬i ph¶i c«ng khai ®ãn nhËn coi c«ng nh©n Anh võa lµ kÎ tßng ph¹m, võa lµ c«ng cô mï phÝa Ai-r¬-len. NhiÖm vô ®Æc thï cña Héi ®ång trung ¬ng ë qu¸ng cña sù thèng trÞ cña Anh t¹i Ai-r¬-len. Sù ®èi kh¸ng ®ã l¹i cßn ®îc dung dìng mét c¸ch nh©n t¹o Lu©n §«n lµ thøc tØnh giai cÊp c«ng nh©n Anh, lµm cho nã nhËn vµ ®îc thæi bïng lªn bëi b¸o chÝ, bëi c¸c thuyÕt gi¸o cña nhµ thøc râ r»ng ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n Anh sù nghiÖp gi¶i thê, bëi c¸c t¹p chÝ hµi híc – nãi tãm l¹i, bëi mäi ph¬ng tiÖn phãng d©n téc cña Ai-r¬-len kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò trõu tîng vÒ mµ c¸c giai cÊp thèng trÞ cã ®îc. ChÝnh sù ®èi kh¸ng nµy lµ bÝ sù c«ng b»ng vµ t×nh nh©n ¸i, mµ lµ ®iÒu kiÖn tríc tiªn cho sù mËt cña t×nh tr¹ng bÊt lùc cña giai cÊp c«ng nh©n Anh bÊt kÓ nghiÖp gi¶i phãng x· héi cña chÝnh m×nh. tr×nh ®é tæ chøc cña nã. Sù ®èi kh¸ng Êy còng lµ bÝ quyÕt cña §ã lµ nh÷ng ®iÓm ®¹i thÓ chñ yÕu trong b¶n th«ng tri ®ã, viÖc giai cÊp t b¶n duy tr× ®îc sù hïng m¹nh cña m×nh. Giai ®ång thêi nã còng gi¶i thÝch nh÷ng néi dung cña b¶n nghÞ quyÕt cÊp nµy hoµn toµn nhËn thøc ®îc ®iÒu ®ã. cña Héi ®ång trung ¬ng vÒ cuéc ©n x¸ cho ngêi Ai-r¬-len. Nhng tai ho¹ kh«ng dõng l¹i ë ®ã. Nã lan sang bªn kia ®¹i Ch¼ng bao l©u sau ®ã t«i göi cho b¸o “Internationale” 1 ( c¬ d¬ng. Sù ®èi kh¸ng gi÷a ngêi Anh vµ ngêi Ai-r¬-len lµ c¬ së quan ng«n luËn cña Héi ®ång trung ¬ng ë BØ cña chóng ta2 Èn giÊu cña sù xung ®ét gi÷a Hoa Kú vµ níc Anh. Sù ®èi kh¸ng ë B ruy-xen) mét bµi viÕt gay g¾t, kh«ng ký tªn, nãi vÒ sù ®èi Êy khiÕn cho kh«ng thÓ cã sù hîp t¸c nµo nghiªm chØnh vµ ch©n xö cña ngêi Anh ®èi víi c¸c ®¶ng viªn phª-ni-¨ng v.v., chèng thµnh gi÷a c¸c giai cÊp c«ng nh©n hai níc nµy. Sù ®èi kh¸ng l¹i Gl¸t-xt«n v.v.. Trong bµi viÕt nµy t«i cßn quy téi cho ph¸i Êy t¹o ®iÒu kiÖn cho chÝnh phñ hai níc nµy cã thÓ lu«n lu«n, céng hoµ Ph¸p (“Marseillaise” ®· ®¨ng mét bµi nh¶m nhÝ ngu mçi khi hä muèn, lµm cho xung ®ét x· héi mÊt ®i tÝnh chÊt gay g¾t cña nã b»ng c¸ch xói giôc hai níc chèng l¹i nhau vµ trong -------------------------------------- ------------------ ------------------ --------------------------------------------------------------------------- trêng hîp cÇn thiÕt th× b»ng con ®êng lµm næ ra cuéc chiÕn -------------------------------------- ------------------ --------------- ------------------------------------------------------------------------ tranh gi÷a hai níc Êy. 1 C. M¸c. “ChÝnh phñ Anh vµ c¸c ®¶ng viªn phª-ni-¨ng bÞ cÇm tï”. Níc Anh – víi t c¸ch lµ chÝnh quèc cña t b¶n, lµ cêng 2 – Héi ®ång liªn ®oµn BØ.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2314 M¸c göi D. M©y-¬ vµ A. Ph«-gt¬, 9 th¸ng t 1870 M ¸c göi p« n la-ph¸c-g¬, 18 th¸ng t 1870 2315 xuÈn vÒ Ai-r¬-len, do mét kÎ ®ª tiÖn ë ®©y lµ Ta-lan-®i-ª 1 viÕt) c«ng nh©n Anh vµ Mü nµo ®ång ý víi viÖc ®ã) – ®ã lµ nhiÖm lµ hä, v× tinh thÇn vÞ kû d©n téc cña m×nh, ®· kiÒm chÕ tÊt c¶ sù giËn d÷ cña m×nh dµnh cho §Õ chÕ. ViÖc nµy ®· cã t¸c dông. Con g¸i t«i lµ Gien-ni, ký tªn lµ “Gi. Uy-li-am-x¬” (trong th riªng göi ban biªn tËp con g¸i cña t«i ®· tù xng danh lµ Gi©y-n¬ Uy-li-am-x¬), ®· ®¨ng trªn b¸o “Marseillaise” mét lo¹t bµi viÕt, vµ ngoµi ra cßn cho c«ng bè c¶ l¸ th cña ¤’ §«-n«-van-Rèt-xa2 . §iÒu nµy ®· g©y nªn mét vô Çm Ü lín. Sau nhiÒu n¨m tõ chèi mét c¸ch tr¾ng trîn, nhng v× vô nµy mµ Gl¸t-xt«n cuèi cïng ®· buéc ph¶i ®ång ý tiÕn hµnh cuéc ®iÒu tra cña nghÞ viÖn vÒ hµnh ®éng ®èi xö víi c¸c tï nh©n lµ thµnh viªn phong trµo Phª-ni-¨ng. HiÖn nay Gien-ni lµ th«ng tÝn viªn thêng trùc cña b¸o “Marseillaise” vÒ vÊn ®Ò Ai-r¬-len. ( DÜ nhiªn, ®iÒu nµy chØ chóng ta biÕt mµ th«i ). ChÝnh phñ Anh vµ b¸o chÝ Anh tøc giËn ®Õn cùc ®iÓm, v× giê ®©y nh vËy lµ vÊn ®Ò Ai-r¬-len ®ang lµ trung t©m cña sù chó ý ë Ph¸p vµ th«ng qua Pa-ri hiÖn nay ngêi ta ®ang theo dâi nh÷ng tªn v« l¹i Êy trªn toµn lôc ®Þa vµ v¹ch mÆt hä. Ph¸t sóng Êy cßn giÕt chÕt c¶ con thá kh¸c n÷a. Qua ®ã mµ chóng ta ®· buéc c¸c nhµ l·nh ®¹o Ai-r¬-len, c¸c nhµ b¸o vµ nh÷ng ngêi kh¸c cã mÆt ë §u-blin, ®Æt quan hÖ víi chóng ta, ®ã lµ ®iÒu mµ cho tíi nay T æng Héi ®ång ® · kh«ng lµm ®îc! HiÖn nay ë Mü c¸c anh cã ®îc mét trêng ho¹t ®éng réng r·i ®Ó ho¹t ®éng còng theo tinh thÇn ®ã. S ù thèng nhÊt gi÷a c«ng nh©n §øc víi c«ng nh©n Ai-r¬-len (dÜ nhiªn, c¶ víi nh÷ng -------------------------------------- ------------------------------------ --------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------- --------------------------------- ------------------------------------------------------------------------ 1 Xem tËp nµy, tr. 609. 2 C¸c bµi b¸o cña Gien-ni M¸c vÒ vÊn ®Ò Ai-r¬-len.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1622 1623 ¨ ng-ghen göi m¸c, 22 th¸ng hai 1882 ¨ng-ghen göi m¸c, 22 th ¸ng hai 1882 vô quan träng bËc nhÊt mµ giê ®©y c¸c anh cã thÓ thùc hiÖn ®îc. kh«ng lËp chi héi míi mµ «ng ta dù ®Þnh lËp ra, kh«ng ®îc ®Æt CÇn lµm viÖc nµy nh©n danh Quèc tÕ. CÇn ph¶i gi¶i thÝch râ ý nghÜa x· héi cña vÊn ®Ò Ai-r¬-len. LÇn sau t«i sÏ viÕt riªng vÒ t×nh h×nh phong trµo c«ng nh©n Anh. Göi c¸c anh lêi chµo vµ t×nh anh em! C¸c M¸c C«ng bè toµn v¨n lÇn ®Çu b»ng tiÕng In theo b¶n viÕt tay Nga trong C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t. XXVI, 1935 74 m¸c göi p«n la-ph¸c-g¬ ë Pa-ri [Lu©n §«n], 18 th¸ng T 1870 P «n-L«-r¨ng th©n mÕn!1 T «i göi giÊy uû quyÒn cho ngµi A. VÐc-l¬570. Yªu cÇu «ng Êy -------------------------------------- ------------------------------------ --------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------- --------------------------------- ------------------------------------------------------------------------ 1 – bót danh cña P. La-ph¸c-g¬.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2318 M¸c göi p«n la-ph¸c-g¬, 18 th¸ng t 1870 M ¸c göi p« n la-ph¸c-g¬, 18 th¸ng t 1870 2319 vô ©m mu”1 . V× vËy t«i ®· tá ra hÕt søc vui mõng thÊy P«n- mét “tªn gäi ” nµo cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i , kh«ng ph¶i lµ “céng s¶n L«-r¨ng ®· ®¸nh gi¸ cuèn s¸ch Êy hÕt søc cao573. chñ nghÜa”, còng kh«ng mang bÊt kú tÝnh chÊt nµo kh¸c. Trong Cßn b©y giê t«i buéc ph¶i ph¸t biÓu vµi lêi khiÕn P«n-L«-r¨ng Héi liªn hiÖp quèc tÕ cÇn tr¸nh nh÷ng “nh·n hiÖu ” cã tÝnh chÊt cã ®«i phÇn bùc béi, nhng biÕt lµm sao ®îc, ®µnh ph¶i nãi ra bÌ ph¸i. Nh÷ng kh¸t väng vµ mong muèn cña giai cÊp c«ng th«i. nh©n b¾t nguån tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña nã. ChÝnh v× vËy Bè cña anh cã viÕt mét bøc th ®Õn Han-n«-v¬ cho t«i mµ t«i mµ nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy ®Òu ®Æc trng cho toµn giai cÊp, mÆc dï cha viÕt th tr¶ lêi, v× t«i kh«ng biÕt nãi g×. trong ý thøc cña c«ng nh©n phong trµo ®îc ph¶n ¸nh díi T«i cã ®îc mét nhËn thøc v÷ng ch¾c r»ng P«n ®· tõ bá mäi nh÷ng h×nh thøc hÕt søc ®a d¹ng, Ýt nhiÒu mang tÝnh chÊt viÔn ý ®Þnh trau dåi ®Õn cïng hoÆc tiÕp tôc nh÷ng c«ng viÖc häc tËp tëng Ýt nhiÒu phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc tÕ Êy. ChÝnh ngµnh y cña m×nh. Khi t«i cã mÆt ë Pa-ri, th× t«i cã viÕt cho bè nh÷ng ngêi hiÓu râ nhÊt ý nghÜa bªn trong cña cuéc ®Êu tranh cña anh Êy mét l¸ th chÝnh lµ víi néi dung ngîc l¹i, vµ khi giai cÊp ®ang diÔn ra tríc m¾t chóng ta, – tøc lµ nh÷ng ngêi lµm viÖc nµy t«i ®· dùa vµo nh÷ng lêi høa cña b¶n th©n P«n2 . céng s¶n, – l¹i cµng Ýt cã kh¶ n¨ng r¬i vµo mét sai lÇm nh viÖc Nh vËy lµ t«i ®· r¬i vµo t×nh tr¹ng hoµn toµn bÞ hiÓu nhÇm t¸n thµnh vµ khuyÕn khÝch chñ nghÜa bÌ ph¸i. tríc ngµi La-ph¸c-g¬ bè. T«i kh«ng thÓ tiÕp tôc ë trong vÞ thÕ SÏ thËt lµ tèt nÕu nh ngµi VÐc-l¬ liªn l¹c víi ngêi b¹n cña hÕt søc khã xö Êy. T«i kh«ng thÊy cã kh¶ n¨ng nµo kh¸c ®Ó kh¾c chóng ta Giuy-l¬ Gi«-an-na-r¬ theo ®Þa chØ: 126, rue d’Aboukir. phôc t×nh tr¹ng ®ã h¬n lµ viÕt th nãi víi ngµi La-ph¸c-g¬ bè C«ng viÖc cÇn lµm cµng nhanh cµng tèt vµ cã thÓ do r»ng t«i cã hÕt søc Ýt ¶nh hëng ®èi víi ngêi con trai yªu quý P«-L«-r¨ng ®¶m nhiÖm, ®ã lµ c«ng bè trªn tê “Libre pensÐe” nång nhiÖt cña «ng Êy, ch¼ng kh¸c g× b¶n th©n «ng Êy. NÕu anh b¶n dÞch ®óng lµ chÝnh x¸c §iÒu lÖ cña Quèc tÕ. B¶n dÞch ra t×m ra ®îc lèi tho¸t cøu nguy nµo kh¸c cho t«i, mét con ®êng tiÕng Ph¸p hiÖn cã, do ñy ban Pa-ri ®Çu tiªn cña chóng ta, T«- nµo kh¸c ®Ó lµm dÞu bÇu kh«ng khÝ th× mong anh h·y th«ng b¸o lanh vµ b¹n bÌ «ng ta, c«ng bè th× ®Çy dÉy nh÷ng chç sai cã cho t«i biÕt. chñ t©m. Hä ®· bá ®i tÊt c¶ nh÷ng g× mµ hä kh«ng thÝch. Trong Theo ý kiÕn c¸ nh©n t«i – song, t«i tuyÖt nhiªn kh«ng ®ßi trêng hîp nÕu cã b¶n dÞch ®óng th× còng nªn göi b¶n ®ã cho hái vµ kh«ng hy väng r»ng ngêi ta sÏ l¾ng nghe ý kiÕn nµy t«i t ríc khi c«ng bè571 vµ thùc hiÖn nã – th× P«n-L«-r¨ng cum figlio3 cÇn ®Õn th¨m cha S ù ®¸nh gi¸ cao cña VÐc-l¬ vÒ Buy-sn¬ ®· g©y nªn mét sù -------------------------------------- ------------------ ------------------ --------------------------------------------------------------------------- ng¹c nhiªn m¹nh mÏ ë §øc572. ë trong níc chóng t«i ngêi ta -------------------------------------- ------------------ --------------- ------------------------------------------------------------------------ xem «ng Êy chØ lµ mét kÎ tÇm thêng ho¸ , vµ ®iÒu ®ã lµ hoµn 1 A. Ran-c¬. “LÞch sö mét vô ©m mu”. toµn ®óng. 2 Xem tËp nµy, tr. 848. Anh biÕt t«i thÝch nh thÕ nµo cuèn s¸ch “C©u chuyÖn vÒ mét 3 – cïng víi con trai.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2320 M¸c göi p«n la-ph¸c-g¬, 19 th¸ng t 1870 M ¸c göi p« n la-ph¸c-g¬, 19 th¸ng t 1870 2321 mÑ m×nh ë Boãc-®« vµ t×m c¸ch thuyÕt phôc hä, sö dông mäi Tæng Héi ®ång (h¾n ®· c«ng khai ®¶ kÝch Héi ®ång trªn tê ph¬ng c¸ch cã thÓ dïng ®îc trong cuéc gÆp gì trùc tiÕp. Göi ch vÞ lêi chµo ch©n thµnh…1 . C«ng bè lÇn ®Çu trong v¨n tËp “Annali” , In theo b¶n viÕt tay an. 1, Milano, 1958 Nguyªn v¨n lµ tiÕng Anh C«ng bè b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu 75 m¸c göi p«n La-ph¸c-g¬ ë Pa-ri L u©n §«n, 19 th¸ng T 1870 P «n-L«-r¨ng th©n mÕn! Vµo thø ba tuÇn tíi t«i sÏ ®Ò nghÞ §uy-p«ng ®Ò cö anh lµm øng cö viªn574. §ång thêi t«i còng lu ý anh vÒ sù hiÖn diÖn trong uû ban c¸c anh 2 mét kÎ tay sai cña Ba-cu-nin, R«-bin ë Gi¬-ne-v¬ kÎ nµy ®· lµm mäi viÖc trong kh¶ n¨ng cña h¾n ®Ó lµm mÊt uy tÝn -------------------------------------- ------------------------------------ --------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------- --------------------------------- ------------------------------------------------------------------------ 1 Ch÷ ký ®· bÞ r¸ch rêi mÊt. 2 – Héi ®ång liªn chi héi Pa-ri.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1628 1629 ¨ ng-ghen göi m¸c, 22 th¸ng hai 1882 ¨ng-ghen göi m¸c, 22 th ¸ng hai 1882 “ÐgalitД) 392 vµ chuÈn bÞ sù ®éc tµi chuyªn chÝnh cña Ba-cu-nin Bíc hµnh ®éng ®Çu tiªn cña «ng ta lµ tæ chøc vô ©m mu. ¤ng trong Héi liªn hiÖp quèc tÕ. Ngêi ta ®· ®Æc biÖt ph¸i h¾n ®Õn ta Pa-ri ®Ó hµnh ®éng t¹i ®ã còng theo tinh thÇn ®ã. Do vËy, cÇn theo dâi chÆt anh chµng nµy, nhng sao cho h¾n kh«ng nghi ngê ®iÒu ®ã 575. §Ó th«ng b¸o cho anh biÕt t×nh h×nh, t«i ph¶i tiÕn hµnh viÖc ®iÓm qua nh÷ng mu m« cña Ba-cu-nin. Ba-cu-nin ®· tõng lµ thµnh viªn cña Quèc tÕ chØ vÎn vÑn gÇn mét n¨m rìi. §ã lµ mét tÝn ®å míi. T¹i §¹i héi BÐc-n¬1 (th¸ng ChÝn 1868) cña L iªn minh hoµ b×nh vµ tù do576 («ng ta ®· tõng lµ mét trong sè c¸c uû viªn ban chÊp hµnh cña tæ chøc t s¶n quèc tÕ nµy, ®îc lËp ra ®Ó ®èi chäi l¹i Quèc tÕ v« s¶n) Ba-cu-nin ®· ®ãng mét vai trong sè nh÷ng vai ¶o thuËt a thÝch cña m×nh; «ng ta ®Ò xuÊt mét lo¹t dù th¶o nghÞ quyÕt mµ tù b¶n th©n chóng thËt phi lý, nhng ®îc nh»m vµo viÖc g©y sî h·i cho bän t s¶n ngu ngèc th«ng qua c¸i chñ nghÜa cÊp tiÕn kho¸c l¸c cña m×nh577. V× nguyªn nh©n Êy, sau khi bÞ ®a sè bá phiÕu b¸c bá, «ng ta ®· Çm Ü rót ra khái Liªn minh vµ trÞnh träng loan b¸o vÒ sù kiÖn vÜ ®¹i nµy trªn c¸c tê b¸o ch©u ¢u. ¤ng ta còng gÇn nh lµ mét ngêi chuyªn nghÒ qu¶ng c¸o nh VÝch-to Huy-g« mµ theo lêi cña Hai-n¬, «ng ta kh«ng ®¬n gi¶n lµ kÎ vÞ kû mµ lµ mét ngêi theo Huy-g«2 . Håi ®ã Ba-cu-nin ®· gia nhËp Héi cña chóng ta – gia nhËp vµo ph©n héi vïng ng«n ng÷ R«-manh cña Héi ë Gi¬-ne-v¬. -------------------------------------- ------------------------------------ --------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------- --------------------------------- ------------------------------------------------------------------------ 1 ë ®©y vµ ë phÇn díi ®©y trong b¶n viÕt tay cña M¸c ®· viÕt nhÇm lµ: “t¹i §¹i héi L«-dan”. 2 H. Hai-n¬. “Luy-tª-xi-a”, phÇn I.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2324 M¸c göi p«n la-ph¸c-g¬, 19 th¸ng t 1870 M ¸c göi p« n la-ph¸c-g¬, 19 th¸ng t 1870 2325 ®· lËp ra Liªn minh d©n chñ x· héi chñ nghÜa . C¬ng lÜnh cña b·i bá ®îc chÕ ®é n« lÖ b»ng søc m¹nh cña vò khÝ. ThËt HiÖp héi nµy225 ch¼ng qua chØ lµ nh÷ng dù th¶o nghÞ quyÕt mµ Ba-cu-nin ®· ®a ra t¹i §¹i héi BÐc-n¬ cña Liªn minh hoµ b×nh. Tæ chøc Êy ®îc x©y dùng nªn nh mét bÌ ph¸i víi trung t©m chÝnh ë Gi¬-ne-v¬ vµ lµ mét tæ chøc quèc tÕ víi nh÷ng ®¹i héi chung cña chÝnh m×nh, tæ chøc Êy ph¶i tån t¹i nh mét tæ chøc quèc tÕ ®éc lËp vµ ®ång thêi vÉn lµ mét bé phËn kh«ng t¸ch rêi cña Quèc tÕ chóng ta. Tãm l¹i, HiÖp héi cña chóng ta ph¶i dÇn dÇn th«ng qua héi kÝn kiÓu bu«n lËu nµy – biÕn thµnh c«ng cô cña mét ngêi Nga lµ Ba-cu-nin. C¸i cí ®Ó lËp ra tæ chøc míi Êy tuång nh lµ môc tiªu ®Æc biÖt – “tiÕn hµnh tuyªn truyÒn lý luËn”. ThËt lµ mét ®iÒu kh¸c nùc cêi, nÕu nh xÐt ®Õn viÖc Ba-cu-nin vµ nh÷ng ngêi ñng hé «ng tá ra cùc kú dèt n¸t vÒ lý luËn. Nhng “lý luËn” l¹i lµ c¬ng lÜnh cña Ba-cu-nin. Thùc tÕ b¶n c¬ng lÜnh Êy gåm 3 ®iÓm: 1) Yªu s¸ch thø nhÊt cña c¸ch m¹ng x· héi – x o¸ bá quyÒn thõa kÕ, mét luËn ®iÓm nh¶m nhÝ cò rÝch theo tinh thÇn Xanh Xi-m«ng578, mµ kÎ bÞp bîm vµ d èt n¸t Ba-cu-nin ®· trë thµnh ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm Ên hµnh luËn ®iÓm Êy. §iÒu hoµn toµn hiÓn nhiªn lµ nÕu cã ®îc kh¶ n¨ng trong mét ngµy thùc hiÖn ®îc cuéc c¸ch m¹ng x· héi nhê kÕt qu¶ cña mét cuéc bÇy tá ý nguyÖn toµn d©n [par dÐcret plÐbiscitaire], th× ngay lËp tøc cã thÓ xo¸ bá chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt vµ t b¶n, nh vËy còng sÏ kh«ng cßn bÊt kú sù cÇn thiÕt nµo vÒ quyÒn thõa kÕ. MÆt kh¸c, nÕu kh¶ n¨ng Êy kh«ng xuÊt hiÖn (vµ dÜ nhiªn lµ ®iÒu phi lý nÕu gi¶ ®Þnh mét kh¶ n¨ng nh vËy), th× viÖc tuyªn bè xo¸ bá quyÒn thõa kÕ sÏ lµ mét hµnh ®éng kh«ng nghiªm tóc, mµ chØ lµ lêi ®e do¹ ngu xuÈn cã t¸c dông ®oµn kÕt toµn thÓ giai cÊp n«ng d©n vµ toµn thÓ giai cÊp tiÓu t s¶n chung quanh thÕ lùc ph¶n ®éng. VÝ dô, xin h·y h×nh dung lµ ngêi Mü ®· kh«ng thÓ
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1632 1633 ¨ ng-ghen göi m¸c, 22 th¸ng hai 1882 ¨ng-ghen göi m¸c, 22 th ¸ng hai 1882 sÏ lµ mét hµnh ®éng ngu xuÈn biÕt bao nÕu tuyªn bè xo¸ bá quyÒn thõa kÕ n« lÖ! Toµn bé thø lý luËn Êy dùa trªn c¸i quan ®iÓm duy t©m lçi thêi cho r»ng tuång nh thÓ nÒn ph¸p chÕ hiÖn hµnh lµ c¬ së h¹ tÇng cña chÕ ®é kinh tÕ cña chóng ta, thay v× ph¶i thÊy r»ng chÕ ®é kinh tÕ cña chóng ta lµ c¬ së h¹ tÇng vµ céi nguån cña nÒn ph¸p chÕ cña chóng ta! VÒ Ba-cu-nin th× «ng ta chØ muèn nhµo nÆn ra c¸i c¬ng lÜnh do b¶n th©n chÕ t¹o ra. ChØ cã vËy th«i. §©y lµ b¶n c¬ng lÜnh thuÇn tuý cã tÝnh chÊt ngÉu nhiªn. 2) “Cµo b»ng c¸c giai cÊp k h¸c nhau”. Mét mÆt, chÊp nhËn sù duy tr× c¸c giai cÊp hiÖn h÷u, nhng mÆt kh¸c, l¹i thõa nhËn sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c ®¹i diÖn cña nh÷ng giai cÊp Êy – quan ®iÓm kú quÆc hÕt søc phi lý Êy lËp tøc cho thÊy sù ngu dèt v« sØ vµ sù hêi hît cña anh chµng Êy, mét kÎ coi m×nh cã “sø m¹ng ®Æc biÖt” lµ khai s¸ng cho chóng ta vÒ “lý luËn”. 3) Giai cÊp c«ng nh©n kh«ng ®îc lµm chÝnh trÞ. NhiÖm vô cña nã chØ lµ tù tæ chøc thµnh c¸c héi c«ng liªn. §Õn mét ngµy nµo ®ã, nhê Quèc tÕ, hä sÏ gi÷ ®îc vÞ trÝ cña tÊt c¶ c¸c quèc gia hiÖn h÷u. Anh thÊy ®Êy, h¾n ®· biÕn häc thuyÕt cña t«i thµnh mét thø lý lÏ hµi híc nh¶m nhÝ ®Õn nhêng nµo! V× môc ®Ých cuèi cïng cña chóng ta lµ c¶i t¹o c¸c quèc gia hiÖn h÷u thµnh mét liªn hiÖp, cho nªn, theo «ng ta, chóng ta ph¶i cho phÐp chÝnh phñ c¸c níc, tøc lµ nh÷ng c«ng liªn ®å sé Êy cña c¸c giai cÊp thèng trÞ, ®îc lµm tÊt c¶ nh÷ng g× mµ hä muèn, bëi v× nÕu chóng ta sÏ cã quan hÖ víi hä th× ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ chóng ta thõa nhËn hä. Th× ra lµ nh thÕ ®ã! Nh÷ng ngêi x· héi chñ nghÜa thuéc trêng ph¸i cò còng nãi y hÖt nh thÕ: c¸c anh ®õng nªn quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò tiÒn c«ng, v× c¸c anh muèn tiªu diÖt lao ®éng lµm thuª, cßn ®Êu tranh chèng c¸c nhµ t b¶n ®Ó ®ßi t¨ng tiÒn l¬ng th× cã nghÜa lµ thõa nhËn chÕ ®é lao ®éng lµm thuª! KÎ ngu dèt Êy thËm chÝ ®· kh«ng hiÓu r»ng b¶n th©n mäi phong
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2328 M¸c göi p«n la-ph¸c-g¬, 19 th¸ng t 1870 M ¸c göi p« n la-ph¸c-g¬, 19 th¸ng t 1870 2329 trµo giai cÊp ®ang kh«ng tr¸nh khái vµ lu«n lu«n ®· tõng lµ phong liÖt vµ chóng t«i sÏ chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm vÒ t×nh h×nh trµo chÝnh trÞ. diÔn biÕn kh«ng tèt ®Ñp Êy! §ã lµ tÊt c¶ g¸nh hµnh lý lý luËn cña nhµ tiªn tri Ba-cu-nin, Chóng t«i ®· tr¶ lêi r»ng Tæng Héi ®ång kh«ng ph¶i lµ vÞ nhµ tiªn tri ch¼ng mang kinh th¸nh. gi¸o hoµng La M·, r»ng chóng t«i ®Ó cho mçi chi héi ®îc phÐp ¤ng ta ®· bÝ mËt tiÕp tôc ho¹t ®éng ©m mu cña m×nh. ¤ng tu©n theo nh÷ng quan ®iÓm lý luËn cña riªng m×nh ®èi víi phong trµo thËt sù, tuy nhiªn, chóng t«i xuÊt ph¸t tõ gi¶ ®Þnh ta cã mét vµi ngêi ®i theo ë T©y Ban Nha vµ I-ta-li-a, còng r»ng trong nh÷ng quan ®iÓm Êy kh«ng ®a ra nh÷ng luËn ®iÓm nh mét sè kÎ khê kh¹o theo «ng ta ë Pa-ri vµ Gi¬-ne-v¬. ¤ng nµo trùc tiÕp m©u thuÉn víi §iÒu lÖ cña chóng ta. Chóng t«i ®· b¹n giµ BÕch-c¬ ®· tá ra ngèc nghÕch ®Õn møc ®· cho phÐp Ba-cu- tÕ nhÞ gîi ý lµ chóng t«i coi lý luËn cña hä lµ gi¶ t¹o. Chóng t«i nin ®a m×nh lªn hµng ®Çu, ë møc ®é nµo ®ã. Giê ®©y «ng Êy ©n ®ßi hái ph¶i thay nh÷ng tõ ng÷ “sù cµo b»ng c¸c giai cÊp” b»ng hËn vÒ sai lÇm cña m×nh. nh÷ng tõ ng÷ “thñ tiªu c¸c giai cÊp”, vµ hä ®· lµm theo ®ßi hái Tæng Héi ®ång ®îc th«ng b¸o vµ còng bÞ ngêi ta ®ßi hái ®ã 255. Chóng t«i ®· yªu cÇu hä cung cÊp cho chóng t«i c¸c sè liÖu ph¶i phª chuÈn ®iÒu lÖ cña Liªn minh, chØ sau khi Ba-cu-nin coi vÒ sè lîng c¸c thµnh viªn cña Liªn minh, nhng ®iÒu nµy ®· kÕ ho¹ch cña m×nh nh lµ fait accompli1 . Song, «ng ta ®· lÇm. kh«ng ®îc thùc hiÖn. (Anh còng sÏ nhËn ®îc c¶ v¨n b¶n thø Trong mét v¨n b¶n ®îc so¹n th¶o cÆn kÏ Tæng Héi ®ång ®· hai nµy)1 . tuyªn bè Liªn minh lµ c«ng cô ph¸ ho¹i tæ chøc vµ ®· khíc tõ Nh vËy lµ, t rªn danh nghÜa th× Liªn minh ®· bÞ gi¶i t¸n. mäi sù liªn hÖ víi Liªn minh. (T«i sÏ göi cho c¸c anh v¨n b¶n Trªn thùc tÕ tæ chøc nµy ®· tiÕp tôc tån t¹i nh lµ imperium in 2 nµy) . imperio2 . Nh÷ng chi héi cña nã kh«ng duy tr× quan hÖ g× víi MÊy th¸ng sau uû ban l·nh ®¹o cña Liªn minh ®· göi cho Tæng Héi ®ång, mµ chØ thùc hiÖn nh÷ng ©m mu chèng l¹i Tæng Héi ®ång mét bøc th víi néi dung nh sau: c¸c vÞ ®¹i phu Tæng Héi ®ång. Liªn minh ®· tu©n theo chØ thÞ chuyªn chÝnh ®ång ý gi¶i t¸n tæ chøc cña m×nh vµ ®em nã hoµ nhËp vµo Quèc cña Ba-cu-nin, lµ kÎ ®· lµm mäi viÖc ®Ó gi¸ng mét ®ßn quyÕt tÕ, nhng mÆt kh¸c, chóng t«i ph¶i tr¶ lêi døt kho¸t: “®ång ý ” ®Þnh t¹i §¹i héi Ba-l¬. Mét mÆt, «ng ta ®· buéc uû ban Gi¬-ne-v¬3 hay “kh«ng”, chóng t«i cã thõa nhËn nh÷ng nguyªn lý cña hä ® Æt vÊn ®Ò quyÒn thõa kÕ. Chóng t«i ®· chÊp nhËn lêi th¸ch hay kh«ng. NÕu kh«ng ®ång ý th× hä, vÒ phÝa m×nh, sÏ c«ng khai ph©n -------------------------------------- ------------------ ------------------ --------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------- ------------------------------------ --------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------- ------------------ --------------- ------------------------------------------------------------------------ -------------------------------------- --------------------------------- ------------------------------------------------------------------------ 1 C. M¸c. “Tæng Héi ®ång Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ göi Ban thêng vô 1 – chuyÖn ®· råi. trung ¬ng Liªn minh d©n chñ x· héi chñ nghÜa”. 2 C. M¸c. “Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ vµ Liªn minh d©n chñ x· héi chñ 2 – nhµ níc bªn trong nhµ níc. nghÜa”. 3 – Héi ®ång liªn ®oµn vïng Thuþ SÜ thuéc hÖ ng«n ng÷ la-tinh”.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1636 1637 ¨ ng-ghen göi m¸c, 22 th¸ng hai 1882 ¨ng-ghen göi m¸c, 22 th ¸ng hai 1882 thøc579. MÆt kh¸c, ë ®©u «ng ta còng bÇy ra c¸c mu m« ®Ó lµm
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 2332 M¸c göi p«n la-ph¸c-g¬, 19 th¸ng t 1870 M ¸c göi p« n la-ph¸c-g¬, 19 th¸ng t 1870 2333 chèng l¹i kÎ chuyªn chÕ ngêi Nga cña tæ chøc nµy. mÊt uy tÝn chóng t«i vµ ®¹t cho ®îc viÖc chuyÓn Tæng Héi ®ång tõ Lu©n §«n sang Gi¬-ne-v¬. T¹i ®¹i héi, kÎ bÞp bîm Êy ®· ®ãng vai “®¹i biÓu cña Na-pl¬ vµ Li-«ng” (t¹i thµnh phè Li-«ng tay sai cña «ng ta lµ An-be Ri-s¸c, mét ngêi mµ xÐt vÒ nh÷ng ph¬ng diÖn kh¸c lµ mét thanh niªn hÕt søc tÝch cùc vµ cã nh÷ng ý ®Þnh tèt ®Ñp nhÊt). Tay nµy lÊy ë ®©u ra tiÒn cho tÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng bÝ mËt cña m×nh, cho nh÷ng chuyÕn ®i, cho viÖc ph¸i ®i c¸c n¬i nh÷ng kÎ tay ch©n cña m×nh v.v. – ®iÒu ®ã cßn lµ bÝ mËt. Vèn lµ mét kÎ nghÌo rít, ch¼ng kh¸c g× con chuét trong nhµ thê, anh ta trong ®êi m×nh cha bao giê kiÕm næi mét xu nµo b»ng søc lao ®éng cña m×nh. T¹i ®¹i héi tÊt c¶ mäi tÝnh to¸n cña Ba-cu-nin ®Òu ®· ph¸ s¶n. Sau ®¹i héi «ng ta ®· tiÕn hµnh viÖc c«ng khai ®¶ kÝch chóng t«i trªn b¶n tin cña m×nh – “ProgrÌs” (L¬-Lèc-l¬), do Giªm-x¬ Ghi-«m, mét gi¸o viªn d¹y ë trêng häc t¹i Thuþ SÜ vµ lµ tay sai cña «ng ta, xuÊt b¶n, còng nh trªn tê “Ð galitД (Gi¬-ne-v¬) 392 . §· cã lóc chóng t«i ®Ó mÆc cho c¸c sù kiÖn diÔn ra theo chiÒu híng cña chóng, sau ®ã ®· göi mét th«ng tri ®Õn Héi ®ång liªn ®oµn ë Gi¬-ne-v¬ 1 . (B¶n sao v¨n b¶n nµy cã trong tay Va-r¬-lin. ) Nhng ngay c¶ tríc khi nhËn ®îc th«ng tri cña chóng t«i, Héi ®ång liªn bang ë Gi¬-ne-v¬ – xa nay nã cha khi nµo cã t×nh c¶m th©n h÷u víi Ba-cu-nin còng nh víi L iªn minh – ® · ®o¹n tuyÖt víi «ng ta råi. R«-bin vµ ®ång bän ®· bÞ ®uæi khái ban biªn tËp tê “Ð galitД. Héi ®ång liªn ®oµn vïng ng«n ng÷ R«-manh cña Thuþ SÜ ®· thùc hiÖn cuéc ®¶o chÝnh chèng l¹i nh÷ng ©m mu cña Liªn minh ®· -------------------------------------- ------------------------------------ --------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------- --------------------------------- ------------------------------------------------------------------------ 1 C. M¸c. “Tæng Héi ®ång göi Héi ®ång liªn ®oµn vïng Thuþ SÜ thuéc hÖ ng«n ng÷ la-tinh”.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 1640 1641 ¨ ng-ghen göi m¸c, 22 th¸ng hai 1882 ¨ng-ghen göi m¸c, 22 th ¸ng hai 1882 T rong khi ®ã Ba-cu-nin ®· rêi khái Gi¬-ne-v¬ ®Õn c tró t¹i TÐt-xin. §êi sèng vËt chÊt cña «ng ta ®· thay ®æi. GhÐc-sen ®ét ngét qua ®êi, Ba-cu-nin, míi c¸ch ®ã cha l©u cßn ®iªn cuång ®¶ kÝch GhÐc-sen (ch¾c v× tói tiÒn cña GhÐc-sen ®· khÐp l¹i ®èi víi Ba-cu-nin) th× nay bçng nhiªn «ng ta l¹i nång nhiÖt b¶o vÖ GhÐc-sen trªn b¸o chÝ Ph¸p vµ trªn tÊt c¶ c¸c b¸o chÝ kh¸c449. T¹i sao vËy? Bëi v× GhÐc-sen (tuy r»ng b¶n th©n «ng Êy vèn ®· tõng lµ nhµ triÖu phó) h»ng n¨m ®· nhËn ®îc mét sè tiÒn kh¸ lín cña “nh÷ng ngêi d©n chñ theo chñ nghÜa ®¹i Xla-v¬” ë Nga450 d µnh cho tê b¸o cña m×nh “Cloche” vµ cho “ho¹t ®éng tuyªn truyÒn cña Nga”. BÊt chÊp niÒm thï ghÐt ®iªn cuång ®èi víi “b¶n n¨ng thõa kÕ”, nhng Ba-cu-nin vÉn muèn thõa kÕ ®Þa vÞ cña GhÐc-sen vµ nh÷ng kho¶n tµi trî mµ «ng Êy nhËn ®îc. Nh÷ng lêi ca ngîi cña «ng ta dµnh cho ngêi qu¸ cè ®· ®¹t ®îc môc ®Ých. ¤ng ta ®· chuyÓn tê “Cloche”, tiÒn b¹c vµ v.v. sang cho m×nh. MÆt kh¸c, t¹i Gi¬-ne-v¬ ®· h×nh thµnh mét céng ®ång nh÷ng ngêi Nga lu vong416, hä ph¶n ®èi Ba-cu-nin bëi v× hä biÕt râ nh÷ng tham väng quyÒn lùc cña con ngêi rÊt tÇm thêng nµy (tuy còng lµ mét kÎ ©m mu cã h¹ng), vµ cßn v× hä ®· biÕt râ nh÷ng gi¸o ®iÒu mµ Ba-cu-nin thuyÕt gi¶ng trong c¸c t¸c phÈm “Nga” cña «ng ta, nh÷ng gi¸o ®iÒu nµy trùc tiÕp ®èi lËp víi c¸c nguyªn lý cña Quèc tÕ. Ba-cu-nin vµ bÇy con chiªn cña «ng ta ®· lîi dông ®¹i héi míi diÔn ra gÇn ®©y cña vïng ng«n ng÷ R«-manh cña Thuþ SÜ häp ë La-s«-®¬ Ph«ng (ngµy 5 th¸ng T n¨m nay) ®Ó g©y ra cuéc ph©n liÖt c«ng khai457. HËu qu¶ lµ ®¹i héi chia ra thµnh hai: mét mÆt, ®¹i héi cña ph¸i Ba-cu-nin tuyªn bè tuyÖt ®èi kh«ng lµm chÝnh trÞ, hä ®¹i diÖn cho gÇn 600 ngêi; mÆt kh¸c, ®¹i héi cña Héi ®ång liªn ®oµn Gi¬-ne-v¬, ®¹i diÖn cho 2000 ngêi. U-tin
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 2 phần 1
45 p | 61 | 8
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 27 phần 2
70 p | 54 | 7
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 31 phần 4
57 p | 72 | 7
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 11 phần 5
49 p | 79 | 7
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 31 phần 10
57 p | 69 | 6
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 21 phần 9
56 p | 111 | 6
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 14 phần 3
49 p | 70 | 6
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 27 phần 9
70 p | 48 | 6
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 18 phần 4
49 p | 73 | 5
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 27 phần 8
70 p | 48 | 5
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 29 phần 9
56 p | 73 | 4
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 4 phần 10
40 p | 59 | 4
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 11 phần 2
49 p | 63 | 4
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 30 phần 10
77 p | 57 | 4
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 27 phần 6
70 p | 51 | 4
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 27 phần 5
70 p | 67 | 4
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 21 phần 8
56 p | 53 | 4
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 4 phần 5
44 p | 55 | 4
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn