intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 31 phần 4

Chia sẻ: Danh Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:57

Thêm vào BST
Báo xấu
73
lượt xem 7
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trường phái Frankfurt chia rẽ với những người theo chủ nghĩa Marx thời kỳ đầu, gồm cả Lenin và những người Bolshevik ở nhiều khía cạnh quan trọng. Đầu tiên, thời ấy viết về sự gia tăng uy thế của chủ nghĩa Stalin, họ đã đưa ra những nghi ngờ về ý tưởng truyền thống Marxist về ý thức giai cấp của tầng lớp vô sản.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 31 phần 4

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 342 M¸c göi ¡ng-ghen, 7 th¸ng T¸m 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 10 th¸ng T¸m 1866 343 v.v.1*; «ng ta cho r»ng do lo¹i chÊt ®Êt ­u tréi ë Nga mµ ng­êi Xla- t a th­êng nghÜ nh­ vËy, mµ ng­îc l¹i, nã t¹o ra sù thèng v¬ ë ®©y ®· bÞ T¸c-ta hãa vµ bÞ M«ng Cæ hãa; «ng ta cßn chøng nhÊt ®iÓn h×nh cña loµi. Ng­îc l¹i, nh÷ng h ×nh thµnh ® Þa minh («ng nµy sèng rÊt l©u ë ch©u Phi) r»ng, kiÓu chung cña ng­êi chÊt l¹i t ¹o ra n h÷ng sù kh¸c nhau (kh«ng ph¶i tù chóng, da ®en chØ lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tho¸i hãa cña mét kiÓu cao mµ lµ trong t­ c¸ch lµ nÒn mãng chñ yÕu). B­íc tiÕn bé - ë h¬n. §¸c-uyn b­íc tiÕn ®ã chØ lµ thuÇn tuý ngÉu nhiªn - ë ®©y " Nh÷ng ®Ò ¸n cña con ng­êi mµ kh«ng ®Õm xØa ®Õn nh÷ng quy luËt vÜ b¾t nguån tõ sù tÊt yÕu, trªn c¬ së nh÷ng thêi kú ph¸t triÓn ®¹i cña tù nhiªn th× chØ ®em l¹i nh÷ng tai ho¹; b»ng chøng vÒ ®iÒu ®ã lµ cña tr¸i ®Êt. ë ® ©y sù tho¸i hãa - mµ §¸c-uyn kh«ng thÓ nh÷ng nç lùc cña c¸c Nga hoµng hßng biÕn d©n téc Ba Lan thµnh d©n téc gi¶i thÝch ®­îc - ®­îc gi¶i thÝch mét c¸ch ®¬n gi¶n; còng cã Nga... Trªn cïng mét miÕng ®Êt sÏ lÆp l¹i cïng mét lo¹i tÝnh c¸ch, cïng sù gi¶i thÝch ®¬n gi¶n vÒ hiÖn t­îng biÕn ®i nhanh chãng cña mét lo¹i kh¶ n¨ng. C«ng viÖc tµn ph¸ kh«ng thÓ kÐo dµi vÜnh viÔn, cßn sù nh÷ng h×nh thøc thuÇn tuý cã tÝnh chÊt qu¸ ®é so víi sù phôc h­ng th× vÜnh h»ng... §­êng ranh giíi thùc sù gi÷a mét bªn lµ c¸c ph¸t triÓn chËm ch¹p cña loµi, cho nªn nh÷ng khiÕm khuyÕt d©n téc Xla-v¬ vµ LÝt-va víi bªn kia lµ d©n téc Nga, - ®ã lµ giíi tuyÕn ®Þa cña khoa cæ sinh vËt häc, ®· g©y c¶n trë cho §¸c-uyn, th× l¹i lý chñ yÕu ch¹y ë phÝa b¾c c¸c l­u vùc s«ng Ni-ª-man vµ s«ng §¬-ni-e- lµ ®iÒu tÊt yÕu ë ®©y. TÝnh æn ®Þnh cña mét loµi ®· h×nh pr¬... VÒ phÝa nam giíi tuyÕn chñ yÕu nµy ta thÊy nh÷ng mÇm mèng vµ thµnh råi (ch­a kÓ ®Õn nh÷ng sai lÖch c¸ thÓ vµ v.v..) còng lµ nh÷ng kiÓu, ®Æc tr­ng cho khu vùc nµy, th× l¹i kh¸c vµ sÏ lu«n lu«n kh¸c víi nh÷ng mÇm mèng vµ nh÷ng kiÓu mÉu ®Æc tr­ng cho n­íc Nga" 261. quy luËt tÊt yÕu. ë ® ©y, ng­îc l¹i, hiÖn t­îng lai gièng - chÝnh hiÖn t­îng lai gièng nµy ®· t¹o ra bao nhiªu khã kh¨n Chµo anh. cho §¸c-uyn - chÝnh lµ chç dùa cña hÖ thèng, bëi v× ®· chøng minh ®­îc r»ng trªn thùc tÕ th× loµi chØ ®­îc cÊu t¹o nªn sau C.M. cña anh khi sù lai ghÐp víi c¸c loµi kh¸c th«i kh«ng t¹o ra c¸c thÕ hÖ con ch¸u n÷a hoÆc sù lai ghÐp kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc n÷a vµ v.v.. C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc Sù øng dông vµo lÞch sö vµ chÝnh trÞ ®­îc thùc hiÖn tèt h¬n vµ und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 phong phó h¬n lµ ë §¸c-uyn. §èi víi mét sè vÊn ®Ò, ch¼ng h¹n, vÊn ®Ò vÒ d©n téc v.v. th× ë ®©y lÇn ®Çu tiªn ®· cung cÊp mét c¬ së tù nhiªn. VÝ dô, «ng ta uèn n¾n nh©n vËt ng­êi Ba Lan lµ §u- khin-xki - nh×n chung, lý thuyÕt cña nh©n vËt nµy vÒ nh÷ng sù kh¸c nhau vÒ ®Þa lý gi÷a Nga vµ nh÷ng miÒn ®Êt T©y Xla-v¬ ®· ®­îc «ng ta x¸c nhËn - khi nªu lªn tÝnh ______________________________________________________________ chÊt sai lÇm trong ý kiÕn cña §u-khin-xki cho r»ng ng­êi Nga kh«ng ph¶i lµ ng­êi Xla-v¬, mµ nãi ®óng h¬n, hä lµ ng­êi T¸c-ta, 1* Xem tËp nµy, tr. 173 - 176.
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 344 ¡ng-ghen göi M¸c, 10 th¸ng T¸m 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 10 th¸ng T¸m 1866 345 nhiªn lµ t«i cã thÓ göi thªm 50 p.xt.; nh­ng b©y giê gi¸ b«ng l¹i h¹, cßn bøc th«ng ®iÖp cña B«-na-p¸c-t¬ vÒ ®­êng biªn giíi n¨m 1814262 ® · lµm cho c¸c phÇn tö phi-li-xtanh khiÕp sî, ®iÒu ®ã ¶nh h­ëng ®Õn c¸c b¶ng c©n ®èi. 125 Râ rµng lµ bøc c«ng hµm Êy cña B«-na-p¸c-t¬ cho thÊy r»ng ¡ng-ghen göi M¸c gi÷a h¾n vµ Bi-xm¸c ®· x¶y ra mét sù trôc trÆc. NÕu kh«ng th× yªu ë Lu©n §«n s¸ch ®ã dÜ nhiªn ®· kh«ng ®­îc nªu ra mét c¸ch th« lç vµ ®ét ngét nh­ thÕ vµ l¹i ®óng vµo mét thêi ®iÓm bÊt lîi nhÊt ®èi víi Bi-xm¸c. Kh«ng nghi ngê g× c¶, ®èi víi Bi-xm¸c th× viÖc thùc hiÖn yªu s¸ch Man-se-xt¬, ngµy 10 th¸ng T¸m 1866 Êy ch¼ng khã kh¨n g×, nh­ng trong lóc nµy lµm sao «ng ta cã thÓ lµm ®­îc viÖc nµy? Giíi qu©n nh©n mang t­ t­ëng chiÕn th¾ng sÏ Mo-r¬ th©n mÕn! nãi g× vÒ viÖc nµy? Cßn nghÞ viÖn §øc, c¶ l­ìng viÖn, c¶ c­ d©n T«i kh«ng biÕt liÖu t«i cã ph¶i chóc mõng hoµn toµn, chóc mõng Nam §øc n÷a sÏ nãi g×? Cßn con lõa giµ1* sÏ nãi g×, l·o ta giê ®©y mét nöa hay lµ hoµn toµn kh«ng chóc mõng nh©n viÖc "®Ýnh h«n tÊt nhiªn còng cã d¸ng vÎ ngèc nghÕch sung s­íng y nh­ con chã mét nöa" cña ch¸u Lau-ra. Nh­ng dï ng­êi ta cã cho phÐp chóc §i-®« cã bé l«ng ®en, tr¾ng cña t«i mçi khi nã ¨n no c¨ng bông, l·o mõng bao nhiªu ®i n÷a th× ®iÒu ®ã còng kh«ng liªn quan ®Õn chÊt ta tõng tuyªn bè sÏ kh«ng nh­êng mét tÊc ®Êt nµo cña n­íc §øc l­îng cña sù chóc mõng ®ã, v× vËy t«i chóc mõng tõ ®¸y lßng. v.v.. Cuèn s¸ch cña T¬-rª-m« gi¸ kho¶ng bao nhiªu?1* NÕu nã kh«ng C«ng v¨n khÈn lµ hµnh ®éng rÊt ngu xuÈn cña B«-na-p¸c-t¬, qu¸ ®¾t do cã c¸c h×nh vÏ minh häa hoÆc v× mét lý do kh¸c th× t«i nh­ng nh÷ng lêi la ã cña ph¸i ®èi lËp vµ ch¾c ch¾n c¶ cña qu©n ®éi sÏ mua cuèn s¸ch nµy, lóc ®ã anh sÏ kh«ng cÇn göi cho t«i n÷a. n÷a, hiÓn nhiªn ®· buéc h¾n ph¶i ®Èy m¹nh vÊn ®Ò. §iÒu ®ã cã thÓ §Ó lµm dÞu bít c¬n thÞnh né cña anh chñ hµng thÞt vµ mua thªm g©y hËu qu¶ rÊt nguy hiÓm ®èi víi h¾n. Bi-xm¸c giÊy dù tr÷, t«i göi cho anh hai tê ng©n phiÕu J/H 65865 vµ 66, mçi hoÆc sÏ nh­îng bé, vµ nh­ vËy hÔ cã kh¶ n¨ng lµ «ng ta sÏ buéc c¸i 5 p.xt., tæng céng lµ 10 p.xt., Man-se-xt¬, ngµy ph¶i khai chiÕn víi B«-na-p¸c-t¬ ®Ó phôc thï; hoÆc lµ «ng ta sÏ 30 th¸ng Giªng 1865. LÏ ra t«i s½n sµng b¶o ®¶m cho anh nhiÒu kh«ng thÓ nh©n nh­îng, khi ®ã th× sù viÖc sÏ dÉn ®Õn h¬n 200 p.xt., mçi n¨m, nh­ng tiÕc thay, t«i kh«ng cã chiÕn tranh sím h¬n. Trong c¶ hai tr­êng hîp B«-na-p¸c-t¬ ®iÒu kiÖn lµm viÖc ®ã. Khi nµo mäi chuyÖn diÔn ra tèt ®Ñp, th× dÜ ®Òu cã nguy c¬ sÏ buéc ph¶i tiÕn hµnh chiÕn tranh tr¸i víi ý muèn ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* - P . T¬-rª-m«. "Nguån gèc vµ nh÷ng biÕn ®æi cña con ng­êi vµ cña c¸c ®éng 1* vËt kh¸c". - Vin-hem I.
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 346 M¸c göi ¡ng-ghen, 13 th¸ng T¸m 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 23 th¸ng T¸m 1866 347 cña m×nh vµ thiÕu sù chuÈn bÞ thÝch ®¸ng vÒ mÆt ngo¹i giao, thiÕu viÖc b¶o ®¶m cho m×nh cã nh÷ng ®ång minh, mét cuéc chiÕn tranh v× nh÷ng môc ®Ých x©m l¨ng ®­îc nãi ra mét c¸ch c«ng nhiªn. Tuy nhiªn, nhiÒu n¨m tr­íc ®©y Bi-xm¸c ®· tõng nãi víi Pla-tanh, bé tr­ëng ë Han-n«-v¬, r»ng «ng ta sÏ lµm cho n­íc §øc ph¶i khuÊt 126 phôc chiÕc mò s¾t Phæ, råi sau ®ã, ®Ó "®óc n­íc §øc thµnh mét M¸c göi ¡ng-ghen khèi thèng nhÊt", «ng ta sÏ tiÕn ®¸nh n­íc Ph¸p 263. ë Man-se-xt¬ ë ® ©y ng­êi ta ®ang cho l­u hµnh nh÷ng th«ng tri do Lª- pèc-c¬ phæ biÕn, trong ®ã kªu gäi h·y tham gia vµo buæi lÔ [Lu©n §«n], ngµy 13 th¸ng T¸m "chµo mõng Kin-ken" "nhµ th¬ vÜ ®¹i vµ nh©n vËt vÜ ®¹i", 1866 nh©n chuyÕn ®i cña nh©n vËt Gèt-phrÝt kh¶ kÝnh ®Õn Xuy- rÝch. T«i ®· tuyªn bè s½n sµng tham gia víi kho¶n tiÒn lµ mét PhrÕt th©n mÕn! ph¸c-tinh. Vµo thø b¶y, do ®Õn b­u ®iÖn chËm, nªn Len-khen1* ®· kh«ng Xin göi nh÷ng lêi chóc tèt ®Ñp nhÊt ®Õn chÞ vµ c¸c ch¸u g¸i cña kÞp göi ®i cho anh l¸ th­ nhá trong ®ã t«i thµnh thËt c¶m ¬n anh anh. vÒ kho¶n tiÒn 10 pao xtÐc-linh. Ph.¡. cña anh Anh ph¶i thø lçi vÒ viÖc h«m nay t«i hoµn toµn kh«ng viÕt th­ cho anh. T«i bÞ ch×m ngËp trong mét ®èng nh÷ng c«ng viÖc bËn rén kh«ng thÓ tr× ho·n ®­îc. H«m nay t«i ®· viÕt th­ cho La-ph¸c-g¬ C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay mét l¸ th­ dµi b»ng tiÕng Ph¸p vµ ®· th«ng b¸o cho anh ta biÕt lµ s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc F. Engels und K. Marx". Bd. III, tr­íc khi tiÕp tôc c«ng viÖc nµy vµ thu xÕp døt ®iÓm c«ng viÖc Êy Stuttgart, 1913; c«ng bè toµn v¨n trong th× t«i ph¶i nhËn ®­îc nh÷ng d÷ kiÖn râ rµng do gia ®×nh anh ta Marx - Engels Gesamtausgabe. Dritte cung cÊp vÒ hoµn c¶nh vËt chÊt cña anh ta2*. L¸ th­ cña mét b¸c sÜ Abteilung, Bd. 3, 1930 vµ trong C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n næi tiÕng ë Pa-ri3* mµ anh ta ®­a cho t«i xem - nãi tèt vÒ anh ta. lÇn thø nhÊt, t.XXIII, 1930 §Çu ®Ò cuèn s¸ch: "P. T¬-rª-m«. Nguån gèc vµ nh÷ng biÕn ______________________________________________________________ 1* - Hª-lª-na §ª-mót. 2* Xem tËp nµy, tr. 722 - 724. 3* - Mu-a-len.
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 348 M¸c göi ¡ng-ghen, 23 th¸ng T¸m 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 26 th¸ng ChÝn 1866 349 ®æi cña con ng­êi vµ cña nh÷ng ®éng vËt kh¸c. PhÇn thø nhÊt. Pa- PhrÕt th©n mÕn! ri (nhµ xuÊt b¶n L. A-sÐt) 1865". PhÇn thø hai ch­a ®­îc xuÊt b¶n. H«m nay t«i chØ viÕt mÊy dßng th«i. VÊn ®Ò vÒ La-ph¸c-g¬ ®· Trong cuèn s¸ch nµy kh«ng cã biÓu ®å nµo c¶. C¸c b¶n ®å ®Þa chÊt cã tiÕn xa ®Õn møc lµ «ng giµ1* cña anh ta ®· tõ Boãc-®« viÕt th­ cho trong c¸c t¸c phÈm kh¸c còng cña t¸c gi¶ kÓ trªn. t«i ®Ò nghÞ gäi con trai cña «ng Êy lµ promesso sposo2* vµ nªu lªn T«i göi kÌm theo ®©y l¸ th­ cña LÝp-nÕch. T«i còng göi cho anh nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ rÊt thuËn lîi. Ngoµi ra, ®­¬ng nhiªn lµ c¸c sè tê b¸o cña anh Êy1*, nh÷ng sè b¸o Êy kh«ng ®¸ng gi¸ nöa La-ph¸c-g¬ cßn ph¶i hoµn thµnh kú thi lÊy b»ng b¸c sÜ ë Lu©n xu264. §«n, sau ®ã ë Pa-ri, råi míi nghÜ ®Õn chuyÖn lÊy vî. Theo ý nghÜa ®ã th× vÊn ®Ò ®· ®­îc gi¶i quyÕt. Nh­ng h«m qua t«i ®· th«ng b¸o Chµo anh cho anh chµng ng­êi lai cña chóng t«i r»ng nÕu anh ta kh«ng gi¶m C.M. cña anh bít t×nh c¶m nång nµn cña m×nh xuèng ®Õn møc nh­ tËp qu¸n cña ng­êi Anh, th× ch¸u Lau-ra sÏ th¼ng thõng ®Èy anh ta ra khái cöa; T«i còng sÏ nhËn ®­îc t¸c phÈm chñ yÕu cña vÞ b¸c sÜ Pa-ri kÓ anh ta cÇn ph¶i hiÓu râ ®iÒu ®ã, nÕu kh«ng sù viÖc nµy sÏ kh«ng ®i trªn2* vµ khi ®äc xong t«i sÏ göi cho anh. ®Õn kÕt qu¶ nµo c¶. Anh ta lµ mét chµng trai tuyÖt vêi, nh­ng quen ®­îc nu«ng chiÒu vµ qu¸ mang tÝnh c¸ch tù nhiªn. C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay Ch¸u Lau-ra tuyªn bè r»ng tr­íc khi cã lÔ ®Ýnh h«n chÝnh thøc "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc nã ph¶i nhËn ®­îc sù ®ång ý cña anh. und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 Lóc ë chç nµy, lóc ë chç kia trªn ng­êi t«i xuÊt hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu míi cña môn nhät; mçi lÇn nh­ thÕ ®Òu qua ®i, nh­ng chóng buéc t«i ph¶i h¹n chÕ nghiªm ngÆt c¸c giê lµm viÖc cña t«i. Xin göi Li-di lêi th¨m nång nhiÖt. 127 Chµo anh. M¸c göi ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬ C.M. cña anh C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay Lu©n §«n, ngµy 23 th¸ng T¸m "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc 1866 und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* 1* - "Mitteldeutsche Volkszeitung". - Phr¨ng-xoa La-ph¸c-g¬. 2* 2* - Mu-a-len. "Bµi gi¶ng vÒ y häc sinh lý". - vÞ h«n phu.
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 350 M¸c göi ¡ng-ghen, 26 th¸ng ChÝn 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 1 th¸ng M­êi 1866 351 Tuy nhiªn, §uy-p«ng ®· lµm cho t«i thÊy râ ®iÒu bÝ Èn gi¶i thÝch hµnh ®éng cña T«-lanh vµ Phri-bua. Hä cã ý ®Þnh vµo n¨m 1869 ®øng ra lµm øng cö viªn c«ng nh©n trong cuéc bÇu cö vµo Héi ®ång lËp ph¸p, xuÊt ph¸t tõ "nguyªn t¾c" cho r»ng chØ cã c«ng nh©n míi 128 cã thÓ ®¹i diÖn cho c«ng nh©n mµ th«i. Do vËy, c¸c ngµi ®ã thÊy hÕt M¸c göi ¡ng-ghen søc cÇn ph¶i lµm sao ®¹i héi c«ng bè nguyªn t¾c Êy266. ë Man-se-xt¬ T¹i phiªn häp ngµy h«m qua cña Héi ®ång trung ­¬ng ®· diÔn ra nh÷ng mµn kÞch gay cÊn ®ñ lo¹i. VÝ dô, ngµi Cri-m¬ nh­ tõ trªn trêi r¬i xuèng, khi thay v× «ng ta, Phèc-x¬ ®· ®­îc bæ nhiÖm lµm [Lu©n §«n], ngµy 26 th¸ng ChÝn tæng th­ ký. ChØ rÊt khã kh¨n «ng ta míi kiÒm chÕ ®­îc sù tøc 1866 giËn cña m×nh. C¶nh t­îng gay cÊn kh¸c ®· x¶y ra khi ng­êi ta chÝnh thøc tuyªn bè víi ngµi L¬ Luy-b¬ vÒ viÖc «ng ta bÞ khai trõ PhrÕt th©n mÕn! ra khái Héi ®ång trung ­¬ng theo nghÞ quyÕt cña ®¹i héi. ¤ng ta T«i göi kÌm theo ®©y hãa ®¬n ®Ó chuyÓn cho Mu-r¬ (m·i h«m ®· trót t©m hån bÞ chÊn ®éng cña m×nh trong mét bµi diÔn v¨n qua t«i míi nhËn ®­îc hãa ®¬n cña §en) 265. trµng giang ®¹i h¶i, trong ®ã «ng ta gi¸ng sÊm sÐt lªn ®Çu nh÷ng nh©n vËt Pa-ri, nãi vÒ b¶n th©n m×nh víi mét lßng kÝnh träng hÕt Ngµi X«i-¬, chñ cho thuª nhµ, ®· göi th­ th«ng b¸o cho t«i biÕt søc s©u s¾c vµ tu«n ra mäi ®iÒu bÞa ®Æt vÒ nh÷ng ©m m­u mµ r»ng ®Õn ngµy 2 th¸ng M­êi lµ hÕt h¹n thanh to¸n tiÒn thuª nhµ ng­êi ta sö dông ®Ó g¹t nh÷ng ng­êi thuéc c¸c d©n téc th©n ¸i víi cña 3 quý (46 p.xt.). Tõ Hµ Lan t«i ch­a nhËn ®­îc mét ®ång ph¸c- «ng ta (ng­êi BØ vµ ng­êi I-ta-li-a) kh«ng ®­îc tham gia ®¹i héi. tinh nµo, v× vËy t«i kh«ng thÓ tr«ng cËy vµo sè tiÒn Êy. KÕt thóc, «ng ta ®ßi Héi ®ång trung ­¬ng267 bá phiÕu tÝn nhiÖm - §Ó biÓu thÞ th¸i ®é ph¶n ®èi c¸c ngµi ng­êi Ph¸p - nh÷ng viÖc nµy sÏ ®­îc ®em ra th¶o luËn vµo thø ba tuÇn tíi. ngµi Êy cã ý ®Þnh khai trõ tÊt c¶, ngoµi "nh÷ng ng­êi lao Chµo anh. ®éng ch©n tay" tr­íc hÕt trong sè c¸c thµnh viªn cña Héi C.M. cña anh liªn hiÖp Quèc tÕ, råi sau ®ã chÝ Ýt lµ trong sè nh÷ng nh©n vËt cã quyÒn ®­îc bÇu lµm c¸c ®¹i biÓu ®i dù ®¹i héi - ng­êi C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay Anh h«m qua ®· ®Ò nghÞ t «i gi÷ chøc chñ tÞch Héi ®ång trung "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 ­¬ng. T «i ®· tuyªn bè r»ng t rong bÊt kú h oµn c¶nh n µo t «i còng kh«ng thÓ chÊp nhËn lêi ®Ò nghÞ Êy ®­îc, vµ vÒ phÝa m×nh t«i ®· ®Ò nghÞ èt-gie-r¬ lµ ng­êi sau ®ã ®· tróng cö mét lÇn n÷a, mÆc dï ®· cã lêi tuyªn bè cña t«i hä vÉn bá phiÕu bÇu t«i.
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 352 ¡ng-ghen göi M¸c, 2 th¸ng m­êi 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 2 th¸ng m­êi 1866 353 t«i ph¶i lËp tøc ®i vÒ lôc ®Þa ®Ó xem liÖu "®Ých th©n" t«i cã thÓ lµm ®­îc ®iÒu g× ®ã ë ®Êy kh«ng. Song t«i ph¶i ho·n viÖc ®ã l¹i cho ®Õn khi kÕt thóc b¶n th¶o cña m×nh1* ®Ó ®em nã ®i theo vµ kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n mét lÇn n÷a. 129 Xin anh thø lçi cho viÖc t«i th­êng xuyªn quÊy rÇy anh vµ lµm M¸c göi ¡ng-ghen khæ anh v× nh÷ng chuyÖn gia ®×nh t«i. T«i ®· qu¸ hy väng vµo viÖc ë Man-se-xt¬ nhËn ®­îc tiÒn tõ Hµ Lan. C.M. cña anh [Lu©n §«n], ngµy 1 th¸ng M­êi 1866 Anh cã ý kiÕn g× vÒ Mu-a-len2*. ¡ng-ghen th©n mÕn! C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay T«i kh«ng râ, trong l¸ th­ gÇn ®©y kh«ng biÕt t«i cã nãi víi anh "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc r»ng t«i ph¶i tr¶ tiÒn thuª nhµ theo kú phiÕu hay kh«ng (mµ kú und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 phiÕu nµy ®· kh«ng cßn n»m trong tay vÞ chñ nhµ). X«i-¬ cho t«i biÕt r»ng thêi h¹n cña tÊm kú phiÕu hÕt h¹n vµo ngµy 2 th¸ng nµy, nghÜa lµ vµo ngµy mai. H«m qua t«i cã ®Õn nhµ «ng ta, bëi v× theo sù tÝnh to¸n cña t«i, th× thêi h¹n chØ cã thÓ hÕt vµo ngµy 3 th¸ng 130 M­êi, v× t«i ®· ph¸t tÊm kú phiÕu Êy vµo ngµy 1 th¸ng BÈy víi thêi ¡ng-ghen göi M¸c h¹n 3 th¸ng, nh­ vËy, cã 3 ngµy ­u ®·i céng vµo ®ã. Hãa ra t«i ®· ë Lu©n §«n cã lý. Tæng sè tiÒn lµ 46 p.xt. (cho 3 quý), vËy mµ ®· nhiÒu tuÇn lÔ nay t«i kh«ng cã mét xu dÝnh tói, bëi lÏ ®· c¹n hÕt nh÷ng kho¶n tiÒn nhá bÐ cßn cã thÓ nhËn ®­îc via1* hiÖu cÇm ®å. Man-se-xt¬, ngµy 2 th¸ng M­êi 1866 Ngoµi ra, v× giê ®©y t«i l¹i rÊt bÞ eo hÑp bëi "nh÷ng kho¶n chi tiªu thªm" h»ng ngµy ®· tÝch tô l¹i trong nh÷ng th¸ng Mo-r¬ th©n mÕn! gÇn ®©y, cßn trong hoµn c¶nh hiÖn nay (cã La-ph¸c-g¬) t«i ph¶i tr¸nh - h¬n bÊt cø lóc nµo - mäi sù tiÕt lé, cho nªn lÏ ra ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* - "T­ b¶n". 1* 2* - th«ng qua. - T. Mu-a-len. "Bµi gi¶ng vÒ y häc sinh lý" (xem tËp nµy, tr. 346-347).
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 354 M¸c göi ¡ng-ghen, 3 th¸ng M­êi 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 3 th¸ng M­êi 1866 355 Anh ®· kh«ng nãi víi t«i r»ng anh ®· ký tÊm kú phiÕu trÞ ngu xi vµ thµnh nh÷ng ng­êi da ®en; cã thÓ lµ «ng ta sÏ gi¶i thÝch gi¸ 46 pao xtÐc-linh; do vËy kÕt qu¶ lµ h«m qua t«i ®· chØ göi cã ®iÒu ®ã trong tËp thø hai hoÆc sÏ c«ng bè r»ng thËt ra chóng ta lµ phÇn nöa tÊm ng©n phiÕu trÞ gi¸ 40 p.xt., h«m nay sÏ ®­îc göi tíi nh÷ng ng­êi da ®en. phÇn nöa thø hai vµ thªm mét tÊm ng©n phiÕu 5 pao n÷a - I/F 98 Cuèn s¸ch Êy kh«ng cã gi¸ trÞ g× c¶, ®©y lµ mét lý thuyÕt mang 815, Man-se-xt¬, ngµy 30 th¸ng Giªng 1865. tÝnh chÊt t­ biÖn thuÇn tuý, m©u thuÉn víi tÊt c¶ c¸c sù thËt; mçi ë chç viªn thñ quü cña chóng t«i kh«ng cã tÊm ng©n phiÕu 5 b»ng chøng mµ t¸c gi¶ ®­a ra th× «ng ta l¹i ph¶i cñng cè b»ng mét pao kh¸c, ®Õn b­u ®iÖn th× ®· qu¸ muén, v× thÕ t«i kh«ng thÓ göi b»ng chøng míi. kÌm vµo ®ã mét ®ång x«-vª-ren cßn thiÕu; song ch¾c ch¾n anh cã Xin göi nh÷ng lêi chóc tèt ®Ñp nhÊt ®Õn chÞ vµ c¸c ch¸u. thÓ kh¾c phôc trë ng¹i nµy. Ph.¡. cña anh Vµi ngµy n÷a t«i sÏ viÕt th­ nãi tØ mØ h¬n vÒ Mu-a-len vµ T¬-rª- m«; t«i ch­a ®äc hÕt cuèn s¸ch cña T¬-rª-m«1*, nh­ng ®· ®i ®Õn C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay nhËn thøc cho r»ng toµn bé häc thuyÕt cña «ng ta kh«ng thÓ dïng "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ®­îc, chÝ Ýt còng v× «ng ta kh«ng am hiÓu vÒ khoa ®Þa chÊt vµ und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 kh«ng cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh mét sù phª ph¸n v¨n häc - lÞch sö s¬ ®¼ng nhÊt. C©u chuyÖn vÒ anh da ®en Xan-ta-ma- ri vµ vÒ viÖc nh÷ng ng­êi da tr¾ng biÕn thµnh nh÷ng ng­êi da ®en cã thÓ lµm ng­êi ta c­êi ®Õn chÕt268. Nh÷ng truyÒn thuyÕt cña nh÷ng ng­êi da ®en ë Xª-nª-gan tùa hå nh­ ®¸ng ®­îc tin tuyÖt ®èi chÝnh v× nh÷ng ng­êi da ®en Êy kh«ng biÕt viÕt! VËy b»ng c¸ch 131 nµo l¹i cã thÓ quy nh÷ng sù kh¸c nhau gi÷a ng­êi xø Ba-xc¬, ng­êi M¸c göi ¡ng-ghen Ph¸p, ng­êi xø Brª-t¬n vµ xø An-da-x¬ thµnh nh÷ng kiÓu chÊt ®Êt ë Man-se-xt¬ kh¸c nhau, mµ dÜ nhiªn, nh÷ng kiÓu chÊt ®Êt Êy còng cßn nguyªn nh©n khiÕn cho nh÷ng c­ d©n Êy nãi b»ng 4 thø tiÕng kh¸c nhau. T¹i sao chóng ta, nh÷ng c­ d©n c¸c tØnh vïng ranh, víi nh÷ng [Lu©n §«n], ngµy 3 th¸ng M­êi ngän nói cã thÓ v­ît qua ®­îc thuéc thêi kú §ª-v«n (nh÷ng ngän 1866 nói nµy ®· d©ng lªn cao h¬n mÆt biÓn tõ l©u ¡ng-ghen th©n mÕn! tr­íc thêi kú than ®¸) tõ l©u ®· kh«ng biÕn thµnh nh÷ng kÎ Qua tÊm kú phiÕu göi kÌm theo ®©y anh cã thÓ thÊy t«i ®· ph¶i ______________________________________________________________ tr¶i qua nh÷ng cuéc hµnh tr×nh gian tru©n nh­ thÕ nµo h«m qua 1* - P . T¬-rª-m«. "Nguån gèc vµ nh÷ng biÕn ®æi cña con ng­êi vµ cña c¸c ®éng vµ ngµy h«m nay. Kh«ng ph¶i nh­ lêi kh¼ng ®Þnh cña X«i-¬, h«m vËt kh¸c".
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 356 M¸c göi ¡ng-ghen, 3 th¸ng M­êi 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 5 th¸ng M­êi 1866 357 mét sù phª ph¸n v¨n häc - lÞch sö s¬ ®¼ng qua tuyÖt nhiªn thêi h¹n thanh to¸n ch­a hÕt. nhÊt", th× anh cã thÓ t×m thÊy g Çn nh­ nguyªn v¨n ý k iÕn Trong nh÷ng hoµn c¶nh kh¸c, viÖc ho·n mét ngµy lµ cã thÓ chÊp nhËn xÐt Êy ë Kiu-vi-e trong t¸c phÈm cña «ng Êy "Nh÷ng nhËn ®­îc, nh­ng trong bèi c¶nh Êy viÖc tr× ho·n l¹i lµ tai h¹i. Sau suy xÐt vÒ nh÷ng ®¶o lén trªn mÆt tr¸i ®Êt" nh»m chèng l¹i khi nhËn ®­îc l¸ th­ cña anh ngµy h«m qua vµ ch¼ng cã g× ®Ó ®em häc thuyÕt vÒ t Ýnh chÊt biÕn ®æi cña c¸c loµi. T rong t¸c phÈm cÇm cè, cho nªn t«i ®· lËp tøc ®Õn «ng chñ hiÖu b¸nh cña chóng t«i Êy, ngoµi nh÷ng ®iÒu kh¸c ra, «ng Êy cßn c­êi giÔu c¸c nhµ lµ Uy-díc-x¬ ®Ó vay cña «ng ta 1 pao xtÐc-linh. Nh­ng s¸ng h«m khoa häc tù nhiªn §øc cã ®Çu ãc h·o huyÒn, hä ®· p h¸t biÓu nay t«i nhËn ®­îc tÊm kú phiÕu vµ thÊy r»ng nã gi¸ trÞ lµ 48 p.xt. h oµn toµn râ rµng ý t­ëng c¬ b¶n cña §¸c-uyn tuy r»ng ®· 15 pen-ni chø kh«ng ph¶i lµ 46 p.xt. nh­ tr­íc ®©y t«i t­ëng. DÜ kh«ng thÓ c høng minh ® ­îc ý t­ëng ®ã. Nh­ng ®iÒu ®ã còng nhiªn, ®ã lµ sai lÇm cña t«i, v× t«i kh«ng ghi nhí sè tiÒn. T«i cø cho kh«ng c¶n trë «ng Kiu-vi-e - «ng nµy lµ nhµ ®Þa chÊt vÜ ®¹i r»ng X«i-¬ ®· khÊu trõ thuÕ nhµ (theo luËt ®Þnh th× thuÕ nµy do vµ lµ mét nh©n vËt cã kh¶ n¨ng phª ph¸n v¨n häc - lÞch sö «ng ta chÞu) lµ kho¶n tiÒn mµ t«i ®· tr¶ vµ ch­a ®­îc khÊu trõ hiÕm cã trong hµng ngò c¸c nhµ tù nhiªn häc - ®· tá ra ngay c¶ khi thanh to¸n tÊm kú phiÕu tr­íc kia. Nh­ng sù thÓ l¹i kh«ng ®óng, mµ nh÷ng ng­êi tá ra cã lý lµ nh÷ng ng­êi ®· kh«ng ph¶i nh­ vËy. (TÊt c¶ kho¶n ®ã sÏ ®­îc gi÷ l¹i, khÊu trõ vµo ®­a ra ý t­ëng míi. ý t ­ëng c¬ b¶n cña T¬-rª-m« vÒ ¶ nh «ng ta, trong lÇn tr¶ tiÒn thuª nhµ cña quý sau.) Do ®ã mµ cã sù h­ëng cña chÊt ®Êt ( tuy r»ng «ng ta ®­¬ng nhiªn kh«ng tÝnh nhÇm lÉn cña t«i víi con sè 46 pao xtÐc-linh. Vµo lóc 9 giê s¸ng ®Õn nh÷ng biÕn ®æi lÞch sö cña ¶nh h­ëng nµy, t«i cßn liÖt h«m nay tÊm kú phiÕu ®· ®­îc xuÊt tr×nh, vµ t«i kinh ng¹c ph¸t vµo nh÷ng biÕn ®æi lÞch sö Êy c¶ sù biÕn ®æi hãa chÊt cña líp hiÖn ra r»ng t«i cßn thiÕu 2 p.xt. 15 pen-ni. Lµm sao ®©y? t«i nãi bÒ mÆt cña chÊt ®Êt nhê sù canh t¸c vµ v.v., tiÕp ®ã lµ ¶nh víi ng­êi xuÊt tr×nh tÊm kú phiÕu r»ng anh ta ph¶i ®îi (ë nhµ h­ëng kh¸c nhau - trong nh÷ng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kh¸c chóng t«i) ®Ó t«i ®i ®æi tiÒn. Kh«ng cßn biÕt lµm g× kh¸c ngoµi viÖc nhau - cña nh÷ng yÕu tè nh­ c¸c má than ®¸ vµ v.v..), theo ®i ®Õn ng­êi chñ hiÖu b¸nh tèt bông cña chóng t«i; «ng ta biÓu lé t«i lµ mét ý t­ëng mµ ng­êi ta chØ cÇn n ªu lªn l µ ý t­ëng Êy nÐt mÆt rÊt chua ch¸t, bëi v× t«i ®· nî «ng ta kh«ng Ýt vÒ nh÷ng sÏ giµnh ®­îc quyÒn tån t¹i m·i m·i trong khoa häc, vµ ®iÒu s¶n phÈm do «ng ta cung cÊp. Song, «ng ta dÉu sao còng chiÕu cè nµy th× hoµn toµn kh«ng phô thuéc vµo sù tr×nh bµy cña T¬-rª-m«. hoµn c¶nh. Ad vocem1* T¬-rª-m«2*. §èi víi nhËn xÐt cña anh nãi r»ng "toµn Chµo anh. bé häc thuyÕt cña «ng ta kh«ng thÓ dïng ®­îc, chÝ Ýt còng v× «ng ta C.M. cña anh k h«ng am hiÓu vÒ khoa ®Þa chÊt vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh ______________________________________________________________ C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc 1* - V Ò vÊn ®Ò. und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 2* - P . T¬-rª-m«. "Nguån gèc vµ nh÷ng biÕn ®æi cña con ng­êi vµ cña c¸c ®éng vËt kh¸c".
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 358 ¡ng-ghen göi M¸c, 5 th¸ng M­êi 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 5 th¸ng M­êi 1866 359 tr­íc ®ã, ¶nh h­ëng cña "chÊt ®Êt" lªn sù h×nh thµnh c¸c chñng téc, do ®ã, sù h×nh thµnh c¸c loµi; vµ thø hai, «ng ta ®· ph¸t triÓn nh÷ng quan ®iÓm ®óng ®¾n h¬n vÒ ¶nh h­ëng cña pha trén 132 so víi nh÷ng ng­êi ®i tr­íc «ng ta (mÆc dï, theo t«i, còng rÊt phiÕn ¡ng-ghen göi M¸c diÖn). Trong nh÷ng quan ®iÓm cña m×nh vÒ sù t¸c ®éng mang tÝnh ë Lu©n §«n chÊt g©y biÕn ®æi cña sù trén ghÐp §¸c-uyn còng ®óng ë mét ph­¬ng diÖn, tuy nhiªn ®iÒu ®ã th× T¬-rª-m« còng thõa nhËn tuy lµ mét c¸ch l¼ng lÆng, khi «ng ta - ë chç nµo thuËn tiÖn - còng coi Man-se-xt¬, ngµy 5 th¸ng M­êi 1866 hiÖn t­îng trén ghÐp nh­ lµ ph­¬ng c¸ch biÕn ®æi, mÆc dï cuèi cïng th× còng cã t¸c dông cµo b»ng. §¸c-uyn vµ nh÷ng nh©n vËt Mo-r¬ th©n mÕn! kh¸c còng hoµn toµn kh«ng phñ nhËn ¶nh h­ëng cña chÊt ®Êt, vµ T«i thÊy buån c­êi vÒ sù ng©y th¬ cña anh khi xuÊt tÊm kú nÕu hä ®· kh«ng ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ¶nh h­ëng ®ã th× ®ã chØ lµ v× phiÕu mµ thËm chÝ kh«ng biÕt sè tiÒn ghi trong ®ã; tuy nhiªn, may hä ®· kh«ng biÕt g× vÒ viÖc chÊt ®Êt Êy ¶nh h­ëng chÝnh b»ng c¸ch mµ con sè chªnh lÖch l¹i kh«ng nhiÒu h¬n vµ ë gÇn ®ã l¹i cã «ng nµo - ngo¹i trõ viÖc biÕt râ mét ®iÒu lµ chÊt ®Êt ph× nhiªu th× cã chñ hiÖu b¸nh tèt bông. §Ó anh cã thÓ hoµn tr¶ ngay lËp tøc cho ¶nh h­ëng tèt, cßn chÊt ®Êt kh«ng mÇu mì th× cã ¶nh h­ëng kh«ng con ng­êi tuyÖt vêi Êy sè tiÒn t­¬ng øng vµ nhê ®ã mµ cßn ®­îc cho tèt. Ngay c¶ T¬-rª-m« còng kh«ng biÕt h¬n thÕ nhiÒu ®©u. Gi¶ chÞu, t«i göi kÌm theo ®©y cho anh 5 pao xtÐc-linh, I/F 59 667, thiÕt, - cho r»ng chÊt ®Êt h×nh thµnh muén h¬n nãi chung thuËn Man-se-xt¬, ngµy 30 th¸ng Giªng 1865, cïng víi tÊm kú phiÕu ®· lîi h¬n ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c loµi bËc cao, - cã mang mét ®­îc thanh to¸n vµ tr¶ l¹i. ®iÒu g× ®ã rÊt gÇn víi sù thËt vµ nã cã thÓ ®óng, còng cã thÓ sai; Ad vocem1* T¬-rª-m«2*. Khi t«i viÕt th­ cho anh nãi vÒ «ng ta nh­ng khi t«i thÊy T¬-rª-m« ®· dïng nh÷ng b»ng chøng nùc c­êi th× t«i míi chØ ®äc xong mét phÇn ba cuèn s¸ch v¶ l¹i, ®ã lµ mét nh­ thÕ nµo ®Ó cè luËn chøng cho gi¶ thuyÕt Êy, nh÷ng b»ng chøng phÇn ba tåi tÖ nhÊt (phÇn ®Çu). PhÇn ba thø hai, phÇn phª ph¸n mµ 9/10 trong sè ®ã l¹i dùa trªn nh÷ng hiÖn t­îng kh«ng chÝnh x¸c c¸c tr­êng ph¸i, th× tèt h¬n nhiÒu; phÇn ba cuèi cïng, nh÷ng kÕt hoÆc bÞ xuyªn t¹c, cßn 1/10 trong sè ®ã nãi chung kh«ng chøng luËn, th× l¹i rÊt dë. Cèng hiÕn cña t¸c gi¶ lµ ë chç minh ®iÒu g× c¶, th× t«i bÊt gi¸c ®· chuyÓn sù ngê vùc cña m×nh ®èi «ng ta ®· nhÊn m¹nh, ë møc ®é nhiÒu h¬n møc ng­êi ta ®· lµm víi ng­êi ®Ò ra gi¶ thuyÕt vµ h­íng sù ngê vùc Êy vµo chÝnh gi¶ thuyÕt. Cßn khi «ng ta, tiÕp ®ã, tuyªn bè ¶nh h­ëng cña chÊt ®Êt ______________________________________________________________ trÎ h¬n hay cæ x­a h¬n - ¶nh h­ëng nµy ®­îc ®iÒu chØnh qua hiÖn 1* - V Ò vÊn ®Ò. t­îng trén ghÐp - lµ nguyªn nh©n duy nhÊt lµm biÕn ®æi c¸c loµi 2* - P . T¬-rª-m«. "Nguån gèc vµ nh÷ng biÕn ®æi cña con ng­êi vµ cña c¸c ®éng h÷u c¬, do ®ã lµm biÕn ®æi c¶ c¸c chñng téc, vËt kh¸c".
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 360 ¡ng-ghen göi M¸c, 5 th¸ng M­êi 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 8 th¸ng M­êi mét 1866 361 ®Õn häc thuyÕt cña T¬-rª-m« lµ mét kho¶ng c¸ch rÊt lín. DÇu sao th× dï sao ®i n÷a t«i còng kh«ng cã c¨n cø nµo ®Ó ®i tiÕp xa h¬n «ng ta còng cã c«ng lao ë chç lµ ®· nhÊn m¹nh khÝa c¹nh mµ cho n÷a theo t¸c gi¶, mµ tr¸i l¹i, t«i cã nhiÒu ý kiÕn ph¶n b¸c ®iÒu ®ã. ®Õn nay vÉn bÞ l·ng quªn; vµ nh­ t«i ®· nãi, gi¶ thuyÕt cho r»ng Anh nãi r»ng Kiu-vi-e còng tr¸ch cø c¸c nhµ triÕt häc tù nhiªn chÊt ®Êt - tuú theo tuæi ®Þa chÊt trÎ h¬n hoÆc cæ x­a h¬n cña nã - §øc ®· tõng kh¼ng ®Þnh tÝnh chÊt biÕn ®æi cña c¸c loµi, tr¸ch hä ®· cã ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é nhanh cña sù ph¸t triÓn, lµ gi¶ thuyÕt cã kh«ng hiÓu biÕt vÒ khoa häc ®Þa chÊt, tuy nhiªn hä ®· tá ra cã lý. thÓ ®óng (hoÆc kh«ng) trong nh÷ng giíi h¹n nhÊt ®Þnh; nh­ng cßn Nh­ng håi ®ã vÊn ®Ò nµy kh«ng hÒ cã quan hÖ g× ®Õn khoa ®Þa tÊt c¶ nh÷ng kÕt luËn tiÕp theo do «ng ta ®­a ra, th× t«i coi chóng chÊt; hoµn toµn l¹i lµ chuyÖn kh¸c khi t¸c gi¶ x©y dùng häc thuyÕt hoÆc lµ nh÷ng kÕt luËn hoµn toµn kh«ng ®óng, hoÆc ®· ®­îc c­êng vÒ tÝnh chÊt biÕn ®æi cña c¸c loµi tuyÖt ®èi chØ dùa trªn c¬ së ®Þa ®iÖu lªn mét c¸ch rÊt phiÕn diÖn. chÊt häc, ngoµi ra t¸c gi¶ cßn ph¹m ph¶i nh÷ng sù s¬ xuÊt ®Þa chÊt Cuèn s¸ch cña Mu-a-len1* lµm t«i rÊt quan t©m, ®Æc biÖt nhê häc nh­ vËy, xuyªn t¹c ®Þa chÊt häc cña mét lo¹t n­íc (vÝ dô, cña I- nh÷ng kÕt qu¶ mµ ng­êi Ph¸p ®· ®¹t ®­îc b»ng ph­¬ng ph¸p gi¶i ta-li-a vµ thËm chÝ cña n­íc Ph¸p), cßn nh÷ng b»ng chøng kh¸c phÉu; ®©y lµ con ®­êng duy nhÊt ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng chøc n¨ng cña m×nh th× «ng ta l¹i lÊy tõ nh÷ng n­íc mµ vÒ khoa häc ®Þa chÊt thÇn kinh nµo ®ã vµ hËu qu¶ cña t×nh tr¹ng rèi lo¹n thÇn kinh; cña nh÷ng n­íc Êy th× chóng ta hÇu nh­ kh«ng biÕt g× c¶ (ch©u nh÷ng con ng­êi tµi ba Êy râ rµng lµ ®· ®Èy lªn ®Õn tr×nh ®é cao Phi, Trung ¸ vµ v.v.). Cßn riªng vÒ nh÷ng vÝ dô rót tõ lÜnh vùc d©n siªu viÖc hä hµnh h¹ c¸c ®éng vËt, cho nªn t«i cã thÓ hiÓu ®­îc rÊt téc häc th× mét sè nh×n chung cã liªn quan ®Õn c¸c n­íc vµ c¸c d©n râ sù phÉn né gi¶ nh©n gi¶ nghÜa cña ng­êi Anh ph¶n ®èi ph­¬ng téc ®­îc ng­êi ta biÕt ®Õn th× hÇu nh­ tÊt thÈy l¹i kh«ng chÝnh ph¸p gi¶i phÉu: ®èi víi nh÷ng kÎ sèng trong th¸p ngµ Êy ë ®©y x¸c, hoÆc lµ, xÐt vÒ nh÷ng tiÒn ®Ò ®Þa chÊt häc cña chóng, hoÆc xÐt nh÷ng cuéc thÝ nghiÖm Êy th­êng rÊt lµ khã chÞu, hä b¸c bá nh÷ng vÒ nh÷ng kÕt luËn rót ra tõ nh÷ng vÝ dô Êy; t¸c gi¶ ®· hoµn toµn thuyÕt t­ biÖn cña nh÷ng ng­êi kia. VÒ ®iÒu míi mÎ trong lý bá qua rÊt nhiÒu vÝ dô tr¸i víi häc thuyÕt cña «ng ta, ch¼ng h¹n: thuyÕt vÒ hiÖn t­îng viªm th× t«i kh«ng thÓ suy xÐt vÒ vÊn ®Ò ®ã nh÷ng miÒn ®ång b»ng ®Çm lÇy thuéc vïng néi Xi-bi-ri, vïng l­u (t«i muèn trao cuèn s¸ch cho Gum-pÐc-t¬), nh­ng theo t«i nghÜ, vùc réng lín ®Çm lÇy cña s«ng A-ma-d«n, toµn bé khu vùc ®Çm lÇy toµn bé tr­êng ph¸i míi nµy ë Ph¸p mang mét tÝnh chÊt cã phÇn kh«ng ®µng hoµng cho l¾m, nã s½n sµng kh¼ng ®Þnh nhiÒu ®iÒu vµ ë phÝa nam vÞnh La-Pla-ta hÇu nh­ ®Õn tËn chám phÝa nam ch©u kh«ng chÞu ®­a ra nh÷ng b»ng chøng. VÒ thuèc men th× ë ®©y Mü (vÒ phÝa ®«ng Coãc-®i-li-e-r¬). ch¼ng cã g× C¬ së ®Þa chÊt cña chÊt ®Êt cã quan hÖ chÆt chÏ víi "chÊt ®Êt" mµ bÊt kú mét ng­êi §øc nµo cã ®Çu ãc tØnh t¸o l¹i kh«ng biÕt ®Õn mµ trªn ®ã nãi chung mét thø g× ®ã ®Ó cã thÓ nÈy në - ®ã vµ kh«ng ®ång ý; chØ cã ®iÒu lµ Mu-a-len quªn r»ng 1) nhiÒu khi lµ ch©n lý cæ x­a nh­ ch©n lý sau ®©y: chÊt ®Êt cã kh¶ n¨ng sinh cÇn chän lÊy ®iÒu tai h¹i nhá h¬n, thuèc ch÷a bÖnh, ®Ó thñ tiªu ra thùc vËt Êy cã ¶nh h­ëng ®Õn c¸c loµi thùc vËt vµ c¸c ______________________________________________________________ lo¹i ®éng vËt sèng trªn chÊt ®Êt Êy. §iÒu còng ®óng lµ cho ®Õn nay ¶nh h­ëng Êy hÇu nh­ ®· kh«ng ®­îc nghiªn cøu. Nh­ng tõ ®ã 1* - T. Mu-a-len. "Bµi gi¶ng vÒ y häc sinh lý".
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 362 M¸c göi ¡ng-ghen, 8 th¸ng M­êi mét 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng M­êi mét 1866 363 ® iÒu tai h¹i lín h¬n, cô thÓ lµ triÖu chøng mµ b¶n th©n nã t¹o ra ch¸u nã ®· quªn lµm viÖc Êy. Nh×n chung, t×nh tr¹ng v« väng ®· mèi nguy hiÓm trùc tiÕp, gièng nh­ ng­êi ta dïng ph­¬ng ph¸p c¶n trë khiÕn t«i kh«ng viÕt ®­îc. Nh­ anh ®· biÕt, sè 10 p.xt. do can thiÖp phÉu thuËt ®Ó ph¸ vì c¸c m« nÕu kh«ng cã c¸ch nµo anh göi ®i tr­íc khi anh lªn ®­êng, lµ dïng chØ ®Ó tr¶ thuÕ th«i, kh¸c, vµ 2) ng­êi ta ph¶i sö dông nh÷ng thuèc men, chõng nµo cßn sè tiÒn 50 p.xt. tiÕp theo th× ®Ó tr¶ tiÒn thuª nhµ. Nh­ vËy lµ ®· mÊy th¸ng nay t«i bÞ m¾c c¹n. C¸i gäi lµ tµi s¶n thõa kÕ1* th× ®· kh«ng cã ph­¬ng c¸ch g× tèt h¬n. Khi nµo Mu-a-len sÏ cã thÓ ch÷a ®­îc bÖnh giang mai b»ng ®iÖn vµ thuû ng©n sÏ nhanh chãng biÕn ®­îc ph©n chia Ýt ra lµ cho 20 ng­êi, vµ ®Õn ®Çu mïa hÌ t«i ®· mÊt, nh­ng tr­íc khi cã ®­îc liÖu ph¸p Êy th× nã vÞ tÊt sÏ cã thÓ nhËn ®­îc phÇn cña m×nh lµ 80 ta-le! TÊt c¶ mäi cè g¾ng cña t«i biÕn ®i. Nãi chung, giê ®©y ®õng ai nãi víi t«i r»ng chØ cã ng­êi t×m kiÕm ra tiÒn ë §øc hoÆc ë Hµ Lan, ®Òu ®· thÊt b¹i. Cßn hiÖu §øc, míi biÕt "x©y dùng" ®­îc nh÷ng hÖ thèng: ng­êi Ph¸p ®· cÇm ®å (mµ vî t«i ®· ®em cÇm b¸n tÊt c¶, ®Õn nçi cã lÏ vî t«i thËm th¾ng hä mét c¸ch c¬ b¶n vÒ ph­¬ng diÖn nµy. chÝ ch¼ng cßn cã g× ®Ó mÆc vµo ng­êi khi ra ngoµi phè) th× chØ nh¾c ®Õn m×nh b»ng c¸ch ®ßi tr¶ sè lîi tøc. Do vËy, gièng nh­ vµo thêi Göi ®Õn anh nh÷ng lêi chóc tèt ®Ñp nhÊt. kú l­u vong tåi tÖ nhÊt, t«i ®· ph¶i ®i vay ë kh¾p mäi n¬i víi nh÷ng Ph.¡. cña anh kho¶n tiÒn nho nhá ë Lu©n §«n - vµ lµm viÖc nµy chØ trong mét sè ng­êi h¹n chÕ, mµ b¶n th©n hä còng ch¼ng cã tiÒn - ®Ó chi tiªu cho C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay nh÷ng kho¶n cÇn thiÕt nhÊt cÇn cã tiÒn mÆt. MÆt kh¸c, nh÷ng "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ng­êi cung cÊp hµng cho chóng t«i ®· cã th¸i ®é ®e do¹, mét sè und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 ng­êi trong sè hä ®· tuyªn bè chÊm døt viÖc cho vay vµ däa sÏ kiÖn ra toµ. T×nh c¶nh nµy l¹i cµng trë nªn tai h¹i v× La-ph¸c-g¬ (vµi ngµy tr­íc ®©y, tr­íc khi anh ta trë l¹i Boãc-®«) lu«n lu«n cã mÆt ë trong nhµ t«i, vµ cÇn ph¶i che giÊu hÕt søc cÈn thËn kh«ng ®Ó anh 133 ta biÕt thùc tr¹ng t×nh c¶nh. V× lý do Êy mµ chóng t«i ch¼ng nh÷ng M¸c göi ¡ng-ghen rÊt th­êng hay ngõng c«ng viÖc cña m×nh2* mµ cßn l¹i bÞ mét c¸i ë Man-se-xt¬ nhät tuyÖt vêi mäc gÇn s¸t penis, v× vµo c¸c buæi ®ªm t«i ph¶i lµm viÖc bï vµo kho¶ng thêi gian ban ngµy bÞ mÊt. DÜ nhiªn, t«i biÕt r»ng anh ®· lµm tÊt c¶ nh÷ng g× trong [Lu©n §«n], ngµy 8 th¸ng M­êi kh¶ n¨ng cña anh cho phÐp, vµ thËm chÝ ®· lµm nhiÒu h¬n thÕ. mét 1866 Nh­ng cÇn ph¶i nghÜ ra mét c¸ch nµo ®ã. LiÖu cã thÓ thu xÕp mét ¡ng-ghen th©n mÕn! kho¶n vay hoÆc mét c¸i g× ®ã ®¹i lo¹i nh­ thÕ ch¨ng? Ch¾c lµ sù im lÆng cña t«i ®· lµm cho anh ng¹c nhiªn. T«i cø ______________________________________________________________ cho r»ng ng­êi ta ®· th«ng b¸o cho anh vÒ viÖc ®· nhËn ®­îc 5 1* Xem tËp nµy, tr. 211. p.xt., v× Lau-ra nhËn ®¶m nhiÖm viÖc nµy, nh­ng vÒ sau hãa ra 2* - viÕt bé "T­ b¶n".
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 364 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng M­êi mét 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 11 th¸ng M­êi mét 1866 365 Chµo anh. lóc nµo ®ã còng ph¶i chÊm døt, nh­ng ®iÒu nµy sÏ ch­a cã thÓ thùc hiÖn ®­îc khi nµo t«i trë vÒ lôc ®Þa vµ ®Ých th©n cã thÓ t¸c ®éng. Vµo tuÇn tíi, cuèi cïng, th× phÇn ®Çu cña b¶n th¶o1* sÏ ®­îc göi C.M. cña anh ®Õn cho Mai-xn¬. ThËt ra, sù chËm trÔ vµo mïa hÌ nµy vµ mïa thu ®· x¶y ra kh«ng ph¶i v× lý do lý luËn, mµ do t×nh h×nh thÓ lùc vµ v× C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay nh÷ng c«ng viÖc th­êng nhËt. §· võa trßn ba n¨m kÓ tõ khi trÝch s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc chiÕc nhät ®Çu tiªn. Tõ ®ã c¸i cña mü miÒu Êy th­êng chÊm døt chØ F. Engels und K. Marx". Bd. III, trong nh÷ng kho¶ng thêi gian ng¾n, vµ nh­ Gum-pÐc-t¬ còng sÏ Stuttgart, 1913; c«ng bè toµn v¨n trong Marx - Engels Gesamtausgabe. Dritte kh¼ng ®Þnh víi anh, trong tÊt c¶ c¸c lo¹i c«ng viÖc th× nh÷ng c«ng Abteilung, Bd. 3, 1930 vµ trong C.M¸c viÖc thuÇn tuý lý luËn lµ nh÷ng c«ng viÖc Ýt thÝch hîp nhÊt, khi ë vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.XXIII, 1930 trªn ng­êi ta bÞ c¸i bÖnh qu¸i quû nh­ vËy. Cßn vÒ c¸i nhät hiÖn nay th× nã sÏ ®­îc trÞ khái sau kho¶ng hai tuÇn lÔ. Giê ®©y t«i biÕt rÊt râ c¸ch xö sù víi chóng, thÕ lµ t«i l¹i b¾t ®Çu dïng th¹ch tÝn. T«i rÊt véi. C. M. cña anh 134 C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay M¸c göi ¡ng-ghen "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 ë Man-se-xt¬ [Lu©n §«n], ngµy 10 th¸ng M­êi mét 1866 ¡ng-ghen th©n mÕn! Ch©n thµnh c¶m ¬n anh vÒ sù chi viÖn nhanh chãng cña anh còng nh­ vÒ mãn r­îu vang pooc-t¬-vanh. T«i hiÓu rÊt râ t×nh c¶nh cña anh, v× thÕ t«i thÊy ®au khæ gÊp béi khi ph¶i trót g¸nh ______________________________________________________________ nÆng ®Ì lªn anh. DÜ nhiªn, c©u chuyÖn nµy sau cïng råi ®Õn mét 1* - tËp I bé "T­ b¶n".
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 366 ¡ng-ghen göi M¸c, 11 th¸ng M­êi mét 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 8 th¸ng Ch¹p 1866 367 cña anh. ë chõng mùc rÊt lín cuèn s¸ch nµy ®· lµ nguyªn nh©n g©y cho anh nh÷ng tai ho¹; mét khi anh trót ®­îc nã ra khái m×nh th× anh l¹i trë thµnh mét ng­êi hoµn toµn kh¸c. T«i hy väng r»ng ngay tõ h«m qua Buª-s¬ ®· göi mãn r­îu 135 vang pooc-t¬-vanh ®i råi, nh­ng t«i kh«ng hoµn toµn tin ch¾c viÖc ¡ng-ghen göi M¸c ®ã ®· ®­îc thùc hiÖn, song dÉu sao th× ch¾c ch¾n mãn r­îu Êy còng ë Lu©n §«n sÏ ®Õn vµo tèi thø hai hoÆc s¸ng thø ba. Ng­êi Phæ vÉn lµ ng­êi Phæ. V× hai nh©n vËt Tve-xten vµ Phren-xen ®· bá phiÕu t¸n thµnh båi th­êng, hä ®· bÞ ®­a ra toµ v× [ Man-se-xt¬], ngµy 11 th¸ng nh÷ng bµi diÔn v¨n trong nghÞ viÖn270. Kh«ng thÓ hiÓu ®­îc ®iÒu M­êi mét 1866 86, Mornington Street ngu xuÈn ®ã, nh­ng nã ®· biÕn thµnh nguyªn t¾c. Sù giËn d÷ cña "c¸c phÇn tö thÞ d©n"1* vÉn cßn tiÕp tôc, giê ®©y hä b¾t ch­íc ng­êi Mo-r¬ th©n mÕn! Ba Lan, hä mÆc ®å tang vµ mang nh÷ng chiÕc ca-ra-v¸t víi nh÷ng HÕt søc c¶m ¬n anh vÒ tê "Free Press". LiÖu anh cã thÓ göi cho mµu s¾c cña tØnh Phran-phuèc255. ë D¾c-xen-hau-den cã mét viªn t«i c¸c sè b¸o ra th¸ng T¸m vµ th¸ng ChÝn ®­îc kh«ng? T«i ch­a trung uý Phæ b­íc vµo qu¸n r­îu ®· hÕt chç. ë trong mét gãc cã nhËn ®­îc nh÷ng sè b¸o Êy. mét ng­êi nµo ®ã ®øng lªn vµ ®i ra; ng­êi ngåi bªn c¹nh anh ta chØ T«i göi kÌm theo ®©y phÇn nöa thø hai cña tÊm ng©n phiÕu 30 cho viªn trung uý vµo chç võa ®­îc bá trèng, nh­ng viªn trung uý pao. LÏ ra t«i s½n sµng göi nhiÒu h¬n cho anh, nh­ng qu¶ thùc t«i tõ chèi kh«ng ngåi: ra ®iÒu h¾n kh«ng thÝch ngåi vµo chiÕc ghÕ cßn kh«ng thÓ lµm ®­îc ®iÒu ®ã. Chóng ta h·y chê xem sang th¸ng tíi Êm. Anh chµng kia thèt lªn: "å, ngµi cã thÓ kh«ng lo ng¹i vÒ ®iÒu liÖu t«i cã thÓ lµm ®­îc g×, cßn ®Õn ngµy 31 th¸ng Ch¹p ë chç ®ã, tõ khi qu©n Phæ cã mÆt ë ®©y th× ë phÝa d­íi m«ng ®Ýt cña tÊt chóng t«i sÏ l¹i tæng kÕt b¶ng c©n ®èi; nÕu c¶ chóng t«i tùa hå nh­ cã c¸c t¶ng b¨ng tr«i næi". cã thuËn lîi th× dÜ nhiªn sÏ cã thÓ lµm ®­îc thªm mét c¸i g× ë ® ©y t«i ®­îc nghe nh÷ng ng­êi ®­îc chøng kiÕn kÓ l¹i ®ã n÷a. nh÷ng c©u chuyÖn hÕt søc kú l¹ vÒ c¸ch tiÕn hµnh chiÕn Khi nhËn ®­îc tin cho biÕt b¶n th¶o1* ®· ®­îc göi ®i, t«i c¶m tranh cña ®Õ chÕ. Ch­a bao giê ng­êi ta thÊy mét ®iÒu g× thÊy nh­ trót ®­îc g¸nh nÆng nh­ t¶ng ®¸ trªn vai. ThÕ lµ cuèi t­¬ng tù. VÝ dô, ë gÇn Híc-xt¬ c¸c binh lÝnh Na-xau ®­îc cïng ®· cã ®­îc "b­íc ®Çu cña sù hoµn thµnh" nh­ c©u nãi trong lÖnh b¾c cÇu qua s«ng Mai-n¬. Sau lÇn ®Çu, khi hä kh«ng thÓ Code pÐnal269. Nh©n sù viÖc nµy t«i n©ng cèc ®Æc biÖt chóc søc khoÎ lµm ®­îc viÖc g× ®ã do cã b·o giã (b·o t¸p trªn s«ng Mai-n¬!), th× ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* 1* - tËp I bé "T­ b¶n". T rong nguyªn b¶n sö dông thæ ng÷ Nam §øc: "Borjer".
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 368 M¸c göi ¡ng-ghen, 8 th¸ng Ch¹p 1866 ¡ng-ghen göi m¸c, 14 th¸ng Ch¹p 1866 369 Mai-xn¬ vÉn ch­a b¾t tay vµo viÖc in s¸ch1*, bëi v× «ng ta muèn trong lÇn thø hai t×m c¸ch lÆp l¹i viÖc ®ã hä bçng nhiªn ph¸t hiÖn ra r»ng hä cã qu¸ Ýt phµ næi vµ v× vËy hä chØ cã thÓ b¾c cÇu ®Õn tr­íc hÕt kÕt thóc c¸c viÖc kh¸c. T«i chê th­ cña «ng ta tíi vµo thø gi÷a s«ng Mai-n¬ mµ th«i. V× vËy, hä ®· viÕt th­ ®Õn §¸c-m¬-st¸t hai nµy. Nãi chung, sù chËm trÔ tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ ®iÒu ®Ò nghÞ cho hä m­în mÊy chiÕc phµ phao, nh÷ng chiÕc phµ phao lµm t«i khã chÞu, bëi lÏ chØ vµi ngµy tr­íc ®©y t«i míi tho¸t khái nµy cuèi cïng ®· ®­îc göi tíi, vµ thÕ lµ c©y cÇu qua dßng n­íc bÖnh môn nhät ®¸ng kinh tëm, ngoµi ra, c¸c ngµi chñ nî cßn s¨n "khñng khiÕp" Êy ®· ®­îc b¾c xong. LËp tøc sau ®ã binh lÝnh Na- ®uæi t«i b»ng mét c¸ch thùc sù r¨n d¹y. T«i chØ lÊy lµm tiÕc lµ c¸c xau nhËn ®­îc lÖnh rót lui vÒ phÝa nam. Hä ®Ó l¹i c©y cÇu nµy mµ t­ nh©n kh«ng thÓ c«ng bè mét c¸ch ®µng hoµng, nh­ c¸c th­¬ng kh«ng b¶o vÖ g× hÕt vµ chØ giao cho mét «ng giµ ng­ d©n tr«ng coi gia, vÒ t×nh tr¹ng vì nî cña m×nh tr­íc héi ®ång chñ nî. sao cho nã kh«ng bÞ dßng ch¶y cuèn tr«i ®i. Sau ®ã mÊy ngµy qu©n Võa míi ®©y trªn tê "Kladderadatsch", d­íi h×nh thøc mét bµi Phæ ®Õn ®©y, chiÕm lÊy c©y cÇu cã s½n, cñng cè vµ dïng nã ®Ó v­ît v¨n phØ b¸ng tåi tµn nh»m vµo bµi "Ng­êi ®µn bµ mÆc ¸o tr¾ng" s«ng! cña C«n-lin-x¬, ®· thÊy xuÊt hiÖn bµi b¸o in ch÷ ®Ëm chèng l¹i "b¨ng ®¶ng l­u hoµng". T¸c gi¶ cña bµi b¸o ti tiÖn Êy lµ anh chµng Ph.¡. cña anh Bªt-xi-kh¬ nhá nhen, vµ t«i sÏ kh«ng lÊy lµm ng¹c nhiªn nÕu thÊy C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay r»ng bµi b¸o Êy ®­îc viÕt ra theo lÖnh cña Kin-ken hoÆc cña H¸t- "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc tx¬-phen. T«i còng kh«ng hoµi nghi r»ng mô sóc sinh Êy ®· lµ und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc b¾t giam LÝp-nÕch271. Nh÷ng tªn sóc sinh Phæ hµnh xö ®óng theo c¸ch mµ chóng ta ph¶i mong muèn. Sù viÖc thÕ nµo còng sÏ kh«ng tr¸nh khái c¶nh ®Çu r¬i. Chµo anh. 136 C.M. cña anh M¸c göi ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬ C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 [Lu©n §«n], ngµy 8 th¸ng Ch¹p 1866 PhrÕt th©n mÕn! ______________________________________________________________ 1* In tËp I cña bé "T­ b¶n".
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 370 ¡ng-ghen göi m¸c, 14 th¸ng Ch¹p 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 17 th¸ng Ch¹p 1866 371 ®©y1*, víi Clinh-x¬ sau khi «ng nµy tró ngô ë råi sau ®ã «ng R«-®ª ®· ®i xa ®Õn møc lµ ®­a nh÷ng lo¹i ng­êi nh­ vËy ®Õn chç t«i, chØ cho hä thÊy t«i nh­ thÓ lµ viªn thñ quü cña tÊt 137 c¶ nh÷ng ng­êi l­u vong. NÕu anh chµng Êy sÏ cßn tù cho phÐp ¡ng-ghen göi m¸c m×nh lµm mét ®iÒu g× n÷a t­¬ng tù, th× anh ta cã thÓ tin ch¾c r»ng ë Lu©n §«n t«i sÏ cho anh ta nÕm mïi. T¹i sao «ng ta kh«ng ®Ó t«i yªn, t«i thËm chÝ kh«ng quen biÕt «ng ta kia mµ. Bän sóc sinh Phæ dÜ nhiªn hµnh ®éng mét c¸ch tuyÖt h¶o. Dï Man-se-xt¬, ngµy 14 th¸ng Ch¹p 1866 sao ®i n÷a t«i còng kh«ng coi chóng lµ nh÷ng kÎ ngu si, nh­ng qu¶ thËt khã h×nh dung ®­îc r»ng bän chóng tá ra ngu xuÈn ®Õn møc Mo-r¬ th©n mÕn! nµo. Nh­ vËy cµng tèt. V× t×nh h×nh ®· chuyÓn ®éng, nh­ thÕ cµng Anh thËm chÝ sÏ kh«ng tin r»ng hiÖn cã ®ñ lo¹i ng­êi ®ang v©y sím næ ra c¸ch m¹ng, vµ lÇn nµy th× ch¾c ch¾n c¸ch m¹ng diÔn ra kh«ng tr¸nh khái c¶nh ®Çu r¬i, nh­ anh ®· nãi. quanh t«i nh­ thÕ nµo. Nh÷ng ng­êi trÎ tuæi do c¸c kh¸ch hµng giíi thiÖu ®Õn vµ t×m kiÕm chç lµm viÖc ë ®©y, c¸c ®¹i lý hoÆc V¨n phßng cña h·ng ®ang ®ãng cöa, cho nªn t«i còng ph¶i kÕt thóc l¸ th­. T«i göi kÌm theo ®©y hai ng©n phiÕu, mçi tÊm ng©n nh÷ng ng­êi muèn trë thµnh ®¹i lý, thªm vµo ®ã trong tuÇn nµy phiÕu ghi 5 pao xtÐc-linh: l¹i cã thªm ®øa ch¸u trai dÔ th­¬ng cña t«i lµ Bl¨ng-c¬ ®· ®Õn th­êng tró ë Lu©n §«n, - tÊt c¶ nh÷ng viÖc Êy diÔn ra liªn tôc, vµ I/ S / 38 / 969 anh hiÓu cho, trong hoµn c¶nh Êy thËt khã mµ tranh thñ ®­îc thêi Man-se-xt¬, ngµy 26 th¸ng Giªng 1866 I/ S / 62 / 239 gian ®Ó viÕt l¸ch. Vµo nh÷ng kho¶ng thêi gian gi÷a c¸c sù viÖc Êy ®«i khi cßn cã mét ai ®ã ghÐ vµo - ®¹i lo¹i nh­ l¸ th­ t¸c gi¶ göi T«i kh«ng d¸m göi nhiÒu h¬n, chõng nµo t«i ch­a biÕt ®­îc t×nh kÌm theo ®©y - vµ dÝ dao vµo cæ t«i272. §äc xong l¸ th­ lµ t«i ®o¸n h×nh c«ng viÖc cña t«i ra sao; mµ vÒ viÖc Êy th× t«i kh«ng thÓ t×m hiÓu ra ngay ®­îc r»ng ai lµ ng­êi ®· kho¸c lªn cæ t«i anh chµng tiÓu ®­îc, chõng nµo cßn ch­a tæng kÕt ®­îc theo sæ s¸ch. thÞ d©n Êy, ®ã chÝnh lµ nh©n vËt ®oan chÝnh, b¸c sÜ R«-®ª, vµ khi Xin göi nh÷ng lêi chóc tèt ®Ñp nhÊt ®Õn chÞ vµ c¸c ch¸u g¸i cña anh chµng tiÓu thÞ d©n Êy ®Õn gÆp t«i ë v¨n phßng th× anh ta ®· anh. x¸c nhËn ®iÒu ®ã. Ph.¡. cña anh ¤ng R«-®ª v« liªm ®ã ®· tù cho phÐp m×nh lµm nh÷ng viÖc kú l¹ ®èi víi t«i. Lóc ®Çu anh ta g©y ra cho t«i mét cuéc c·i cä ®¸ng ghÐt ______________________________________________________________ 1* Xem tËp nµy, tr. 156.
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 138 M¸c göi ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬ [Lu©n §«n], ngµy 17 th¸ng Ch¹p 1866 PhrÕt th©n mÕn! C¶m ¬n anh vÒ sè tiÒn 10 pao xtÐc-linh. VÒ nh©n vËt R«-®ª th× ë «ng ta cã ma lùc muèn cã ®­îc nh÷ng mèi liªn hÖ chÝnh trÞ vµ muèn tá ra quan träng. V× ma lùc Êy g©y ra cho anh sù khã chÞu - vµ ®iÒu ®ã lµ hoµn toµn ®óng - cho nªn hÔ cã ®iÒu kiÖn anh h·y viÕt th­ b¸o cho «ng ta biÕt r»ng anh kh«ng cã vinh h¹nh ®­îc lµm quen víi «ng ta vµ anh kh«ng thÓ cho phÐp ng­êi ta cã nh÷ng sù suång s· nh­ vËy ®èi víi m×nh. C¸c tê "Revue des deux Mondes" vµ "Revue contemporaine" ®· ®¨ng hai bµi b¸o c¸o tØ mØ nãi vÒ Quèc tÕ, trong ®ã ng­êi ta coi Quèc tÕ vµ ®¹i héi cña Quèc tÕ lµ mét trong nh÷ng sù kiÖn quan träng nhÊt cña thÕ kû nµy. HËu qu¶ cña sù viÖc nµy lµ bµi b¸o t­¬ng tù ®¨ng trªn tê "Fortnightly Review"273. Song, trªn thùc tÕ chóng ta kh«ng thÓ hµnh ®éng ®­îc v× thiÕu tiÒn vµ thËm chÝ thiÕu ng­êi, v× tÊt c¶ ng­êi Anh ®Òu bÞ cuèn hót hoµn toµn vµo phong trµo ®ßi c¶i c¸ch. ChÝnh phñ Ph¸p (may thay) ta274. b¾t ®Çu tá th¸i ®é thï ®Þch víi chóng Mét
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 372 M¸c göi ¡ng-ghen, 17 th¸ng Ch¹p 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 21 th¸ng Ch¹p 1866 373 74 ¡ng-ghen göi M¸c, 21 75 trong nh÷ng thµnh tÝch ®¸ng hoµi nghi cña chóng ta lµ sù gia nhËp cßn t«i th× hiÖn nay kh«ng thÓ chi mét ph¸c-tinh nµo vµo viÖc mua 275 (t¹i Niu-oãc) cña Head Centre cña Xtª-phen. s¸ch, cho nªn t«i sÏ rÊt biÕt ¬n nÕu anh kiÕm ®­îc cho t«i cµng sím cµng tèt cuèn s¸ch sau ®©y: Gi. £. T. R«-gi¬-x¬. "LÞch sö n«ng 1* Lêi kªu gäi cña gi¸o hoµng göi c¸c sÜ quan Ph¸p ch¼ng ph¶i lµ nghiÖp". T«i nhÊt thiÕt ph¶i ®äc qua cuèn s¸ch nµy, vµ v× lý do ®ã ®iÒu tuyÖt vêi ®ã sao? ChØ cã vÞ linh môc I-ta-li-a míi cã thÓ dïng mµ t«i ph¶i ®Ó dµnh riªng mét chç trèng trong mét ch­¬ng277. Tuy h×nh thøc chóc phóc ®Ó ®¸ mÊy có vµo B«-na-p¸c-t¬ ngay tr­íc m¾t toµn thÓ ch©u ¢u276. cuèn s¸ch nµy xuÊt b¶n kh¸ l©u, nh­ng trong th­ viÖn vÉn cßn ch­a cã nã. ë chç Muy-®i còng kh«ng cã cuèn s¸ch Êy, nh­ Õch-ca- 2* §iÒu hÕt søc tiªu biÓu ®èi víi status rerum lµ: c¶ ë B«-na-p¸c- t¬, c¶ ë nh©n vËt Vin-hem - Nhµ chinh phôc3* ®Çu ãc ®Òu kh«ng ri-ót ®· kh¼ng ®Þnh nh­ vËy, "Commonwealth" ®· lÊy thÎ ®äc hoµn toµn minh mÉn. Vin-hem th× t«i tin vµo sø m¹ng ®Æc biÖt mµ th­êng xuyªn ë th­ viÖn cho anh ta. th­îng ®Õ ®· trao cho «ng ta, cßn B«-na-p¸c-t¬ th× ®· bÞ Mª-hi- Chµo anh. c«186 vµ Bi-xm¸c lµm cho bèi rèi, cho nªn cã nh÷ng lóc «ng ta thËt C.M. cña anh sù kh«ng minh mÉn. LiÖu anh cã nghÜ lµ hßa b×nh còng sÏ cßn ®­îc duy tr× thªm, Ýt C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay ra lµ trong mét n¨m n÷a (tÊt nhiªn, kh«ng kÓ ®Õn nh÷ng ®iÒu "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ngÉu nhiªn, ch¼ng h¹n nh­ c¸i chÕt cña B«-na-p¸c-t¬ und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 vµ v.v.)? Bëi v× tÊt c¶ nh÷ng anh chµng Êy cÇn cã thêi gian ®Ó tæ chøc l¹i vµ s¶n xuÊt vò khÝ. VÉn ch­a cã tin tøc g× tõ chç ngµi Mai-xn¬. T«i cho r»ng tõ giê cho ®Õn cuèi n¨m «ng ta rÊt bÒ bén c«ng viÖc. Tuy vËy, b¶n hîp ®ång ®¶m b¶o cho t«i ®èi phã víi nh÷ng ®iÒu bÊt ngê cã thÓ x¶y ra. 139 Trong v¨n b¶n lÇn thø hai, ®· ®­îc söa l¹i vµ lµ v¨n b¶n cuèi cïng ¡ng-ghen göi M¸c th× b¶n hîp ®ång kh«ng chøa ®ùng nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo liªn quan ë Lu©n §«n ®Õn thêi h¹n quy ®Þnh h¹n nép b¶n th¶o4*. Nh­ng nÕu ®Õn ngµy mai vÉn ch­a nhËn ®­îc tr¶ lêi, th× t«i sÏ l¹i viÕt th­ lÇn n÷a. Ch¾c lµ anh cã quan hÖ tÝn dông víi mét nhµ bu«n s¸ch nµo ®ã, Man-se-xt¬, ngµy 21 th¸ng Ch¹p 1866 ______________________________________________________________ 1* - P i IX. Mo-r¬ th©n mÕn! 2* - t×nh h×nh hiÖn nay. 3* T«i còng cho r»ng vÒ phÝa m×nh th× c¸c ngµi ë T©y ¢u sÏ - Vin-hem I (®©y lµ so s¸nh mØa mai víi quËn c«ng xø Noãc-m¨ng-®i Vin- hem ng­êi ®· x©m l­îc n­íc Anh vµo n¨m 1066). lµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ ®Ó duy tr× hßa b×nh trong vßng mét n¨m 4* - tËp I bé "T­ b¶n".
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. virum1* v.v.. Cã vµi chç «ng giµ H«-ra-xi-ót gîi cho t«i thÊy «ng Êy tíi vµ cho ®Õn khi ë kh¾p mäi n¬i ®Òu ®­îc trang bÞ b»ng lo¹i sóng tr­êng cã æ ®¹n. Nh­ng cßn vÊn ®Ò kh¸c, lµ: liÖu ng­êi Nga trong gièng Hai-n¬, lµ ng­êi ®· häc hái ®­îc rÊt nhiÒu ®iÒu ë «ng ta, khi ®ã cã xem kho¶ng thêi gian Êy lµ thêi gian thÝch hîp ®Ó lîi nh­ng vÒ ph­¬ng diÖn chÝnh trÞ th× vÒ thùc chÊt «ng ta còng tá ra dông Bi-xm¸c ®Ì bÑp n­íc ¸o, th«n tÝnh vïng Ga-li-xi-a vµ ph©n lµ mét kÎ xá l¸. Xin c¸c vÞ h·y h×nh dung con ng­êi trung thùc Êy d¸m th¸ch thøc vultus instantis tyranni2* vµ bß r¹p tr­íc mÆt ¤- chia Thæ NhÜ Kú thµnh nhiÒu quèc gia Xla-v¬ nhá, hay ch¨ng. Tuy nhiªn, ngay c¶ ë Ph¸p còng cã thÓ thÊy r»ng cuéc chiÕn tranh lµ guy-xt¬. VÒ tÊt c¶ mäi ph­¬ng diÖn kh¸c th× l·o giµ th« bØ Êy dï cÇn thiÕt - tÊt c¶ còng vÉn v× lý do c¶i tæ l¹i qu©n ®éi Ph¸p, bëi lÏ sao còng tá ra rÊt dÔ th­¬ng. kh«ng cã chiÕn tranh th× nh©n vËt Bu-xt¬-ra-pa46 d òng c¶m cña T«i sÏ cè hÕt kh¶ n¨ng trong tuÇn tíi t×m kiÕm cho anh cuèn chóng ta sÏ kh«ng tiÕn hµnh cuéc c¶i tæ Êy. Do hËu qu¶ cuéc s¸ch3*. T«i vÉn ch­a thÓ ®äc c¸c bµi ®¨ng trªn c¸c tê "Revue des chiÕn tranh gÇn ®©y 1* t ay anh chÞ Êy ®øng tr­íc mét sù lùa deus Mondes" vµ "Fortnightly Review", nh­ng sù xuÊt hiÖn c¸c bµi chän ®¸ng buån c­êi: hoÆc lµ h¾n ph¶i ®Ó nguyªn mäi c¸i nh­ Êy lµ ®iÒu rÊt thó. Tê "Revue contemporaine" kh«ng thÊy cã ë ®©y273. tr­íc, vµ khi Êy h¾n kh«ng cßn thÓ tranh giµnh víi Phæ, hoÆc Ve-ne-r¬ c¸ch ®©y kh«ng l©u ®· ë §øc - kÓ l¹i c©u chuyÖn giai lµ h¾n sÏ tiÕn hµnh c«ng viÖc Êy, vµ lóc Êy h¾n sÏ lµm b¶n tho¹i sau ®©y, do chÝnh måm Ben-nich-xen ®· kÓ ra (lµ thµnh viªn th©n m×nh gÉy cæ, thø nhÊt, do h¾n lµ mét tªn v« danh tiÓu Liªn minh d©n téc150). Khi Ben-nich-xen cã cuéc gÆp gì víi Bi- tèt vµ thø hai, v× qu©n ®éi h oµn toµn bÞ mÊt ®i tÝnh chÊt B «- xm¸c tr­íc lóc næ ra chiÕn tranh, th× Bi-xm¸c ®· tr×nh bµy víi «ng na-p¸c-t¬. C hØ cÇn khi ë Ph¸p thùc hiÖn chÕ ®é tæng ®éng viªn ta vÒ toµn bé chÝnh s¸ch n­íc §øc cña m×nh, mét chÝnh s¸ch hoµn d­íi mét h×nh thøc nµo ®ã th× chÕ ®é qu©n ®¸nh thuª 278 tù nã toµn phï hîp víi tinh thÇn cña Liªn minh d©n téc: ®¸p l¹i, Ben- sÏ chÊm døt, vµ 25-30 phÇn tr¨m sè binh lÝnh phôc vô qu¸ nich-xen cã hái r»ng t¹i lµm sao mµ Bi-xm¸c l¹i lùa chän con thêi h¹n hiÖn nay trong qu©n ®éi Ph¸p, phÇn lín sÏ biÕn hÕt. ®­êng chiÕn tranh phøc t¹p ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®ã mµ lÏ ra - Nh­ng v× vÉn cßn duy tr× chÕ ®é ®i lÝnh thay 279 c ho nªn ngµi nh­ lý thuyÕt cña chñ nghÜa tù do tuyªn B«-na-p¸c-t¬ lÇn nµy bÞ r¬i vµo vÞ thÕ kh«i hµi, khi «ng ta bè - chØ cÇn "dùa vµo nh©n d©n"? Bi-xm¸c tá ra ng¹c nhiªn nh×n buéc ph¶i dùa vµo giai cÊp t ­ s¶n ® Ó chèng l¹i n «ng d©n. Ben-nich-xen trong mÊy gi©y, cuèi cïng ®· nãi nh­ sau: "VËy liÖu N h­ng tiÕn tr×nh c¸c sù kiÖn lÞch sö qu¶ thËt tá ra tµn nhÉn ngµi cã thÓ c­ìi con ngùa gÇy mÖt lö ®Ó nh¶y qua chiÕn hµo ®­îc mét c¸ch tr¬ trÏn ®èi víi chµng hiÖp sÜ cao th­îng Êy, cho nªn kh«ng?". ¤ng ta cßn cho biÕt r»ng hoµng tö kÕ vÞ4* bÊt h¹nh - mét ph¶i tha thø cho «ng ta nÕu nh­ «ng ta mÊt hÕt niÒm tin vµo kÎ tr­íc ®©y tá ra lµ ng­êi tù do chñ nghÜa nh­ vËy, thÕ mµ tõ khi th­îng ®Õ vµ vµo con ng­êi. næ ra cuéc chiÕn tranh l¹i trë nªn ®iªn rå T«i hy väng r»ng, còng nh­ t«i, «ng ta ®äc t¸c phÈm cña ______________________________________________________________ H«-ra-xi-ót cña m×nh ®Ó gi¶i trÝ justum ac tenacem propositi 1* - h·y dòng c¶m b¶o vÖ sù nghiÖp chÝnh nghÜa (H«-ra-xi-ót. §o¶n thi 3). 2* - ®èi mÆt tªn b¹o chóa tµn ¸c (H«-ra-xi-ót. §o¶n thi 3). ______________________________________________________________ 3* - Gi. £. T. R«-gi¬-x¬. "LÞch sö n«ng nghiÖp vµ gi¸ c¶ ë Anh". 1* 4* - ¸ o - Phæ. - Phri-®rÝch - Vin-hem.
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 376 M¸c göi ¡ng-ghen, 31 th¸ng Ch¹p 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 31 th¸ng Ch¹p 1866 377 h¬n n÷a, h¬n c¶ «ng giµ1*, ®iÒu ®ã dï sao còng hÕt søc ®¸ng mõng. PhrÕt th©n mÕn! Xin chóc mõng N¨m Míi! Ditto1* chÞ Li-di n÷a! §Ó anh kh«ng thiÕu tiÒn trong c¸c ngµy lÔ, t«i göi cho anh thªm hai tÊm ng©n phiÕu, mçi tÊm ghi 5 pao: Mong r»ng N¨m Míi sÏ tèng cæ cho quû b¾t ®i bän Nga, bän Phæ, tªn B«-na-p¸c-t¬ vµ nh÷ng viªn båi thÈm Anh! M/W 34/768, Lu©n §«n, ngµy 12 th¸ng M­êi 1866, TiÖn thÓ nãi thªm. ChÝnh phñ Ph¸p ®· tÞch thu vµ chuyÓn vµo I/S 49/080, Man-se-xt¬, ngµy 26 th¸ng Giªng 1866, kho l­u tr÷ cña c¶nh s¸t c¸c tµi liÖu vµ b¶n th¶o göi cho chóng ta, t«i hy väng - kh«ng ph¶i lµ v« c¨n cø - r»ng b¶n c©n ®èi thu chi mµ c¸c thµnh viªn Ph¸p ®· chuyÓn qua biªn giíi sau §¹i héi Gi¬- hµng n¨m sÏ kh«ng v× thÕ mµ bÞ ¶nh h­ëng xÊu. ne-v¬. Th«ng qua hu©n t­íc Xten-li, bé tr­ëng ngo¹i giao, chóng Xin göi nh÷ng lêi chóc tèt ®Ñp nhÊt ®Õn ph¸i n÷. t«i ®· tuyªn bè quyÒn së h÷u nh÷ng vËt ®ã, coi ®ã lµ "tµi s¶n cña n­íc Anh". Vµ qu¶ thËt, B«-na-p¸c-t¬ téi nghiÖp ®· ph¶i hoµn tr¶ Ph. ¡. cña anh cho chóng t«i tÊt c¶ via2* bé ngo¹i giao280. Kh«ng ®Õn nçi tåi chø? H¾n ®· hµnh ®éng s¬ xuÊt vµ thËm chÝ chÝnh b¶n th©n h¾n còng C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn In theo b¶n viÕt tay s¸ch: "Der Briefwechsel zwischen Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc kh«ng biÕt r»ng c¸ch nµo mµ h¾n hµnh ®éng s¬ xuÊt. F. Engels und K. Marx". Bd. III, H«m nay t«i nhËn ®­îc mét tin rÊt buån vÒ viÖc chó t«i ®· Stuttgart, 1913; c«ng bè toµn v¨n trong mÊt3*, «ng lµ mét ng­êi tuyÖt vêi. ¤ng ®· qua ®êi mét c¸ch xøng Marx - Engels Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 3, 1930 vµ trong C.M¸c ®¸ng, nhanh chãng, gi÷a tÊt c¶ c¸c con cña m×nh, trÝ tuÖ hoµn toµn vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n minh mÉn, trót lªn ®Çu vÞ cha cè tÊt c¶ sù mØa mai tinh tÕ cña mét lÇn thø nhÊt, t.XXIII, 1930 ng­êi theo t­ t­ëng V«n-te. Toµn thÓ gia ®×nh t«i göi tíi anh lêi chóc mõng N¨m Míi! Chµo anh! 140 C.M. cña anh M¸c göi ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬ C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 [Lu©n §«n], ngµy 31 th¸ng Ch¹p 1866 ______________________________________________________________ 1* - còng chóc c¶. ______________________________________________________________ 2* - th«ng qua. 1* 3* - V in-hem I. - Li-«n Phi-lÝp-x¬.
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. M¸c göi ¡ng-ghen, 19 th¸ng Giªng 1867 379 kho¶n thø hai, bëi v× «ng ta cã thÓ, sau mét thêi gian ng¾n, nhËn ®­îc toµn bé b¶n th¶o cña tËp mét. NÕu «ng ta b¾t ®Çu in muén h¬n, nh­ng in víi tèc ®é nhanh h¬n, th× ®iÒu ®ã sÏ kh«ng lµm thay ®æi vÊn ®Ò. Song, «ng ta ph¶i suy nghÜ xem liÖu trong mét cuèn s¸ch sè l­îng rÊt lín nh­ thÕ gåm nh÷ng chó thÝch b»ng c¸c thø tiÕng kh¸c nhau, víi ph­¬ng ph¸p söa b¶n in thö mµ «ng ta muèn ¸p dông, - th× liÖu cã thÓ tr¸nh ®­îc nh÷ng sù xuyªn t¹c nghiªm N¨m 1867 träng do nh÷ng lçi in sai hay kh«ng. VÒ ®iÒu kho¶n mét th× kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc ®iÒu kho¶n nµy mµ l¹i kh«ng cã sù tr× ho·n kÐo dµi toµn bé c«ng viÖc; ngoµi ra, ®iÒu kho¶n Êy tuyÖt nhiªn kh«ng kÌm theo c¸c ®iÒu kiÖn thi hµnh trong b¶n hîp ®ång cña chóng t«i. T«i ®· dÉn ra mét lo¹t luËn cø, nh­ng ch­a nhËn ®­îc th­ tr¶ lêi 141 cña «ng ta. M¸c göi ¡ng-ghen Ch­a cÇn nãi ®Õn viÖc tr× ho·n t«i kh«ng thÓ b¾t tay lËp tøc viÕt ë Man-se-xt¬ tËp II ngay ®­îc Ýt ra còng lµ v× sau khi xuÊt b¶n tËp I t«i cßn ph¶i nghØ ng¬i ®Ó phôc håi søc khoÎ vµ t«i sÏ trë vÒ lôc ®Þa ®Ó thö b»ng [Lu©n §«n], ngµy 19 th¸ng Giªng c¸ch nµo ®ã chÊn chØnh c¸c c«ng viÖc cña m×nh. Mçi ngµy t×nh h×nh 1867 Êy cµng xÊu ®i vµ t«i cã nguy c¬ l©m vµo mét cuéc ph¸ s¶n thËt sù. ChØ riªng ng­êi chñ hiÖu b¸nh mú, t«i ®· nî «ng ta 20 p.xt., råi ë ¡ng-ghen th©n mÕn! ®©y cßn tÊt c¶ nh÷ng con quû kh¸c n÷a: chñ hiÖu thÞt, chñ hiÖu Sau thêi gian dµi im lÆng cña Mai-xn¬ - mµ «ng ta gi¶i thÝch thùc phÈm kh«, thuÕ m¸ r»ng do qu¸ bËn rén v× c«ng viÖc - th× «ng ta ®· viÕt th­ b¸o cho t«i vµ v.v.. Ngoµi tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu Êy ra, Ýt h«m tr­íc ®©y t«i ®· biÕt r»ng «ng ta "kh«ng b»ng lßng" víi kÕ ho¹ch cña t«i. nhËn ®­îc l¸ th­ cña mét «ng tªn lµ Bít-t¬n, ng­êi thµnh 1) «ng ta muèn cã ngay trong tay m×nh c¶ hai tËp d­íi d¹ng phè Toãc-ki, «ng ta th«ng b¸o víi t«i r»ng «ng ta ®· mua l¹i ng«i hoµn chØnh161. nhµ cña X«i-¬ vµ 1) yªu cÇu t«i tr¶ tiÒn thuª nhµ quý t­ cña n¨m 2) «ng ta kh«ng muèn in theo kiÓu tõng tÝ mét, v× «ng ta cã ý vµ 2) v× ®Õn th¸ng Ba sÏ hÕt h¹n b¶n hîp ®ång ®Þnh in mçi ngµy ®­îc 1 tê in vµ chØ cho t«i xem b¶n söa ch÷a lçi in thuª nhµ cña t«i, nªn yªu cÇu t«i th«ng b¸o xem liÖu t«i cã ý ®Þnh lÇn cuèi. thuª tiÕp ng«i nhµ hoÆc trong mét thêi gian dµi, hoÆc thuª trong mét n¨m. Lóc ®Çu t«i ®¬n gi¶n kh«ng tr¶ lêi. T«i tr¶ lêi cho «ng ta r»ng t«i kh«ng quan t©m ®Õn ®iÒu
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2