YOMEDIA
ADSENSE
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 4 phần 10
Thêm vào BST
Báo xấu
60
lượt xem 4
download
lượt xem 4
download
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 770 CHÚ THÍCH 322 CHÚ THÍCH 771 82 Ăng-xê-lát-đơ (ha y là Ăng-k ê-l át -đ ơ), t he o t hầ n t hoại c ổ Hy Lạ p, là một trong nhữ ng ngư ời k hổng l ồ đã c hiế n đấ u với c ác vị t hầ n t rê n núi Ô-lim-pơ. 292. 83 Đoạ n t rí ch có cải bi ê n t rong "Thơ hai c â u" c ủa Lút -ví c h xứ Ba -vi -e. Nhữ ng c â u t...
AMBIENT/
Chủ đề:
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Lưu
Nội dung Text: [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 4 phần 10
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 770 771 322 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH 8 2 Ă ng-xê-lát-đơ ( ha y là Ăng-k ê-l át -đ ơ), t he o t hầ n t hoại c ổ Hy Lạ p, là một trong giải phó ng ngư ời Do Thái . Qua n điể m c ủa nhữ ng ngư ời t huộc nhó m " Nước Đứ c t rẻ " có đặc điể m l à c hưa t rư ởng t hành về mặ t tư t ư ởng và c hưa ki ê n đị nh về mặ t nhữ ng ngư ời k hổng l ồ đã c hiế n đấ u với c ác vị t hầ n t rê n núi Ô-lim-pơ. 292. c hí nh t rị; c hẳ ng bao lâ u, đa số t rong bọn họ đã t hoái hóa t hà nh nhữ ng phầ n t ử tự d o 83 Đoạ n t rí ch có cải bi ê n t rong "Thơ hai c â u" c ủa Lút -ví c h xứ Ba -vi -e. t ư sả n tầ m t hư ờng. 304. Nhữ ng c â u t hơ c ủa Lút -víc h I vua xứ Ba- vi -e, sa u nà y đã hoà n toà n bị lã ng quên, 89 Có ý nói t ới c uộc k hởi nghĩa t ự phát của t hợ dệt t hà nh phố P ra -ha nổ ra và o c uối là đi ể n hì nh c ho l oại thơ cầ u k ỳ và k hô ng có nội dung. 293. t há ng Sá u 184 4. Cá c sự ki ệ n ở Pr a-ha đã gây nê n nhữ ng phong trà o phả n đ ối c ủa cô ng nhâ n c ủa nhiề u trung t â m c ô ng nghiệ p k há c c ủa xứ Séc (Li- bê- rét, Li-pa 84 " Leip ziger Allge mei ne Zei tung" ( "Bá o phổ t hông Lai-pxí c h") l à t ờ bá o ra hà ng t huộc Sé c, v. v. ). P hong t rà o c ủa cô ng nhâ n k è m t he o sự phá hoại cô ng xư ởng và ngà y ở Đứ c, xuất bả n từ nă m 1 837. Đầ u nhữ ng nă m 40 của t hế kỷ XIX, là t ờ bá o tư phá hủy máy mó c đ ã bị quân đ ội c hí nh phủ đà n á p t à n k hốc. 306. sả n ti ế n bộ. Tờ bá o bị cấ m t rong phạ m vi nước P hổ t he o sắc lệ nh c ủa nội c ác ngà y 28 t há ng C hạp 1842, song vẫ n phá t hà nh ở Dắ c -de n c ho đế n ngày 1 t há ng Tư 18 43. 90 "Nhữ ng ngư ời bạ n c ủa á nh sá ng" l à một gi áo phái c hống l ại c hủ nghĩ a kiề n t hành Đề từ c ủa t ờ báo là câ u: "Châ n l ý và phá p quyề n, tự d o và phá p luật ". 293. ma ng t í nh c hất cự c k ỳ t hầ n bí và giả nhâ n giả nghĩa đ a ng t hống t rị t rong gi á o hội Ti n l à nh c hí nh t hống. Gi á o phái đ ối lậ p nà y l à một t rong những hì nh t hức biể u hi ệ n 85 Hội kí n c ủa nhữ ng ngư ời Các- bô-na-ri ở P há p đ ược t hành l ậ p và o c uối năm sự bấ t mã n c ủa giai c ấ p t ư sả n Đứ c và o nhữ ng nă m 4 0 c ủa t hế k ỷ XIX đ ối với c hế 182 0 đầ u nă m 1 821 rậ p t he o k huô n mẫ u một hội cù ng tê n ở nước I-t a -li-a. Nhữ ng đ ộ phả n đ ộng ở Đức. 3 11. tổ chức cơ sở của hội này được gọi là "những vă ng-tơ". Nhữ ng hội viên Các-bô-na-ri P há p tậ p hợp trong hà ng ngũ mì nh nhữ ng đại biể u c ủa nhiề u khuynh hướng c hí nh 91 Gơ-t ơ. "P hau- xt ơ" phầ n I, cả nh một ( "Bó ng đê m"). 31 5. trị k hác nha u, t ự đặt ra mục đíc h là đá nh đ ổ nề n quâ n c hủ tri ề u đại Buốc -bô ng. 92 Ăng- ghe n c ó ý nói t ới c uốn sá c h: "Systè me de l a nat ure ou De s Loi x M ond e Nă m 1 822, hội đã t ổ c hức một vụ â m mư u đ ể tiế n hà nh k hởi nghĩa đ ồng l oạt trong P hysi que et d u M onde M oral ". Pa r M. Mir a ba ud, Sec rét aire Pe rpét uel et l 'un d e s nhữ ng đ ội quâ n đ ồn t rú t huộc nhi ề u t hà nh phố (B e n- pho, La Rô-se n, v. v. ). Sa u k hi Qua ra nte de l 'Ac adémi e Fra n ç. L ondre s. 1 770 ("Hệ t hống c ủa t ự nhiê n, ha y Về â m mư u bị t hất bại và một số t hủ l ĩ nh bị xử t ử, hội những ngư ời Các -bô -na -ri trê n nhữ ng quy l uật c ủa t hế gi ới vật c hất và c ủa t hế gi ới ti nh t hầ n". Tác phẩ m c ủa ông t hự c tế đã ngừng hoạt đ ộng. 2 95. Mi -ra -bô, t hư k ý t hư ờng t rực và một t rong số bốn mươi Viện sĩ hà n lâ m P há p. Luâ n Đô n, 1 770 ). Tác giả t hự c sự c ủa c uốn sác h nà y là nhà d uy vật Phá p P. A. 86 M u -xi -út Xkê-vô -la l à một vị a nh hù ng t hầ n t hoại c ủa La Mã t hời c ổ; t he o t ruyề n Hô n- bác h; đ ể gi ữ bí mật ô ng đ ã đề trê n quyể n sá c h c ủa mì nh họ tê n c ủa vị t hư ký t huyết, vị a nh hùng nà y, để chứ ng t ỏ l òng d ũng c ả m và l òng yê u nư ớc c ủa nhữ ng Vi ệ n hà n l âm P há p G. B. Mi -ra-bô đã c hết từ nă m 17 60. 316. người La M ã, đ ã đ ốt c há y ta y phải c ủa mì nh t rư ớc mắt vua Ê-t ơ-r u-ri -a đa ng vâ y hã m t hà nh La Mã và o nă m 507 t rước công nguyê n. 296. 93 Tríc h từ bài t hơ "Tối hậ u t hư " c ủa Gơ-t ơ (Tậ p t hơ "Chúa t rời và t hế giới "). 317. 87 "Le Siècle " ("Thế kỷ") là t ờ bá o ra hà ng ngà y, phát hà nh ở Pa -ri t ừ nă m 1836 đế n 94 Vở bi kị c h "Ca-tô n" c ủa nhà vă n Anh A-đ i-xơn viết và o nă m 1 713; t iể u t huyết c ủa nă m 1 939. Và o nhữ ng nă m 4 0 c ủa t hế k ỷ XIX, t ờ bá o phả n ả nh nhữ ng qua n điể m Gơ-t ơ "Sự đa u k hổ c ủa c hà ng Véc -t e trẻ t uổi " vi ết và o nă m 1774. 318. c ủa một bộ phậ n t rong gi ai cấ p ti ể u tư sả n c hỉ đư a ra yê u sác h về nhữ ng c ải các h 95 N hữn g nghị quyết hi ệp bang nă m 1 819 l à một l oạt nhữ ng nghị quyết phả n đ ộng, hợp hi ế n ô n hòa mà t hôi. 29 6. đ ư ợc soạ n t hả o và o t há ng Tá m 1 8 19 tại C ác -xbát (Các -lô -vi Va -ri ) t rong hội nghị 8 8 P h ái "Nướ c Đức t rẻ" l à đ ại bi ể u c ủa nhó m vă n học " Nước Đức t rẻ " ra đ ời và o đại biể u c ác quốc gia t huộc Hiệ p ba ng Đứ c. Các nghị quyết này quy đị nh t hi hành nhữ ng nă m 30 c ủa t hế k ỷ XIX ở Đức và c hị u ả nh hư ởng c ủa Hai -nơ và B ớc -n ơ. t rong t ất cả cá c quốc gia Đức c hế độ ki ể m d uyệt, c hế đ ộ giá m sát c ực k ỳ nghi ê m ngặt đối với cá c trư ờng đ ại học, cấm l ậ p c ác đ oà n t hể si nh viên, t hà nh l ậ p ủy ba n Trong nhữ ng t á c phẩ m nghệ t h uậ t và c hí nh l uậ n của mì n h, nhữn g n hà vă n c ủa điề u t ra trung ư ơng để điề u t ra nhữ ng ngư ời bị tì nh nghi t huộc phe đ ối l ậ p (được n hó m " Nư ớc Đứ c t r ẻ " ( Gú t - xc ố p, Vi n- bá c, M u n-t ơ, v. v. ) đ ã p hả n á n h t â m t rạ n g gọi l à "nhữ ng kẻ mỵ d â n"). Ngư ời đề xư ớng ra nhữ ng biệ n phá p c ả nh sát ấy là t hủ đ ối l ậ p c ủa gi a i cấ p t i ể u t ư sả n, đ ã l ê n t i ế n g bả o vệ q u yề n t ự d o t í n n gư ỡn g và t ướng Áo M ét-t éc -níc h. 319. t ự d o bá o c hí . M ột số đ ạ i bi ể u c ủa n hó m " N ư ớc Đức t rẻ " đ ã t r u y ề n b á t ư t ư ở ng
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 772 773 323 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH 9 6 Có ý nói tới cuốn sác h do B uy- sê và Ru La -véc-nhơ xuất bản " Hi st oire parle mentai re 1 02 Xe m t ác phẩ m c ủa C. M á c "B àn về vấ n đ ề D o Thá i " (C. M á c và P h. Ă ng- ghe n, Toà n t ậ p, t iế ng Vi ệ t , Nhà x uấ t bả n c hí nh t rị qu ốc gi a , Hà Nội , 19 95 , t . 1, t r. 55 3 - de l a révol ution fra n çaise, o u Journal des asse mbl ée s nati onal es, depui s 1789 5 5 5 ). 32 2. juspu'en 1815". T. I XI., Paris, 1834-1838 ("Lịch sử nghị viện c ủa cách mạ ng Pháp, hay là Nhật ký của nhữ ng Nghị viện quốc dân từ nă m 1789 đến nă m 1815". Các tập 103 Xe m tác phẩ m của C. Mác và Ăng-ghe n "Gia đình t hầ n thá nh, ha y là Phê phá n sự phê phán có t ính phê phá n. Chống Bru-nô, Bau-ơ và đồng bọn" (C. Mác và Ph. Ăng- I XI, Pa-ri, 1834 1838). 320. ghe n, Toàn tập, t iếng Việt , Nhà xuất bản c hính trị quốc gi a, Hà Nội, 1995, t. 2, 97 N gày 9 tháng Nóng l à ngày nổ ra c uộc đả o c hính cách mạ ng ở Phá p ngà y 27 thá ng t r.188-204). 323. Bảy 1794, dẫn đến việc đánh đổ chính phủ của phái Gia-cô-ba nh và dẫn đến việc 104 Ch. Fourie r. "Trait éde l 'a ssoci ati on d ome st i que a gric ol e ". T. I II, thi ết l ập nền thống trị của gi ai cấp đại tư sản phản cách mạ ng. Pa ri s Londre s, 1822 (S. P hu-ri -ê. " Khái niệ m về hi ệp t ác nội trợ nông nghi ệ p". N gày 18 t háng Sương mù l à ngày xả y ra c uộc đảo c hính ngày 9 tháng Mười một C ác tậ p I II, Pa-ri Luâ n Đô n, 1822 ), 3 24. 1799, kết thúc quá t rình phản các h mạ ng của giai cấp tư sản ở Phá p; kết quả của cuộc 105 Gơ-t ơ "Thư gửi t ừ Thụy Sĩ " phầ n t hứ nhất. Tá c phẩ m nà y d o Gơ-t ơ vi ết sa u k hi đảo chính l à chế độ độc tài của Na-pô-l ê-ông Bô- na- pác-tơ được thi ết l ập. 320. t iể u t huyết "Sự đa u k hổ của c hà ng Véc-t ơ trẻ t uổi " đã xuất bản và viết d ư ới hì nh 98 G. W. F. Hegel. "Vorlesunge n über die Gesc hichte der Philosophie", Th. III; Werke, t hứ c nhữ ng mẩ u t hư d ường như tì m đ ư ợc trong t ậ p giấ y t ờ c ủa nhâ n vật c hí nh t r ong 2-te Aufl. Bd. XV, Berl in, 1844 (G. V. Ph. Hê-ghe n. "Các bài giảng về lị ch sử tri ết t iể u t huyết nà y. 3 22. học ", phầ n III; Toà n tập, xuất bản lần thứ hai, t. XV, Béc-l in, 1844). 320. 106 F rankfu rter Gelehrte An zeigen " ( "C hỉ dẫ n khoa học ở P hra n-phuốc ") l à tạ p c hí 99 Đây là nói về bài báo của Grun "C hính trị và chủ nghĩ a xã hội". Đứ c xuất bả n ở P hra n-phuốc t ừ nă m 1772 đế n nă m 1 790; nă m 1772, trong ba n biê n t ậ p tạ p c hí này có Gơ-t ơ, Héc- đơ và nhữ ng nhà vă n, nhà bác học tiế n bộ khá c. 334. " Rheini sche Jahrbücher zur gesellschaftlichen Reform" ( "Niên gi á m tỉnh Ra nh về các vấn đề cải cách xã hội") là tạp chí do nhà chính l uận cấp tiến H. Puýt-ma n xuất 107 Trí c h từ t ập t hơ c ủa Gơ-t ơ "Thơ trà o phú ng c ủa Vơ-ni -d ơ". 336. bản; ra tất cả được hai tập, tập t hứ nhất ở Đác- mơ-stát và o thá ng Tá m 1845, t ập thứ 108 Gơ-t ơ. "Héc -ma n và Đô-rô-tê ", khúc c a IX. 337. hai ở t hị trấn Ben-Vi-u tại vùng bi ên giới Thụy Sĩ Đức và o c uối nă m 1846. Với ý 109 G. W. F. He gel. "Vorle sunge n ü be r die P hil osophie der Ge sc hic hte ". Ei nleit ung định giành l ấy trận địa để t uyên truyề n những qua n đi ể m cộng sả n của mì nh t ại Đức, ( G. V. Ph. Hê- ghe n. "Nhữ ng bài gi ảng về lịc h sử triết học ". Lời tự a). 338. Mác và Ăng-ghen cho rằng cầ n phải lợi dụng tạp chí này vào các mục đí ch ấy. Trong tập t hứ nhất đã đăng "Các bài phát bi ểu ở En- bơ-phe n" của Ph. Ăng-ghe n, ở t ập thứ 110 Gơ-t ơ. "Về vạ n vật học. Nhữ ng suy nghĩ riê ng và nhữ ng c â u các h ngôn" (t ríc h hai bài "Ngày hội của các dân tộc ở Luâ n Đôn" của ông (xe m C. Mác và Ph. Ăng- t rong tậ p t hơ "Nhữ ng c hâ m ngô n trong vă n xuôi "). 339. ghe n, Toàn t ập, tiếng Việt, Nhà xuất bản c hính trị quốc gia, Hà Nội , 1995, t. 2, 111 " Cái bụng" c ủa nghị viện Pháp xe m c hú t híc h 77. 339. tr.716-745 và 788-805). Tuy nhiên, khuynh hướng c hung của tờ niên giá m nà y d o bọn 112 Gơ-t ơ. "Sự c hâ m biế m ô n hòa". C hương IV. 3 42. đại bi ểu của "chủ nghĩa xã hội chân chí nh" tha m gia t ạp chí này định đoạt; do đó Mác và Ăng-ghe n đã phê phá n kịch l iệt t ạp chí này trong tác phẩ m "Hệ tư t ưởng Đức" c ủa 113 G i -bơ -lanh l à một c hí nh đảng đ ư ợc t hà nh l ậ p ở I-ta -l i-a và o t hế k ỷ XII, t r ong mì nh (xe m C. Mác và Ph. Ăng-ghe n, Toàn t ập, t iếng Vi ệt, Nhà xuất bả n Sự t hật, Hà t hời k ỳ đấ u t ra nh gi ữa các giá o hoà ng La M ã và các hoà ng đế Đức. Chủ yế u gồm Nội , 1986, t. 3, t r.25-740). 321. bọn quý t ộc phong kiế n ủng hộ hoà ng đế, đảng nà y đã tiế n hà nh một c uộc đ ấ u tranh á c l i ệt với đả ng G hen- ph ơ c ủa gi á o h oà ng đ ạ i bi ể u c ho n hữn g ngư ời c ầ m đ ầ u l ớp 1 0 0 Xe m t á c phẩ m c ủa C . Má c "Về vấ n đ ề Do Thá i " ( C. Má c và P h. Ăng- ghe n, t rê n c ủa tầ ng l ớp buôn bá n và t hợ t hủ c ô ng ở c á c t hà nh p hố I-t a -li -a. C ác đ ảng Toàn t ậ p, t i ế ng Vi ệ t, Nhà x uấ t bả n c hí nh t rị qu ốc gi a , Hà N ội , 1 9 95 , t. 1, t r.5 4 7 - Gi -bơ-l a nh và Ghe n- p hơ t ồn t ạ i c ho đ ế n t hế k ỷ XV. Đa n-t ơ c ho rằ ng quyề n l ực 5 5 8) 32 1. c ủa h oà ng đ ế l à một t hủ đ oạ n k hắ c ph ục t ì nh t r ạ ng c á t c ứ pho ng k i ế n ở I-t a - li -a nê n đ ã gi a nhậ p đ ả ng Gi -bơ-l a nh t ừ nă m 13 02 . 3 4 7. 101 Gơ-tơ. "Phau-xt ơ", phầ n một, cảnh bốn ("P hòng của Phau- xt ơ"). 322.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 774 775 324 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH 1 1 4 Ha i câ u t hơ đã c ả i bi ê n t rí c h t ừ bài t hơ c ủa Gơ-t ơ " Va ni t as! va ni t at um t ôi c hỉ có đư ợc bả n dị c h tiế ng Đứ c c ủa phầ n đầ u bài ấ y d o I. Vâ y-đơ-mai -ơ, bạ n c ủa M ác và Ăng-ghe n, cô ng bố và o nă m 1848 ở Ha m c ù ng với bả n dị ch c ủa bài nói va ni t a s!" (" Hư vô ! Hư vô t rong hư vô !"). 3 4 7. k há c c ủa M á c về mậ u dị c h t ự d o vi ế t n gà y 9 t há n g Gi ê n g 1 8 4 8 (xe m t ậ p nà y, 1 1 5 Tr íc h t rong bà i t hơ bốn c â u c ủa Gơ-t ơ "C ả nh c á o" (t rong t ập t hơ "The o ti nh t r. 569 - 59 0), Vây-đơ-mai -ơ đã bỏ phầ n c uối c ủa bài nói, viện c ớ rằ ng nội d ung t hầ n t hơ t rà o phúng"). 3 5 0. phầ n nà y trù ng với bài nói ngà y 9 t há ng Giê ng. Nội d ung bài nói c ủa Mác c ũng 1 1 6 F. Ba st ia t . "Sop hi sme s é c on mi que s". Xuấ t bả n l ầ n đầ u t iên ở Pa -r i nă m 18 4 6. đ ư ợc dẫ n ra t rong bài bá o c ủa Ăng-ghe n "Đại hội Br uy- xe n về vấ n đề mậ u dịc h tự 3 5 5. d o" ( xe m t ậ p nà y, tr. 372-3 78). -360. 1 1 7 A. B la nqui " Hi st oi re de l 'é c ono mi e pol i ti que e n E uro p e d e pui s l e s a nc i e ns 123 Có ý nói t ới c uốn sác h: G. Gül ic h. "Ge sc hic htli c he Darst ell ung de s Ha nd el s, der j usq u 'à no s j o ur s" ( A. B l ă ng- ki . "Lị c h sử c ủa k hoa k i nh t ế chí nh t rị ở châ u  u t ừ Ge we rbe und de s Ack erba us der be de ute nd ste n ha ndeltrei bende n Sta ate n unserer t hời c ổ đế n na y"). Xuấ t bả n l ầ n đ ầ u ti ê n ở P a -ri nă m 1 8 3 7. 3 56 . Zeit ". Bd. I V, Je na, 1830 18 45 (G. Guy-li c h. "Sự mô t ả về mặt lịc h sử về t hư ơng nghi ệ p, cô ng nghi ệ p và nô ng nghi ệp c ủa những nư ớc t hương nghi ệ p qua n t r ọng 1 1 8 Ám c hỉ n hữ n g ng hĩ a vụ mà B ao-r i ng h oà n t hà nh v ới t ư c ác h l à ngư ời t hự c hi ệ n nhất t rong t hời đại c hú ng ta ". Các tậ p I V, I-ê - na, 1830 1845 ).-360. d i c hú c c ủa B e n- t a m, ngư ời đ ã d i c hú c l ại rằ ng nê n sử d ụn g b ộ xư ơn g c ủa ô ng t a và o nhữ ng mục đí c h k hoa học . 2 56. 124 " The Ec onomi st" ( "Nhà ki nh t ế học ") là t ạ p c hí Anh ra hàng t uầ n về các vấ n đề ki nh t ế và c hí nh t rị , xuất bả n ở Luâ n Đô n từ nă m 1843; là c ơ qua n ngô n l uậ n c ủa 1 1 9 Đ ồn g min h c hốn g nh ữn g đạo lu ật v ề n g ũ cố c d o c á c c hủ xư ởn g ở M a n-se - xt ơ l à C ốp-đ e n và Br a i -t ơ t hà nh l ậ p và o nă m 1 8 38 . Sa u k hi đ ư a ra yê u sá c h mậ u d ị c h giai cấ p đại tư sả n cô ng nghi ệ p. 3 64. hoà n t oà n t ự do, Đồ ng mi n h đ ã đ òi hủy bỏ đ ư ợc c á c đ ạ o l uật về ngũ c ốc (xe m 125 " Th e leagu e" ( "Đồng mi nh") l à t ờ t ạ p c hí t ư sả n Anh, c ơ qua n ngô n l uận c ủa c hú t hí c h 9) nhằ m hạ t i ề n l ương c ô ng n hâ n và l à m suy yế u đ ị a vị ki nh t ế và Đồng mi nh c hống nhữ ng đạ o l uật về ngũ c ốc, xuất bả n ở Luân Đô n trong những c hí nh t rị c ủa t ầ ng l ớp quý t ộc c hi ế m hữ u r uộng đ ấ t . Trong c uộc đ ấ u t ra nh c ủa nă m 1843 18 46. mì nh c h ố ng l ạ i bọn đ ị a c hủ, Đồn g mi nh đ ã t ì m c á c h l ợi d ụn g quầ n c hú ng c ô ng nhâ n. Như ng c hí nh vào t hời k ỳ nà y, nhữ ng c ô n g n hâ n t i ê n ti ến c ủa nư ớc An h đ ã " The Man chester Guardian " ( "Ngư ời bả o vệ Ma n-se-xt ơ") là t ờ bá o t ư sả n Anh, bư ớc và o c on đ ư ờng c ủa một p ho ng t rà o c ô ng nhâ n đ ộc l ậ p đ ã t hà nh hì nh về mặ t c ơ qua n ngôn l uậ n c ủa nhữ ng người ủng hộ c hí nh sác h mậu dị c h t ự d o (phái mậ u c hí nh t rị (pho ng t rà o Hi ế n c hương). 3 5 7. dịc h t ự d o), sa u nà y là c ơ qua n ngô n l uậ n c ủa đả ng t ự d o; xuất bả n ở Ma n- se-xt ơ t ừ nă m 1821. 365. 1 2 0 Ch. Du no ye r . " De l a l i be rt é du t ra vai l, ou Si mpl e e xp o sé d e s c o nd i ti ons d a ns l e sque l l e s l es forc e s hu ma i ne s s'e xe rc e nt a ve c l e pl us de pu i ssa nc e ". T. I III, 126 Thá ng Tá m 1 842, Đồng mi nh c hống nhữ ng đ ạ o l uật về ngũ c ốc đã c hủ t â m xú i P a ri s, 1 845 ( S. Đu y-n oa y-ê . " Về t ự d o l a o độn g, ha y l à Bả n t rì nh bà y đ ơn gi ả n về gi ục cô ng nhân hà nh đ ộng hò ng l ợi d ụng phong t rào Hi ế n c hư ơng và o c uộc đấ u nhữ ng đ i ề u k iệ n t rong đ ó l ực l ượng c o n ngư ời phá t h uy t á c dụn g t ới mứ c c a o t ra nh với c hí nh phủ và bọn đị a c hủ quý t ộc. Như ng quy mô r ộng l ớn c ủa những nhấ t ". Cá c t ậ p I I II, Pa -ri, 18 4 5 ). 35 9. c uộc bãi cô ng và c ủa nhữ ng phong tr ào phả n đ ối đã l à m c ho giai c ấ p tư sả n t ự d o r un sợ và bọn nà y đ ã ủng hộ đ à n á p c ông nhâ n. Hà nh vi k hiê u k híc h c ủa phái c ấ p 1 2 1 Bả n t ường t huậ t c á c phi ê n họ p t i ế p t he o c ủa đ ạ i hội k hông đư ợc đ ă n g t rê n t ờ t iế n tư sả n và phái t ự d o đã đ ẩ y nha nh sự phâ n li ệt gi ữa phái Hi ế n c hư ơng và bọn "Deut sc he Brü ssel er Zeit ung". Về c ác phiê n họp nà y, xem bài bá o c ủa Ăng-ghe n c hú ng. 369. "Đạ i hội B ruy-xen về vấ n đề mậ u dị c h tự d o" đ ă ng trê n bá o "Nort he rn Sta r" ( xem tậ p nà y, tr. 364 -378 ).-359. 127 Có ý nói t ới vụ đà n á p đ ẫ m má u đ ối với những c uộc k hởi nghĩ a c ủa cô ng nhâ n t hà nh phố Li-ô ng và o nă m 1 831 và nă m 1 834, c ũng như đế n vụ t à n sát xả y ra đầ u 122 Tác phẩ m " Ph ái t huế quan bảo hộ, phái mậ u dịch tự do và giai cấp c ông nhân" l à nă m 1 874 t ại B uy-da n-xe (tỉ nh Anh-đ ơ-rơ) do quâ n đ ội chí nh phủ t iế n hà nh c hống một phầ n c ủa bài nói d o Mác c huẩ n bị để phát bi ể u tại đại hội c ác nhà ki nh t ế học ở Br uy- xe n. Má c k hông đ ư ợc phát biể u t ại đại hội và sa u k hi đại hội bế mạ c, đã l ại những cô ng nhâ n bị đói tấ n c ô ng vào các xe c hở lúa mì và k ho l ương t hực c ủa c hỉ nh lý bài nói đ ể đưa cho bá o chí và đ ã đư ợ c đ ă ng t rê n t ờ bá o Bỉ bọn đ ầ u c ơ. -369. "Atelier Dé mocr ati que " ("C ô ng xưởng dâ n c hủ") ngà y 2 9 t há n g C hí n 18 4 7 . C hú n g 128 Có ý nói t ới các c uốn sác h: K. Hei nze. "Di e Pre ußi sc he n Büreaukratie". Darmstadt,
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 776 777 325 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH 1 8 45 ( C. Ha i -nơ-t xe n. "Tầ ng l ớ p q ua n l i ê u P hổ", Đá c -mơ- st á t , 1 8 45 ) và của họ, điều lệ này biến những hội viên t hường của hội thành cô ng c ụ mù quá ng của J. Ve ned e y. "P re usse n u nd P re usse nt hum". "M ann he i m, 1 8 39 (G. Vê -nê -d â y. những thủ l ĩnh. Nă m 1784, hội đã bị các nhà đương cục xứ Ba-vi-e phá tan. -398. " Nư ớc P hổ và c hế đ ộ P hổ". M a n-he m, 18 39 ). -380 . 134 Hai -nơ. "Át -ta Tơ-rô n", chư ơng 24. -402. 129 Hai-nơ-t xe n hì nh d ung nư ớc Đứ c tư ơng lai là một li ê n ba ng cộng hò a gồm nhữ ng 135 "De r Hei nze n'sc he St aat . Ei ne Kri tik von Ste pha n". Be rn, 1 847, Ged ruckt bei k hu tự t rị , tư ơng tự như Li ên ba ng Thụy Sĩ. Và o t hời bấy gi ờ nhi ều nhà dâ n c hủ E.R ätze r. -403. ti ể u tư sả n c ũng đư a c hí nh cái nội dung ấ y và o k hẩ u hiệ u t hống nhấ t nư ớc Đức mà 136 Nha n đ ề nà y d o Vi ện nghi ê n c ứu c hủ nghĩ a M ác- Lê ni n Liên Xô (tr ước đâ y) đặt . - biể u t ư ợng là l á c ờ đ e n đ ỏ v à ng. Mác và Ăng- ghe n đã nhìn nhậ n rằ ng sự gi ải 404. t híc h như vậ y đ ối với k hẩ u hiệ u t hống nhất nước Đức l à biể u hiệ n c ủa tí nh t hi ể n c ậ n ti ể u tư sả n và sự bất lự c đ ối với c uộc đấ u tranh t riệt để c hống c hủ nghĩa phâ n 137 J. Noake s. "The Ri ght of t he Ari st oc rac y of t he Soil ". London, 1847 (Gi. Nốc -xơ. lậ p và tì nh trạ ng phâ n t á n. Đối lậ p với điề u nà y, hai ô ng đã đ ưa ra yê u sác h về một "Quyề n hạn c ủa gi ai cấp quý t ộc đ ối với ruộng đất "). Luâ n Đôn, 184 7. -40 4. nề n c ộng hò a thống nhất, tậ p tr ung và dâ n c hủ ở Đức. -382. 138 Vi ệc d ự đị nh xuất bả n t ờ bá o ra hà ng ngà y c ủa phái Hiến c hư ơng "Người dâ n 130 Ăng-ghe n đã li ệt kê một l oạt c uộc k hởi nghĩ a nông dâ n l ớn t hời trung c ổ: c uộc c hủ" (" De moc rat ") k hô ng t hự c hiệ n đư ợc.-4 05. k hởi nghĩa Uốt Tai-l ơ (1381 ) và Gi ế ch Câ y-đ ơ (1450 ) ở Anh, c uộc k hởi nghĩa nô ng 139 C hỉ một nhóm n hỏ nhữ ng ngư ời c ó quyề n bầ u cử mới c ó t hể đư ợc t ha m gi a bỏ dâ n ở P háp nă m 1 358 (Giắc -cơ-ri ) và c uộc c hiế n t ra nh nông dân ở Đứ c và o nhữ ng phiế u ( xem c hú t hí c h 8 ).-4 05. nă m 1 5 24 1 52 5. Trong nhữ ng nă m t iế p t he o, t rê n c ơ sở nghiê n cứ u lịc h sử đ ấ u tra nh c ủa nô ng d â n c hống c hế đ ộ phong kiế n và ki nh nghiệ m của nhữ ng c uộc nổi 140 " L' At elier" ( "Xư ởng t hợ") là t ạp c hí P há p ra hà ng t há ng, cơ qua n ngô n l uậ n c ủa t hợ t hủ công và cô ng nhâ n c hị u ả nh hư ởng t ư tư ởng c ủa c hủ nghĩa xã hội C ơ Đốc dậ y các h mạ ng c ủa nông dâ n t r ong t hời k ỳ các h mạ ng 1 848 1 84 9, Ăng-ghe n đã giá o; xuất bả n ở Pa -ri từ nă m 1 840 đ ế n nă m 18 50; nhữ ng ngư ời t rong ba n biê n tậ p t ha y đ ổi sự đ á n h gi á c ủa mì n h về t í nh c hấ t c ủa n hữ n g ph o n g t rà o nô n g d â n. t ạ p c hí nà y là những đại biể u c ủa cô ng nhâ n cứ ba t há ng phải bầu lại một l ầ n.-408. Tr o ng t á c p hẩ m " C hi ế n t ra n h nô n g dâ n ở Đứ c " (1 8 5 0 ) và t ron g c á c t á c p hẩ m k há c , Ăn g -ghen đ ã c hỉ r a tí nh c hất cá c h mạ ng giải phó ng c ủa nhữ ng c uộc k hởi 141 Có ý nói tới bài báo của Hai -nơ-txen "Ein " Repräse ntant " der Kommuni sten" (""Đại nghĩ a nô ng dâ n và vai t rò c ủa nô ng dâ n trong sự nghi ệ p phá vỡ nhữ ng nề n t ả ng c ủa bi ểu" của nhữ ng ngư ời cộng sả n"), đăng t rê n bá o "De utsc he B rüsseler Zeitung" số c hế đ ộ phong kiế n.-3 85. 84, ngày 21 tháng Mười 1847. -411. 131 X t en-to l à một nhâ n vật trong tác phẩ m "I-l i-át" c ủa Hô -me ; là một d ũng sĩ đ ư ợc 142 Phra-xôn l à một nhâ n vật trong vở hài kịch "Hoạn quan" c ủa nhà soạn kịch La Mã trời phú c ho một gi ọng sa ng sả ng k hác t hư ờng. -3 89. Tê-ren- xi ; một chiến binh khoác lác và ngu ngốc. -412. 132 Có ý nói t ới c uốn sách: J. Frö bel. "Syste m de r sociale n P olit ik ", Zweite Aufla ge 1 43 X ô -l ô - mô n v à M á c -c ô n -p hơ ( ha y l à M ô- rô n- p h ơ ) l à nhữ n g nhâ n vậ t t ro ng cá c de r "Ne ue n P oli tik ". Th. I-II, Ma nnhei m, 184 7 (Gi. P hruê -be. "Hệ t hống c hí nh trị t ru yệ n hà i h ư ớc Đứ c ( n h ữ n g t r uyệ n n gắ n t rà o p hú n g Đ ức ) ở c á c t hế k ỷ X IV và xã hội ". Cuốn "C hí nh trị mới ", xuất bả n lầ n t hứ hai. P hầ n I I I, Ma n-he m, 1 847 ). X V; Xô- l ô - mô n l à hì nh t ư ợ n g một ô n g v ua sá n g su ốt n h ư n g k hô ng t hự c t ế , Lầ n xuất bả n t hứ nhất ma ng tê n "Ne ue Pol itik" đư ợc xuất bả n nă m 1 846 dư ới bút M á c -c ô n- p h ơ l à hì n h t ư ợ n g mộ t nô n g d ân l á u c á . -4 1 2. da nh I-u-ni-út .-390. 144 Quyn-tơ Phích-xlanh l à nhâ n vật chính trong tiểu t huyết c ủa Gi ăng Pôn (bút danh 133 P hái Ánh sáng ( the o nghĩa đ e n "những ngư ời soi sá ng") là nhữ ng hội viê n c ủa của I. P. Ph. Rích-stơ) "Cuộc đời của Quyn-t ơ Phích-xlanh"; nhâ n vật này là một giáo một hội kí n t hà nh l ậ p ở Ba -vi-e nă m 1776 và gi a nhậ p c ác t ổ c hức c ủa t ổ c hức vi ên tiểu học. -416. P hră ng- ma -xô ng. Hội gồm n hữ ng phầ n t ử t hị dâ n và quý t ộc t huộc phái đ ối l ậ p bất mã n với c hí nh t hể c hu yên c hế c ủa c ô ng qu ốc . Đồng t h ời phá i Ánh sá ng c ó đ ặ c 1 4 5 C ó ý nó i t ới b à i l u ậ n c h i ế n c ủ a C . Ha i - n ơ - t x e n đ ă n g t r ê n n h ữ n g t r a n g b á o đ iể m l à sợ bấ t kỳ ph o n g t rà o d â n c h ủ nà o, đ i ề u nà y đ ượ c p hả n á n h t ro n g đ i ề u l ệ " D e u t s c h e B r ü s s e l e r Ze i t u n g " ( s ố 7 7 n g à y 2 6 t h á n g C h í n 1 8 4 7 ) c h ố n g l ạ i
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 778 779 326 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH n hữ ng đại biể u c ủa c hủ nghĩ a c ộng sả n k hoa học, bài nà y k hiế n Ăng-ghe n phải k ỳ và quy đị nh nhữ ng hì nh t hức phạt t ù và nhữ ng k hoả n ti ề n phạt nặ ng đ ối với nhữ ng bài phát bi ể u c hống lại c hế độ tư hữ u và c hế đ ộ nhà nư ớc hiệ n t ại.-441. đă ng bài bá o c ủa mì nh "Nhữ ng ngư ời c ộng sả n và Các Hai-nơ-t xe n" để t rả l ời .-4 17. 1 54 P h ô n -t a -ne n h oặ c gi á c một l oại l oét gâ y ra một c á c h nhâ n t ạ o ở ngoà i d a; t rong 146 Về các cô ng xã t hời tr ung c ổ, xe m "Tuyê n ngôn c ủa Đảng c ộng sả n", các c hú y học t hời t r un g c ổ n gư ời t a c oi đ â y l à một bi ệ n phá p đ ể r ú t hế t "nhữn g c hấ t t híc h của Ăng-ghe n viết cho l ầ n xuất bả n bằ ng ti ế ng Anh nă m 1888 và c ho l ầ n xuất đ ộc ". -4 42 . bả n bằ ng tiế ng Đức nă m 18 90 (xe m tậ p nà y, t r.599). -425. 155 Xe m C. Mác "Góp phầ n phê phá n t riết học phá p quyề n c ủa Hê -ghen. Lời nói đ ầ u" 147 M ác có ý nói t ới những ngư ời "Lê-ve n-le c hâ n c hí nh" (nhữ ng ngư ời "bì nh quâ n ( C. Má c và Ph. Ăng-ghe n. Toà n tậ p, t iế ng Việt , Nhà xuất bản Chí nh trị quốc gia, c hủ nghĩ a c hâ n c hí nh"), ha y là "nhữ ng người đíc h-gơ ("t hợ đà o đ ất ") n hữ ng đ ại Hà Nội , 199 5, t .1, tr.569 -590 ).-442. biể u c ó k huynh hư ớng c ực tả t rong t hời kỳ các h mạ ng tư sả n Anh ở t hế k ỷ XVII. 156 Có ý nói t ới c uộc k hởi nghĩa c ủa t hợ dệt ở Xi -lê -di và o các ngà y 4 6 t há ng Sá u "Nhữ ng ngư ời đíc h-gơ" đ ại biể u c ho l ợi í c h của nhữ ng tầ ng l ớp nghè o nhấ t ở nô ng 184 4 t rậ n gi a o c hiế n c ó tí nh c hất giai cấ p với quy mô l ớn đầu ti ên gi ữa giai c ấ p t hô n và ở t hà nh t hị , họ đ ã đưa ra yê u sác h đòi xóa bỏ c hế độ t ư hữu về r uộng đất, vô sả n và giai cấ p t ư sả n ở Đức, c ũng như c uộc k hởi nghĩ a c ủa cô ng nhâ n vùng Séc t uyê n t ruyề n t ư tư ởng c ủa c hủ nghĩa c ộng sả n bì nh quâ n nguyên t hủy và mư u t oa n và o nửa c uối thá ng Sá u 1844 ( xe m c hú thíc h 89). -443. t hự c hiệ n tư tư ởng đó bằ ng các h ca nh tác t ậ p t hể các ruộng đ ất của cô ng xã. -427. 157 Có ý nói t ới cá c bài hát đư ợc hát trong t hời gi a n cử hà nh lễ Hă m-bắ c, t ức l à cuộc 148 Ph. Buonarr ot i. "Conspirat ion pour l'égal ité dit e de Babeuf". T. I II, Bruxelles, biể u t ì nh c hí nh t rị ngày 27 t háng Nă m 1 832 tại l â u đài Hăm-b ắ c ở phan-xơ t huộc 1828 (Ph. Bu-ô-na-rô-ti. "Vụ â m mưu vì bình đẳng, được gọi là âm mưu c ủa Ba-bớp". xứ B a-vi -e, do nhữ ng đại biể u c ủa giai c ấ p tư sả n t ự d o và cấp ti ế n Đức t ổ c hức. Các tập I-II, Bruy-xe n, 1828). Cuốn sác h của B u-ô-na-rô-t i đã tạo đi ều kiện cho sự Những ngư ời t ha m gi a buổi l ễ đ ã lê n t iế ng kê u gọi t oà n t hể người Đức hã y đoà n khôi phục t ruyền thống của Ba-bớp trong phong t rào công nhâ n cách mạ ng. -427. kết l ại để c hống lại bọn vua c húa Đứ c nhằ m đ ấ u t ra nh đòi nhữ ng quyề n t ự d o tư sả n và nhữ ng c ải các h về mặt hiế n phá p.-4 43. 149 M ác t ríc h d ẫ n bả n báo cá o c ủa t iể u ba n đi ề u t ra hi ệ u lự c c ủa đạ o l uật về ngư ời nghè o d o M ê-rê -đít l à m c hủ tịc h, bản bá o c á o nà y đ ược t rì nh trư ớc hạ nghị việ n 158 Đâ y là nói đế n phái Gi-rô ng-đa nh- đ ả ng c ủa gi ai cấ p đ ại t ư sả n, - nhữ ng kẻ và o t huộc quốc hội l ập phá p Pe n-xi n-va-ni và o ngà y 29 t há ng Giê ng 1825. B ả n bá o cá o mù a hè nă m 1 793 đã gâ y ra c uộc phiế n l oạn phả n cá c h mạng chống lại c hí nh phủ đ ư ợc đă ng t rê n "R egi ste r of Pe nsi l va nia " ("Tạ p c hí Pe n-xi n-va -ni ") và o t há ng Tám c ủa phái Gia -cô-ba nh, dưới lá c ờ bả o vệ quyề n t ự t rị và lậ p li ên bang c ho cá c tỉnh. Sa u k hi c uộc nổi loạ n bị đ à n á p, nhiề u t hủ lĩ nh c ủa phái Gi -rô ng-đa nh (trong số đó 182 8. -42 9. có Bá c-ba-ru) bị tòa á n các h mạ ng xét xử và bị kết t ội t ử hì nh.-448. 150 " Niles' We ekly Re gister" ( "Tuầ n bá o Nai -xơ") t ờ t ạ p c hí tư sả n ra hà ng t uầ n vi ết 1 59 Ủ y b an c ứu ng u y x ã hội - C ơ qua n t r ung ư ơn g c ủa chí nh ph ủ c á c h mạ n g P há p về những vấ n đề c hí nh t rị, ki nh tế, l ịc h sử và đị a lý; xuất bản ở Ba n-ti -mo và o t rong t hời k ỳ c hu yê n c hí nh Gi a- c ô- ba nh (2 t há ng Sá u 1 7 9 3 2 7 t há ng Bả y nhữ ng nă m 1811 1 849. -429. 1 7 94 ). -4 48 . 151 C ó ý nói t ới c uốn sá c h: F. Li st. "Da s nati onal e Syst e m d er poli ti sc he n 160 Có ý nói t ới bộ sác h viết c ho t hiế u nhi của nhà sư phạ m t ư sả n Đứ c I. H. Cam-pe, Oe k onomi e ". St uttgart und Thübi nge n, 18 41 (P h. Lixt ơ. " Hệ thống quốc dâ n c ủa đặ c bi ệt là c uốn sác h "Tì m r a c hâ u M ỹ" c ủa ô ng có mục kể về những bộ t ộc In-ca ở k hoa ki nh tế c hí nh trị ". Stút- gát và Tuy-bi n-ghe n, 1841 ).-43 0. Pê -ru và về việ c ngư ời Tâ y Ban Nha c hi nh phục nư ớc nà y. -44 8. 152 Sếc h-xpia. "Vua Hen- ri IV", phầ n t hứ nhất, hồi II, cả nh bốn.-431. 161 " Allgemeine Zeitung" ( "Báo phổ thô ng") là tờ bá o phả n động ra hà ng ngà y ở Đức, t hành lập nă m 1789; từ nă m 1810 đến nă m 1882, xuất bản ở Au-xbuốc. Nă m 1842, 153 Có ý nói tới những đạo l uật phản đ ộng do C hính phủ Phá p ba n hà nh và o tháng C hín báo đã xuyê n t ạc những t ư tưởng của chủ nghĩ a cộng sản và chủ nghĩa xã hội khô ng 1 8 35 . Nhữ n g đ ạ o l uậ t nà y hạ n c hế h oạ t đ ộng của t òa á n b ồi t hẩ m và đ ề r a n hữn g t ưởng; sự x uyê n t ạ c đ ó đ ã bị M ác bóc t rầ n t rong bà i bá o "C h ủ n ghĩ a c ộng sả n và bi ệ n p há p n ghi ê m ngặ t đ ối với xuấ t bả n phẩ m. Đ ối v ới xuấ t bả n phẩ m, n hữn g đ ạ o t ờ "Al l ge me i ne Zei t ung" ở Au-x bu ốc " c ủa ô ng đ ăng t rê n t ờ "R he i ni sc he Ze it ung" l uậ t nà y đ ã q u y đ ị n h t ă n g t h ê m t i ề n k ý q u ỹ đ ố i v ớ i n h ữ n g x u ấ t b ả n p hẩ m đ ị nh
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 780 781 327 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH v à o t há ng M ư ời 1842 (xe m C. M ác và P h. Ăng- ghe n. Toà n t ậ p, ti ế ng Vi ệt , Nhà xuất ngô n l uậ n của phái hiến chương l à tờ "Northern St ar" số 524, ngà y 6 tháng Mười một 1847. bả n C hí nh t rị quốc gia, Hà Nội, t .1, 1995, tr. 168 -173 ).- 450. Nha n đ ề nà y do Vi ệ n n ghi ê n c ứ u c hủ n ghĩ a M ác - Lê -ni n Li ê n Xô (t rư ớc đ â y) 1 6 2 Tá c phẩ m " Nhữ n g n gu yê n l ý c ủa c hủ ng hĩ a c ộng sả n " c ủa Ph. Ăng- g he n l à bả n đ ặt . - 48 1. d ự t hả o c ư ơng l ĩ nh c ủa Li ê n đ oà n n hữ ng n gư ời c ộng sả n. Vấ n đ ề soạn t hả o c ươ ng lĩ nh d ư ới d ạ ng cẩ m na ng ( dư ới hì nh t hứ c c â u hỏi và t rả l ời ) đ ã đư ợc t hả o l uậ n 165 Bữa tiệc được tổ chức ở Luân Đôn ngà y 25 tháng Mười 1847 là để chúc mừng lãnh nga y t ừ t rư ớc đ ại hội l ầ n t hứ nhấ t , tạ i đ ó Li ên đoà n nhữ ng ng ư ời c hí nh ng hĩ a đ ã t ụ của phái Hiến c hương Phéc- giuýt Ô' Cô-no và nhiều nhà hoạt động thuộc phái cấp đ ư ợc c ả i t ổ và đ ổi t ê n t hà nh Li ê n đ oà n n hữ n g ngư ời c ộn g sả n ( t há ng Sá u 1 8 4 7). t iến được bầu và o nghị viện. Thán g C hí n 1 8 47, Ba n c hấ p hà n h t run g ư ơn g Li ê n đ oàn nhữ n g n gư ời c ộ ng sả n ở Nha n đ ề nà y d o Vi ệ n nghiê n c ứ u c hủ nghĩ a Má c L ê - ni n Li ên Xô (tr ước đâ y) Luân Đôn (Sá p- p ơ, Ba u-ơ, M ô n) đ ã phâ n phá t bả n d ự t hảo "C ẩ m na ng về c hủ đặt. - 485. ng hĩ a c ộng sả n " c h o c á c khu bộ và c hi bộ t huộc Li ê n đ oà n. Vă n k i ệ n nà y c ò n 166 Yêu sác h đòi thực hiện cái gọi là q uyền bầu cử đầy đủ c ó đặc điểm nổi bật là cực ma n g n hữ ng dấ u vế t ả nh hư ởn g c ủa c hủ n ghĩ a xã hội k hông t ưởn g nê n k hô ng l à m kỳ mơ hồ và có thể giải thích t heo nhiều cách k hác nha u, và do những đại biểu c ủa c ho M á c và Ăng-g he n hà i l òng, và c ả bả n d ự t hả o "đã đư ợc c h ỉ nh l ý " d o M . Hé t - gi ai cấp tư sản cấp tiến Anh đưa ra đầu những nă m 40 của t hế kỷ XIX. Khi đưa ra xơ, một ngư ời t huộc p há i "chủ n g hĩ a xã h ội châ n c hí nh " soạ n t hả o t ạ i Pa- ri c ũng yêu sách nà y, nhữ ng ngư ời cấp tiến tư sản tì m mọi cách là m cho công nhân xa rời vậ y. Ngà y 2 2 t háng M ư ời t ại phi ê n họp c ủa ba n c hấ p hà n h khu b ộ Li ê n đ oà n cuộc đấu t ranh đòi t hực hiện cương lĩnh xã hội và chính trị của phái Hi ến chương và nhữ ng n gư ời c ộ ng sả n ở P a -ri , Ăng- ghe n đã phê p há n k ị c h liệ t bản d ự t hả o c ủa cố làm cho phong trào công nhâ n phải chịu ảnh hư ởng của họ.-485. Hé t -xơ và đã l à m c h o nó bị bá c bỏ. Ăn g-g he n đ ược gi a o soạ n một d ự t hả o mới . B ản dự t hả o ấ y c hí nh l à "N hữn g n gu yê n l ý c ủa c h ủ ng hĩ a c ộng sả n" đ ược vi ế t sa u 167 Hội Hiến chương toàn quốc đ ược thành lập vào tháng Bả y 1840, là đảng của công đ ó k hông l â u. nhâ n có tí nh chất quầ n c húng đầu t iên trong lị ch sử phong trào công nhân; trong những nă m cao t rào của phong trào Hiến chương hội có tới bốn vạn hội viên. Tr ong Coi "N hữn g n gu yê n l ý c ủa c hủ nghĩ a c ộng sả n " c hỉ l à bả n sơ t hả o c ư ơng l ĩ nh, hoạt động của hội có hiện tượng hội viên t hì thi ếu sự thống nhất về tư tưởng và sách Ăng- ghe n t ron g bứ c t hư gửi M á c ngà y 2 3 2 4 t há ng M ười mộ t 1 84 7 đ ã nê u ra ý l ược, còn đa số lãnh tụ c ủa phong t rào Hiến c hư ơng thì mang hệ tư tưởng tiểu t ư sả n. ng hĩ c ho rằ ng soạ n t hả o c ư ơng l ĩ nh d ư ới hì nh t hứ c "Tuyê n ngô n c ộn g sả n " l à hợp Sau k hi phong trào Hiến Chư ơng thất bại và o năm 1848, hội l âm vào t ình trạng suy l ý và bá c b ỏ c á i hì nh t hức c ẩ m na n g đ ã l ỗi t hời . Tạ i đại hội l ầ n t hứ ha i c ủa Li ê n sụp và đến nhữ ng năm 50 t hì ngừ ng hoạt động.- 487. đ oà n nhữ n g n gư ời c ộn g sả n (2 9 t há ng M ư ời một 8 t háng C hạ p 1 8 4 7 ) Má c và Ăng- ghe n đ ã bảo vệ n hữ ng c ơ sở k hoa học c ủa c ươ ng l ĩ nh c ủ a đ ả ng vô sản, đ ạ i 168 Đây l à nói về cuộc cải cách luật bầu cử được hạ nghị viện Anh thô ng qua vào nă m hội nà y đ ã gi a o c ho ha i ông soạ n t hả o cư ơn g l ĩ nh d ư ới hì nh t hứ c t uyê n n gô n. Khi 1831 và đư ợc sự phê c huẩ n c uối cù ng c ủa t hượng nghị vi ệ n và o t há ng Sáu 18 32. C uộc cải c ác h nhằ m c hống l ại sự độc quyề n về c hí nh t rị c ủa tầ ng l ớp quý t ộc ruộng vi ế t "Tuyê n n gô n c ủa Đả ng c ộ ng sả n ", nhữ ng nhà sá ng l ậ p ra c hủ n ghĩ a M á c đ ã đất và tài c hí nh và mở đ ư ờng c ho cá c đại biể u c ủa gi ai cấ p t ư sả n công nghi ệ p và o sử d ụn g n hi ề u l uậ n đi ể m nê u ra t r ong " Nhữ n g ng u yê n l ý của c hủ n ghĩ a c ộng nghị vi ện. Gi ai cấ p vô sả n và giai cấ p tiể u tư sả n là l ực lư ợng c hủ yế u t rong c uộc sả n ". - 4 56. đấ u tr a nh đòi cải cá c h, đã bị giai cấ p t ư sả n t ự d o đ á nh l ừa và k hô ng đư ợc quyề n 1 6 3 Trong bả n t hả o, ở c h ỗ t rả l ời c â u hỏi t hứ 2 2 c ũng n hư t rả l ời câ u ti ế p t he o, t ứ c bầ u cử. - 488. c â u t hứ 2 3, có ghi mấ y c hữ "gi ữ ng uyê n như c ũ ". Rõ rà ng, đi ề u đó c ó nghĩ a l à c â u t rả l ời đ ư ợc gi ữ nguyê n như đ ã đ ược t rì nh bà y t ron g một t ron g nhữ ng bả n sơ 169 Đoạ n trí c h t rong bả n t uyê n ngô n c ủa La-má c-ti n đ ư ợc đ ăng t rê n bá o " Nort he rn t hả o c ư ơng l ĩ nh c ủa Li ê n đ oà n n hữ n g n gư ời c ộ ng sả n mà ngư ờ i t a k hô ng c ò n gi ữ Sta r" số 52 3, ngà y 30 t há ng M ười 1847. - 489. đ ư ợc cho đế n na y. - 4 76 . 170 " Le Bi en Publ ic" ( "Lợi ích xã hội")- bá o P háp, cơ qua n ngôn l uận c ủa những ngư ời c ộng hò a t ư sả n ô n hò a; xuấ t bả n t ừ t há ng Tá m 1 8 43 đ ế n t há ng Chạ p 1 84 8 ( t hoạ t 1 6 4 B ài bá o nà y d o Ăng- ghe n vi ết cho bá o "R é for me " c ũ n g đ ư ợc đă n g t r ê n c ơ qua n
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 782 783 328 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH t i ên ở Ma-côn, từ tháng Nă m 1848 ở Pa-ri ), La-mác-tin đã tha m gi a sá ng lập và xuất 175 Ngà y 15 thá ng Mư ời một 1315, ở vùng M oóc-hác-t anh đ ã diễn ra trận đánh giữa đội dân binh Thụy Sĩ và quân đội của Lê-ô-pôn Há p-xbuốc, kết t húc bằng thắ ng lợi bản tờ bá o. - 493. của người Thụy Sĩ. -496. 171 Bài báo nà y được viết nhân nổ ra c uộc nội chiến ở Thụy Sĩ, do bả y bang Thiên c húa 176 M a-ra-phông, Pla-tây và Xa-la-mi n - nhữ ng nơi xả y ra những trận đánh lớn thời kỳ giáo gâ y ra. Nhữ ng bang lạc hậu về mặt kinh tế ấy ngay t ừ nă m 1843 đã t hành lập chi ến tranh Hy Lạp B a Tư (nhữ ng nă m 500 - 449 t rước công nguyê n), kết cục là một đ ồng mi nh ri êng rẽ Đ ồng mi nh đặc bi ệt n hằ m mục đích chống lại nhữ ng cải quâ n Hy Lạ p thắng trận.-496. cách tư sản tiến bộ ở Thụy Sĩ và bảo vệ những đặc quyề n c ủa gi áo hội và c ủa nhữ ng tí n đồ dòng Tê n. Đứng đầ u Đồng mi nh đặc biệt là giới tăng lữ Thiên c húa giáo và 177 Lời thề Gruýt -li một trong những t ruyề n t huyết xung qua nh vi ệc thành lập Liên bọn quý tộc lớp t rên ở các thà nh t hị. Những mưu đồ phả n động của Đồng minh đặc bang Thụy sĩ, mà cơ sở là bả n hi ệp ước ký kết năm 1291 gi ữa ba ba ng miề n núi biệt đã vấp phải sự phả n kháng của phái cấp ti ến và phái t ự do thuộc giai cấp tư sản, S vi- xơ, U-ri và Un-tơ-van-đen. Theo t ruyền thuyết, đại biểu của ba bang đã họp mặt vào giữa nhữ ng nă m 40 những phái này đã chi ế m đư ợc ưu thế ở đa số các ba ng và ở t hảo nguyên Gruýt-li (hay là Ruýt-li) năm 1307 và t hề trung thành với Liên bang trong quốc hội Thụy Sĩ. Thá ng Bảy 1847, quốc hội đã thông qua nghị quyết về việc t rong cuộc đấu tranh chung chống ách đô hộ của nư ớc Áo. -496. giải tán Đồng mi nh đặc bi ệt, đây l à cái cớ để Đồng mi nh đặc biệt vin vào để t iến 178 G răng-xơn t hành phố thuộc bang Va-át-t ơ, gần thành phố này ngà y 2 tháng Ba hành vào đầu t háng Mười một những hành đ ộng quân sự c hống lại các bang k hác. 1476 bộ bi nh Thụy Sĩ đã đánh bại công tước Các-lơ Dũng cả m xứ Buốc-gun-đi . Ngà y 23 tháng Mư ời một quâ n đội của Đồng mi nh đặc biệt bị quâ n đội của c hính phủ N ăng-xi t hành phố ở đông - bắc nư ớc Pháp, dưới chân tường thành này ngà y 5 li ên bang đá nh bại. Do có t hắng l ợi đó và hiến phá p mới đư ợc thông qua và o nă m t háng Giêng 1477, quâ n đ ội của Các-lơ dũng cả m đã bị các đội quân ngư ời Thụy Sĩ, 1848, nước Thụy Sĩ được cải tổ từ một li ên minh quốc gia t hành một quốc gia liên Lo-ren-nơ, An-da-xơ và Đức đánh bại. -497. bang.-494. 179 Ă ng-ti -nô-út c ận thần của hoàng đế La Mã A-đri-an (thế kỷ II sau công nguyên) 172 V in-hem Ten-lơ- n hâ n vật trong t ruyề n thuyết dân gi an nói về cuộc c hi ến tranh gi ải nổi bật về vẻ đẹp tuyệt trần của mì nh. -500. phó ng của những ngư ời Thụy Sĩ chống l ại các triều đại Háp-xbuốc và o cuối thế kỷ XIII-đầu t hế k ỷ XIV; truyề n t huyết mi ê u tả ông đã giết tên toà n quyề n ngư ời Áo bằng 180 St au-pha-khơ một nhâ n vật nửa t ruyề n thuyết trong cuộc c hi ến tranh giải phóng một phát t ên bắn rất trúng đí ch. của ngư ời Thụy Sĩ c hống lại các triều đại Háp-xbuốc vào cuối thế kỷ XIII đ ầu thế kỷ XIV; t ruyền thuyết đã dành cho ông vai trò của một trong nhữ ng người sáng l ập ra V i n-ken-rít một c hi ến binh Thụy Sĩ nửa truyền t huyết ; theo t ruyền thuyết, trong Liên bang Thụy Sĩ. -501. lúc quân Thụy Sĩ giao chiến với quâ n đội của công t ước Áo Lê-ô-pôn III gầ n vù ng D em-pa-khơ ( ba ng Luy-xéc) ngày 9 thá ng Sá u 1386, Vi n-ken-rít đã hy sinh thân mì nh 181 Bản t ường t huật về bữa ti ệc ở Sa-tô-R u-giơ được đă ng trên báo "Northern St ar" số nên quyết đị nh kết cục trận đánh có lợi cho phí a Thụy Sĩ . 508, ngày 17 tháng Bảy 1847. -507. M uốc-tanh l à t hành phố t huộc ba ng P hrây-buốc ở Thụy Sĩ, nơi diễn ra trận đánh 182 Le Constituti onnel " ( "Người lập hi ến") t ờ bá o tư sản Phá p ra hàng ngày ở Pa-ri từ giữa quân Thụy Sĩ với quâ n đ ội của công t ước Các-lơ Dũng cả m xứ Buốc-gun-đi nă m 1815 đến năm 1870; trong nhữ ng nă m 40 là cơ qua n ngôn luận của cá nh ôn hòa ngà y 22 tháng Sá u 1476, trận đánh kết thúc bằng t hắng lợi của quân Thụy Sĩ .-494. t huộc phái Oóc-lê-ăng; trong thời kỳ cách mạ ng 1848-1849 đã đại biểu cho những qua n điể m của giai cấp tư sản phản cách mạ ng, tập hợp xung quanh Chi -e; sau cuộc 173 Khi nói "Nư ớc Thụy Sĩ cổ". Ăng-ghe n có ý nói đến những ba ng miề n núi của Thụy đảo chí nh tháng C hạp 1851 là t ờ báo của phái Bô-na-pác-t ơ.-511. Sĩ; vào những thế kỷ XIII - XIV những ba ng nà y t ạo thành hạt nhân đầu tiên của Liên bang Thụy Sĩ.-495. 183 Những sự kiện mà Ăng-ghe n miê u t ả đã xả y ra ở Pa-ri vào cuối t háng Tá m nửa đầu t há ng C hí n 1847. Nguyê n nhâ n là vụ xung đ ột gi ữa cô ng nhâ n và c hủ xư ởng 174 Đây l à nói đến trận đánh ở rừ ng Tơ-tô-buốc (nă m thứ 9 sau công nguyê n) giữa đó ng già y ở phố Xa nh-Ô-no, d o tê n c hủ nà y đị nh gia n l ậ n tiề n cô ng c ủa một công những bộ l ạc Đức k hởi nghĩa chống bọn xâ m lược La Mã và nhữ ng người La Mã. nhâ n.-5 41. Trận đánh kết thúc bằng thất bại của quân La Mã.-495.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 784 785 329 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH 1 84 L. Bla nc. "Orga ni sati on du t ra vail ". C uốn sách đ ược xuất bản lầ n đầ u ở Pa -ri năm "B a -xti- ơ" mới ở Pa -ri . Nhưng đại bộ phậ n đại bi ể u c ủa phái đối lậ p t ư sả n, t rong số đó c ó c ả những ngư ời ủng hộ t ờ " Nati onal ", đã ủng hộ việc xâ y d ự ng những đồn 184 0. -51 5. l ũy, biệ n bạ c h c ho vi ệc đó bằ ng nhữ ng lý do quốc phò ng.-52 4. 185 Nha n đề nà y d o Việ n nghiê n cứ u c hủ nghĩ a Mác L ê-ni n Li ê n Xô (t rư ớc đâ y) 189 Bài t iế p t he o c ủa Ăng-ghe n viết về phong t rà o đòi cải cách ở P há p, đ ư ợc đăng đặt. -517. t rê n bá o "Nort her n St a r" ngà y 1 8 t há ng Chạ p 1847. Trong lầ n xuất bả n nà y, c húng 186 " Những ng ười dân c hủ anh e m" h ội dâ n c hủ quốc tế d o nhữ ng đại biể u c ủa cá nh t ôi i n bài ấ y t he o bả n đ ă ng t rê n bá o ""De ut sc he Brü ssel er Zeitung" (xe m t ậ p nà y, tả t rong phong trà o Hiế n c hư ơng và nhữ ng ngư ời các h mạ ng lưu vong (nhữ ng hội t r.5 43-5 47). -525. viê n c ủa Liê n đ oà n nhữ ng người c hí nh nghĩ a, v. v. ) t hà nh l ậ p ở Luâ n Đô n nă m 1 845 190 Nha n đề nà y d o Vi ệ n nghi ê n cứ u c hủ nghĩa Mác L ê- ni n Li ê n Xô (t rước đâ y) với mục đíc h t hiết lậ p mối qua n hệ c hặt c hẽ gi ữa phong t rà o d ân c hủ c ủa c ác nư ớc. đặt. -526. Má c và Ăng-ghe n đ ã t ha m gi a c huẩ n bị c uộc họp những ngư ời d ân c hủ c ủa c ác nư ớc và o ngà y 22 t há ng Chí n 1845, t ại c uộc họp nà y trê n t hự c tế Hội đã đ ư ợc 191 B ài viết c ủa Ăng-ghe n đ ược t hả o dư ới dạ ng một bứ c t hư gửi t ổng bi ê n tậ p bá o t hà nh l ậ p. Do có việ c phải rời Luâ n Đô n nê n M ác và Ăng-ghe n đ ã k hô ng t ha m d ự "R é forme ". đ ư ợc. Hai ô ng đã giữ qua n hệ t hư ờng xuyê n với hội "Những ngư ời dân c hủ a nh Nha n đ ề nà y d o Vi ệ n nghiê n c ứ u c hủ nghĩ a Má c L ê - ni n Li ên Xô (tr ước đâ y) e m", tí ch c ực t ha m gi a vi ệc giá o d ục hội vi ê n c ủa hội đ ặc biệt là nhữ ng nò ng c ốt đặt. -530. vô sả n c ủa hội, sau nà y đã gia nhậ p Liê n đ oà n những ngư ời c ộng sả n nă m 18 47 - 192 H ội d ân ch ủ t hà nh lậ p ở Bruy-xe n và o mù a t hu nă m 1 8 47, đã t ậ p hợp t rong hà ng t he o ti nh t hầ n c ủa c hủ nghĩa quốc tế vô sả n và c hủ nghĩ a c ộng sả n k hoa học, và ngũ mì nh nhữ ng nhà c ác h mạ ng vô sả n, c hủ yế u là t rong số những nhà cá c h mạng c ũng t hông qua hội mà phát huy ả nh hư ởng t ư tư ởng đ ối với phong t rào Hiế n l ưu vong Đức và nhữ ng phầ n tử t iê n ti ế n t huộc lực lư ợng dâ n chủ t ư sả n và t iể u tư c hư ơng. Nhữ ng qua n điể m c hư a c hí n c hắ n về mặ t lý l uậ n c ủa cá c hội vi ê n c ủa hội sả n. Mác và Ăng- ghe n đã đó ng một vai t rò tí ch c ực trong vi ệc thà nh l ậ p Hội. Ngà y đã bị Má c và Ăng-ghe n phê phá n. 15 t há ng Mư ời một 1847, Mác đư ợc bầ u là m phó c hủ tịc h c ủa Hội, nhà dâ n c hủ Bỉ Sa u t hất bại c ủa phái Hi ế n c hư ơng và o nă m 1 848, hoạt đ ộng c ủa hội đã suy yế u L. Giô -t ơ-răng đư ợc đ ưa l ê n giữ c hức chủ t ịc h Hội. Nhờ ả nh hư ởng c ủa M ác, Hội đi nhiề u và đế n nă m 1853 t hì hoàn t oà n ta n rã. -518. dâ n c hủ B ruy- xen đã trở t hà nh một t rong những t rung tâ m l ớn của phong trà o dâ n c hủ quốc t ế. Trong nhữ ng ngà y cá c h mạng tư sả n t há ng Hai ở P há p cá nh vô sả n c ủa 187 Đ ồng min h q uốc tế, h a y là Đồng mi nh quốc t ế nhâ n dâ n h ội d o phái cấ p ti ế n tư Hội dân chủ Bruy-xen đã tổ chức vũ t rang cho công nhâ n Bỉ và phát động cuộc đấu sả n và phái tự d o c hủ t rư ơng mậu dịc h t ự d o ở Anh t hà nh lập ở Luân Đô n năm t ranh c ho một nề n c ộng hòa dân c hủ. Như ng sa u khi Mác bị trục xuất khỏi Br uy-xe n 184 7. T. C u-pơ, V. P hốc-xơ, Đ. Bao-ri ng và cả nhà c hí nh l uậ n dâ n chủ, nhà t hơ và và o đầ u t há ng Ba 1848, và những phầ n tử cá c h mạ ng nhất c ủa Hội bị c ác nhà c ầ m nhà điê u k hắ c U. Li n-t ơn đã t ha m gi a và o vi ệc t hà nh l ập Đồn g mi nh và và o hoạt quyề n Bỉ đ à n á p, nhữ ng ngư ời d â n c hủ tư sả n Bỉ k hô ng lã nh đạ o đ ược phong t rà o động của tổ chức này. Một số người dân chủ t ư sản trong số những người I-ta-li-a, c ủa quầ n c hú ng l a o đ ộng c hống chí nh t hể quâ n c hủ. Hoạt đ ộng của Hội d â n c hủ đã Hung-ga-ri và Ba Lan lưu vong, đặc biệt là Đ. Mát -di-ni, đã gia nhập hội; Đ. Mát-di-ni ma ng t í nh c hất hẹ p hòi , t huầ n t ú y địa phư ơng hơn và đế n nă m 1 849 t hì t hực t ế phải là một t rong nhữ ng ngư ời đề xư ớng ra vi ệ c t hà nh lậ p Đồng mi nh. Hoạt động c ủa đì nh chỉ . -530. Đồng mi nh t hu gọn và o vi ệc t ổ c hứ c những c uộc mí t -ti nh, t huyết t rình về các vấ n 193 B ài t iể u l uậ n nà y d o C. M ác viết để đá p lại c hiế n dịc h vu c á o c hống l ại những đề quốc t ế và phổ biế n rộng rãi t hơ văn trà o phú ng, đế n nă m 1 848 đ ã ngừ ng hoạt ngư ời các h mạ ng l ư u vong sống ở Bỉ, do nhà c hí nh l uậ n ti ể u tư sả n Bỉ tê n l à A. đ ộng. -51 8. B ác -te n-xơ phát động và bị gi ới tăng l ữ phả n đ ộng l ợi dụng. 18 8 Nă m 1 8 40, Chí nh ph ủ P há p vi ệ n c ớ c ủn g c ố vi ệ c bố p hò n g t hủ đ ô về phò ng k ẻ Nha n đ ề nà y d o Vi ệ n nghiê n c ứ u c hủ nghĩ a Má c L ê - ni n Li ên Xô (tr ước đâ y) t hù bê n n g oài xâ m nhậ p, đ ã bắ t ta y và o vi ệ c xâ y d ựn g x u ng q uanh P a -ri một l oạ t nhữ ng đ ồ n l ũy bi ệ t l ậ p. Dựa và o nhữ ng t hà nh l ũ y ấ y, t ậ p đ oà n c ầ m qu yề n c ủa đặt. -533. triều đại tháng Bả y tính c huyện bả o đả m a n toà n cho bả n thân chống l ại các cuộc 1 94 H ộ i cô ng n hâ n Đức d o M á c và Ă ng - g he n t hà n h l ậ p ở B r u y-x e n và o c u ối t há n g khởi nghĩa của nhâ n dân. Các giới dân chủ đã phản đối kịch li ệt việc xây dựng nhữ ng
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 786 787 330 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH T á m 18 47 nhằ m mục đíc h gi á o d ục c hí nh trị cho cô ng nhâ n Đức sống ở Bỉ , và ngư ời c ộng sả n d uy vật t iế n hà nh và o t háng B ả y 1 847 và kết t húc bằ ng việc kết t uyê n t ruyề n tr ong họ nhữ ng t ư t ư ởng c ủa c hủ nghĩa c ộng sả n k hoa học. Dư ới sự á n họ tù d ài hạ n. -5 41. lã nh đạ o c ủa M ác và Ăng-ghen và nhữ ng bạ n c hiế n đấ u c ủa hai ô ng, Hội đã t rở 201 Bài bá o "Bài di ễ n vă n của Lu-i Bl ăng t rong bữa tiệ c ở Đi -giô ng" m ột biế n t hể t hà nh tr ung t â m hợp phá p t ậ p hợp những l ực lư ợng vô sả n c ác h mạ ng ở Bỉ . Nhữ ng c ủa bài viết c ủa Ăng-ghe n "P hong t rà o đ òi cải các h ở P há p. B ữa tiệc ở Đi -gi ông" phầ n t ử ưu t ú của Hội đ ã gi a nhậ p c hi bộ Bruy-xe n c ủa Li ê n đ oà n những ngư ời đă ng t rê n tờ "Nort hern Sta r" ngà y 18 t há ng Chạ p 1847. Tờ c ộng sả n. Hội đã đó ng một vai trò nổi bật trong vi ệc t hà nh l ậ p Hội dâ n c hủ B ruy- "De ut sc he Brü ssel er Zeit ung" đã đăng biế n t hể c ủa mì nh dưới hì nh t hức tríc h xe n. Hoạt đ ộng c ủa Hội cô ng nhâ n Đứ c ở Bruy-xe n đã bị đì nh c hỉ sa u khi xả y ra c uộc các h mạ ng t ư sản t há ng Hai 1848 ở P há p ít lâ u d o c ác hội vi ê n c ủa Hội đã bị đă ng bài viết t rê n từ t ờ "Nort hern Sta r".- 543. c ả nh sát Bỉ bắt bớ và t rục xuất.- 534. 202 Để t ập trung sự c hú ý c hủ yế u ở bài bá o nà y và o vi ệc vạc h t rầ n l uậ n điể m d â n t ộc 195 " Journal de Brux elles" ( "Báo Bruy-xe n") t ờ bá o c ủa gi ới tă ng l ữ bả o t hủ Bỉ, c ơ c hủ nghĩa c ủa Lu-i Bl ă ng về cái gọi là vai t rò k hai hóa đặc bi ệt c ủa nư ớc P há p, qua n ngôn l uậ n c ủa gi ới tă ng lữ Thiê n c húa giá o xuất bả n từ năm 1 820. -534. t rong c uộc bút c hi ế n với Blă ng, Ăng- ghe n đã khô ng đề ra cho mì nh nhi ệ m vụ vạc h t rầ n tí nh c hất t hực sự c ủa "nề n vă n mi nh" t ư sả n mà c á c nư ớc t ư bả n c hủ nghĩa 196 C ongregatio de propagan da fide ( Hội t uyê n t ruyề n tín ngư ỡng) - một t ổ c hức t ruyền bá ở c ác nước lạc hậ u về ki nh t ế. Trong nhữ ng bài bá o và t hư từ vi ết về Ấn Thiê n c húa giá o d o giá o hoà ng t hà nh l ậ p và o t hế k ỷ XVII n hằ m mục đí ch t ruyề n bá Độ, Ai -rơ-le n, Trung Quốc , I-ra n, v. v., M ác và Ăng-ghe n đã chỉ ra rằ ng vi ệc t hu đạ o Thi ê n c húa ở tất cả cá c nư ớc và đấu t ra nh với dị gi á o. Hội là một t rong nhữ ng hút các nư ớc ấ y và o quỹ đạ o c ủa nhữ ng qua n hệ t ư bả n c hủ nghĩa đ ã diễ n ra bằ ng cô ng c ụ c ủa c hí nh sác h phả n động c ủa Tò a t há nh La Mã và c ủa gi ới tă ng l ữ Thiê n c on đư ờng nô dị c h hóa t hực d â n c ủa nư ớc Anh và cá c nước t ư bản chủ nghĩa khác c húa giá o. -534. đ ối với cá c nư ớc t rê n, bằ ng c on đư ờng biế n nhữ ng nư ớc đó thà nh vật phụ t huộc 197 Mác có ý nói t ới bài t ường t huật đă ng trê n bá o "Nort he rn Sta r" ngà y 4 t há ng c huyê n c ung cấ p nguyê n li ệ u - nô ng nghi ệ p c ho c hí nh quốc, bằng con đ ư ờng c ướp C hạ p 1847 về c uộc họp ở Luâ n Đô n ngà y 29 t háng M ười một 1847 để k ỷ ni ệm c uộc bó c tr ắ ng t rợn t ài nguyê n t hi ê n nhi ê n c ủa họ và bằng sự bó c lột tà n bạ o c ủa bọn k hởi nghĩ a B a La n nă m 1 830. Trong bài tư ờng t huật nà y, di ễ n văn c ủa Mác t ại c uộc t hự c dâ n đối với quầ n c hú ng nhâ n dâ n các nước ấ y. Nă m 1 853 C. Má c đã vi ết t r ong họp trên được trình bày dưới dạng tóm tắt và không chính xác. Văn bản đầy đủ và chính bài báo "Nhữ ng kết quả t ư ơng lai c ủa sự t hống t rị c ủa Anh ở Ấn Độ": "Sự giả d ối xác hơn của bài diễn văn này được đăng trên báo "Deutsche Brüsseler Zeit ung" ngày 9 t hậm t ệ và t ính dã ma n vốn c ó c ủa nề n vă n mi nh t ư sả n sẽ l ộ ra t rầ n t ruồng tr ước tháng Chạp 1847 (xem tập này, tr.526-527). -535. mắ t c hú ng ta k hi c húng t a qua n sát nề n vă n mi nh ấ y k hô ng phải ở nga y c hí nh quốc, 198 P he đối lập c ủa triều đại n hó m đ ối lậ p t rong hạ nghị vi ện P há p t hời k ỳ nề n nơi mà nó ma ng những hì nh t hứ c đá ng kí nh, mà qua n sát nó ở c ác t huộc đị a, nơi quâ n c hủ t há ng Bả y. Nhữ ng đại biể u c ủa nhó m nà y phả n á nh tâm t rạ ng c ủa phái tự mà nó l ộ rõ một c ác h k hô ng c he đậ y" ( C. M ác và Ph. Ăng-ghe n. Toà n t ậ p, tiế ng d o t rong giai c ấp t ư sả n c ông nghi ệ p và t hư ơng nghiệ p, c hủ trư ơng t hực hi ệ n c ải Vi ệt, Nhà xuất bả n c hí nh trị quốc gia, Hà Nội, 1993, t. 9, tr.291-292 ). -545. c ác h bầ u c ử ô n hò a , vì c oi đ ó l à bi ệ n p há p đ ể p hò n g n g ừ a c á ch mạ ng và d u y t r ì 203 Nă m 1846, c hí nh phủ Ghi -đô đã t hà nh công t r ong việc l àm c ho người kế t hừa t ri ề u đạ i Oó c -l ê - ă n g. T hủ l ĩ n h c ủa p há i đ ối l ậ p c ủa t ri ề u đạ i l à Ô-đ i - l ô ng B a - rô . -5 3 9 . ngai và ng Tâ y Ba n Nha kết hô n với ngư ời c on t rai út c ủa Lu-i -P hi -l íp và là m t hất bại dự đị nh c ủa nước Anh muố n l à m c ho hoà ng t hâ n Lê -ô -pô n C ô- buốc -gơ kết hô n 199 Ố c -t ơ -ro a - n hữ ng t hứ t huế nhập t hị đá nh và o nhữ ng nhu yế u phẩ m n hậ p và o với nữ hoà ng Tâ y Ba n Nha I- da- be n-l a II. Trong t hời gia n nội chiế n ở Thụy Sĩ nă m t hà nh phố.-5 40. 184 7, bộ t rư ởng B ộ ngoại gia o Anh Pa n- mớc -xt ơn đ ã t rả t hù c ho sự t hất bại ấ y c ủa 200 N hữn g ng ười cộng sản duy vật chủ nghĩa n hữ ng hội viê n c ủa Hội những ngư ời nề n ngoại gia o Anh. M ột mặt t hì xúi gi ục Ghi -đô đưa ra d ự á n về sự c a n t hiệ p c ủa c ộng sả n d uy vật, một t ổ c hức bí mật có tí nh c hất â m mư u, d o cô ng nhâ n P há p nă m c ường quốc ủng hộ Đồng mi nh đ ặ c biệt , đ ồng t hời mặ t k há c y lại bí mậ t gó p t hà nh l ậ p và o n hữn g nă m 4 0 c ủa t hế k ỷ XIX. C hị u ả nh hư ởn g c ủa t ư t ư ởng c ủa phầ n ti ê u di ệt t ổ c hức nà y. Nhữ ng t hủ đ oạ n ngoạ i gia o c ủa Ghi-dô đ ã bị t hất bại Tê -ô -đo Đê -d a -mi , một đ ại bi ểu c ủa k huynh hư ớn g cá c h mạ n g và d uy vậ t t rong hoà n t oà n. -552. c hủ ng hĩ a c ộng sả n k hô ng t ư ởng ở P há p. Vụ án xử nhữ ng h ội vi ê n c ủa Hội nhữ ng
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 788 789 331 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH 2 04 Vụ đà n á p cô ng nhâ n L i -ông đ ã xả y ra tr ong t hời gia n công nhâ n dệt ở Li -ô ng t iế n Anh, đã hoà n t oà n ngừ ng c ông t ác t uyê n truyề n này. Nhưng d o tá c đ ộng c ủa k hởi nghĩ a và o nhữ ng nă m 1831 và 1834. phong t rà o quầ n c hú ng, phái t ự do Ai-r ơ-le n đ ã buộc phải t hà nh l ậ p và o nă m 1 840 Hội Ri -pi-l ơ và họ ra sứ c hư ớng Hội nà y và o c on đư ờng t hỏa hiệ p với nhữ ng giai Thá ng Tá m 1 842, tại P re- xtơn đ ã xả y r a c uộc xung đ ột đ ổ máu gi ữa cô ng nhâ n c ấ p t hống trị ở Anh. -56 4. và quâ n đ ội Anh đ ó là một t rong nhữ ng sự ki ện trong phong t rà o phả n đ ối t ự phát c ủa phái Hi ế n c hư ơng bù ng nổ t ại nhi ề u t rung t â m c ô ng nghiệ p của nư ớc Anh t hời 211 " Phòng hò a giải" - n ơi hội họp công chú ng ở Đu-bli n.-567. bấ y gi ờ. 212 C ó ý nói t ới đơn t hỉ nh nguyệ n quốc dâ n d o phái Hiế n c hương đ ư a ra nghị vi ệ n L an -gh en-bi-l ao - một là ng ở Xi -lê -di, một trong nhữ ng t rung tâm k hởi nghĩ a c ủa và o t há ng Nă m 184 2; ngoài yê u sác h đòi t hô ng qua Hiế n c hương nhâ n dân, đ ơn t hợ dệt Xi -lê -di thá ng Sá u 184 4 và cũng l à nơi họ bị quâ n đội c hí nh phủ đ à n á p. t hỉ nh nguyệ n cò n ba o hà m nhi ề u yê u sá c h k hác, t rong đó có yê u sá c h đòi hủy bỏ sự Tại P ra- ha , và o mù a hè nă m 1 8 44, quâ n đ ội c hí nh phủ đ ã đà n áp c ô ng nhâ n k hởi hợp nhất Anh - Ai -r ơ-le n nă m 1801. Đơn t hỉ nh nguyệ n đã bị nghị việ n bá c bỏ.-56 8. nghĩ a.-556. 213 Tác phẩ m c ủa C. Mác " Diễn văn về mậu dị ch tự do " đ ư ợc công bố t ại Br uy-xe n 205 Có ý nói t ới Bản t uyê n ngô n nhâ n quyề n và dâ n quyề n mở đầ u c ho bả n hi ế n phá p và o đ ầ u t há ng Ha i 1 848 bằ ng ti ếng Phá p, đã đ ược ngư ời bạ n và học t rò c ủa M ác và c ộng hòa nă m 1793. Hiế n phá p nà y d o Hội nghị Quốc ước soạn thả o, Hội nghị đư ợc Ăng-ghe n là Vâ y-đ ơ- mai -ơ dịc h ra ti ế ng Đức và xuất bả n ở Đứ c c ũng và o nă m triệ u tậ p sa u khi nề n quâ n c hủ bị l ật đổ ngà y 10 t há ng Tá m 1792 ở Phá p. -558. 184 8. Nă m 1 88 5, t he o ý muốn của Ăng-ghen, tá c phẩ m nà y đ ược i n t hà nh phụ l ục 206 " Chant du dépa rt " ( "Hành k húc ") m ột bài hát các h mạ ng t hời k ỳ cá ch mạ ng t ư c ho c uốn "Sự khốn cù ng c ủa triết học " xuất bả n bằng t iế ng Đức l ần đ ầ u và t ừ đó sả n P há p c uối t hế k ỷ XVIII; về sa u c ũng đư ợc phổ bi ế n rộng rãi t rong quầ n c hú ng t rở đi đ ã đư ợc tái bả n nhi ề u lầ n như một phầ n c ủa c uốn sá ch ấ y. "Diễ n vă n về mậ u nhâ n dâ n P há p. -55 9. dịc h t ự d o" đ ư ợc i n bằ ng tiế ng Nga l ần đầ u t he o bả n dịc h c ủa Plê-k ha -nốp dư ới hì nh t hức một c uốn sá c h l ẻ d o nhóm "Gi ải phó ng l a o động" phá t hà nh ở Gi ơ-ne-vơ. 207 Có ý nói t ới bả n Hiế n c hư ơng l ậ p hi ế n (C harte c onsti t uti onnell e), đư ợc t hô ng qua Nă m 1 889 t ại M ỹ ngư ời t a đã xuất bả n tá c phẩ m nà y ở Bô -xt ơn t hà nh sá c h riê ng có sa u cá c h mạ ng t ư sả n 183 0 ở P háp và l à đạ o l uật c ơ bả n c ủa nề n Quâ n c hủ t há ng B ảy. -560. kè m t he o l ời tựa c ủa Ăng-ghe n, l ời t ựa nà y t rư ớc đó (và o t há ng B ả y 1888 ) đã được đă ng bằ ng tiế ng Đức trê n t ạp c hí "Di e Ne ue Zeit " ("Thời mới ") dư ới dạ ng một bài 208 Nha n đề nà y d o Việ n nghiê n cứ u c hủ nghĩ a Mác L ê-ni n Li ê n Xô (t rư ớc đâ y) bá o riê ng có nha n đ ề "C hế đ ộ t huế qua n bả o hộ và mậ u dịc h t ự do". -569. đặt. -562. 214 Đ ạo luật ngà y lao động 10 giờ x e m c hú t híc h 51.-575. 209 Q uận nhà vua t ên gọi tiếng Anh của công quốc Ốp-pha-li (miền Trung Ai -rơ-len) do bọn xâ m lược Anh đặt cho vào giữa thế kỷ XVI để kỷ ni ệm vua Tây Ban Nha P hi -l í p 215 M ác tríc h d ẫ n tác phẩ m c ủa Ri -các-đô xuất bản bằ ng t iế ng Phá p "De s pri nci pe s II, c hồng c ủa nữ hoà ng Ma -ri Tuy-đ o.-5 62. de I'é c onomi e politi que et de l 'i mpot ". Trad uit de l 'a ngl ai s pa r F.-S. C onsta nci o, 210 S ự h ợp nhất Anh A i -rơ -len l à d o C hí nh phủ Anh á p đặt c ho Ai -rơ-le n sau k hi đ ã a vec de s not e s e xpli c ative s et crtit iques par J-B. Sa y. T. I, Pari s, 1835, p. 178 đ à n á p c uộc k hởi ng hĩ a ở Ai - rơ- l e n nă m 1 7 8 8. Sự hợp nhấ t c ó hi ệ u l ự c t ừ ngà y 1 1 79. -577. t há ng Gi ê ng 1 8 0 1, nó đã t iê u d iệt nhữ n g d ấ u vế t c uối c ù ng c ủa c hế đ ộ t ự t r ị ở 216 A. Ure. "Phi l oso phie de s ma nufact ure s, ou Éc onomi e i nd ust ri elle ". T. I, Ai -rơ-l e n và xó a bỏ nghị vi ệ n Ai -r ơ- l e n. Từ nhữ ng nă m 2 0 của t hế k ỷ XIX vi ệ c B ruxelle s, 183 6, p. 34. -583. yê u c ầ u t hủ t i ê u sự h ợp n hấ t (R e pe a l of Uni on) đ ã t rở t hà nh khẩ u hi ệ u ph ổ bi ế n nhấ t ở Ai -rơ-l e n. Tuy n hi ê n, phá i t ự d o t ư sả n ( Ố C ô - nen và v. v. ) c ầ m đ ầ u p ho ng 217 " Tuyên ngôn của Đản g cộn g sản "-vă n kiệ n c ó t í nh c ư ơng lĩnh vĩ đại nhất c ủa chủ t rà o d â n t ộc đ ã c oi vi ệ c t uyê n t ruyề n c ho vi ệ c t hủ t i ê u sự hợp n hấ t c hỉ l à một nghĩ a c ộng sả n k hoa học. "C uốn sác h nhỏ ấ y có giá t rị bằ ng cả một pho sá c h l ớn: bi ệ n phá p để gi ai c ấ p t ư sả n Ai -rơ-l e n đ ạt đ ư ợc một số như ợ ng bộ n hỏ n hặ t c ủa t i nh t hầ n c ủa nó c ho t ới na y c ò n c ổ vũ và t húc đẩ y t oà n bộ gi a i c ấ p vô sả n c ó t ổ C hí nh p h ủ An h mà t hô i . Nă m 1 8 3 5, Ố C ô - n e n , sa u k hi đ ã c â u kế t với ph á i c ấ p c hứ c và c hi ế n đ ấ u c ủa t hế gi ới vă n mi n h " ( Lê -n i n ) . "T u yê n ng ô n c ủa Đả n g c ộ n g
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 790 791 332 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH s ả n" d o C. Má c và P h. Ăng-ghe n vi ết với t í nh c ác h là cư ơng lĩ nh của Liê n đ oà n tiếng Ba Lan năm 1892 và cho l ần xuất bản bằng tiếng I-t a-li-a năm 1893 của "Tuyên nhữ ng ngư ời c ộng sả n, được công bố l ầ n đầ u ở Luân Đô n và o t há ng Hai 1 848 t hà nh ngôn".- 591. một bản in riê ng gồm 23 t ra ng. Và o t há ng Ba t háng Bả y 18 48, "Tuyê n ngô n c ủa 218 Ăng-ghe n c ũng đ ưa c hú t híc h nà y và o lầ n xuất bả n bằ ng t iế ng Đứ c c ủa "Tuyê n Đả ng c ộng sả n" đ ược đă ng t rê n c ơ qua n ngôn l uận dâ n c hủ c ủa những ngư ời l ư u ngô n c ủa Đả ng c ộng sả n" nă m 1 890, c hỉ bỏ đi câ u c uối cù ng. -596. vong Đứ c là t ờ "De ut sc he Londone r Zeit ung" ("Bá o Đức ở Luân Đôn"). Bản tiế ng 219 Trong nhữ ng tác phẩ m vi ết sa u nà y, M ác và Ăng-ghe n đã dù ng nhữ ng khái niệ m Đứ c c ủa tá c phẩ m nà y đ ư ợc tái bả n t rong cù ng nă m 1848 ở Luâ n Đôn dư ới dạ ng c hí nh xác hơn d o Mác đ ưa r a: "giá t rị sức la o đ ộng", "giá c ả sức l a o động" t ha y một c uốn sá c h lẻ gồm 3 0 t ra ng, tr ong đó một số c hỗ i n sai c ủa lầ n xuất bả n đ ầ u c ho nhữ ng k hái niệ m "gi á t rị l a o đ ộng", "gi á c ả la o đ ộng" (xe m l ời t ựa c ủa t ậ p nà y, ti ê n đư ợc đí nh c hí nh và những d ấ u c hấ m, phẩ y đ ư ợc hoà n t hi ện hơn. Bả n nà y về t rong Toà n t ậ p C. Mác và P h. Ă ng- ghe n, tiế ng Nga, t r. IX). -605. sa u đư ợc M ác và Ăng-ghen l ấ y là m c ơ sở c ho những lầ n xuất bả n sa u nà y có sự đ ồng ý c ủa tác gi ả. Nă m 18 48 "Tuyê n ngô n" c ũng đư ợc dị c h ra nhiề u t hứ tiế ng 220 N h ững n gười theo phái chính th ống Ph áp v à nh ó m "Nước An h trẻ" x e m chú c hâ u Âu (P há p, Ba La n, I-ta -l i-a, Đa n M ạc h, P hla -mă ng và Thụy Đi ể n). Tê n c ủa t hí c h 32. -630. c ác tác gi ả c uốn "Tuyê n ngô n" k hô ng đư ợc nê u l ê n trong cá c bản i n nă m 1848; tê n 221 P h ái cải cách x e m chú t híc h 31.-643. c ủa c ác t ác giả đ ư ợc nêu lê n l ầ n đ ầ u t rê n bá o c hí và o nă m 1850 k hi bả n dịc h tiế ng Anh c ủa " Tuyê n ngôn" đư ợc đă ng trê n cơ qua n ngô n l uậ n c ủa phái Hiế n c hư ơng là 222 Có ý nói t ới c uộc các h mạ ng t ư sản ở Bỉ (mù a t hu nă m 1830 ) dẫ n đế n vi ệc nước t ờ "R ed Re publi can" ("Ngư ời c ộng hòa đ ỏ") t rong l ời tự a d o t ổng biê n t ậ p c ủa tạ p Bỉ t ác h ra k hỏi Vư ơng quốc Hà La n và việc t hi ết lậ p ở nư ớc nà y c hế đ ộ quâ n chủ c hí đó là Gi. Hác -ni vi ết. l ậ p hiế n t ư sả n đ ứng đ ầ u l à vư ơng t riề u Cô-buốc- gơ. Nă m 18 72, một bả n i n mới c ủa "Tuyê n ngôn" bằng tiế ng Đứ c với nhữ ng c hỗ sử a Sa u các h mạ ng tư sả n thá ng Bả y ở P há p, phong t rà o đòi nhữ ng cải c ác h t ự d o c hữa nhỏ c ủa t ác gi ả và với l ời tựa c ủa Má c và Ăng-ghe n đ ã ra mắ t. Tr ong l ầ n xuất c ũng đ ư ợc đ ẩ y mạnh ở Thụy Sĩ . Trong nhiề u ba ng, nhữ ng ngư ời t ự d o và những bả n nà y, c ũng như t rong c ác lầ n xuất bả n bằ ng tiế ng Đức tiế p t he o và o nă m 18 83 ngư ời cấ p ti ế n đã đạt đư ợc một số sửa đổi về hiế n phá p địa phư ơng t he o tinh t hầ n và 1 890, sá c h đư ợc ra với nha n đề là "Tuyê n ngô n c ộng sả n". t ự d o. -647. "Tuyê n ngô n c ủa Đả ng c ộng sả n" đ ư ợc xuất bả n bằ ng t i ế ng Nga l ần đầu vào năm 223 Thá ng Hai 1831 ở M ô-đê - na, Rô -ma -nhơ t huộc vù ng đô ng - bắc vù ng đất Tòa 186 9 ở Gi ơ-ne -vơ t he o bả n dị ch c ủa Ba-c u-ni n l à ngư ời đ ã xuyê n tạc nội d ung c ủa t há nh và ở Pá c-ma đã nổ ra c uộc k hởi nghĩa d o nhữ ng phầ n t ử c ách mạ ng c ủa giai "Tuyê n ngô n" ở nhi ề u c hỗ. Nhữ ng t hiế u sót c ủa l ầ n xuất bả n đầ u t iê n đ ược k hắ c c ấ p t ư sả n I-t a-li -a phát động dư ới k hẩ u hiệ u t hống nhất nước I-ta -li -a và đá nh phục t rong lầ n xuất bả n nă m 188 2 ở Gi ơ- ne- vơ t he o bả n dịc h c ủa Plê -k ha -nốp. B ả n đ uổi bọn ngoại ba ng. C uộc k hởi nghĩa đã bị quâ n đ ội Áo và nhữ ng l ực lư ợng c ủa dịc h c ủa Plê-k ha -nốp đã đ ặt c ơ sở c ho vi ệc truyề n bá rộng rãi nhữ ng tư t ưởng c ủa c ác chí nh phủ phả n các h mạ ng ở I-t a -li-a đà n á p.-64 8. "Tuyê n ngô n" ở nư ớc Nga. Mác và Ăng-ghe n c oi việc t uyê n truyề n c hủ nghĩ a Mác 224 Ám c hỉ vua P hri -đ rí c h-Vi n-he m IV. ở Nga có ý nghĩ a l ớn la o nê n đã viết l ời tựa ri ê ng c ho l ầ n xuất bả n nà y. "B erliner poli ti sc he s Woc he nbl att" ("Tuầ n bá o B éc -li n") là một c ơ qua n ngô n Sa u k hi M á c mấ t , " T u yê n n gô n" đã đ ư ợc x uấ t bả n nhi ề u l ầ n, v à đ ề u đ ư ợc l uậ n phả n đ ộng c ực đ oa n, xuất bả n t ừ nă m 1 831 đế n nă m 1 841; đ ược sự ủng hộ và Ăng-ghe n xe m lại : nă m 1883 xuất bả n bằ ng t iế ng Đức với l ời tự a c ủa Ăng-ghe n; c he c hở c ủa t hái tử P hri -đríc h-Vi n- he m (t ừ nă m 18 40 là vua Phri-đ ríc h-Vi n-he m nă m 1 8 88 xuất bả n bằ ng ti ếng Anh t he o bả n dị c h c ủa X. M u-rơ, d o Ăng-ghe n hi ệ u IV). -6 48. đí nh và bổ sung t hê m l ời tựa cù ng với c ác c hú t híc h c ủa ô ng; nă m 1890 xuất bả n bằ ng tiế ng Đứ c với l ời t ựa mới c ủa Ăng-ghe n. Ăng- ghe n c ũng vi ết một số c hú 225 Từ năm 1 833, ở Ha n-nô -vơ, bả n hi ế n phá p đ ư ợc t hông qua d o ảnh hư ởng c ủa t híc h cho l ầ n xuất bả n nà y. Nă m 18 85, bá o "Social i ste " ("Ngư ời xã hội c hủ nghĩ a ") phong t rà o t ự do t ư sả n, bắt đầ u có hi ệ u l ực. Nhà sử học tư sản Đa n-ma n đ ã t ha m đã đăng bản dịch ti ếng Pháp của "Tuyên ngôn" do con gái của Mác là Lô-ra La-phác-gơ gi a x uấ t sắ c và o vi ệ c so ạ n t hả o bả n hi ế n p há p. Nă m 18 3 7 , v ua xứ H a n- nô - v ơ, d ịc h và đ ư ợc Ăng- ghe n xe m l ạ i . Ăn g - g he n đ ã vi ế t l ời t ự a c h o l ầ n x u ấ t bả n bằ ng d ự a và o gi ới đị a c hủ phản động, đã hủy bỏ bả n hi ế n phá p và đ ế n nă m 18 4 0 đ ã t hi
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 792 793 333 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH h à nh một đ ạ o l uật mới rút hẹ p t ới mứ c t ối t hiể u nhữ ng quyề n hạ n c ủa các c ơ qua n l ược c ủa Hợp c húng quốc M ỹ c hống Mê -hi -c ô và cá c nư ớc k há c t huộc l ục địa châ u M ỹ. Nă m 1 861, trong bài bá o "Nội c hiế n ở Bắ c M ỹ", Má c đã nhậ n đị nh c hí nh sác h đại nghị. -648. c ủa các gi ai cấ p t hống t rị ở Hợp c hú ng quốc M ỹ đối với các nước c hâ u M ỹ La -tinh 226 H ội nghị Vi ên c ủa nhữ ng bộ t rư ởng nhi ề u quốc gi a Đứ c đư ợc tri ệu tậ p và o năm l à c hí nh sác h xâ m l ược với mục đíc h t rắ ng trợn là xâ m c hiế m nhữ ng vùng đất mới 183 4 t he o sáng kiế n c ủa t hủ tư ớng Áo M ét -t éc -níc h và c ủa gi ới c ầ m quyền P hổ để bà nh t rư ớng chế độ nô lệ và sự t hống t rị c ủa bọn c hủ nô.-657. nhằ m t hi hà nh những bi ện phá p c hống lại phái đ ối lậ p t ự d o và phong t rà o d â n c hủ. Nhữ ng nghị quyết c ủa hội nghị đã quy đị nh hạ n c hế quyề n hạ n của các c ơ qua n đại 232 Dự á n nối l iề n Thái Bì nh Dư ơng với vị nh Mê-hi -cô bằ ng cá c h đ à o một c on kê nh qua e o đất Tê-oa n-tê-pếc h đã nhi ề u lầ n đ ư ợc nê u ra ở Hợp c hú ng quốc M ỹ nhằ m nghị ở nhữ ng quốc gi a Đức có nhữ ng c ơ qua n nà y, tă ng c ư ờng ki ể m d uyệt, t hiết lậ p k hống c hế những con đư ờng buôn bán và t hị trư ờng ở Trung M ỹ. Như ng và o những một sự gi á m sá t nghi êm ngặ t hơn đối với các t rư ờng đại học và tiế n hà nh đ à n á p nă m 70 c ủa t hế k ỷ XIX, bọn t ư bả n M ỹ c ho rằ ng đầu t ư vốn và o việ c xâ y d ựng nhữ ng ngư ời t ham gia c ác t ổ c hức si nh viê n t huộc phái đ ối lậ p. -648. đ ư ờng sắt ở M ê-hi -cô t hì ít tốn ké m hơn, nê n đ ã t ừ bỏ d ự á n nói tr ê n. -6 58. 227 Đâ y l à nói đế n những c ái gọi là nhữ ng Tiể u ba n l iê n hợp gồ m đại biể u c ủa cá c 233 Trí c h từ bài t hơ c ủa Hai -nơ "Hi ệ p sĩ Ô-lá p-phơ". -660. hội đ ồng d â n biể u hà ng tỉ nh họp và o t há ng Giê ng 1848 để t hả o l uậ n dự á n c ủa bộ l uật hì nh sự mới . Qua việc tri ệ u tậ p c ác tiể u ba n nà y, Chí nh phủ P hổ dự tí nh là m ra 2 34 Có ý nó i t ới nhữ n g sự k i ệ n c ác h mạ ng đ ầ u n hữn g nă m 2 0 t hế k ỷ XIX ở c á c vẻ c huẩ n bị c ho cải cá c h để xoa dị u dư l uậ n xã hội đa ng sục sôi . Hoạ t đ ộng c ủa các vư ơ ng qu ốc Na - pl ơ và Xá c -đ i -ni và c uộc k hởi nghĩ a ở R ô - ma -nh ơ và o t há n g Ha i ti ể u ban đã bị ngừng l ại d o c ó những c uộc nổi dậ y c ác h mạ ng và o đầ u t há ng B a ở 1 8 31 (xe m c hú t hí c h 2 2 3 ). Thá ng Bả y 1 8 20 , ở Na -pl ơ, nhữ ng nhà c á c h mạ n g t ư Đứ c. -650. sả n C á c -bô -na -ri đ ã phá t đ ộng một cuộc k hởi ng hĩ a c hốn g l ạ i c hế đ ộ c huyê n chế và đ ạ t đ ư ợc vi ệ c t hi hà nh một hi ế n phá p t ự d o ô n hò a . Thá ng B a 1 821 đã nổ ra 228 Á m c hỉ l ời t uyê n bố của Phri -đríc h-Vi n-he m I V t rong bài diễ n vă n c ủa ô ng t a k hi c uộc k hởi n ghĩ a ở vươ ng q uốc Xá c -đ i -ni (Pi -ê - mô ng) . P há i tự d o l ã nh đ ạ o c uộc k hai mạ c Nghị vi ệ n liê n hợp ngà y 11 t háng Tư 18 47 nói rằ ng ông t a là "ngư ời kế vị k hởi nghĩ a đ ã c ô ng bố một hi ến phá p và mư u t oa n l ợi d ụng p h on g t rà o c hốn g l ại c ủa một ngôi vua k hô ng t hể bị suy yế u và c ó bổn phậ n phải t ruyề n l ại ngai và ng ở nề n đ ô h ộ c ủa Áo ở mi ề n B ắ c nước I- t a -l i -a để t hống nhấ t đ ấ t nư ớc d ưới chí nh trạ ng t hái k hô ng t hể bị suy yế u c ho những ngư ời nối ngôi ô ng ta". -650. qu yề n c ủa vươ n g t ri ều Xa -voa đ a ng c a i t rị ở Pi -ê -mô n g. Do c ó sự c a n t hi ệp c ủa 229 H ội đồng t ư vấn La Mã , ha y là hội đ ồng nhà nư ớc La Mã là một c ơ qua n tư vấ n c á c c ư ờng q uốc t huộc Li ê n mi nh t hầ n t há nh và sự c hi ế m đó ng c ủa quâ n đ ội Áo ở d o giá o hoà ng Pi IX t hà nh lậ p và o c uối nă m 1 847. Hội đ ồng t ư vấ n gồm đại biể u Na -pl ơ và P i -ê -mô n g nê n c hế đ ộ c hu yê n chế đ ã đ ư ợc k hô i ph ục ở c ả ha i vư ơ ng c ủa nhữ ng đị a c hủ tự do và c ủa gi ai cấp tư sả n cô ng t hư ơng nghiệ p. -651. qu ốc nà y. -6 6 4. 230 P i -ph ê-ra -ri ( từ c hữ "pí p-phê -rô " một t hứ nhạc k hí t hổi của I- ta -li -a ) là nhữ ng 2 35 Đâ y l à nó i đ ế n nhữ ng c uộc x un g đ ột ở Ga -l i -xi do nhà cầ m qu yề n Áo xú i gi ục , người c hă n cừ u ở c ác sư ờn núi Ap-pe n- nanh t huộc miề n Trung nư ớc I-ta -li-a. nổ ra gi ữ a nô ng d â n và nghĩ a quâ n c ủa t ầ ng l ớp quý t ộc B a La n t rong t hời k ỳ k hởi nghĩ a ở C ra -c ốp nă m 18 46 (xe m c hú t hí c h 1 9 ). - 664. L á t - x a- rô -n i l à n hữ n g p hầ n t ử vô sả n l ư u ma nh, t h oá i hó a về gi a i c ấ p, bị k hi n h bỉ t r o n g d â n c ư vư ơ n g q u ốc Na - pl ơ; b ọ n Lá t -z a -rô - ni đ ã n hi ề u l ầ n bị gi ới 2 36 Thá ng Bả y 1 8 4 7 , c á c nhà c ầ m qu yề n Áo ở I-t a -l i -a, vì l o ngạ i t rư ớc pho ng t rà o q uâ n c h ủ p hả n đ ộ n g l ợi d ụ n g t r o n g c u ộc đ ấ u t ra n h c hố n g p ho n g t rà o t ự d o và nhâ n d â n đa ng l ê n mạ nh ở qu ốc gi a La M ã (vù ng đất Tòa Thánh), nên đ ã đ e m d â n c h ủ. -6 52 . quâ n đ ế n t hà n h ph ố P hê -r a -ra ở bi ê n gi ới vù ng đ ấ t Tò a t hánh. Ở nga y La M ã , bọn Á o đ ã ủng hộ nhữ ng gi ới phả n đ ộng đ a ng ra sứ c t ì m c á c h hủy bỏ nhữ n g c ả i c ác h 231 Có ý nói t ới c uộc c hiế n t ra nh giữa M ỹ và Mê -hi -cô và o những nă m 1846 1 848 t ự d o c ủa P i IX. Vi ệ c c hi ế m đó ng P hê -ra -ra đ ã gâ y nê n một là n só n g p hẫ n nộ ở d o bọn c hủ nô c hủ đ ồn điề n M ỹ và gi ai cấ p đ ại tư sả n có những t ham vọng xâm k hắ p nư ớc I-t a -li -a, đi ề u nà y đ ã buộc C hí n h phủ Á o phả i nha nh c hó ng r út quâ n c hi ế m đ ất đ ai của Mê -hi -cô, gâ y ra. Kết quả c uộc c hi ế n t ra nh này: Hợp c hú ng quốc về . - 664 . M ỹ đã xâ m c hi ếm đ ư ợc gầ n một nử a l ã nh t hổ Mê -hi -cô, tr ong đó có t oà n bộ vù ng Tếc h-dát , Bắc Ca -li- phoóc -ni-a, Tâ n M ê-hi -cô và nhữ ng vù ng k há c. 2 37 P ra -t e -rơ l à một c ô ng vi ê n ở Vi ên. -670. M á c và Ăn g- g h e n t ro n g nhữ n g nă m t i ế p đó đã ng hi ê n c ứ u c ặ n k ẽ l ị c h sử xâ m 2 38 " Le Dé b at S oc ial " ( "Tra nh l uậ n xã hội ") là một t ờ bá o Bỉ ra hà ng ngày, c ơ qua n
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 794 795 334 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH n gô n l uậ n c ủa phái cấ p tiế n và phái dâ n c hủ t ư sả n; xuất bả n ở B ruy-xen t ừ năm 2 45 C ó ý nó i t ới Li ê n mi nh Ai -rơ-l en d o nhữ ng p hầ n t ử c ấ p ti ế n và dâ n c hủ c ủa ph on g t rà o d â n t ộc Ai -rơ-l en t hà nh l ậ p và o t há ng Gi êng 1 8 4 7 , nhữ ng phầ n t ử nà y 184 4 đế n nă m 1849. -672. đ ã r ời bỏ Hội Ri - pi -l ơ, vì bất mã n với c hí nh sá c h t hỏa hi ệ p c ủ a Ô' C ô-ne n. Đa số 239 " L'Indép endance" l à tê n gọi tắt c ủa t ờ báo t ư sản B ỉ ra hà ng ngà y t rong số h ọ t huộc nhó m " Nư ớc Ai -rơ-l e n t r ẻ" t hà nh l ậ p và o nă m 1 8 4 2 gồ m nhữ ng "L'Ind é pe nd anc e bel ge " ("Độc l ậ p c ủa Bỉ "); t hành l ậ p ở Br uy-xe n nă m 1 831, trong đ ại bi ể u c ủa t ầ ng l ớp t rí t hứ c t ư sản và t iể u t ư sả n Ai -r ơ- l e n. C á nh t ả , c á c h mạ ng nhữ ng nă m 40 c ủa thế kỷ XIX, l à c ơ qua n ngôn l uậ n c ủa phái t ự d o. -672. c ủa Li ê n mi nh Ai -rơ-l e n đ ã ủng hộ c u ộc khởi nghĩ a nhâ n d â n chố ng l ạ i nề n đô hộ c ủa A nh và ra sứ c k ế t hợp c uộc đ ấ u t r a nh vì đ ộc l ậ p c ủa Ai -r ơ- l e n với c uộc đấ u 240 Đ ồng minh ( t hà nh l ập nă m 1841) và H ội liên hiệp t ự do ( t hà nh lậ p nă m 1 847) là t ra nh cho n hữ ng c ả i c á ch d â n c hủ. Hoạt đ ộng c ủa Li ê n mi n h Ai -rơ-l e n đ ã c hấ m nhữ ng t ổ c hức c hí nh t rị tư sả n ở Bỉ có k huynh hướng tự do. -674. d ứ t và o mùa hè nă m 1 8 4 8 sa u k hi gi ới c ầ m q uyề n A nh đ à n á p c uộc khởi ng hĩ a nổ 241 F. Guiz ot . "Hi st oire gé nérale de la ci vi lisat ion en Europe, d e pui s la c hute d e r a ở Ai - rơ-le n. -68 8. l 'e mpi re roma i n j usqu'à la ré vol uti on fr an ç ai se " (P h. Ghi -dô. "Thô ng sử về nề n vă n 246 " La Ri forma" ( "Cải cách") l à một tờ bá o I-ta-l i-a ma ng k huynh hư ớng dân c hủ t ư mi nh ở c hâ u Âu t ừ t hời Đế quốc La Mã sụp đ ổ đ ế n c uộc cá c h mạ ng P há p"). In l ầ n sản, xuất bản ở thành phố Lúc-ca từ tháng Mười một 1847 đến đầu nă m 1850. -695. đầ u tiê n t rong c uốn sác h: F. Gui z ot . "C ours d ' hi st oire mod erne". Pa ri s, 182 8 (P h. Ghi -dô. "Giá o trì nh lịc h sử cậ n đại ". Pa- ri, 1828 ). -675. 2 47 Á m c hỉ t ờ " Al l ge me i ne Ze i t ung" xuấ t bả n ở Au-x bu ốc, t rê n b ờ sô n g Lê -k hơ. - 6 9 5. 242 Có ý nói tới bả n hi ệp định ký kết vào thá ng Mư ời một 1847 giữa vua xứ Xác-đi-ni, gi á o hoà ng và cô n g t ư ớc xứ Tô - xc a -nơ về vi ệ c t riệ u t ậ p hội n ghị c á c qu ốc gi a ở 2 48 A. Phô -l e n n hà soạ n n hạ c ; l ời c ủa bài há t l à c ủa nhà t hơ P hri - đrí c h-xe n. -6 97. I-t a -li -a để t hà nh l ậ p Li ê n mi n h t h uế q ua n. Dự á n t hà nh l ậ p Li ê n mi n h t huế q ua n 2 49 C ó ý nói t ới kế hoạ c h d o t h ốn g c hế Gi ê -rá c soạ n t hả o và đ ược t hô ng q ua và o I-t a -li -a phù hợ p với n g uyệ n vọn g c ủa gi a i c ấ p đ ại t ư sả n I- t a-li -a muốn t hố n g nă m 1 8 4 0 về sự bố t rí và hà nh đ ộn g c ủa q uâ n đ ội c hí nh phủ nế u xả y r a k hởi nhấ t nư ớc I-t a -li -a "t ừ bê n t rê n" d ư ới hì n h t hứ c một l i ê n mi n h c á c v ua chú a d o ng hĩ a ở P a -ri . -70 1. gi á o hoà n g hoặ c vư ơ ng t ri ề u Xa -voa đứ ng đ ầ u. Tuy nhi ê n, t iến t rì nh c á c sự ki ệ n 2 50 Sa u c hi c hí nh ph ủ Ghi - dô bị sụp đ ổ và o n gà y 2 3 t há ng Ha i 18 48, nhữ n g n gư ời c ủa c á c h mạ n g t ư sản n hữ n g nă m 18 4 8 1 8 4 9 ở I-t a -l i -a và t hắ ng l ợi c ủa l ực ủn g hộ vư ơ ng t ri ề u Oó c -l ê -ă ng đ ã mư u t oa n t hà n h l ậ p n ội c á c g ồ m nhữ ng n gư ời l ư ợng phả n c á c h mạ ng nă m 1 8 49 đã l à m cho k ế hoạ c h nà y bị phá sả n. -6 77. quâ n c hủ ôn hò a t huộc p hái Oó c -l ê -ă ng (C hi -e, B i -ô, v. v. ) đứ ng đầ u l à bá t ước 2 3 4 P hong t rà o c ủa nhâ n d â n Đứ c t r on g c á c c ô ng qu ốc Sl ê - dơ-ví c h và Hô n- st a i -nơ M ô -l ê. Son g, n hờ có nhữ ng t hắ ng l ợi c ủa c uộc k hởi nghĩ a nhâ n d â n ở P a- ri , nê n c hống l ại bả n hi ến phá p t hố ng n hấ t c ho Đa n M ạ c h và cá c c ô ng quốc (d ự t hả o mưu t oa n duy t rì c hế độ quâ n c hủ Oóc - l ê -ă ng đ ã bị t hất bại. -7 02 . hi ế n phá p đ ư ợc c ôn g b ố n gà y 2 8 t há ng Gi ê ng 18 4 8 ) t r ước c ác h mạ ng nă m 1 8 48 l à 251 Trong c hí nh phủ l â m t hời c ủa nư ớc Cộng hòa P há p, t hà nh l ậ p ngà y 24 t háng Hai một ph o ng t rà o xé t về mục đ í c h t hì mang t í nh c hấ t phâ n l ậ p và k hông vư ợt ra 184 8, phầ n l ớn các c hứ c vị đề u t huộc về cá c nhà c ộng hòa tư sả n (La-má c -t i n, k hỏi k huô n k h ổ của p he đ ối l ậ p t ự d o ôn hò a . P hong t rà o nà y hư ớ ng và o vi ệ c Đuy-pông đờ l 'Ơ-rơ, Crê-mi -ơ, A-ra - gô, Ma -ri và hai nhà hoạt động c ủa t ờ t hà nh l ậ p ở mi ề n Bắ c nư ớc Đức t hê m một quốc gi a Đứ c n hỏ n ữ a là m chư hầ u c ho "Na ti onal " mà Ăng- ghe n đ ã nhắc t ới: Ma -ra-xt ơ và Gác -ni -ê- Pa -gi e-xơ). Tr ong nư ớc P h ổ p hản đ ộ n g. Trong t hời kỳ c á c h mạ ng 1 8 4 8 1 8 4 9, tì nh hì n h c ó t ha y t hà nh phầ n c hí nh phủ, ngoài số đó cò n có ba đại bi ể u c ủa phái "Ré forme " n hữ ng đ ổi . Dư ới ả nh hư ởn g c ủa nhữ n g sự k i ệ n c á c h mạ ng ở Đứ c , ph on g t rà o d â n t ộc ở ngư ời dâ n c hủ t iể u t ư sả n Lơ-đ ruy-Rô-la nh, P hlô-c ô ng và nhà xã hội c hủ nghĩ a tiể u Sl ê -d ơ-ví c h và Hô n-st a i - nơ đ ã ma ng t í nh c hấ t cá c h mạ ng, t í nh c hấ t gi ải phó ng. t ư sả n Lu-i Bl ăng c ũng như ngư ời t hợ má y An-be (t ê n t hật là Má c-ta nh). "Những C uộc đ ấ u t ra nh đò i t ác h Sl ê -d ơ-ví c h và Hô n-st a i -nơ ra k hỏi Đa n M ạ c h đ ã t rở bộ t rưởng xã hội c hủ nghĩ a " Lu-i Bl ăng và An- be, như í t lâ u sa u mọi người đề u t hà nh một bộ phậ n c ấ u t hà n h c ủa c u ộc đ ấ u t ra nh c ủa t ấ t cả c ác l ự c l ư ợng t i ế n bộ t hấ y rõ, đã đó ng vai trò l à vật phụ t huộc thả m hại c ủa c hí nh phủ tư sả n. -702. ở Đứ c vì sự t hố n g nhấ t d â n t ộc t r ong c ả nư ớc và đ ư ợc M ác và Ăn g- ghe n k i ê n 252 Có ý nói t ới lậ p t rường hai mặ t c ủa các nhó m t huộc phái Oó c -lê- ăng P há p t r ong qu yết ủng hộ. -6 8 1. vấ n đ ề B ỉ và o đ ầu nhữ n g nă m 3 0 c ủa t hế k ỷ XIX. M ột mặ t t hì bí mậ t ấ p ủ mưu 2 4 4 Nha n đ ề nà y d o Vi ệ n ng hi ê n c ứ u c hủ n ghĩ a M á c L ê -ni n Li ê n Xô (t rư ớc đ â y) đ ồ sá p n hậ p nư ớc B ỉ , mặ t k há c c á c n hó m ấ y l ạ i xúi gi ục n gư ờ i Bỉ đấ u t ra n h đ òi đ ặt . -684 .
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 796 797 335 CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH t ập đại hội dân chủ quốc tế, đã được các đại diện của hội "Những ngư ời dân chủ anh t ác h k hỏi Hà La n. C ũng trong t hời gia n ấ y, ở hội nghị nă m c ường quốc (Anh, P há p, Nga , Áo và Phổ) tại Luâ n Đôn, các nhó m nà y đã câ u kết với những nước ủng hộ Hà e m" thảo l uận với Mác đang hoạt động với danh nghĩa là Ban chấp hà nh c ủa Hội dân La n, l à m phư ơng hạ i đế n l ợi í c h c ủa nước Bỉ. Do đó, ngư ời Bỉ đ ã phải chấ p nhậ n chủ t rong thời gi an Mác và Ăng-ghe n ở Luâ n Đôn vào cuối tháng Mư ời một t háng nhữ ng điề u kiệ n bất l ợi t rong hiệ p ư ớc với vua Hà La n (c hí nh t hứ c được ký và o Chạ p 1847. -740. t há ng Năm 1833 ) và phải như ợng c ho Hà La n một phầ n lã nh t hổ. -711. 260 Bức thư của hội "Những ngư ời dân chủ anh e m" gửi công nhân Anh và Ai -rơ-len 253 Nha n đề nà y d o Việ n nghiê n cứ u c hủ nghĩ a Mác L ê-ni n Li ê n Xô (t rư ớc đâ y) ngà y 3 t há ng Gi ê ng 1848 đư ợc đ ă ng t rê n bá o "Nort her n St ar" ngà y 8 t há ng Gi ê ng đặt. -714. 184 8. Khi đề cậ p t ới vấ n đề quốc phò ng c ủa Anh, các tác giả của vă n kiệ n nà y đã bó c t rần nhữ ng mư u đồ c ủa gi ới t ư sả n Anh hò ng l ôi ké o gi ai cấ p cô ng nhâ n ra 254 Nha n đề nà y d o Việ n nghiê n cứ u c hủ nghĩa Má c - Lê-ni n Liê n Xô (trư ớc đ â y) k hỏi c uộc đ ấ u t ra nh đòi những cải cá c h d ân c hủ bằ ng các h t uyên t ruyề n ma ng tí nh đặt. -717. c hất sô-va nh và t ung ti n rằ ng nước Phá p d ư ờng như đa ng c huẩ n bị tấ n cô ng lê n cá c 255 Bài bá o nà y c ủa P h. Ăng-ghen do c ác cá n bộ c ủa Vi ệ n nghi ê n c ứ u c hủ nghĩ a Mác đả o c ủa nư ớc Anh. Bức t hư đã kê u gọi cô ng nhâ n kiê n quyết đập lại "bọn â m mưu L ê-ni n t rự c t huộc Ba n c hấ p hà nh t r ung ư ơng Đả ng xã hội c hủ nghĩ a t hống nhất đa ng ra sức xúi gi ục các dâ n t ộc c hống l ại nha u", với nhữ ng l ời bị a đặt nhơ nhuốc Đứ c phát hiệ n và c ho đă ng t rê n t ạ p c hí "Ei nheit " số 8, t háng Tám 1 955. The o ngà y l à dường như c on ngư ời ở các nư ớc k hác nha u vốn l à "kẻ t hù bẩ m si nh" c ủa nha u vi ế t t hì bài bá o t huộc về cá c t á c phẩ m nằ m t ro ng t ậ p 2 c ủa C. M ác và Ph. Ăn g- r ồi . Như bức t hư c hỉ rõ, c hỉ có tra o c ho nhâ n d â n Anh nhữ ng quyề n dâ n c hủ và t ự ghe n Toà n t ậ p. N hưn g k hi bà i nà y đ ư ợc c ông b ố, t hì t ậ p 2 đ ã xuất bả n rồi , c ò n d o mới là t hực sự c ủng c ố k hả nă ng phò ng t hủ c ủa nư ớc Anh. -742. t ậ p 3 với nội d u ng k hô ng l i ê n qua n gì về mặ t c h ủ đ ề với bà i bá o nà y t hì đ a ng 261 C ái c ớ vi ệ n ra đ ể trục xuất Ăng-ghe n là ô ng đã phát bi ểu ý ki ế n t ại bữ a tiệc đ ư ợc i n. Vì vậ y bả n d ị c h t i ế ng Nga c ủa bà i bá o nà y đ ư ợc i n t ron g t ậ p 4 và o p hầ n mừng nă m mới c ủa nhữ ng ngư ời các h mạ ng Đứ c l ư u vong ngà y 31 t há ng C hạp 1847 bổ sun g, vì bà i bá o đ ã p hầ n nà o vượt ra k hỏi p hạ m vi t r ì nh t ự t hời gi a n c ủa bả n t ại Pa-ri . Tha m dự bữa tiệc này có nhiều công nhân và thợ thủ công, Ăng- ghe n đ ã vă n c hí nh c ủa t ậ p nà y. -72 0. t uyê n t ruyề n cá ch mạ ng t rong họ, điề u nà y đã là m c ho c ác nhà c ầ m quyề n P há p l o 2 5 6 Dự á n ba n hà n h bi ể u t huế s uấ t l i nh hoạ t d o nội c ác Ca -ni nh t huộc đ ả ng bả o t hủ l ắ ng. Và o c uối t há ng Gi ê ng 1848, cả nh sát Pa-ri đã k hủng bố Ăng-ghe n, việ n c ớ soạ n t hả o và đ ược nội c á c Oe n- l i n-t ơn c ũn g t hu ộc đ ả ng bả o t hủ ba n hà n h t hà nh r ằng trong bài di ễn văn c ủa ô ng có những l ời á m c hỉ c hí nh t rị ma ng tí nh c hất c hống một đạ o l uậ t và o nă m 18 2 8 sa u k hi đã sửa đổi c hút í t . -7 2 2. c hí nh phủ. Ngà y 29 t há ng Giê ng 1848, Ăng-ghe n đã nhậ n đư ợc lệ nh phải rời k hỏi nư ớc P há p t rong vò ng 24 gi ờ, nế u k hô ng t hì bị gi ao nộp c ho c ả nh sát P hổ. Đồng 2 5 7 " Th e Anti B r ead T ax Ci rc ula r" ( "Thông t ri c hống t hu ế lú a mì ") l à c ơ qua n t hời với vi ệc tr ục xuất Ăng-ghe n kèm t he o việc c ác nhà c hức trác h c ả nh sát đa ng ngô n l uậ n c ủa Đồ ng mi nh c h ốn g nhữ n g đ ạ o l uậ t về ngũ c ốc , ba n đ ầ u gọi l à "The đê m đột nhậ p và o phò ng ô ng, c ò n có nhi ều vụ bắt bớ t rong cô ng nhâ n Đức l ưu Ant i C orn L a w Ci r c ul a r" ("Thô ng t ri c hốn g nhữ ng đ ạ o l uậ t về ngũ c ốc "); ra vong bị t ình nghi là t he o c hủ nghĩa c ộng sả n. M ặc c ho có những l ời giải thí c h c ó 2 t uầ n 1 l ầ n ở M a n-se -xt ơ t ừ nă m 1 8 39 đế n nă m 1 84 3. -72 3. t í nh c hất vu c á o d o bá o c hí c ủa c hí nh phủ t ruyề n đi , những ti n t ức về những 2 5 8 Đi ề u l ệ của Li ê n đ oàn nhữ ng ngư ời c ộn g sả n mà M ác và Ăng- ghe n t í c h c ự c nguyê n nhân t hực sự c ủa vi ệc t rục xuất Ăng-ghen vẫ n đ ư ợc đ ưa l ê n c ác t ra ng bá o t ha m gi a soạ n t hả o đã đ ư ợc t hả o ra và o t há ng Sá u 1 8 4 7 t ại đạ i hội l ầ n t hứ nhấ t đ ối lậ p. c ủa Li ê n đ oà n. Sa u k hi đư ợc c á c c hi bộ c ủa Li ê n đ oàn t hả o l uậ n, đi ề u l ệ nà y l ại " Le Moniteur Pa ri sien" ( "Người truyề n ti n Pa -ri ") t rong nhữ ng nă m 4 0 c ủa t hế đ ư ợc đạ i hội l ầ n t hứ hai xe m xé t và c u ối c ù ng đ ược phê c huẩ n ngà y 8 t há ng C hạ p k ỷ XIX l à t ờ bá o ra hà ng ngà y và o buổi c hiề u, là c ơ qua n ngô n l uậ n bán c hí nh 1 8 47 . -7 32 . t hứ c. -7 43. 2 5 9 Có ý nó i t ới bứ c t hư c ủa hội "Nhữ n g ngư ời d â n c hủ a nh e m" gửi Hội d â n c hủ 262 C â u lạ c bộ cô ng nhân Đức đ ư ợc t hà nh lậ p ở Pa -ri ngà y 8 - 9 t há ng Ba 1848 t he o Bruy-xen, đăng t rên tờ "Nort hern Star" ngày 11 tháng Chạp 1847 và trên t ờ "Deut sche sá n g k i ế n c ủa n hữ n g n gư ời l ã nh đ ạ o Li ê n đ oà n n h ữ n g n g ư ời c ộn g sả n. M ác đã B r üsse l e r Ze i t ung" n gà y 2 6 t há ng Chạ p 1 84 7. Nhữ ng đ ề ng hị về vi ệ c đ ặt l i ê n đ ó n g va i t rò l ã n h đạ o t r o ng hội nà y. M ụ c đ í c h c ủa v i ệ c t h à nh l ậ p C â u l ạ c b ộ l à lạc t hường xuyê n hơn gi ữa những ngư ời dâ n chủ c ác nước và về việ c c huẩ n bị triệ u
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 798 799 316 CHÚ THÍCH đ oà n k ết cô ng nhâ n lư u vong Đứ c ở P a-ri, gi ải t hí c h c ho họ hi ể u sá c h lư ợc c ủa gi ai c ấ p vô sả n trong cá c h mạ ng d â n c hủ t ư sả n, đ ồng t hời c hống l ại nhữ ng mư u đ ồ c ủa những ngư ời dâ n c hủ t ư sả n và t iể u t ư sả n hò ng dù ng sự t uyê n t ruyề n dâ n t ộc c hủ nghĩ a để mê hoặ c cô ng nhâ n và lôi ké o họ và o c ái kế hoạch phi ê u lư u l à xâm T HÂN THẾ VÀ SỰ NGHIỆP nhậ p nước Đức bằ ng nhữ ng quâ n đ oà n tì nh nguyệ n. Câ u lạ c bộ đã là m nhi ề u việ c CỦA C. MÁC VÀ PH. ĂNG-GHEN về mặt t ổ c hứ c đ ưa cô ng nhâ n Đứ c t ừ ng ngư ời một trở về tổ quốc để t ha m gia c uộc đấ u t ra nh các h mạ ng ở đó. -752. 263 Có ý nói t ới bả n d ự thả o đi ề u lệ c ủa Câ u lạ c bộ cô ng nhâ n Đứ c.-7 53. ( T há ng Năm 1846 - tháng B a 184 8) 264 Tại trư ờng tậ p ngự a đã ti ế n hà nh những c uộc họp c ủa Hội dâ n chủ Đức đ ư ợc t hà nh lậ p ở P a-ri sa u cá c h mạng t háng Hai 18 48. Những ngư ời dâ n c hủ ti ể u tư sả n đ ứ ng đầ u hội ấy như Hé c -vếch, Boó c-st ét, Đếc h-c ơ, v. v. đã t uyê n truyề n c ho việc 184 6 t hà nh l ậ p quâ n đ oà n tì nh nguyệ n gồ m nhữ ng người lư u vong Đứ c để xâ m nhậ p và o Đứ c. Họ dự đị nh dù ng các h ấ y để t iế n hà nh các h mạ ng ở Đứ c và t hiết lậ p c hế đ ộ M ù a xuân T rong t hời gian l ãnh đạo Ủy ban t hông t in cộng sả n ở Bruy-xen, c ộng hòa. Má c và Ăng-ghe n đã kiê n quyết lê n á n k ế hoạc h phi ê u l ưu ấy. -75 4. Mác và Ăng- ghe n đấu t ra nh cho sự thống nhất về tư tưởng và tổ chức của nhữ ng đại biểu t iên ti ến của phong t rà o công nhâ n và xã hội c hủ nghĩ a các nước nhằ m mục đích c huẩn bị cơ sở c ho việc thành lập chính đảng vô sả n. 5 t háng Nă m M ác viết thư cho Pru-đông, đề nghị Pru-đông l àm ủy viên t hông tin Pháp của Ủy ba n thông tin cộng sả n ở Bruy-xe n và t ha m gia thảo luận nhữ ng vấ n đề l ý luận và sác h lược c ủa phong trà o công nhâ n. Qua bức thư trả lời của Pr u-đông ngày 17 tháng Nă m, Mác đã thấy rõ nhữ ng bất đồng că n bản gi ữa ông và Pru-đông và ô ng đã từ bỏ ý định đặt quan hệ với phong trào công nhân Phá p t hông qua Pru-đông. 1 1 thán g Nă m T ại phi ên họp của Ủy ban t hông tin cộng sản ở Bruy-xen, bản thông tri chống G. Cri -ghê, một phần tử t huộc phái "chủ nghĩa xã hội chân chính", do Mác và Ăng-ghen viết đã được thông qua. Thông t ri được phân phát cho tất cả các ủy ban thông tin cộng sản. M ù a hè M ác và Ăng-ghen đã hoàn thành những chương cơ bản của "Hệ tư tưởng Đức". Việc in bản t hảo ở Đức không t hể thực hiện được do các điều ki ện kiểm duyệt, và cũng do sự phản đối của các đại biểu của "chủ nghĩa xã hội chân chính" Đức. 1 5 thán g Sáu M ác và Ăng-ghen viết thư gửi G. A. Quết -ghen nhằm mục đích đặt
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 800 801 316 THÂN THẾ VÀ SỰ NGHIỆP CỦA C.MÁC VÀ PH.ĂNG-GHEN THÂN THẾ VÀ SỰ NGHIỆP CỦA C.MÁC VÀ PH.ĂNG-GHEN K h oản g gi ữa Ă ng-ghe n nghiên cứ u tác phẩ m của L.Phoi-ơ-bắc "Bả n chất của q ua n hệ thô ng tin đều đặn gi ữa Ủy ban t hông ti n cộng sả n ở tháng Mười tôn giáo" và ghi tóm tắt nhữ ng ý kiến phê phá n đối với triết học Bruy-xe n và nhữ ng ngư ời ủng hộ các qua n đi ểm xã hội chủ nghĩa của Phoi -ơ-bắc. và cộng sản chủ nghĩa ở Vúp-pơ-tan. K h oản g 20 tháng N hữ ng ngư ời cộng sả n ở Bruy-xe n viết bản thông t ri thứ hai 1 7 t hán g Bả y M ác và Ăng-ghe n vi ết "Thư c húc mừng của những ngư ời dân chủ M ười chống C ri-ghê, do Mác ký tên. Nguyên bả n c ủa thông tri nà y - cộng sản Đức ở Br uy- xen gửi ông P héc-giuýt Ô' Cô-no". Bức không còn gi ữ lại được. thư được đăng trên báo của phái Hiến chương, tờ "The Northern Star" T há ng Ch ạp C ác nhà chức trách ở Pa-ri ra lệnh cho cảnh sát theo dõi Ăng-ghen. ("Ngôi sao bắc đẩu") ngà y 25 t háng Bảy. 2 8 thán g Chạ p T rong t hư gửi nhà văn học Nga P.V. An-nen-c ốp, M ác phê phá n 1 t háng Tá m T rong bức thư gửi nhà xuất bản C.V. Le -xke, Mác thông bá o về quyể n sác h ô ng vừa mới đọc xong "Hệ thống nhữ ng mâ u t huẫ n kế hoạch c ủa mì nh để hoà n thành tác phẩ m "Phê phá n chính trị kinh tế, hay là Tri ết học về sự khốn cùng" của Pru-đông và nhâ n và khoa ki nh tế chí nh trị ". Tác phẩ m vẫn chưa viết xong. đó ông đã trình bà y nhữ ng luậ n điểm qua n t rọng nhất của chủ 1 5 t hán g Tá m T he o sự ủy nhi ệm của Ủy ba n thông tin cộng sả n ở Bruy-xen, nghĩ a duy vật lịch sử. Ăng-ghen đế n Pa-ri với mục đích t uyê n t ruyề n chủ nghĩa cộng sả n t rong công nhâ n h ội viên nhữ ng chi bộ Pa-ri thuộc Liên đoàn những người chính nghĩa, nhằ m t ổ chức ủy ba n thông ti n và 1 84 7 đấu tranh chống chủ nghĩa Vai -tl inh, chủ nghĩa Pru-đông, "c hủ nghĩa xã hội chân chí nh". G i ữa 15 và 19 Ă ng-ghen là m quen với nhà cộng sả n không t ưởng Pháp E.Ca-bê. M ác viết tác phẩ m "Sự khốn cùng của triết học. Trả lời cuốn T h á n g Gi êng t háng Tá m "Triết học về sự khốn cùng" của Pru-đông". 1 5 th áng Sá u 1 9 t hán g Tá m Ă ng-ghen gửi thư cho Ủy ba n thông tin cộng sả n ở Bruy-xen về Ăng-ghen viết tác phẩm "Những người thuộc phái "chủ nghĩa xã hội T há ng Giêng t ình hình phong t rào công nhâ n Đức ở Pa-ri và báo chí xã hội chân chính"" làm phần bổ sung cho tập hai của "Hệ tư tưởng Đức". T há ng Tư chủ nghĩa Pháp. Từ đó về sa u, Ăng- ghen đã bá o cáo đề u đặn với 2 0 thán g Giêng Ủy ban Luân Đôn của Liên đoàn những người chí nh nghĩ a cử đại Ủy ba n về sự phát t riển của phong t rào cô ng nhân và xã hội chủ biểu của mì nh là I.Môn đến Bruy-xen gặp Mác và đến Pa-ri gặp nghĩa Pháp, cũng như cả về tình hình các nhóm công nhân Đức. Ăng-ghen để đề nghị hai ông gia nhập Liên đoàn. Mác và Ăng-ghen K h oản g 1 t háng Ă ng-ghen vi ết bài về tì nh hì nh ở P háp. Bài nà y đã được đăng đồng ý gia nhập Liên đoàn sau khi thấy rõ rằng những người lãnh C hín t rên tờ "Norther n Star" ngày 5 tháng C hín. đạo Liên đoàn sẵn sàng cải tổ lại Liên đoàn và chấp nhận những T há ng Chí n T rong những bức t hư gửi M ác, Ăng-ghen phê phá n những qua n nguyên l ý của chủ nghĩa cộng sản khoa học làm cơ sở cho cương điểm ti ểu tư sản của Pru-đông. lĩnh của Liên đoàn. T há ng Mười T rong ba cuộc họp của công nhâ n Đức ở Pa-ri, Ăng-ghen đã lên C uối tháng Hai Ăng-ghen viết bài báo "Hiến pháp Phổ". Bài báo được đăng t rên tờ t iếng phê phán nhữ ng điều k hông tư ởng tiểu tư sả n c ủa Pru-đông "Nort hern Star" ngày 6 t háng Ba. và nhữ ng tư t ưởng t iểu thị dân của Các Gr un, một phần tử thuộc Ăng-ghen viết t ác phẩm về vấn đề l ập hiến ở Đức. T há ng Ba phái "c hủ nghĩ a xã hội chân c hính". Do hoạt động của Ăng-ghen, T há ng Tư đa số hội viên các chi bộ Pa-ri của Liên đoàn những người chính nghĩa 3 t háng Tư M ác viết bài bình l uận trong đó ông bác bỏ những l ời vu cáo chống đã rời bỏ "chủ nghĩa xã hội chân chính" và chủ nghĩa Pru-đông. lại ông của tờ "Trier'sche Zeit ung" ("Báo Tơ-ria") do C. Grun xúi
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 802 803 317 THÂN THẾ VÀ SỰ NGHIỆP CỦA C.MÁC VÀ PH.ĂNG-GHEN THÂN THẾ VÀ SỰ NGHIỆP CỦA C.MÁC VÀ PH.ĂNG-GHEN g iục. Bài này được đăng ngày 8 tháng Tư trên tờ M ác và Ăng- ghen tham dự đại hội quốc t ế của những nhà kinh tế 1 8 tháng 16 học ở Bruy-xen. Mác chuẩn bị bài nói, nhưng người ta không cho "De ut sc he Brü ssel er Zeit ung" ("Bá o B ruy-xe n Đ ứ c") và Chín phát biểu vì sợ nội dung cách mạng trong bài nói đó. Bài diễn văn ngà y 9 t há ng Tư t rê n t ờ "Tri er 'sc he Zeitung". Đ ầ u tháng Sáu Ă ng-ghen tham gia tích cực vào công việc của Đại hội lần t hứ nhất mà Mác dự đị nh đọc được đăng ngày 29 tháng Chín trên báo của Liên đoàn những người cộng sản ở Luân Đôn. Đại hội thảo "At elier Démocratique" ("Công xưởng dân chủ") ở Bruy-xen, cũng l uận bản điều lệ mới. Liên đoàn những người chính nghĩa được đổi như t rong bài báo "Đại hội Bruy-xen về vấn đề mậu dịch tự do" tên thành Liên đoàn những người cộng sản, khẩu hi ệu trước đây của Ăng-ghen đăng trên báo "Nort hern Star" ngày 9 tháng Mười. của Liên đoàn "Tất cả mọi người đều là anh em" nay được đổi 2 7 thán g Chín Ăng-ghen tham dự bữa tiệc quốc tế của những người dân chủ ở t hành: "Vô sản tất cả các nước, đoàn kết lại!". Bruy-xen. Tại bữa tiệc này, nghị quyết về việc thành lập Hội dân Đại hội kết thúc, Ăng-ghen t rở lại Pa-ri. chủ đã được thông qua. 2 6 t hán g Sáu Ă ng-ghen viết bài "Ngày tàn và giờ sụp đổ đã gần của Ghi-dô. 3 và 7 tháng B áo " De ut sc he Brü ssel er Zeit ung" đă ng hai bài l uậ n c hiế n của L ập trường của giai cấp tư sản Pháp". Bài này được đăng t rên báo M ười Ăng-ghe n d ư ới nha n đề c hung l à "Nhữ ng ngư ời c ộng sả n và "Northern Star" ngày 3 tháng Bảy. Các Hai-nơ-t xe n". Đ ầ u tháng Bảy C uốn sách của Mác "Sự khốn cùng của t riết học. Trả lời cuốn G i ữa t háng M ười T ừ Bruy-xen, Ăng-ghen trở lại Pa-ri và tham gia thành lập và củng "Triết học về sự khốn cùng" của Pru-đông" được xuất bản. cố các tổ chức đị a phương của Liên đoàn những người cộng sản. Khoảng 27 Ă ng-ghen rời Pa-ri đến gặp Mác ở Bruy-xen để bàn về công việc Ông được giao công tác thông tin của ban chấp hành khu bộ của t h á n g Bả y của Li ên đoàn những người cộng sản. Liên đoàn. 5 t háng Tá m D ưới sự l ãnh đạo của Mác, chi bộ và khu bộ của Liên đoàn những N ửa cu ối tháng Ăng-ghen đặt quan hệ với những người dân chủ Pháp tập hợp xung người cộng sản được thành lập ở Bruy-xen. Mác được bầu làm chủ M ười quanh báo "La Réforme" ("Cải cách"). Ông thỏa t huận với ban tịch chi bộ và làm ủy viên của ban chấp hành khu bộ. biên tập về việc viết cho t ờ báo này những bài làm sáng t ỏ tình C uối tháng Tá m M ác và Ăng-ghen tổ chức ở Bruy-xen Hội công nhân Đức trong đó hình ở Anh và ở Đức và sự phát t riển của phong trào Hiến chương. hai ông mở rộng vi ệc tuyên truyền những t ư tưởng của chủ nghĩa Việc đăng bài báo vào ngày 26 tháng Mười về cuộc khủng hoảng cộng sản khoa học. thương nghi ệp ở Anh mở đầu cho sự cộng t ác của Ăng-ghen với C hương do Mác viết trong t ác phẩm " Hệ t ư tưởng Đức" mang nội T há ng Tá m báo "Réforme", sự cộng tác này kéo dài cho đến tháng Giêng 1848. dung phê phán cuốn sách của Grun "Phong trào xã hội ở Pháp và T há ng Chí n 1 8 thán g Mười B an chấp hành t rung ương Luân Đôn của Liên đoàn những người Bỉ" được đăng t hành một bài báo riêng t rên tạp chí "Das cộng sản đề nghị khu bộ Bruy-xen cử đại biểu đi dự đại hội lần t hứ West phälische Dampfboot " ("Tàu thủy Ve-xtơ-pha-li "). hai của Liên đoàn và t ỏ ý mong muốn Mác tham dự đại hội. 1 2 t hán g Chín B áo "De ut sc he Brüsseler Zei t ung" đăng bài "C hủ nghĩ a c ộng 2 2 thán g Mười T ại hội nghị ban chấp hành khu bộ của Liên đoàn những người sả n c ủa bá o "Rhei ni sche r Be obac hte r"" c ủa M ác và phầ n đ ầ u cộng sản ở Pa-ri, Ăng-ghen đã phê phán gay gắt bản dự t hảo cương bài phê bì nh c ủa Ăng-ghe n "C hủ nghĩa xã hội Đức dư ới dạ ng lĩnh của Liên đoàn những người cộng sản do M.Hét-xơ, một phần t hơ và văn xuôi". Từ thời gian đó trở đi, Mác và Ăng-ghen bắt đầu tử thuộc phái "chủ nghĩa xã hội chân chính", biên soạn. Ban chấp cộng tác thường xuyên với báo "Deutsche Brüsseler Zeit ung". hành đã giao cho Ăng-ghen bi ên soạn một dự t hảo cương lĩnh mới. Dưới ả nh hư ởng c ủa Mác và Ăng-ghe n, t ờ báo đã t rở t hà nh c ơ C uối tháng M ười M ác viết bài "Sự phê phán có tí nh dạy đạo đức và đạo đức có tính qua n t uyê n t ruyề n c hủ nghĩa c ộng sả n và tư t ư ởng d â n c hủ. phê phán. Bàn về lịch sử của văn hoá Đức. Chống Các Hai-nơ-txen".
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 804 805 318 THÂN THẾ VÀ SỰ NGHIỆP CỦA C.MÁC VÀ PH.ĂNG-GHEN THÂN THẾ VÀ SỰ NGHIỆP CỦA C.MÁC VÀ PH.ĂNG-GHEN n gười cộng sản dưới hình thức t uyên ngôn, và phê chuẩn Đi ều lệ Bài báo được đăng trên nhiều số của tờ "Deutsche Brüsseler Zeitung" từ 28 tháng Mười đến 25 tháng Mười một. của Liên đoàn những người cộng sản. Cuối tháng T heo sự ủy nhi ệm của ban chấp hành khu bộ Pa-ri của Liên đoàn 30 tháng Mười M ác và Ăng-ghen phát biểu ý kiến tại cuộc họp của Hội giáo dục những người cộng sản, Ăng- ghen bi ên soạn dự thảo cương lĩnh Mười tháng một công nhân Đức ở Luân Đôn. Trong bài diễn văn của mình, Mác của Liên đoàn dưới nhan đề "Những nguyên lý của chủ nghĩa M ư ờ i mộ t thông báo về hoạt động của Hội công nhân Đức ở Bruy-xen. cộng sản". 7 tháng Chạp T ại cuộc họp của Hội giáo dục công nhân Đức, Ăng-ghen đọc bản Đầu tháng Ă ng-ghen vi ết bài "Phong trào đòi cải cách ở Pháp". Bài báo báo cáo về các vấn đề ki nh tế. M ư ờ i mộ t được đăng t rên t ờ "Nort her n Sta r" ngà y 20 t há ng M ười một. Gi ữ a ngày 9 Khi đại hội l ần thứ hai của Liên đoàn những người cộng sản kết 1 4 t h á ng Mườ i Ă ng-ghen được cử làm đại biểu của khu bộ Pa-ri của Liên đoàn tháng Ch ạp và thúc, Mác và Ăng-ghen bắt tay soạn thảo "Tuyên ngôn của Đảng một những người cộng sản đi dự đại hội lần thứ hai của Liên đoàn. cuố i t hán g Ch ạ p cộng sản". 1 5 t h á ng Mườ i T ại cuộc họp của Hội dân chủ Bruy-xen, Mác được bầu l àm phó Kh o ả n g 13 M ác từ Luân Đôn t rở về Bruy-xen. một chủ tịch Hội. tháng Chạp Ă ng-ghen vi ết thư cho Mác đề nghị soạn thảo cương lĩnh của 23 24 tháng Liên đoàn những người cộng sản dưới hình thức một bản tuyên Kh o ả n g 15 Ăng-ghen viết bài báo phê phán bài phát biểu của Lu-i Blăng tại bữa M ư ờ i mộ t ngôn, được gọi là "Tuyên ngôn cộng sản". tháng Chạp tiệc ở Đi-giông. Bài báo này được đăng trên tờ "Northern Star" ngày 2 7 t h á ng Mườ i M ác từ Bruy-xen và Ăng-ghen từ Pa-ri đi Luân Đôn để t ham dự 18 tháng Chạp và trên báo "Deutsche Brüsseler Zeitung" có sửa một đại hội lần thứ hai của Liên đoàn những người cộng sản. Hai ông đổi chút ít ngày 30 tháng Chạp. gặp nhau ở Ô-xten-đơ, và thảo luận vấn đề cương lĩnh của Liên 17 t há n g Ch ạ p Ăng-ghen rời Luân Đôn đi Bruy-xen. đoàn ở đó. Nửa cu ối t h á n g M ác đọc những bài giảng về lao động làm thuê và t ư bản tại Hội 2 9 t h á ng Mườ i M ác và Ăng-ghen t ham dự cuộc mít-tinh quốc tế ở Luân Đôn do Ch ạ p công nhân Đức ở Bruy-xen. Ngoài những tài liệu khác chuẩn bị một hội "Những người dân chủ anh em" tổ chức để kỷ niệm cuộc khởi cho các bài giảng, Mác còn soạn bản sơ t hảo "Tiền công". nghĩa Ba Lan năm 1830. Mác chuyển bức t hư của Hội dân chủ Kh o ả n g 20 Hội "Những người dân chủ anh em" ở Luân Đôn ủy nhiệm cho Bruy-xen đến hội "Những người dân chủ anh em" về vi ệc đặt tháng Chạp Ăng-ghen làm đại biểu của Hội ở Pa-ri. quan hệ chặt chẽ hơn gi ữa hai t ổ chức. Tại cuộc mí t-tinh, Mác và Ăng-ghe n đã đ ọc diễ n vă n về Ba La n. Nhữ ng bài tư ờng t huật 20 t há n g Ch ạ p T ại cuộc họp c ủa Hội dân chủ Bruy-xe n, Mác báo cáo về cuộc về c uộc mí t-t i nh k è m t he o vă n bả n những bài nói c ủa Má c và mít -tinh kỷ ni ệ m cuộc các h mạ ng Ba La n nă m 1830 ở Luâ n Đôn Ăng-ghen được đăng trên các báo "Nor thern Star" ngày 4 tháng và đọc lời chào mừng của hội "Những ngư ời dân chủ anh e m". Chạp, "Réforme" ngày 5 tháng Chạp và Tại cuộc họp này, Ăng-ghe n đã được bầ u l à m đại bi ểu của Hội "Deutsche Brüsseler Zeit ung" ngày 9 t háng Chạp. dân chủ tại Pa-ri. 2 8 t h á ng Mườ i M ác và Ăng-ghen t ham gi a tích cực vào công việc của đại hội lần C u ố i t há n g C hạ p Ă ng-ghe n rời Bruy-xe n đi Pa-ri. t hứ hai của Liên đoàn những người cộng sản. Sau những cuộc một 8 tháng 31 t há n g Ch ạ p M ác tham dự tiệc mừng năm mới của Hội công nhân Đức ở Bruy-xen. tranh luận kéo dài và sôi nổi, những quan điểm của Mác và Ăng-ghen Chạp Ăng-ghe n phát bi ểu tại tiệc mừng nă m mới của những ngư ời cách được tất cả mọi người hoàn toàn chấp nhận. Đại hội giao cho Mác và mạ ng Đức lưu vong ở Pa-ri . Ăng-ghen nghi ên cứu soạ n thảo cương l ĩnh của Liên đoàn nhữ ng
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 806 807 319 THÂN THẾ VÀ SỰ NGHIỆP CỦA C.MÁC VÀ PH.ĂNG-GHEN THÂN THẾ VÀ SỰ NGHIỆP CỦA C.MÁC VÀ PH.ĂNG-GHEN K h oản g 24 tháng Bản "Tuyên ngôn của Đảng cộng sản" được xuất bản ở Luân Đôn. Hai 1 848 M ác và Ăng-ghen tham gia tích cực vào phong trào cộng hòa ở Bỉ 2 5 thá ng Hai được mở rộng dưới ảnh hưởng của cách mạng tháng Hai ở Pháp. đ ầu thá ng Ba Mác đã cấp tiền ri êng của mình cho vi ệc vũ trang công nhân 9 t háng Giê n g M ác đọc di ễn văn về mậu dị ch tự do tại đại hội công chú ng c ủa Bruy-xen. Hội dân chủ Bruy-xen. Hội nghị đã thông qua nghị quyết xuất Ăng-ghen viết bài báo "Cuộc cách mạng ở Pa-ri". Bài báo được 2 5 2 6 tháng Hai bản diễn vă n của Mác thành một c uốn sác h riêng. Cuốn sác h đã đăng trên tờ "De ut sc he Brüssel e r Zeit ung" ngà y 27 t há ng Hai. được phát hành vào những ngà y đầu t háng Hai 1848. K h oản g 27 tháng Do có cuộc cách mạng ở Pháp, Ban chấp hành trung ương của Liên N ửa cu ối t háng M ác hoàn thành việc biên soạn "Tuyên ngôn của Đảng cộng sản". Hai đoàn những người cộng sản ở Luân Đôn đã giao toàn quyền cho Gi êng Cuối tháng Giêng, bản thảo được gửi đi in ở Luân Đôn. ban chấp hành khu bộ Bruy-xen do Mác Lãnh đạo. 2 3 t hán g Giêng T ờ " Deut sc he Brü ssel er Zeit ung" đ ă ng bài bá o c ủa Ăng-ghe n 2 7 thán g Hai M ác và Ăng- ghen tham dự cuộc họp của Hội dân chủ Bruy-xen, "C ác phong trà o nă m 1 847 ". cuộc họp này đã ra nghị quyết đòi các nhà chức trách thành phố vũ 2 7 t hán g Giêng T ờ "Deutsche-Brüsseler-Zeitung" đăng bài báo của Ăng-ghen "Bước trang cho công nhân Bruy-xen. Cuộc họp cũng đã thông qua những đầu của sự cáo chung của nước Áo". nghị quyết về việc triệu tập những cuộc họp hàng ngày của Hội và 2 9 t hán g Giêng C hính phủ Pháp trục xuất Ăng-ghen khỏi nước Pháp vì ông đã hoạt về việc đặt liên hệ định kỳ với những người dân chủ các nước khác. động cách mạng trong công nhân ở Pa-ri. 2 8 thán g Hai M ác cùng với những ủy viên khác của ban chấp hành Hội dân chủ 3 1 t hán g Giêng Ă ng-ghen đến Bruy-xen. Bruy-xen ký vào bức thư gửi tổng biên tập báo " Nor t hern Star" và T há ng Hai M ác chuẩn bị đưa in những bài giảng của mì nh về lao động làm t hư ký hội "Nhữ ng người dâ n c hủ a nh em" l à Gi. Hác -ni c ũng thuê và tư bản mà ông đã giảng tại Hội công nhân Đức ở Bruy-xen. như bứ c t hư c húc mừ ng gửi c hí nh phủ lâ m t hời nư ớc C ộng hòa Một phần những bài giảng ấy được đăng trên tờ "Neue Rheinische Phá p. Zeitung" vào t háng Tư 1849 dưới đầu đề "Lao động làm thuê và tư K h oản g 1 t háng Ủy viên của chính phủ lâm thời nước Cộng hòa Pháp Ph. Phlô-công bản". Ba thông báo bằng công văn cho Mác biết về việc đã hủy bỏ lệnh trục xuất Mác của chính phủ Ghi-dô và mời ông trở lại nước Pháp. 1 3 t hán g Hai M ác tham dự cuộc họp của Hội dân chủ Bruy-xen. Cuộc họp đã 3 t háng Ba M ác nhận được lệnh của nhà vua bắt phải rời nước Bỉ trong vòng thảo luận vấn đề triệu tập đại hội dân chủ quốc tế và t hông qua bức 24 giờ. Ban chấp hành trung ương Bruy-xen của Liên đoàn những thư trả lời hội "Những người dân chủ anh em" ở Luân Đôn, do Mác người cộng sản thông qua quyết định rời trung tâm hoạt động của và những ủy viên khác trong Ban chấp hành của Hội ký tên. Liên đoàn đến Pa-ri. Mác được ủy nhiệm thành lập ở Pa-ri một Ba n 2 0 t hán g Hai T ại cuộc họp của Hội dân chủ Bruy-xen, Ăng-ghen báo cáo về việc chấp hành trung ương mới. Chính phủ Pháp truy nã những người dân chủ và về những tình tiết Đ ê m n gày 3 rạng Trong khi Mác chuẩn bị ra đi thì cảnh sát đột nhập phòng ở và bắt trong việc ông bị trục xuất khỏi Pa-ri. ngà y 4 tháng Ba ông đi. Ngày 4 tháng Ba, vợ Mác cũng bị bắt. Sau 18 giờ bị giam, 2 2 t hán g Hai M ác và Ăng-ghen đọc diễn văn tại cuộc họp long trọng ở Bruy-xe n Mác và gia đình buộc phải lập tức rời nước Bỉ. do Hội dân chủ tổ chức để kỷ niệm lần thứ hai cuộc khởi nghĩa 5 t háng Ba M ác đến Pa-ri. Tham gia tích cực vào chiến dịch phản kháng việc Cra-cốp. Các bài diễn văn của Mác và Ăng-ghen được đăng và o truy nã Mác và những người lưu vong chính trị khác ở Bỉ, Ăng-ghen tháng Ba 1848 trong tập sách kỷ niệm cuộc khởi nghĩa Cra-cốp.
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 808 809 316 THÂN THẾ VÀ SỰ NGHIỆP CỦA C.MÁC VÀ PH.ĂNG-GHEN viết gửi ban biên tập báo " Nort hern St ar" một bứ c t hư vạc h t rầ n hà nh đ ộng c ủa Chí nh phủ Bỉ. Bức t hư c ủa Ăng-ghe n đư ợc đă ng ngà y 2 5 thá ng Ba. 6 t háng Ba M ác dự cuộc họp của công nhân Đức ở Pa-ri được triệu tập nhân có những sự kiện cách mạng ở Pháp. M ác đấu tranh chống kế hoạch phiêu lưu do những người dân chủ 6 t hán g Ba g iữa tiểu tư sản (Héc-vếch, Boóc-stét, v.v.) đưa ra là thành lập ở Pa-ri B ẢN CHỈ DẪN TÊN NGƯỜI t háng Ba một quân đoàn vũ trang gồm những người Đức lưu vong để xâ m nhập trở về Đức và làm cách mạng ở đó. Trái với điều đó, Mác đã nêu ra ý kiến đưa công nhân Đức trở về tổ quốc từng người một để A tham gia phong trào cách mạng ở các địa phương. 8 t háng Ba B ức thư của Mác về việc ông bị trục xuất khỏi Bruy-xen được đăng trên báo "Réforme". Mác tham dự hội nghị của chi bộ Pa-ri thuộc A -bi -bé c ( Abybe rg), I-ô -ha n Tê -ô -đ o (1795 1 86 9) n hà hoạt động c hí nh trị Thụy Sĩ, Liên đoàn những người cộng sản, hội nghị đã thông qua nghị quyết ngư ời đứ ng đầ u đả ng bả o t hủ ở ba ng Svi-xơ. - 495. về việc thành lập khu bộ Pa-ri thuộc Liên đoàn và về việc thành lập A -đi -x ơn ( Addi son), Giô -dé p (1672 1 7 19) n hà vă n và nhà hoạt đ ộng c hí nh t rị hội công nhân công khai lấy tên là Câu lạc bộ công nhân Đức. Mác Anh, một trong nhữ ng bậc ti ền bối c ủa nhữ ng nhà k hai sá ng tư sả n Anh. -318. được Ủy nhiệm biên soạn dự thảo điều lệ của Câu lạc bộ. A -lá c ( Alla rd ) n hà dâ n c hủ Phá p. - 716. 9 t háng Ba T ại hội nghị của chi bộ Pa-ri thuộc Liên đoàn những người cộng sản, bản dự thảo điều lệ của Câu lạc bộ công nhân Đức do Mác biên A -ra-gô ( Ara go), Ê-c hiê n (180 3 1 892) n hà hoạt đ ộng c hí nh trị , nhà vă n và nhà soạn được thông qua. dâ n c hủ P há p; nă m 1848 là ủy vi ê n c ủa c hí nh phủ lâ m t hời , t rong đó ô ng gia nhậ p 1 1 t hán g Ba B an chấp hành trung ương của Liên đoàn những người cộng sả n phái c ộng hòa t ư sả n. - 526. được thành lập ở Pa-ri. Mác được bầu là chủ tịch. Ăng- ghen, đang A -ri-ô -xtô ( Ari ost o), Lô -đô -vi-c ô (1474 1 533 )- nhà t hơ l ớn I-t a -li-a trong t hời phục ở Bruy-xen, được bầu vắng mặt vào Ban chấp hành trung ương. hư ng.- 430. 1 9 t hán g Ba B an chấp hành khu bộ Luân Đôn của Liên đoàn những người cộng A -xhơ ( Ashe r), Các Vi n-he m (1798 1 864 ) l uật gia tư sản và nhà ki nh tế học sản gửi cho Ban chấp hành trung ương của Liên đoàn ở Pa-ri 1 000 Đứ c. - 371. bản "Tuyên ngôn của Đảng cộng sản". Á c -cu ( Harc ourt), P hră ng- xoa Ơ-giê n Gia -bri -e n, cô ng t ư ớc Đờ (1786 - 1 865 ) n hà hoạt đ ộng c hí nh trị và nhà ngoại gia o P há p, ngư ời t heo phái tự d o, người ủng hộ c hí nh sách mậ u dịc h t ự d o.- 37 1. Á c -ke -xđây-cơ ( Ack ersd yc k)- nhà ki nh tế học tư sả n Hà La n. - 371. Á c -nốt ( Ar not t), Giô n- nhà hoạt đ ộng c ủa phong trà o Hiế n c hư ơng. - 530. A i -sơ -hoóc ( Ei c hhorn), I-ô -ha n An-brê - st ơ P hri-đ ríc h (17 79 1 85 6) - nhà hoạt đ ộng nhà nư ớc P hổ, bộ t rư ởng Bộ tô n giá o, giá o d ục và y tế ở P hổ (nă m 1 8 40 1 848).- 273,2 87.
ADSENSE
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 2 phần 1
45 p | 
61
| 
8
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 27 phần 2
70 p | 54
| 7
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 31 phần 4
57 p | 72
| 7
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 11 phần 5
49 p | 79
| 7
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 31 phần 10
57 p | 69
| 6
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 21 phần 9
56 p | 111
| 6
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 14 phần 3
49 p | 70
| 6
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 27 phần 9
70 p | 48
| 6
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 18 phần 4
49 p | 73
| 5
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 27 phần 8
70 p | 48
| 5
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 4 phần 5
44 p | 55
| 4
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 11 phần 2
49 p | 63
| 4
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 30 phần 10
77 p | 57
| 4
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 27 phần 6
70 p | 51
| 4
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 27 phần 5
70 p | 67
| 4
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 21 phần 8
56 p | 53
| 4
-
[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 29 phần 9
56 p | 73
| 4
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn:
Báo xấu
LAVA
AANETWORK
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn
Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.
