BÀI CA NGẮN ĐI TRÊN BÃI CÁT

Chia sẻ: Nguyen Uyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

948
lượt xem 50
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nắm được trong hoàn cảnh nhà nguyễn bảo thủ trì trệ , Cao Bá Quát tuy vẫn đi thi song đã tỏ ra chán ghét con đường mưu cầu danh lợi tầm thường . Bài thơ thể hiện thái độ phê phán sự bảo thủ trì trệ của học thuật và chế độ nhà Nguyễn , góp phần lí giải hành động khởi nghĩa của Cao Bá Quát về sau( 1854) - Hiểu được mối quan hệ giữa nội dung và hình thức của bài thơ cổ thể về nhịp điệu, hình ảnh ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: BÀI CA NGẮN ĐI TRÊN BÃI CÁT

BÀI CA NGẮN ĐI TRÊN BÃI CÁT ( Sa hành đoản ca) Cao Bá Quát A- Mục tiêu bài dạy Giúp Hs - Nắm được trong hoàn cảnh nhà nguyễn bảo thủ trì trệ , Cao Bá Quát tuy vẫn đi thi song đã tỏ ra chán ghét con đường mưu cầu danh lợi tầm thường . Bài thơ thể hiện thái độ phê phán sự bảo thủ trì trệ của học thuật và chế độ nhà Nguyễn , góp phần lí giải hành động khởi nghĩa của Cao Bá Quát về sau( 1854) - Hiểu được mối quan hệ giữa nội dung và hình thức của bài thơ cổ thể về nhịp điệu, hình ảnh B- Chuẩn bị phương tiện - Sgk; Sgv , thiết kế bài giảng , tư liệu về thơ văn Cao Bá Quát - Giáo án cá nhân lên lớp C- Phương pháp sử dụng - Kết hợp diễn giảng với việc tổ chức định hướng hs phân tích
- Gợi mở nêu vấn đề D-nội dung và tiến trình Hoạt động của Gv& Hs Yêu cầu cần đạt Hoạt động 1 ( ổn định tổ chức, kiểm tra bài cũ ) -Kiểm tra việc chuẩn bị ở nhà của học sinh -Giới thiệu bài mới: Hoạt động 2 ( Tìm hiểu tiểu dẫn ) - Hs làm việc với sgk I- Tiểu dẫn - Gv định hướng hs nắm bắt 1- Về tác giả những vấn đề cơ bản về tác giả - Cao Bá Quát ( 1809-1855). Tự Chu tác phẩm Thần, hiệu Cúc Đường, Mẫn Hiên. Người làng Phú Thị -Gia Lâm-Bắc Ninh - Con người tài năng đức độ, do sự đố kị của quan trường, ông chỉ đỗ cử nhân - Nhân cách cứng cỏi, phóng khoáng, từng tham gia cuộc khởi nghĩa Mĩ Lương, sau
đó bị chu di tam tộc - Được người đương thời tôn là “thần Siêu, thánh Quát”. Ông sáng tác cả thơ chữ Nôm và chữ Hán với các tác phẩm như : “ Cao Bá quát thi tập” “ Cao Chu Thần thi tập” “ Mẫn Hiên thi tập” - Bút pháp lãng mạn bộc lộ thái độ phê phán mạnh mẽ chế độ phong kiến bảo thủ và chứa đựng tư tưởng khai sáng có tính chất tự phát => CBQ là người có trí tuệ lớn, tài hoa, bản lĩnh và phẩm cách phi thường; lại là người có tư tưởng tự do, khao khát đổi mới nhưng cuộc đời khá thăng trầm....Ông tham gia cuộc khởi nghĩa Mĩ Lương và hi sinh trong một trận chiến với quan quân nhà Nguyễn 2- Về tác phẩm - Được sáng tác trong dịp CBQ từ Hà Nội vào Huế thi hội có đi qua vùng cát trắng ở
Quảng Bình Hoạt động 3 - Viết theo thể hanh( ca hành) một thể thơ ( Đọc hiểu văn bản ) cổ tương đối tự do về số câu , chữ, vần luật - Hs đọc văn bản nêu cảm nhận chung về tinh thần bài thơ - Gv định hướng: Cảm xúc II- Đọc hiểu văn bản chung của bài thơ: Cô đơn, tuyệt vọng, hoang mang, bế tắc * Bố cục: 2 phần (?) Bài thơ diễn tả điều gì ? + 4 câu đầu: cảnh bãi cát dài và người đi Tìm bố cục cho bài thơ? trên cát - Hs phát biểu tự do + 12 câu còn lại: tâm trạng và suy nghĩ - Gv khái quát : Tả cảnh bãi cát của người đi trên bãi cát dài và sự việc đi trên bãi cát để từ đó dẫn dắt suy nghĩ về con 1.Bốn câu đầu đườg danh lợi, rộng hơn là con - Hình ảnh bãi cát: đường đời, nỗi buồn chán bế + Điệp ngữ: bãi cát + Từ ngữ: lại, dài tắc của người đi đường => Hình ảnh bãi cát dài, rộng mênh mông, - HS chia 6 nhóm + Nhóm 1,2,3 tìm hiểu hình dường như bất tận, nóng bỏng, trắng xoá,
ảnh bãi cát trong 4 câu thơ đầu nhức mắt dưới ánh mặt trời. Đó là hình + Nhóm 4,5,6 tìm hiểu hình ảnh thiên nhiên đẹp dữ dội, khắc nghiệt ảnh ngưới đi trên cát trong 4 của miền trung nước ta. câu thơ đầu - Hình ảnh người đi trên cát: - HS trao đổi thảo luận, cử + Bước đi trầy trật, khó khăn(Đi một người trình bày trước lớp bước như lùi một bước) - Gv nhận xét tổng hợp + Đi không kể thời gian ( mặt trời lặn chưa nghỉ) + Mệt mỏi, chán ngán, cô đơn ( nước (?) Từ hình ảnh thực bãi cát và mắt rơi) người đi trên cát hãy nêu ý => Người đi trên cát thật khó nhọc, thật nghĩa tượng trưng mệt mỏi, cô đơn - HS dùng bảng phụ trả lời theo nhóm như trên * Ý nghĩa tượng trưng - Hình ảnh bãi cát:Tượng trưng cho môi trường xã hội, con đường đời đầy chông gai, gian khổ, nhọc nhằn - Hình ảnh người đi trên cát:Tượng trưng cho con người buộc phải dấn thân trong (?) Dòng tâm trạng và suy nghĩ cuộc đời để mưu cầu sự nghiệp, công danh
của nhà thơ có chuyển biến như cho bản thân, cho gia đình, dòng họ thế nào? (chú ý từ ngữ, điển (Trong đó có CBQ) tích) - GV phát vấn HS trả lời 2. Mười hai câu tiếp * 6 câu đầu - Hai câu: Không học được tiên ông phép ngủ Trèo non, lội suối, giận khôn vơi (?) Nhà thơ suy nghĩ như thế + Từ ngữ: Trèo non, lội suối ->Sự vất vả, nào về con đường danh lợi đối với mỗi người và con đường ấy khó nhọc trong hoàn cảnh xã hội phong +Tự trách mình, giận mình vì không có kiến? khả năng như người xưa, mà phải tự mình - HS chia nhóm nhỏ (theo bàn) hành hạ thân xác mình để theo đuổi con trao đổi thảo luận, cử người đường công danh trình bày trước lớp -> Nỗi chán nản, mệt mỏi của tác giả - GV nhận xét và chốt lại - Bốn câu tiếp + Sự cám dỗ của công danh đối với người đời: Xưa nay.... + Vì công danh - danh lợi( danh vọng đi
với quyền lợi) mà con người phải tất tả xuôi ngược, khó nhọc mà vẫn đổ xô vào -> trong khuôn khổ và hoàn cảnh của XHPK cũng không còn con đường nào khác + Danh lợi cũng là một thứ rượu ngon dễ cám dỗ, dễ làm say người -> Tâm trạng chán ghét danh lợi và phưòng danh lợi như kẻ say sưa trong quán rượu + Câu hỏi tu từ “Người say...” -> như trách (?) Tâm trạng của lữ khách khi móc như giận dữ, như lay tỉnh người khác đi trên bãi cát là gì? tầm tư nhưng cũng chính là tự hỏi bản thân tưởng của Cao Bá Quát thể => Ông đã nhận ra tính chất vô nghĩa của hiện qua tâm trạng đó? lối học khoa cử, con đường công danh - GV phát vấn HS trả lời đương thời là vô nghĩa, tầm thường - GV nhận xét và chốt lại * 6 câu tiếp (bản dịch thơ 7 câu) - Câu cảm thán: “Bãi cát dài...” - Các câu hỏi tu từ -> thế là thế nào? có nên đi tiếp hay chăng? tính sao đây? đi tiếp sẽ phải đi như thế nào?
-> Người đi trên cát bỗng nhiên dừng lại, băn khoăn choán đầy tâm trí, day dứt và có phần bế tắc - Khúc “đường cùng” (cùng đồ) có ý nghĩa biểu tượng: nỗi tuyệt vọng trùm lên cả bãi cát dài, cả người đi. Đứng lại nhìn quanh bãi cát dài, bất lực và nuối tiếc. Bất lực vì không thể đi tiếp mà cũng chưa biết làm gì tiếp (?) Phân tích ý nghĩa của nhịp - Hình ảnh thiên nhiên trở lại: Phía Bắc, điệu bài thơ đối với việc diễn tả phía Nam đều đẹp hùng vĩ nhưng cũng đầy cảm xúc và suy tư của nhân vật khó khăn hiểm trở. Đi mà thấy phía trước trữ tình? là đường cùng, là núi là biển khó xác định - GV phát vấn HS trả lời phương hướng => Tư thế dừng lại nhìn bốn phía mà hỏi vọng lên trời cao, lại hỏi chính lòng mình thể hiện khối mâu thuẫn lớn đang đè nặng trong tâm trí nhà thơ 3. Nhịp điệu của bài thơ: được tạo nên chủ
Hoạt động 4 yếu nhờ sự thay đổi độ dài của các câu thơ ( Củng cố, hướng dẫn, dặn dò) cũng như sự khác nhau trong cách ngắt - GV hướng dẫn Hs chốt lại nhịp của mỗi câu đem lại khả năng diễn kiến thức cơ bản đạt phong phú - Hs đọc ghi nhớ Sgk - Số lượng chữ trong câu không đều: 5 - GV hướng dẫn HS làm bài tập chữ, 7 chữ, 8 chữ luyện tập - cách ngắt nhịp: 2/3; 3/5; 4/3 vv Gợi ý: Cao Bá Quát đã thấy Nhịp điệu diễn đạt sự gập ghềnh, trúc trắc phải làm được việc gì lớn lao của những bước đi trên bãi cát dài, tượng hơn, có ích cho đời hơn. Đó là trưng cho con đường công danh đáng chán lý do dẫn ông đến với cuộc ghét khởi nghĩa nhà Nguyễn - Gv dặn dò, hướng dẫn Hs III. Tổng kết: chuẩn bị bài: “ Luyện tập thao - Sự chán ghét của một người trí thức đối tác lập luận phân tích” với con đường danh lợi tầm thường đương - Gv rút kinh nghiệm bài dạy thời và niềm khao khát thay đổi cuộc sống - Nhịp điệu bài thơ góp phần diễn tả thành công những cảm xúc suy tư của nhân vật trữ tình về con đường danh lợi gập ghềnh trắc trở