Bài giảng Bệnh học tiêu hóa - Bài 6: Tăng áp cửa

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tăng áp cửa là tình trạng áp lực hệ tĩnh mạch cửa tăng bất thường và kéo dài. Nguyên nhân có thể là trước gan, tại gan hoặc sau gan. Vì hệ cửa không có van, nên lưu lượng máu sẽ tăng và cũng làm tăng đồng thời áp lực hệ tạng. Hậu quả sẽ hình thành các tuần hoàn bàng hệ làm cho máu hệ cửa bỏ.qua gan mà về hệ chủ, thường tại các vị trí như thực quản , dạ dày, đại tràng. Để biết thêm chi tiết về chứng tăng áp cửa, mời các bạn cùng tham khảo bài giảng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Bệnh học tiêu hóa - Bài 6: Tăng áp cửa

TAÊNG AÙP CÖÛA I. ÑAÏI CÖÔNG Taêng aùp cöûa laø tình traïng aùp löïc heä tónh maïch cöûa taêng baát thöôøng vaø keùo daøi. Nguyeân nhaân coù theå laø tröôùc gan, taïi gan hoaëc sau gan (Baûng 1). Vì heä cöûa khoâng coù van, neân löu löôïng maùu seõ taêng vaø cuõng laøm taêng ñoàng thôøi aùp löïc heä taïng. Haäu quaû seõ hình thaønh caùc tuaàn hoaøn baøng heä laøm cho maùu heä cöûa boû qua gan maø veà heä chuû, thöôøng taïi caùc vò trí nhö thöïc quaûn , daï daøy, ñaïi traøng. Khi cheânh leäch aùp löïc heä cöûa – chuû taêng vöôït quaù 12mmHg thì seõ coù caùc bieán chöùng cuûa taêng aùp cöûa nhö vôõ daõn tónh maïch, laùch to cöôøng laùch, coå chöôùng, beänh naõo do gan. II. CHAÅN ÑOAÙN 1. Coâng vieäc chaån ñoaùn a) Hoûi beänh: Baûng1. Nguyeân nhaân taêng aùp cöûa  Xuaát huyeát tieâu hoùa: laø trieäu (thöôøng gaëp) chöùng thöôøng gaëp nhaát (50- Tröôùc gan: 90%), vaø coù theå xaûy ra ôû treû nhuõ  Huyeát khoái tónh maïch cöûa nhi. Thöôøng laø oùi maùu, tieâu phaân  Huyeát khoái tónh maïch laùch ñen, hoaëc tieâu maùu ñoû töôi (chaûy Taïi gan maùu naëng hoaëc do tró) Tröôùc xoang  Tieàn caên:  Nhieãm Schistosomia  Nhieãm truøng sô sinh (roán, ñaët  U taân sinh catheter tónh maïch roán, nhieãm  Nang gan truøng huyeát, tieâu chaûy), Taïi xoang  Chaán thöông, vieâm tuïy.  Xô gan  Beänh gan tröôùc ñaây. Sau xoang b) Khaùm laâm saøng:  Beänh taéc ngheõn tónh maïch  Laùch to (25%) Sau gan  Coå chöôùng  Huyeát khoái tónh maïch gan  Tuaàn hoaøn baøng heä. (hoäi chöùng Budd-Chiari}  Tró, ñaëc bieät ôû treû nhoû.  Suy tim phaûi  Gan: coù theå bình thöôøng, to hoaëc  Vieâm maøng ngoaøi tim co thaét teo.  Caùc daáu hieäu cuûa beänh gan maïn: suy dinh döôõng, vaøng da, ngoùn tay duøi troáng, vuù to ôû beù trai, sao maïch, baøn tay son… c) Ñeà nghò caän laâm saøng  CTM, tieåu caàu ñeám: cöôøng laùch ?  Ñoâng maùu toaøn boä  Chöùc naêng gan  Sieâu aâm buïng (Doppler khi caàn)
 Noäi soi tieâu hoùa treân: tìm vaø ñaùnh giaù möùc ñoä daõn tónh maïch thöùc quaûn, daï daøy.  Sinh thieát gan qua da: xaùc ñònh nguyeân nhaân, ñaùnh giaù möùc ñoä toån thöông gan.  Chuïp ñoäng maïch soá xoùa neàn (DSA) hoaëc CT caûn quang: xaùc ñònh nguyeân nhaân, vò trí. 2. Chaån ñoaùn xaùc ñònh  Tieâu chuaån vaøng: ño aùp löïc heä cöûa tröïc tieáp. Ñaây laø thuû thuaät xaâm laán raát nguy hieåm neân raát ít laøm.  Chaån ñoaùn xaùc ñònh khi coù daõn tónh maïch thöïc quaûn treân noäi soi  Chaån ñoaùn coù theå: khi coù caùc tình huoáng sau - Laùch to - Tuaàn hoaøn baøng heä/ tró ôû treû nhoû - Coå chöôùng dòch thaám. - Xuaát huyeát tieâu hoaù treân vaø Sieâu aâm (+) 3. Chaån ñoaùn phaân bieät - Caùc nguyeân nhaân laùch to, coå chöôùng, tuaàn hoaøn baøng heä khaùc - Caùc nguyeân nhaân xuaát huyeát tieâu hoùa treân khaùc: coù ñeán 30% treû coù daõn tónh maïch thöïc quaûn nhöng laïi xuaát huyeát töø caùc choã khaùc nhö daï daøy, taù traøng ( vieâm loeùt, beänh daï daøy cho taêng aùp cöûa) 4. Chaån ñoaùn vò trí a)Tröôùc gan: - Thöôøng coù nhöõng ñôït oùi maùu taùi phaùt vaø laùch to, hieám khi coù coå chöôùng. - Gan bình thöôøng treân laâm saøng, xeùt nghieäm vaø sieâu aâm, khoâng coù tieàn söû hoaëc trieäu chöùng beänh gan maïn tính. - Tieàn söû nhieãm truøng naëng trong thôøi kyø sô sinh hoaëc nhuõ nhi (nhieãm truøng roán, tieâu chaûy maát nöôùc naëng, nhieãm truøng huyeát, ñaët catheter tónh maïch roán keùo daøi hoaëc khoù ñaët). Tieàn söû chaán thöông, vieâm tuïy, vieâm phuùc maïc. - Sinh thieát gan bình thöôøng. b) Taïi gan: trieäu chöùng beänh gan maïn tính, gan thöôøng teo hoaëc caáu truùc thoâ treân sieâu aâm, xô gan treân giaûi phaãu beänh. c) Sau gan: - Thöôøng beänh caûnh caáp, ñau buïng, gan to vaø ñau, suy gan nhanh, coå chöôùng löôïng nhieàu vaø luoân luoân coù. Khoâng coù daáu hieän beänh gan maïn. Maát phaûn hoài gan tónh maïch coå. Coù theå coù vaøng da, tieâu chaûy, oùi, oùi maùu. - Coù yeáu toá taêng ñoâng, taéc ngheõn, beänh lyù tim maïch.
III. ÑIEÀU TRÒ 1. Muïc ñích - Xöû trí toát ñôït xuaát huyeát tieâu hoùa caáp. Döï phoøng taùi phaùt. Döï phoøng nguyeân phaùt ñôït xuaát huyeát ñaàu tieân neáu phaùt hieän ñöôïc taêng aùp cöûa treân beänh nhi khoâng xuaát huyeát tieâu hoùa. - Ñieàu trò caùc bieán chöùng khaùc: cöôøng laùch, coå chöôùng, hoân meâ gan. - Ñieàu trò nguyeân nhaân khi thích hôïp. 2. Xöû trí xuaát huyeát tieâu hoùa do vôõ daõn tónh maïch thöïc quaûn XHTH treân Xöû trí ban ñaàu theo phaùc ñoà XHTH Nghi vôõ daõn TMTQ Coù Khoâng Vasopressin* hoaëc OÅn ñònh beänh nhaân Somatostatin* Noäi soi: nguyeân nhaân Ðiều trị OÅn ñònh beänh nhaân Noäi soi: , chích xô Chaûy maùu khoâng caàm Caàm maùu Phaãu thuaät Noäi soi chích xô tieáp. * Chæ khi khoâng noäi soi caáp cöùu ñöôïc do khoâng coù phöông tieän, nhaân söï hoaëc choáng chæ ñònh noäi soi. (chöông trình)
3. Ñieàu trò döï phoøng a) Thöù phaùt: - Traùnh caùc yeáu toá thuùc ñaåy hoaëc laøm naëng theâm tình traïng vôõ daõn tónh maïch thöïc quaûn: khoâng duøng aspirin. - Chích xô varice qua noäi soi: maëc duø raát hieäu quaû trong trieät maïch varice thöïc quaûn nhöng coù theå laøm taêng nguy cô beänh daï daøy do taêng aùp cöûa, varice daï daøy vaø coù theå laøm phaåu thuaät taïo shunt sau naøy khoù khaên do xô hoùa quanh tónh maïch laùch. - Propranolol: 1-3mg/kg/ngaøy chia 3-4 laàn. Muïc ñích laøm giaûm 25% nhòp tim. b) Nguyeân phaùt: - Taát caû beänh nhaân taêng aùp cöûa neân ñöôïc noäi soi ñeå tìm varice. Neáu coù duøng: - Propranolol: 1-3mg/kg/ngaøy chia 3-4 laàn. Muïc ñích laøm giaûm 25% nhòp tim. 2. Ñieàu trò caùc bieán chöùng khaùc a) Laùch to vaø cöôøng laùch: - Laùch to: thaän troïng trong sinh hoaït nguy cô vôõ laùch do chaán thöông. - Cöôøng laùch: tieåu caàu < 50.000 con/mm3  Laøm nhoài maùu moät phaàn laùch (50-75% moâ laùch) baèng caùch thuyeân taéc caùc nhaùnh ñoäng maïch laùch ngoaïi vi (chöa laøm ñöôïc).  Caét laùch: coá gaéng trì hoaõn cho ñeán khi treû > 5 tuoåi. Chuûng ngöøa n pheá caàu vaø maõo moâ caàu cho treû > 2 tuoåi tröôùc khi caét laùch vaø döï phoøng PNC sau khi caét laùch. b) Coå chöôùng: - Dinh döôõng hoã trôï - Giôùi haïn muoái: 3-4meq/kg/ ngaøy - Lôïi tieåu:  Spironolactone: 2-5mg/kg/ngaøy, coù theå phoái hôïp  Hydrochlorothiazide: 2-5mg/kg/ngaøy Neáu suy hoâ haáp do coå chöôùng quaù caêng: 1 trong 2 caùch sau:  Albumin 1g/kg TTM trong 2giôø + Furosemide 1mg/kg khi truyeàn albumin ñöôïc 1 giôø.  Beänh nhaân ngoài, choïc thaùo dòch baùng 20% caân naëng + truyeàn thay theá ñoàng thôøi baèng Albumin 25%. Coå chöôùng trô khoâng ñaùp öùng ñieàu trò: tieân löôïng raát xaáu,phaûi gheùp gan. - Vieâm phuùc maïc nguyeân phaùt: Cefotaxime X 10-14 ngaøy. Töû vong 20- 40%. Taùi phaùt cao (70%/ 1naêm). Döï phoøng taùi phaùt baèng Trimethoprim-sulfamethoxazole. c) Hoân meâ gan: xem baøi suy gan.
3. Ñieàu trò nguyeân nhaân - Taïo hình maïch maùu, taïo shunt khi nguyeân nhaân taéc ngheõn. - Gheùp gan trong tröôøng hoïp xô gan giai ñoaïn cuoái IV. TIEÂN LÖÔÏNG - Tuyø thuoäc nguyeân nhaân, löùa tuoåi. - Taêng aùp cöûa tröôùc gan: tuøy thuoäc vò trí, hieäu quaû cuûa chích xô, maïch maùu coøn laïi ñeå phaåu thuaät taïo shunt vaø kinh nghieäm phaåu thuaät vieân. Tuoåi baét ñaàu oùi maùu caøng lôùn tieân löôïng caøng toát. Moät soá treû oån ñònh vôùi ñieàu trò noäi khoa khi qua tuoåi vò thaønh nieân tieân löôïng seõ toát hôn. - Töû vong trong taêng aùp cöûa sau gan do taéc ngheõn tónh maïch gan raát cao 95%. - Tieân löôïng cuûa taêng aùp cöûa taïi gan laø tieân löôïng cuûa xô gan.