Bài giảng Bệnh học tiêu hóa - Bài 7: Tiêu chảy kéo dài

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tiêu chảy kéo dài là đợt tiêu chảy từ 14 ngày trở lên, trong đó không có 2 ngày liền ngưng tiêu chảy. Đặc điểm của tiêu chảy kéo dài là niêm mạc ruột tổn thương gây tiêu chảy kém hấp thu nhiễm trùng và suy dinh dưỡng làm niêm mạc ruột khó phục hồi. Để biết thêm chi tiết về chẩn đoán và điều trị tiêu chảy kéo dài, mời các bạn cùng tham khảo bài giảng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Bệnh học tiêu hóa - Bài 7: Tiêu chảy kéo dài

TIEÂU CHAÛY KEÙO DAØI I. ÑÒNH NGHÓA  Tieâu chaûy keùo daøi (TCKD) laø ñôït tieâu chaûy töø 14 ngaøy trôû leân, trong ñoù khoâng coù 2 ngaøy lieàn ngöng tieâu chaûy.  Ñaëc ñieåm cuûa TCKD laø nieâm maïc ruoät toån thöông gaây tieâu chaûy keùm haáp thu. Nhieãm truøng vaø suy dinh döôõng (SDD) laøm nieâm maïc ruoät khoù phuïc hoài. II. CHAÅN ÑOAÙN 1. Coâng vieäc chaån ñoaùn a) Hoûi beänh:  Tieâu chaûy bao nhieâu ngaøy? Phaân coù maùu?  Buù meï? Loaïi thöùc aên / söõa khaùc? b) Thaêm khaùm:  Caùc daáu sinh toàn. Thaùng tuoåi.  Daáu hieäu maát nöôùc. Buïng chöôùng.  Daáu hieäu gôïi yù nhieãm truøng: - Soát. AÊn / Buù keùm - Thôû nhanh. Muû tai. Loeùt mieäng.  Daáu hieäu suy dinh döôõng: - Phuø hai mu baøn chaân. - Caân naëng / Chieàu cao < 80% c) Caän laâm saøng:  Thöôøng quy. - Maùu: Coâng thöùc maùu - Phaân: Soi phaân  Theo daáu laâm saøng: - Soát hoaëc aên keùm: daïng huyeát caàu, ion ñoà, caáy maùu, caáy phaân vaø caáy nöôùc tieåu. - Buïng chöôùng: X quang vaø sieâu aâm buïng, ion ñoà. - SDD naëng: Xeùt nghieäm HIV vaø Lao - Daáu hieäu khaùc: Xeùt nghieäm theo phaùn ñoaùn laâm saøng. 2. Phaân loaïi  TCKD naëng laø TCKD coù moät trong caùc vaán ñeà nhö suy dinh döôõng naëng, nhieãm truøng huyeát, maát nöôùc, vieâm phoåi, hoaëc treû döôùi 2 thaùng tuoåi.  TCKD (khoâng naëng) laø TCKD khoâng coù moät trong caùc vaán ñeà treân. III. ÑIEÀU TRÒ  Ñieàu trò trong beänh vieän, neáu TCKD coù vaán ñeà keøm theo nhö: - Tuoåi < 4 thaùng 404
- Caân naëng / Chieàu cao < 80% hoaëc SSD phuø - Maát nöôùc - Nhieãm truøng hoaëc nghi ngôø nhieãm truøng  Ñieàu trò taïi nhaø, neáu TCKD khoâng keøm theo caùc vaán ñeà treân. 1. Nguyeân taéc ñieàu trò  Ñieàu trò noäi truù bao goàm caùc nguyeân taéc sau: - Ñieàu trò vaø phoøng ngöøa maát nöôùc. - Cho cheá ñoä aên ñaëc bieät (giaûm lactose, khoâng lactose). - Ñieàu trò nhieãm truøng theo phaùc ñoà. - Boå sung sinh toá vaø khoaùng chaát.  Treû TCKD keøm SDD naëng, theo phaùc ñoà “Suy Dinh Döôõng Naëng”.  Ñieàu trò taïi nhaø, theo phuï luïc: Ñieàu trò ngoaïi truù TCKD 2. Ñieàu trò maát nöôùc a) Xöû trí ban ñaàu:  Ñieàu trò maát nöôùc, theo phaùc ñoà B hoaëc C.  Neáu buø maát nöôùc ORS bò thaát baïi, cho Lactate Ringer 75 ml / kg / 4giôø. b) Xöû trí tieáp theo:  Neáu maát nöôùc trôû laïi, cho Lactate Ringer 75 ml / kg / 4giôø.  Neáu phaân nhieàu nöôùc >10 laàn/ngaøy vaø glucose(++), thay baèng ORS loaõng (1 goùi pha 2 lít nöôùc ), trong vaøi ngaøy. 3. Cheá ñoä aên ñaëc bieät  Cheá ñoä aên theo löùa tuoåi. Khaåu phaàn cung caáp 150 kcal / kg / 24 giôø. - Söõa chia 8 böõa hoaëc hôn. Thöùc aên chia 6 böõa hoaëc hôn. - Theo doõi, neáu cheá ñoä aên ñaàu tieân thaát baïi, chuyeån qua cheá ñoä aên thöù nhì.  Thaát baïi cheá ñoä aên: Coù moät trong caùc tình huoáng sau: - Xuaát hieän maát nöôùc, hoaëc - Khoâng taêng caân (cuoái ngaøy 7 so vôùi luùc baét ñaàu cheá ñoä aên ñoù) a) Treû < 4 thaùng tuoåi:  Xöû trí ban ñaàu: - Neáu chæ cho buù meï, khuyeán khích buù meï hoaøn toaøn. - Neáu cho thöùc aên hoaëc söõa khaùc, ngöng thöùc aên vaø söõa ñang duøng. - Khuyeán khích buù meï, neáu coøn söõa meï vaø - Cho uoáng söõa khoâng lactose.  Xöû trí tieáp theo: - Neáu söõa khoâng lactose thaát baïi, chuyeån qua söõa protein thuûy phaân - Neáu söõa protein thuûy phaân thaát baïi, hoäi chaån vôùi khoa dinh döôõng. b) Treû > 4 thaùng tuoåi:  Xöû trí ban ñaàu: Ngöng thöùc aên vaø söõa khaùc ñang duøng - Khuyeán khích buù meï neáu coøn söõa meï vaø - Cho cheá ñoä aên giaûm lactose (coâng thöùc A) 405
 Xöû trí tieáp theo: (xem baûng 1) - Neáu thaát baïi vôùi coâng thöùc A, chuyeån qua coâng thöùc B - Neáu thaát baïi vôùi coâng thöùc B, hoäi chaån vôùi khoa dinh döôõng. - Neáu aên < 80 kcal / kg / ngaøy, nuoâi oáng daï daøy toái thieåu 110 kcal / kg / ngaøy. c) Boå sung sinh toá vaø yeáu toá vi löôïng:  Centrum + Caltrate 500mg. < 4 thaùng ( moãi thöù nöõa vieân ) > 4 thaùng ( moãi thöù moät vieân ) Chia 4 – 6 laàn moãi ngaøy, uoáng 2 tuaàn.  Vitamine A, neáu trong thaùng qua treû chöa duøng. Ngaøy nhaäp vieän vaø ngaøy hoâm sau, moãi ngaøy uoáng 1 laàn, lieàu : < 6 thaùng 50.000 ñv 6 -12thaùng 100.000 ñv töø 12thaùng 200.000 ñv Baûng 1 : Coâng thöùc A, B Thaønh phaàn Coâng thöùc A (gam) Coâng thöùc B (gam) Giaûm lactose Khoâng lactose Gaïo 80 30 Söõa boat 30 (söõa gaày) 00 Ñaäu naønh 20 00 Ñöôøng mía 20 00 Daàu thöïc vaät 35,5 40 Ñöôøng glucose 00 30 Thòt naïc gaø 00 80 Naêng löôïng / 1000 ml 850 kcal 700 kcal Khaåu phaàn 150 kcal/ kg/ngaøy 175 ml/kg/ngaøy 215 ml/kg/ngaøy Löôïng aên ñaït >110 kcal/kg/ ngaøy >130 ml/ kg/ngaøy >155ml/ kg/ngaøy 4. Ñieàu trò nhieãm truøng a) Ngoaøi ñöôøng tieâu hoùa: Theo phaùc ñoà ñieàu trò cuûa beänh vieän. - Ñieàu trò nhieãm truøng huyeát neáu caáy maùu döông tính hoaëc nghi ngôø. - Ñieàu trò nhieãm truøng cô quan nhö hoâ haáp, tieát nieäu, tai muõi hoïng … b) Trong ñöôøng tieâu hoùa:  Xöû trí ban ñaàu: - Phaân coù maùu hoaëc soi phaân coù hoàng caàu hay baïch caàu ña nhaân. Ciprofloxacin (khaùng sinh 1) < 20 kg: 125mg x 2 laàn / ngaøy cho 5 ngaøy > 20 kg: 250mg x 2 laàn / ngaøy cho 5 ngaøy 406
hoaëc 10 – 15mg / kg x 2 laàn / ngaøy, TTM neáu khoâng uoáng ñöôïc hoaëc Pefloxacine 10 – 15mg / kg x 2 laàn / ngaøy Neáu < 2 thaùng tuoåi: Ceftriazone 100 mg IM x 1 laàn / ngaøy, cho 5 ngaøy. - Phaân coù G.duodenalis hoaëc E.histolytica (döôõng baøo). Metronidazole 10 mg / kg x 3 laàn / ngaøy, cho 5 ngaøy - Caáy phaân coù vi truøng, duøng khaùng sinh theo khaùng sinh ñoà.  Xöû trí tieáp theo: - Ñieàu trò 2 ngaøy neáu khaùng sinh 1 thaát baïi, chuyeån khaùng sinh thöù 2 Metronidazole 10 mg / kg x 3 laàn / ngaøy, cho 5 ngaøy - Ñieàu trò 2 ngaøy neáu khaùng sinh 2 thaát baïi, hoäi chaån khoa. 5. Theo doõi vaø xöû trí tieáp theo  Theo doõi vaø toång keát moãi 24 giôø, vaøo giôø coá ñònh: - Laàn tieâu chaûy vaø tính chaát phaân - Löôïng aên ñaõ nhaän ñöôïc (kcal / kg / ngaøy). - Caân treû (duøng caân nhaïy 10 gam). - Thaân nhieät. - Daáu hieäu ñang nhieãm khuaån.  Theo doõi nhöõng vaán ñeà toàn taïi vaø phaùt sinh: - Neáu coøn soát, khoâng taêng caân, coøn tieâu chaûy. Kieåm tra nhieãm truøng. - Neáu thôû nhanh, oùi. Kieåm tra vieâm phoåi, roái loaïn ñieän giaûi – kieàm toan. - Neáu buïng chöôùng. Kieåm tra thuûng ruoät, ñaïi traøng nhieãm ñoäc, lieät ruoät. - Neáu baàm maùu döôùi da. Kieåm tra hoäi chöùng taùn huyeát taêng ureâ huyeát.  Theo doõi nhieãm truøng beänh vieän, nhöõng daáu xuaát hieän sau 2 ngaøy naèm vieän: - Li bì hoaëc aên uoáng keùm. - Soát. Ho. Tieâu chaûy taêng. - Nhöõng daáu hieäu naëng khaùc IV. XUAÁT VIEÄN VAØ THEO DOÕI  Thaønh coâng ñieàu trò, bao goàm caùc ñieàu kieän: - AÊn ñöôïc (>110 kcal / kg / ngaøy) - Taêng caân - Heát tieâu chaûy - Heát soát.  Khi thaønh coâng ñieàu trò. Chuyeån veà cheá ñoä aên thöôøng, keå caû söõa coâng thöùc. Thôøi gian chuyeån daàn töø 2 – 4 ngaøy.  Xuaát vieän khi treû trôû laïi cheá ñoä aên thöôøng vaø hoäi ñuû caùc ñieàu kieän: - Treû aên ñaït toái thieåu 110 kcal / kg / ngaøy. - Treû coù caân naëng / chieàu cao > 70 %: meï ñöôïc tham vaán dinh döôõng - Taùi khaùm dinh döôõng neáu treû caân naëng / chieàu cao < 80 %. 407
Vaán ñeà Möùc ñoä chöùng côù Cheá ñoä aên laø thaønh phaàn quan troïng trong ñieàu trò I ( WHO 1995) tieâu chaûy keùo daøi Caàn phaûi boå sung vitamin, caùc yeáu toá vi löôïng I ( WHO 1995) moãi ngaøy x 2 tuaàn trong ñieàu trò tieâu chaûy keùo daøi Phuï luïc: Ñieàu trò ngoaïi truù TCKD  Treû TCKD ñöôïc ñieàu trò taïi nhaø neáu ñuû caùc ñieàu kieän döôùi ñaây: - > 4 thaùng tuoåi - Caân naëng / chieàu cao > 80 % - Khoâng daáu gôïi yù nhieãm khuaån.  Höôùng daãn baø meï 3 nguyeân taéc dieàu trò taïi nhaø: - Uoáng nhieàu dòch ñeå ngöøa maát nöôùc + Nöôùc thöôøng : Nöôùc chín, nöôùc döøa töôi, nöôùc cam vaét + Nöôùc Oresol : Theo höôùng daãn trong phaùc ñoà A - Cho thöùc aên vaø söõa khaùc nhö sau: + Khuyeán khích buù meï neáu coøn söõa meï vaø + Taêng löôïng thöùc aên boå döôõng. Soá böõa aên > 6 laàn + Giaûm löôïng söõa khaùc < 50 ml / kg / 24 giôø. - Theo doõi vaø taùi khaùm: + Ñöa treû ñi khaùm ngay neáu coù moät trong caùc bieåu hieän: . Treû meät hoaëc soát . Giaûm aên uoáng, hoaëc giaûm buù. . Phaân coù maùu . Khaùt nöôùc  Quyeát ñònh, sau 5 ngaøy ñaõ ñieàu trò taïi nhaø: - Neáu ngöøng tieâu chaûy, giöõ nguyeân cheá ñoä aên, buù ñaõ höôùng daãn. - Neáu coøn tieâu chaûy, cho nhaäp vieän vaø ñieàu trò trong beänh vieän. 408
TIEÂU CHAÛY KEÙO DAØI Vaán ñeà keøm theo Coù Khoâng Noäi truù Ngoaïi truù Ñieàu trò buø Cheá ñoä aên/ Sinh toá vaø khoaùng chaát Ñieàu trò nhieãm truøng nöôùc Tuoåi Tuoåi Phaân soi/ caáy (+) Möùc ñoä maát nöôùc Daáu nhieãm < 4 thaùng > 4 thaùng truøng(+) Hoàng caàu (+) Giardia (+) Vi truøng (+) Buø nöôùc Söõa Cheá ñoä Hoaëc hoaëc Phaùc ñoà A,B,C khoâng lactose Coâng thöùc A Baïch caàu (+) Amip (+) Thaát baïi Thaát baïi Söõa Coâng thöùc B Phaùc ñoà ÑT Phaùc ñoà Flagyl ÑT protein thuûy phaân Beänh nhieãm truøng ÑT Lî KS ñoà 409
410