intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Bài giảng Chọn giống cây trồng dài ngày - Chương 5: Chọn giống xoài (2015)

Chia sẻ: Minh Vũ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

100
lượt xem
7
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng "Chọn giống cây trồng dài ngày - Chương 5: Chọn giống xoài" cung cấp cho người học các kiến thức: Giá trị dinh dưỡng và kinh tế của cây xoài, nguồn gốc và phân loại xoài, quỹ gen xoài, mục tiêu tạo giống, phương pháp tạo giống,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Chọn giống cây trồng dài ngày - Chương 5: Chọn giống xoài (2015)

  1. Lớp học phần VNUA-Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam 8/24/2015 https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ I. Đặt vấn đề Chọn giống xoài Xoài thuộc họ lộn hột ( Anacardiaceae) là cây ăn quả nhiệt đới quan trọng ở nước ta, được trồng phổ biến ở nhiều vùng để thu quả, lấy gỗ, làm cây bóng mát, cây che phủ đất chống xói mòn. Xoài là thứ hoa quả chứa hàm lượng các chất dinh dưỡng và các chất cần thiết cho cơ thể con người, do vậy xoài là cây ăn quả và cây cung cấp sản phẩm cho công nghiệp chế biến. Do vậy chúng ta cần có chương trình chọn tạo giống xoài đáp ứng được các nhu cầu của người tiêu dùng trong nền kinh tế thị trường, và đáp ứng nhu cầu sản xuất của nông dân. nguyễn hữu tấn 2. Giá trị kinh tế, dinh dưỡng Giá trị kinh tế Ăn tươi: Trong các loại cây ăn quả như dứa, chuối, đu đủ, xoài là cây có giá trị kinh tế cao hơn cả. Khi chín xoài có màu sắc và hương vị được nhiều người ưa thích do vậy xoài là loại quả quý trên thị trường trong nước và thị trường quốc tế. nguyễn hữu tấn nguyễn hữu tấn một số món ăn từ xoài nước ép hoa quả chế biến làm thực phẩm thạch xoài thạch xoài xoài xanh nước mắm ớt nguyễn hữu tấn nguyễn hữu tấn 1
  2. 8/24/2015 Lớp học phần VNUA-Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ một số món ăn từ xoài Giá trị kinh tế (t2) Chế biến đồ hộp, làm mứt, nước giải khát, lên men rượu. Nhân hạt xoài còn dùng làm thuốc sát trùng, hoa còn dùng làm thuốc và lấy mật, lá xoài còn dùng làm thức ăn gia súc. Sản xuất: Xoài được trồng nhiều nhất lại các quốc gia nhiệt đới đặc biệt là tại Ấn Độ: trồng1010 triệu ha và sản lượng 10 triệu tấn. Việt Nam diện tích trồng xoài là 22.447 ha, xoài ăn tươi - đồng bằng sông Cửu Long 16.286 ha, vùng - duyên hải Miền Trung 3064 ha, nguyễn hữu tấn - trung du miền núi phía bắc 875 ha). nguyễn hữu tấn Giá trị dinh dưỡng 100 g xoài tươi 3. Đặc điểm sinh vật học N lượng 70 kcal 270 kJ Vitamin B6 0.134 mg 10% A. Bộ rễ. Carbohydrates 17.00 g Vitamin C 27.7 mg 46% Xoài có hệ rễ lớn phân bố tập Sugars 14.8 g Calcium 10 mg 1% trung tại tầng đất từ 0- Fat 0.27 g Iron 0.13 mg 1% 50cm, đặc biệt có trường hợp rễ ăn sâu đến 3,8m và Protein. 51 g Magnesium 9 mg 2% có thể sâu hơn nữa, phần Vitamin A 38 μg 4% Phosphorus 11 mg 2% lớn bộ rễ hút tập trung β-carotene 445 μg 4% Potassium 156mg 3% trong phạm vi cách gốc 2m Zinc 0.04 mg 0% và sâu 1,25m, các rễ cái thường ăn sâu 6-8m. Do có bộ rễ phát triển mạnh và ăn sâu do vậy xoài có nguyễn hữu tấn khả năng chịu hạn tốt nguyễn hữu tấn B. Thân và tán C. lá • Xoài là cây ăn • lá non mọc từ quả thân gỗ mọc các chồi mới , rất khỏe, thân cao mọc đối xứng 12m , chu vi thân một chùm có từ 16m và 9 cành 7-12 lá, lá non chính mỗi cành có màu đỏ tím có chiều dài 21- 24m đường kính ,tím , phớt hồng tán là 53m hoặc đỏ nâu. lá già có màu xanh đậm nguyễn hữu tấn nguyễn hữu tấn 2
  3. 8/24/2015 D. Hoa E. Quả • Hoa ra từng chùm • quả hình thành và phát triển mọc ở ngon cành, sau thụ phấn thụ tinh, độ lớn và hình dạng quả tùy thuộc một chùm hoa có vào giống. 200-4000 hoa, hoa • khi còn non quả có màu tím, xoài nhỏ có đường xanh tùy vào giống, khi chín kính chỉ 6-8mm, có có màu vàng mùi thơm dẫn dụ côn trùng. • Chùm hoa có 2 loại hoa: hoa đực và hoa lưỡng tính nguyễn hữu tấn nguyễn hữu tấn F. Hạt 4. Nguồn gốc phân loại, nguồn gen Cấu tạo hạt gồm: -Gân là các sọc dọc theo A. Nguồn gốc chiều dài hạt. Cây xoài có nguồn gốc từ châu Á nhiệt đới - Xơ phân bố trên bề mặt đặc biệt là vùng Assam (Ấn Độ ). hạt chủ yếu là bụng và lưng Có ý kiến cho rằng cây xoài có nguồn gốc - Lớp vỏ cứng: dày màu từ vùng Đông Nam Á đặc biệt là các nâu nước Việt Nam, Indonesia, Thái Lan, - Bao màu nâu mềm bao Malaysia. quanh lá mầm - Lá mầm Hiện nay các nhiên cứu chỉ ra rằng: Australia cũng là nơi xuất xứ cây xoài. nguyễn hữu tấn nguyễn hữu tấn 4. Nguồn gốc phân loại, quỹ gen (t) 4. Nguồn gốc phân loại, quỹ gen (t2) B. phân loại B. phân loại (t) chi mango được chi làm hai loài phụ - Loài phụ trồng trọt được thuần hóa chọn - Loài phụ dại lâu niên có tuổi thọ > 500 lọc từ các loài dại thành cây trồng điển năm kích thước thân lớn đường kính thân hình, trong loài phụ này có 3 biến chủng: Ф =2.6m, chiều cao thân l=42m. loài này + xoài cát hòa lộc thuộc dạng hoang dại, quả nhiều nhưng + xoài tượng nhỏ, tỷ lệ phần ăn được thấp. Loài này + xoài gòn thường được dùng lấy nguồn gen và làm gốc ghép nguyễn hữu tấn nguyễn hữu tấn 3
  4. 8/24/2015 4. nguồn gốc phân loại, quỹ gen 4. Nguồn gốc phân loại, qũy gen (t3) Một số loài xoài C. Quỹ gen: ở các TT lưu giữ và NC xoài • Mangifera foetida: Xoài hôi • Mangifera odorata - Viện khktnn Vân nam có > 1000 mẫu gen (muỗm) • Mangifera pajang • Mangifera gedebe • Mangifera pentandra được bình tuyển từ cây thực sinh. • Mangifera griffithii • Mangifera persiciformis - Quỹ gen TƯ Thái Lan đã lưu trữ >3000 mẫu • Mangifera indica: Xoài • Mangifera reba: Quéo tượng • Mangifera quadrifida - Việt Nam có tập đoàn giống cũng khá phong • MangMangifera altissima • Mangifera siamensis phú.Tại tỉnh Bà rịa vũng tàu và Đồng nai có 34 • Mangifera applanata • Mangifera similis giống xoài, chủ yếu trồng các loài như : xoài • Mangifera caesia • Mangifera swintonioides cát hòa lộc, cát chu, cát trắng, thanh ca. Ở một • Mangifera camptosperma • Mangifera sylvatica số tỉnh miền nam có 90 giống trong đó có 21 • Mangifera cambodiana: Xoài cơm (xoài voi) • Mangifera torquenda giống có các đặc tính quý, miền bắc có khoảng • • Mangifera casturi • Mangifera zeylanica Mangifera longipes 12 giống trồng và 7 giống bán hoang dại. • Mangifera decandraifera kemanga • Mangifera macrocarpa - Cần chú ý tới nguồn gen từ cây muỗm và cây • Mangifera laurina • Mangifera mekongensis: quéo có khả năng thích ứng rộng. nguyễn hữu tấn Xoài thanh ca nguyễn hữu tấn Nguồn gen 5. Mục tiêu tạo giống Thu thập và bảo tồn nguồn gen + Thu thập trong tự nhiên: - Ra quả không cách năm Tìm kiếm nguồn gen tự nhiên có khả năng chống chịu, thích nghi - Tạo giống cho chế biến: nước ép, nước giải tốt với điều kiện tự nhiên. khát, lên men. + Nhập nội: Nhập các bộ giống + quả to để giảm công chế biến, kích cỡ quả đáp ứng mục tiêu chọn tạo, đồng đều. thông qua trao đổi với các Viện nghiên cứu ở các nước như: + thịt quả dày, ít xơ Trung Quốc, Thái Lan, + thịt quả màu vàng Oxtraylia, Philipin… + quả chín tập trung + Các giống được trồng trong Tập đoàn 45 giống xoài sản xuất nguyễn hữu tấn 5. Mục tiêu tạo giống 5. Mục tiêu tạo giống - Lấy quả ăn tươi: - Làm rau sạch cao cấp, xoài ăn xanh : + quả màu vàng + hàm lượng axit thấp, hàm lượng xenlulo cao + phần ăn được lớn,hạt nhỏ hoặc lép + hàm lượng đường cân đối ≥ 1.3% + có mùi thơm + bảo quản dễ dàng + khả năng phối trộn với các loại rau khác + có khả năng bảo quản lâu + Độ giòn cao + hàm lượng đường và axit cân đối - Chọn giống ra hoa muộn và tập trung để tránh - Chống chịu bệnh: nấm, vi khuẩn và bệnh ảnh hưởng cuả độ ẩm làm giảm năng suất. cành chổi - Chọn giống ra hoa trái vụ (ra hoa muộn) nguyễn hữu tấn 4
  5. 8/24/2015 6. Phương pháp tạo giống 6. Phương pháp tạo giống (t) A. Chọn lọc từ quần thể cây thực sinh B. Tổ chức vườn đa giao Tuyển chọn những nguồn gen quý từ các cây thụ phấn chéo sau đó bình  Tổ chức đa giao theo ô bàn cờ, lấy tuyển những cá thể đạt yêu cầu rồi cây mẹ ưu tú làm cơ sở, thu hạt từ đem nhân lên và đưa ra sản xuất cây mẹ dùng làm nguồn gen cơ bản. Giữ nguyên nguồn gen cơ bản này và tiếp nhận nguồn gen bổ sung còn thiếu từ cây bố. Tổ chức theo hệ thống 1:4 (1 mẹ và 4 bố xung nguyễn hữu tấn quanh) nguyễn hữu tấn 6. Phương pháp tạo giống (t1) 6. Phương pháp tạo giống (t2) D. Chọn lọc đột biến C. Tổ chức lai lai hữu tính - chọn đột biến mầm: trong vườn cây phát hiện các dạng biến đổi và theo dõi cẩn Lai 2 dòng bố mẹ đã xác định nguồn thận sau đó tách các dạng đột biến này gốc, thu hạt, gieo trồng hạt lai chọn đem nhân vô tính lọc cá thể theo mục tiêu chọn giống. - gây đột biến nhân tạo chủ yếu sử dụng các tác nhân hóa học như nitromethyl để xử lý trên các đỉnh sinh trưởng phương hướng sử dụng dạng đột biến: đốt nguyễn hữu tấn ngắn, cây thấp, lá dày nguyễn hữu tấn 6. Phương pháp tạo giống (t4) F . Các phương pháp nhân giống vô tính . Nhân giống vô tính bằng ghép nêm đoạn cành. E. Ứng dụng công nghệ sinh học chuyển Chọn và ươm hạt gốc ghép. Vườn cây đầu dòng có chứng nhận gen mục tiêu - gen chống bệnh phấn trắng Chọn gốc ghép đủ tiêu chuẩn GHÉP CÀNH Cành ghép - chuyển gen phát triển rễ mạnh đối với cây gốc ghép. CÂY GIỐNG Kiểm tra cây giống đủ tiêu chuẩn Cây giống được Cây giống xuất vườn nguyễn hữu tấn xác nhận ươm 5
  6. 8/24/2015 + Quy trình kỹ thuật nhân giống xoài bằng phương pháp ghép: - Ươm, chăm sóc gốc ghép. - Chăm sóc vườn cây đầu dòng - Ghép cây. - Chăm sóc cây giống sau ghép. + Vật liệu nhân giống: - Hạt gốc ghép - Vườn cây đầu dòng: Cung cấp cành ghép. - Các dụng cụ ghép: Dao ghép, dây PE. Chọn và ươm hạt gốc ghép. Có 2 phương pháp gieo: Chọn quả để lấy hạt: Chọn quả ở Gieo trực tiếp xuống đất trong vườn ươm những cây xoài đúng giống, cây tốt. Gieo vào các túi bầu (là chủ yếu) Quả không sâu bệnh, đặc trưng cho giống. Chọn hạt: Chọn hạt mẩy. Gieo hạt: + Hạt xoài nếu để lâu thì sức nảy mầm càng kém. Thu hoạch hạt xong cần rửa sạch phơi trong bóng râm sau đó đem gieo. + Trước khi gieo cần ngâm hạt vào dung dịch thuốc trừ nấm Ridomyl + Kỹ thuật ghép: - Mở miệng gốc ghép: dùng kéo cắt ngọn gốc ghép cách mặt đất 20-30 cm, để lại 2-3 lớp lá. chẻ dọc xuống sâu 2-2.5 cm. - Cắt cành ghép: cắt một đoạn cành dài 4-5 cm có 2-3 mầm ngủ. Dùng dao ghép cắt vát hai đầu như một cái nêm dài 2-2.5 cm. - Luồn cành ghép vào gốc ghép sao cho tượng tầng của chúng chồng khít lên nhau. - Buộc dây ghép: dùng nilon mỏng và dây quấn chặt chỗ ghép và đầu của cành ghép. 6
  7. 8/24/2015 Chất điều hòa sinh trưởng Kỹ thuật cắt tỉa (Paclobutrazol; GA; α-NAA) * Cắt cành sau thu hoạch + Tạo ra các cành mẹ vụ thu to, khỏe, có độ đồng đều cao. + Xử lý hóa chất Paclobutrazol. Đây là chất kìm + Thúc đẩy quá trình ra lộc thu, lộc ra sớm hoặc hoa muộn hãm sinh trưởng và kích thích khả năng ra hoa và tập trung. của xoài. Kết quả : + Cắt cành từ 5/8 đến 15/8 tạo ra cành thu có 3 - Thúc đẩy quá trình ra hoa trong các trường hợp đợt lộc. + Cắt cành từ 25/8 đến 15/9, cây có 2 đợt lộc cành ST quá mạnh làm giảm KN ra hoa của cây. + Cắt cành khỏang 25/9, cây có 1 đợt lộc. - Liều lượng từ 1-1,5g, tiến hành vào đầu th.11 là + Tỉa định chồi - Tỉa bỏ những chồi không có khả năng tạo thành cành thuận lợi nhất. Tỷ lệ cành ra hoa cao, thời gian mang quả. hoa nở lại muộn, thuận lợi cho quá trình đậu quả. - Sau khi cắt cành, tỉa để lại 2-3 chồi là thích hợp nhất. Năng suất đạt cao nhất, khoảng 22kg/cây. + Xử lý GA3 7. Thành tựu trong công tác chọn giống - Làm chậm quá trình hình thành chùm hoa trên - Phục tráng thành công các giống địa phương có đỉnh ngọn, qua đó điều khiển cho cây ra hoa NS cao và chất lượng đảm bảo xoài cát Hòa Lộc, muộn để gặp được điều kiện thuận lợi nhất cho xoài Yên Châu, xoài Bưởi, xoài Thanh Ca v.v. quá trình thụ phấn, thụ tinh và đậu quả. - Nhập nội và phổ biến giống các giống xoài chất - Nồng độ xử lý 100ppm cho tỷ lệ cành mang lượng từ Trung Quốc, Australia, Miama Thái quả cao nhất, 84,74%. Năng suất 30,74kg/cây Lan..như các giống GL1, GL2, GL6, Xoài Úc + Xử lý α-NAA: Tăng khả năng đậu quả cho xoài, ghép gồm 2 giống R2E2 và KP. R2E2, Giống Ở nồng độ 40-80ppm, tỷ lệ cành có quả đạt VRQ-XX1 khoảng 60%, năng suất quả từ 16,1-16,6kg/cây. - Thành công trong công tác lai tạo các giống xoài Nồng độ tốt nhất là 60ppm. mới. nguyễn hữu tấn 8. Một số giống xoài ở Việt Nam 8. Một số giống xoài ở Việt Nam (t) 1. Xoài Cát Hòa lộc có xuất xứ tại huyện Cái Bè (tiền 4. Xoài cát Chu: phổ biến ở Đồng Tháp, NS cao (cây 25 - giang) và Cái Mơn (Bến tre). quả có kích thước lớn 30 năm tuổi có thể cho 1 tấn quả), dễ đậu quả, quả tròn, K.lượng quả đạt 350-500g, quả hình thuẫn dài, bầu vỏ mỏng, ăn ngon, dễ bị giập khi vận chuyển, vỏ có tròn ở phần cuống,khi chín vỏ quả màu vàng chanh nhiều đốm màu nâu đen, K.lượng quả 250 - 350g, cơm vàng đậm, vị hơi chua. Từ trổ đến chín 3 - 3,5 tháng. thịt quả màu vàng tươi dày ăn thơm và ngọt. 5. Giống VRQ-XX1 có nguồn gốc từ Thái Lan, trồng tại 2. Xoài Thơm trồng nhiều tại tỉnh Tiền Giang, Đồng một số vùng sinh thái khác nhau ở miền Bắc: Phủ Quỳ Tháp, Cần Thơ. K.lượng quả 250-300g. vỏ quả có (Nghệ An) và Gia Lâm (Hà Nội). màu đen hoặc màu xanh nhạt 6. Xoài Yên Châu gồm 2 loại xoài gốc chính là xoài tròn 3. Xoài bưởi (còn gọi là xoài ghép hay xoài ba mùa (muồng kẻo) và xoài hôi (muồng khăm), trong đó giống mưa): Xuất xứ từ Cái Bè (Tiền Giang), được trồng khá xoài tròn được trồng nhiều nhất, tuy quả nhỏ, tròn, hạt nhiều ở ĐBSCL, cây cho quả sớm (sau trồng 2,5 - 3 vừa phải mà ăn ngọt đậm, thịt mềm, mùi thơm lâu, vỏ năm). K.lượng quả 250 - 300g. Vỏ quả dày, tỷ lệ đậu xanh vàng. Xoài hôi quả to, dài thịt mềm hơn và có quả cao. hương vị ngọt thơm mát. Cả 2 loại này có thể giữ được gần 1 tháng. nguyễn hữu tấn nguyễn hữu tấn 7
  8. 8/24/2015 Lớp học phần VNUA-Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ 8. Một số giống xoài ở Việt Nam (t) Giống xoài GL1 7. Xoài Thanh ca được trồng tại Bình Định, + Nguồn gốc: Nhập nội từ Trung Quốc (từ năm 1993). Cam Ranh. quả hình trứng dài, nặng 350- + Đặc điểm: 580g vỏ và thịt quả vàng tươi từ ngoài - Cây sinh trưởng khá, tán tròn đều, phân cành mạnh, 1 năm ra 4 - vào,tỷ lệ xơ ít. 5 đợt lộc. 8, 9,10. Xoài GL1. Gl2, GL6 - Lá màu xanh thẫm, phiến lá to, hơi lòng máng dài 20 - 21 cm, rộng 11. Xoài Úc ghép gồm 2 giống R2E2 và lá 5,4 - 5,5 cm. KP. R2E2 cho trái to, K.lượng quả trung - Hoa ra 3 đợt/năm, khối lượng quả trung bình 220 - 250gram/quả bình 700g. Chăm sóc tốt, quả có thể đạt - Năng suất 8 - 10 kg/cây( sau 5 800- 900g, thậm chí 1500g. Giống KP năm) . - Chịu được hạn do rễ ăn sâu. trái nhỏ hơn, trung bình 500g/quả, bù lại thơm hơn. nguyễn hữu tấn Giống xoài GL6: Giống xoài GL2 + Nguồn gốc: Nhập nội từ + Nguồn gốc: Nhập nội từ Trung Quốc, từ 1993. Ôxtrâylia 1993),công nhận + Đặc điểm: tạm thời ,2006. - Sinh trưởng khoẻ, phân cành mạnh, + Đặc điểm: mặt tán thưa. Lộc ra 1 năm 4 - 5 đợt. - Sinh trưởng trung bình, - Lá hình mác nhọn màu xanh đậm, phân cành ít, tán thưa. mép lá hơi lượn sóng, ít mo lòng - Ra hoa nhiều lần (2 - 3 đợt máng. hoa /năm) tập trung từ tháng - Hoa ra 3-4 đợt/năm, khối lượng quả trung bình 350 - 380gram/quả 1 - 4. - NS cây 5 năm tuổi 10 - 15 kg/cây. - Khối lượng trung bình 600 g/quả. Giống xoài ăn xanh VRQ – XX1: + Nguồn gốc: Nhập từ Thái Lan, 2001, Một số hình ảnh về cây xoài Công nhận tạm thời năm 2006. + Đặc điểm: - Sinh trưởng khá, phân cành mạnh. - Lá thuôn dài, phiến lá phẳng, mép lượn sóng. - Ra 2 đợt hoa, năng suất trung bình 10kg/cây (sau trồng 5 năm). - Quả thuôn dài, vàng xanh. Chất lượng ăn tươi khi quả xanh già tốt, ngọt, ít chua, giòn. - Giống nhiễm sâu bệnh từ nhẹ đến trung bình, tương đương các giống khác. nguyễn hữu tấn 8
  9. Lớp học phần VNUA-Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam 8/24/2015 https://sites.google.com/site/lophocphank57vnua/ Một số hình ảnh về cây xoài Vấn đề cần quan tâm khi chọn giống xoài - Nhu cầu của thị trường về xoài là vô cung phong phú đa dạng và cũng rất khắt khe - Chọn tạo giống xoài nói riêng và chọn giống cây ăn quả nói chung phải có phương pháp, mục tiêu cụ thể gắn với phát triển nền nông nghiệp hàng hóa – thị trường. - Cần quan tâm tới công tác bảo tồn nguồn gen quý cho công tác chọn tạo giống. nguyễn hữu tấn 9. Tài liệu tham khảo - Kỹ thuật trồng xoài,na, đu đủ, hồng xiêm- Gs.Ts Trần Thế Tục . Nhà xuất bản giáo dục-2002. - Trồng cây ăn quả ở Việt Nam,Vũ Công Hậu. NXB NN-1999. - Giáo trình cây ăn quả- Gs.Ts Trần Thế Tục (chủ biên). Trường ĐHNN1 - Các trang web. Các bài viễt về chọn giống cây Xoài, Nông dân được mùa bội thu là niềm vui của nhà chọn giống nguyễn hữu tấn nguyễn hữu tấn 9
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2