Bài giảng Đại cương về miễn dịch học: Miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu - Đại học Lạc Hồng

Chia sẻ: Vũ Việt Tú | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:21

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Đại cương về miễn dịch học: Miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu - Đại học Lạc Hồng. Học xong bài này, sinh viên sẽ trình bày được chức năng của hệ thống miễn dịch; phân biệt được sự khác nhau cơ bản giữa miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu; liệt kê các thành phần dịch thể và tế bào của miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu,... Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung bài giảng!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Đại cương về miễn dịch học: Miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu - Đại học Lạc Hồng

ĐẠI CƯƠNG VỀ MIỄN DỊCH HỌC MIỄN DỊCH KHÔNG ĐẶC HIỆU VÀ MIỄN DỊCH ĐẶC HIỆU 1 Đồng Nai - 2020
MỤC TIÊU 1. Trình bày được chức năng của hệ thống miễn dịch. 2. Phân biệt được sự khác nhau cơ bản giữa miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu. 3. Liệt kê các thành phần dịch thể và tế bào của miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu. 4. Chứng minh và cho ví dụ về mối quan hệ khăng khít và hỗ trợ cho nhau giữa miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu. 2
ĐÁP ỨNG MIỄN DỊCH CỦA CƠ THỂ MD tự nhiên Phơi nhiễm Không bị bệnh hiệu quả MD tự nhiên thất bại Trí nhớ MD đặc hiệu Mắc bệnh Khỏi bệnh Phơi nhiễm lần MD đặc hiệu sau với cùng tác nhân gây bệnh 3
Miễn dịch là khả năng của cơ thể nhận biết và loại bỏ các yếu tố lạ. MẶT LỢI CỦA ĐÁP ỨNG MIỄN DỊCH MẶT HẠI CỦA ĐÁP ỨNG MIỄN DỊCH 4
ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU MIỄN DỊCH HỌC Mieãn dòch hoïc cô sôû • Khaùi nieäm cô baûn về thaønh phaàn và qui luaät hoaït ñoäng cuûa heä thoáng mieãn dòch. • Bao goàm:  Caáu taïo hệ thống miễn dịch  Mieãn dòch ñaëc hieäu vaø không ñaëc hieäu  Teá baøo, thành phần dịch thể tham gia ÑÖMD  Khaùng nguyeân, khaùng theå, boå theå  Hình thaønh vaø ñieàu hoøa ÑÖMD  Di truyeàn MD, dung naïp MD 5
ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU MIỄN DỊCH HỌC Mieãn dòch hoïc lâm sàng • Miễn dịch bệnh lý • Tình trạng quaù maãn • Mieãn dòch choáng vi sinh vaät, kyù sinh truøng • Vaccin • Mieãn dòch gheùp • Mieãn dòch ung thö • Beänh töï mieãn • Suy giảm mieãn dòch • Bệnh lý miễn dịch của cơ quan, tổ chức, v.v. 6
Mieãn dòch khoâng ñaëc hieäu vaø mieãn dòch ñaëc hieäu Mieãn dòch khoâng ñaëc hieäu (non specific immunity) • MD töï nhieân (natural immunity) • MD baåm sinh (innate immunity) Mieãn dòch ñaëc hieäu (specific immunity) • MD thu ñöôïc (acquired immunity) • MD thích nghi (adaptive immunity) MDKÑH coù tröôùc, chuùng boå tuùc, loàng gheùp, khueách ñaïi, ñieàu hoøa laãn nhau. 7
MDKÑH MDÑH Quaù trình tieán hoùa Töø sinh vaät đôn baøo Töø ñoäng vaät coù xöông soáng Thôøi gian caàn ñeå coù ñaùp öùng Töùc thì Caàn thôøi gian Ñaùp öùng thì hai: Ñaùp öùng khi tieáp xuùc laïi Nhö laàn ñaàu - Nhanh hôn, keùo daøi - Cöôøng ñoä cao hôn - Hieäu quaû hôn Lysozym CRP Dòch theå Boå theå Khaùng theå Thaønh phaàn IFN,… tham gia Bạch cầu hạt Đơn nhaân thực bào Teá baøo Teá baøo Mast Teá baøo lymphoâ Teá baøo NK 8
3 CƠ CHẾ TỔNG QUÁT KHÔNG CHUYÊN BIỆT THAM GIA VÀO MDKĐH * Cơ học  Rào cản bảo vệ: da, niêm mạc, lớp sừng, lông mao...  Nhu động của đường tiêu hóa, tiết niệu, đường mật… * Hóa học: các dịch tiết có tác dụng diệt khuẩn: axit béo trong tuyến bã độ toan cao trong dịch vị pH thấp trong âm đạo. * Sinh học: vi khuẩn hội sinh không gây bệnh. 9
CÁC THÀNH PHẦN DỊCH THỂ CỦA MDKĐH  Lysozym • Tác động lên màng vi khuẩn Gram (+) (enzyme cắt cầu nối giữa phân tử N acetyl glucosamin & N acetyl muramin) • Có trong nước mắt, nước bọt, nước mũi, ngoài da (huyết thanh có hàm lượng rất thấp).  Protein C phản ứng (C reactive protein – CRP) • Là proteine được sản xuất trong giai đoạn nhiễm trùng cấp. • Có trong huyết thanh do tế bào gan sản xuất bình thường: < 7 mg/L có sự viêm nhiễm: tăng cao • Liên kết với màng tế bào vi khuẩn, hoạt hóa bổ thể  ly giải VK hoặc làm cho VK dễ bị thực bào hơn 10
INTERFERON  Ngăn chặn sự xâm nhập và nhân lên của virus  Ức chế khối U  Hoạt hóa tế bào đơn nhân thực bào, tế bào NK  Tăng sự biểu hiện của HLA 11
làm thủng màng tế tăng tính thấm thành Bao quanh vi khuẩn bào ly giải tế bào VK mạch, chiêu mộ bạch cầu làm cho tác nhân gây đến vùng viêm bệnh dễ bị thực bào 12
CÁC TẾ BÀO THUỘC MDKĐH Các bạch cầu đa nhân (BC hạt): Bạch cầu trung tính (Neutrophil): thực bào, đời sống ngắn (3-4 ngày), có men tiêu đạm, men thủy phân, sản xuất các gốc hóa học có khả năng diệt khuẩn. Bạch cầu ái toan (Eosinophil): diệt ký sinh trùng, phản ứng dị ứng tại chỗ. Bạch cầu ái kiềm (Basophil): tham gia phản ứng phản vệ. Tế bào mast: bề mặt có FcεR1 nên có IgE trên bề mặt  tham gia phản ứng phản vệ. 13
Các đơn nhân thực bào (trong máu: Monocyte) khi đi đến các mô  đại thực bào (macrophage) Vai trò của đại thực bào: • Thực bào: diệt nội bào & ngoại bào. • Sản xuất các cytokine: IL1, TNF. • Tổng hợp bổ thể. • Trình diện kháng nguyên cho các đáp ứng miễn dịch đặc hiệu. 14
TẾ BÀO NK (NATURAL KILLER CELLS) • Chiếm 5-15% lympho • Tế bào lympho có hạt lớn trong bào tương • Có CD56 & CD16, không có CD3 Vai trò  Diệt tế bào ác tính, tế bào nhiễm siêu vi.  Diệt tế bào theo cơ chế gây độc tế bào phụ thuộc kháng thể. 15
TEÁ BAØO NK CD3-, CD16+, CD56+ 16
MIEÃN DÒCH ÑAËC HIEÄU (Mieãn dòch thu ñöôïc: acquired immunity Mieãn dòch thích nghi: adaptive immunity)  Chæ ñöôïc taïo ra sau khiù tieáp xuùc vôùi taùc nhaân gaây beänh  Caàn moät thôøi gian ñeå taïo ra ñaùp öùng mieãn dòch: 5-12 ngaøy  Đaùp öùng coù tính ñaëc hieäu vôùi taùc nhaân gaây beänh  Thöôøng coù taùc duïng maïnh vaø laâu daøi hôn so vôùi MD töï nhieân  Coù khaû naêng baûo veä maïnh vaø nhanh hôn ôû nhöõng laàn nhieãm sau (coù trí nhôù mieãn dòch)  Hai kiểu đáp ứng: Miễn dịch tế bào & Miễn dịch dịch thể 17
BA THUỘC TÍNH CƠ BẢN CỦA MIỄN DỊCH ĐẶC HIỆU 1. Tính phân biệt cấu trúc bản thân và cấu trúc ngoại lai Hệ thống MD của mỗi cá thể không gây tổn thương cho các cấu trúc kháng nguyên của bản thân nhưng chúng lại thải loại các cấu trúc tương tự từ các cá thể khác (không chung thuộc tính di truyền. 2. Tính đặc hiệu Chỉ tác động lên kháng nguyên hay quyết định kháng nguyên « đã tạo ra nó »: tiêm vắc xin cúm thí chỉ bảo vệ cơ thể chống lại bệnh cúm. 3. Trí nhớ miễn dịch Đáp ứng miễn dịch được tạo ra khi cơ thể lần đầu tiếp xúc với một kháng nguyên, sẽ cho một đáp ứng miễn dịch mạnh hơn, nhanh hơn chất lượng hơn trong những lần tiếp xúc lại với chính kháng nguyên đó (đáp ứng miễn dịch thì hai). 18
ÑAËC ÑIEÅM CUÛA MD TÖÏ NHIEÂN & MD MAÉC PHAÛI MD töï nhieân MD maéc phaûi Khoâng phuï thuoäc kháng nguyên Phuï thuoäc kháng nguyên Taùc duïng töùc thôøi Caàn moät thôøi gian Khoâng ñaëc hieäu kháng nguyên Ñaëc hieäu kháng nguyên Khoâng coù trí nhôù MD Coù trí nhôù MD 19
THAØNH PHAÀN CUÛA HEÄ THOÁNG MIỄN DỊCH MD TÖÏ NHIEÂN MD ÑAËC HIEÄU Raøo caûn vaät lyù Da, loâng, nieâm maïc… Khoâng Dịch thể Lysozym, CRP, IFN, boå thể Khaùng theå Teá baøo BC hạt, BC Mono, NK, mast cells Lympho T, B 20