Bài giảng "Điều trị đái tháo đường" cung cấp cho người học các kiến thức: Mục tiêu điều trị, chế độ dinh dưỡng, vận động thể lực, thuốc viên uống hạ đường huyết, các loại insulin. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Điều trị đái tháo đường - BS. Trần Thị Thùy Dung
- ĐIỀU TRỊ
ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
BS CKI Trần Thị Thùy Dung
- I. MỤC TIÊU ĐIỀU TRỊ
ADA AACE EASD
Đường huyết đói (trước ăn) (mg/dl) 70 – 130
- I. MỤC TIÊU ĐIỀU TRỊ
ADA nhấn mạnh việc cá nhân hóa trong điều trị tùy thuộc vào tình
trạng của người bệnh, tuổi và tình trạng hạ ĐH
HbA1c < 7%
• Thời gian mắc bệnh ngắn
• Còn trẻ
• Không có biểu hiện của bệnh lý tim mạch
HbA1c ít chặt chẽ hơn (> 7%)
• Tiền sử có hạ ĐH trầm trọng
• Thời gian mắc bệnh dài
• Già
• Có bệnh mạch vành hoặc bc mm nhỏ tiến triển
• Có bệnh khác đi kèm
- II.CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG
1. Nhu cầu năng lượng:
- Tính cân nặng bình thường dựa theo công thức:
Cân nặng bình thường = 22 x (chiều cao)²
- Tính nhu cầu năng lượng hàng ngày dựa trên nhu cầu năng lượng tiêu
chuẩn cho mỗi kg cân nặng tùy theo mức lao động
Lao động nhẹ: (nhân viên văn phòng, thợ may) 25 - 30 kcal/kg
Lao động vừa: (thợ mộc, nội trợ, chăm sóc trẻ nhỏ,..) 30 – 35 kcal/kg
-Lao động nặng: (nông dân, CN xây dựng, vận đông viên ) 35 – 40 kcal/kg
2. Thành phần: 1g Glucid: 4 kcal, 1g Protid: 4 kcal, 1g Lipid: 9 kcal)
Glucid: 50 - 60%
Protid: 15% - 20% (nên dùng đạm thực vật vì ít chất béo)
Lipid: 30% (1/3 acid béo bão hòa (mỡ động vật), 1/3 acid béo có
một nối đôi(dầu đậu phọng, dầu oliu,), 1/3 acid béo nhiều nối đôi ( dầu
cải, dầu đậu nành, dầu hướng dương))
Chất xơ # 30g/ ngày
- II.CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG
3. Phân bố bữa ăn:
- Có thể dùng chế độ 3 bữa: 1/3 sáng, 1/3 trưa, 1/3 chiều hay chia nhiều bữa
trong ngày tùy thuộc vào thói quen, sở thích, nghề nghiệp, tuổi, cân nặng
của bệnh nhân
- Việc phân bố thức ăn dù nhiều hay ít bữa vẫn nằm trong tổng số năng
lượng đã tính toán
4. Khái quát :
- Hạn chế đường hấp thu chậm (thực phẩm có chứa tinh bột như cơm gạo,
bún, bánh mì, khoai , hủ tiếu , phở, cháo,...): ăn lượng vừa phải, lực chọn
các
loại ngũ cốc chưa chà xát nhiều, có chứa thêm chất xơ làm chậm hấp thu.
- Tránh đường hấp thu nhanh (nước ngọt, sữa đặc có đường, chè ngọt,
mứt,...)
- Ăn nhiều rau
- Chọn thực phẩm cung cấp chất đạm ít acid béo no: thịt nạc, cá, đạm thực
vật,...
- III. VẬN ĐỘNG THỂ LỰC:
Nên duy trì chế độ vận động thể lực đều đặn mỗi ngày với
những môn thể dục tăng sự dẻo dai, tăng sức mạnh cơ
bắp như:
đi bộ (30 phút/ ngày),
chạy bộ, xe đạp (20 phút/ngày), ....
- IV. THUỐC VIÊN UỐNG HẠ ĐƯỜNG HUYẾT
RL chức năng tb β
Tụy
Sulfonylureas
Meglitinides Mô cơ và mỡ
Gan
DPP- 4 inhibitor
Tăng sản xuất
glucose từ gan Đề kháng
↓ Đường huyết Insulin
Biguanides Ruột
Thiazolidinediones
Thiazolidinediones
Biguanides
DPP- 4 inhibitors
Giảm hấp Insulin
thu glucose
GLP- 1 analogue
Insulin α-glucosidase
inhibitors
- NHÓM SULPHONYLUREAS (SU)
Cơ chế: kích thích tế bào beta tụy tiết Insulin
Chỉ định: chỉ dùng cho bệnh nhân đái tháo đường típ 2
Chống chỉ định: dị ứng thuốc, suy gan, suy thận, phụ
nữ mang thai, cho con bú, đái tháo đường típ 1, mất bù
chuyển hóa cấp
Tác dụng phụ:
- Hạ đường huyết do thuốc: thường gặp
- Tăng cân
- Các tác dụng phụ hiếm gặp khác: dị ứng thuốc, giảm
bạch cầu, giảm tiếu cầu, vàng da tắc mật, rối loạn tiêu
hóa, phản ứng disulfuram, hội chứng tiết ADH không
thích hợp
- NHÓM SULPHONYLUREAS (SU)
Tương tác thuốc: khi dùng chung một số thuốc có thể
làm tăng nguy cơ hạ như đường huyết: salicylates,
quinin, clofibrate, sulfonamide, chẹn β, disopyramide,
dicoumarol,...
Cách sử dụng:
- Dùng liều thấp tăng dần
- Thường uống trước khi ăn 15 - 30 phút
- Chú ý liều sử dụng trên bệnh nhân già, suy gan, suy thận
- Không được phối hợp 2 loại thuốc trong nhóm với nhau
- NHÓM SULPHONYLUREAS (SU)
` Hàm lượng Liều hằng Số lần Thời gian tác
ngày uống/ dụng (giờ)
ngày
Thế hệ 1:
Chlopropamide (Diabenese) 100, 250 mg 0, 1 0,5 g 1 lần 24
Tolbutamide (Orinase) 250, 500 mg 0,5 2 g 2 3 lần 6 12
Tolazamide (Tolinase) 100, 250, 500 mg 0,1 1 g 1 2 lần 8 24
Thế hệ 2:
Glyburide (Diabeta, Micronase)/ 1,25 2,5 5 mg 1,25 20mg 1 2 lần 24
Glibenclamide (Daonil)
Glipizide (Glucotrol) 5, 10 mg 2,5 40mg 1 2 lần 612
Gliclazide (Predian) 80 mg 40 320mg 1 2 lần 12
Gliclazide MR (Diamicron MR) 30 mg 30 120mg 1 lần 24
Glimepiride (Amaryl) 1, 2, 4 mg 1 – 8 mg 1 lần 24
- NHÓM GLINIDES
Cơ chế: kích thích tế bào beta tụy tiết insulin ở giai đoạn
sớm khi có sự tác động của glucose, tác dụng ngắn chủ
yếu hạ đường huyết sau ăn
Chỉ định và chống chỉ định: giống Sulfonylurea.
Repaglinide có thể dùng trên bệnh nhân suy thận
(creatinin 3mg%)
Tác dụng phụ:
- Hạ đường huyết: ít gặp hơn so với SU
- Nhức đầu
- NHÓM GLINIDES
Thuốc Hàm lượng Liều hằng Số lần uống/ngày Thời gian
ngày tác dụng
(giờ)
Repaglinide 0,5 - 1 - 2 0,5 – 4 mg 1 - 3 lần trước 3
(Novonorm) mg bữa ăn
(Prandin)
Nateglinide 60, 120 mg 60 120 mg 1 3 lần trước 1,5
(Starlix) bữa ăn
- NHÓM BIGUANIDE: METFORMIN
Tác dụng:
• Tăng sự nhạy cảm với insulin ở mô ngoại biên: tăng vận
chuyển glucose vào mô cơ.
• Giảm đề kháng insulin tại gan giảm tân tạo và sản xuất
glucose bởi gan.
• Thuốc cũng làm giảm Triglyceride và acid béo tự do
Chỉ định: đái tháo đường típ 2
Khuyến cáo của Hiệp hội ĐTĐ Hoa Kỳ và Hiệp Hội Nghiên
cứu ĐTĐ Châu Âu đã đồng thuận sử dụng Metformin là
thuốc chọn lựa đầu tiên kết hợp với thay đổi lối sống cho
bệnh nhân ĐTĐ típ 2 mới phát hiện
- NHÓM BIGUANIDE: METFORMIN
Chống chỉ định:
o Creatinin/ máu ≥ 1,5mg/dl ở nam và ≥ 1,4mg/dl ở nữ
o Suy gan
o Nghiện rượu
o Nhiễm toan cấp tính hay mạn tính
o Bệnh phổi mạn tính (COPD trung bình đến nặng, hen phế
quản)
o Một số tình trạng có thể dẫn đến suy thận và/hoặc thiếu oxy
: > 80 tuổi, đột qụy, suy tim ứ huyết, nhồi máu cơ tim cấp,
nhiễm trùng nặng, suy hô hấp, COPD,...
Chú ý: khi cần dùng chất cản quang tĩnh mạch nên ngưng
Metformin trước 1 ngày và chỉ dùng lại sau 2 ngày.
- NHÓM BIGUANIDE: METFORMIN
Tác dụng phụ:
o Rối loạn tiêu hóa (chán ăn, buồn nôn, sụt cân, tiêu chảy và
khó chịu ở bụng).
o Thiếu máu do giảm hấp thu acid folic và vitamin B12
o Nhiễm acid lactic (hiếm).
Cách sử dụng:
Dùng liều thấp tăng dần, thường uống sau ăn để tránh tác
dụng phụ trên đường tiêu hóa
- NHÓM BIGUANIDE: METFORMIN
Ưu điểm:
o Không tăng cân
o Không gây hạ đường huyết khi dùng đơn độc
o Giảm biến chứng mạch máu lớn
o Giảm lipid máu
o Ngăn ngừa ĐTĐ
Thuốc Hàm lượng Liều hằng Số lần Thời gian tác
ngày uống/n dụng (giờ)
gày
Metformin 500, 850, 500 – 2500 1 3 lần 7 12
(Glucophage, Siofor, Glucofast, 1000mg mg
…)
Extended release metformin 500mg 500 – 2000 1 lần 24
(Glucophage XR) mg
- NHÓM ỨC CHẾ MEN ALPHA GLUCOSIDASE
Tác dụng: Ức chế cạnh tranh men alpha-glucosidase ở bờ
bàn chải ruột non giảm hấp thu đường phức làm giảm
đường huyết sau ăn.
Chỉ định: bệnh nhân ĐTĐ có đường huyết sau ăn tăng cao.
Thuốc chỉ có tác dụng khi khẩu phần ăn có chứa
carbohydrate
Tác dụng phụ:
o Rối loạn tiêu hóa: đầy bụng, khó tiêu, tiêu chảy
o Thuốc ít khi làm hạ đường huyết, nhưng nếu có cần điều trị
với đường glucose
Cách dùng: uống ngay sau miếng ăn đầu, nên dùng liều thấp
tăng dần để giảm tác dụng phụ của thuốc
- NHÓM ỨC CHẾ MEN ALPHA GLUCOSIDASE
Thuốc Hàm lượng Liều hằng Số lần Thời gian
ngày uống/ngày tác dụng (giờ)
Acarbose 50, 100mg 75 300mg 3 lần 4
(Glucobay)
Miglitol 25, 50, 100mg 75 300mg 3 lần 4
(Gliset)
- NHÓM THIAZOLIDINEDONES
Tác dụng :
- Tăng nhạy cảm với insulin ở mô cơ và mô mỡ tăng hấp thu glucose
tại tế bào cơ và mỡ, Giảm đề kháng insulin tại gan giảm tân tạo và
sản xuất glucose bởi gan
- hiệu quả tối đa sau 12 tuần
Chỉ định: đái tháo đường típ 2
Chống chỉ định:
o Men gan tăng gấp 2,5 lần giới hạn trên của bình thường
o Suy tim độ III &IV
o Phụ nữ mang thai, trẻ em
o Đái tháo đường típ 1
- NHÓM THIAZOLIDINEDONES
Tác dụng phụ:
o Phù, tăng cân
o Thiếu máu (giảm Hct and Hb)
o Tăng men gan
o Tăng nguy cơ gãy xương không do chấn thương ở phụ nữ, nhất là
phụ nữ đã mãn kinh
o Rosiglitazone: đang được khuyến cáo thận trọng vì tăng nguy cơ
bệnh tim mạch
o Pioglitazone: đang được khuyến cáo thận trọng vì tăng nguy cơ ung
thư bàng quang khi dùng > 2 năm
Cách dùng:
o Theo dõi men gan, cân nặng bệnh nhân và các triệu chứng suy tim
khi sử dụng thuốc
o Thận trọng khi dùng chung với insulin
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
