Bài giảng Dược lý thú y: Thuốc trị ký sinh trùng và nấm (Chương 5)







CHNG 5.

THUC TR KÍ SINH TRÙNG VÀ NM

1. TÓM TT CÁC LOI THUC TR KÍ SINH TRÙNG VÀ NM

1.1. Nhóm tr c ni và ngoi kí sinh

1.1.1. Nhóm Avermectines:

Abamectin

Doramectin

Ivermectin

Eprinomectin

1.1.2. Nhóm Milbemycines

Moxidectin

Milbenmycin oxim

1.2. Nhóm thuc tr giun sán

1.2.1. Thuc tr giun tròn

1.2.1.1 Nhóm Avermectines

1.2.1.2 Nhóm Milbenmycines

1.2.1.3 Nhóm Benzimidazoles

Albendazole

Fenbendazole

Flubendazole

Mebendazole

Ofendazole

Oxibendazole

Thiabendazole

1.2.1.4. Nhóm

Pro-benzimidazoles

Thiophanate

Febantel

Netobimin

1.2.1.5. Nhóm

Imidazothiazoles

Tetramisole

Levamisole

1.2.1.6 Nhóm Tetrahydropyrimidines

Pyrantel

Morantel

1.2.1.7 Nhóm Organophosphates

Diclovos

Metrifonate

1.2.1.8. Nhóm Salicylanilide

Closantel

1.2.1.9. Piperazine

Piperazin

1.2.1.10. Nhóm khác

Nitroscanate

1.2.2. Nhóm thuc tr sán dây

1.2.2.1 Nhóm Halogenophenol

Bithinoloxyle

1.2.2.2. Nhóm Salicylanilide

Niclosamide

1.2.2.3. Benzimidazoles

1.2.2.4. Nhóm khác

Nitroscanate

Praziquantel

1.2.3. Thuc tr sán lá

1.2.3.1. Thuc tr sán lá gan cha trng

thành

- Nhóm Halogenophenol

Bithinoloxyle

- Nhóm Salicylanilide

Oxyclozanide

-Nhóm Disulfonamides

Clorsulon

1.2.3.2. Thuc tr sán lá gan trng thành

& u trùng

- Nhóm Benzimidazol

Albendazole

- Halogenophenol

Nitroxinil

- Salicylanilide

Closantel

1.2.3.3. Thuc tr sán lá gan nh

Albendazole

Thiophanate

Notobimin

1.3. Thuc tr cu trùng

1.3.1. Nhóm Sulfonamides

Sulfaquinoxalin

Sulfaguanidine

Sulfadimethoxine

Sulfadimidine

1.3.2. Nhóm Diaminopyrimidine

Diaveridine

Pyrimethamine

1.3.3. Nitrofuran

Furazolidon

1.3.4. Dn xut Benzenic







Ethopabate

Dinitolmide

Robenidine

1.3.5. Các hp cht d vòng

Clazuril

Toltrazuril

Diclazuril

Phoxim

Phosmet

Narasin

Salinomycin

Amprolium

Halofuginone

1.3.6. Nhóm polyether ionphore

Monensin

Narasin

Salinomycin

1.4. Thuc tr ngoi kí sinh

1.4.1. Nhóm organochlor

Lindane

1.4.2. Organophosphore

Coumaphos

Diclovos

Malathion

Fenthion

1.4.3. Nhóm Carbamate

Carbaryl

Methomyl

Bendiocarb

1.4.4. Nhóm Pyrethines

Pyrethrin

Deltamethrin

Cyfluthrin

Phenotrine

1.4.5. Nhóm Avermectin

1.4.6. Nhóm Phenylpyrazoles

Fipronil

1.4.7. Nhóm khác

Amitraz

Closantel

Piperonyl

Rotenone

1.4.8. Organo arsenic

Roxarsone

1.4.9. Polyether ionophore

1.5. Thuc tr KST ng máu

1.5.1. Nhóm Diamidine

Pentamidine

Phenamidine

1.5.2. Carbanilides

Imidocarbe

1.5.3. Nhóm khác

Berenil

Trypamidium

1.6. Thuc tr nguyên sinh ÐV

1.6.1. Nhóm Nitroimidazole

Dimetridazole

Carnidazole

Ronidazole

1.6.2. Organo arsenic

Roxarsone

1.6.3. Dn xut Antimoine

Antimoniate

1.7. Thuc tr nm

1.7.1. Nhóm kháng sinh

Griseofulvine

Natamycin

Nystatin

1.7.2. Dn xut Imidazole

Ketoconazole

Enilconazole

Myconazole

1.7.3. Cht hot din cation

Benzalkonium

1.7.4. Acid hu cơ

A. Boric

A. Salicylic

* Ngun: Dictionaire des Médicaments Veterinaires

1997







2. MT S NGUYÊN TC KHI S DNG THUC TR KÍ SINH TRÙNG

- Mi loi giun sán nhy cm vi 1 vài loi thuc c hiu do ó cn phi xác nh bng xét

nghim (phân, máu...)

- Sau khi chm dt thi gian iu tr, 2 tun sau cng cn xét nghim li

- Cn bit vòng i ca kí sinh trùng  s dng liu lp li

- Cn nm c khong an toàn (ch s an toàn -safe index) ca t ng thuc

Ch s an toàn là liu có th cung cp cho gia súc mà cha có nhng phn ng ph hay !c

tính xy ra, thng cao hơn liu khuyn cáo.

Khong an toàn:

R!ng: SI > 6 (Benzimidazole)

V a: SI = 6 (Levamisole)

H"p: SI # 3 (thuc tr sán lá gan)

- Ðm bo ngng thuc trc thi gian git m$

Thuc tr cu trùng : 3-5 ngày (riêng sulfaquinoxalin :10 ngày ) Thuc tr giun sán : 8-14 ngày

( riêng nitroxynil : 21-30 ngày)

Thuc tr ngoi kí sinh: 0-60 ngày

-Hu ht các thuc tr kí sinh trùng u chng ch nh trong trng hp có thai, gia súc non

( ít hơn 2-3 tháng tu$i)

- S dng thuc tr ngoi kí sinh cn tránh vy nhi%m lên niêm mc mt, mi, tai và hn ch

s& ng'n cn tiêp xúc vi thuc bng cách co lông nhng vùng nhi%m kí sinh trùng

III. Các nhóm tr c ni và ngoi kí sinh

3.1. Ivermectin

- Ðây là m!t loi thuc tr kí sinh trùng nm trong nhóm Avermectin có cu trúc hóa h(c liên

quan n vòng macrolid. Avermectin c chit t nm Streptomyces avermitilis, Ivermectin

là cht bán t$ng hp t avermectin

- Cơ ch tác !ng : phong b s& dn truyn xung !ng thn kinh do t'ng phóng thích GABA

(gama amino butyric acid) cht trung gian hóa h(c này làm tê lit ( paralyse)kí sinh v)t và kí

sinh tan ra ( lyse)

- Ph$ tác !ng : r!ng, tác !ng trên c giun trng thành và giun cha trng thành, tt c

giun tròn ng tiêu hóa và  ph$i, m!t s ngoi kí sinh  trâu bò, c u, ng&a, heo; giun tròn

ng ru!t, gh* tai, gh* Sarcoptes  chó; m!t s giun tròn ng tiêu hóa và ngoi kí sinh 

gà (mt, r)n, chí...)

Không có hoc có rt ít hiu qu trên sán dây, sán lá và nguyên sinh !ng v)t

- Liu lng :

Trâu bò : 0,2mg/kgP (SC,P.O)

Heo : 0,3mg/kgP (S.C)

g/kgP - 0,5mg/kgP( S.C) (tùy theo mc ích s dng )µChó : 5

Gia cm : 0.2-0,3mg/kgP (S.C, P.O)

-Khong an toàn r!ng ( !c tính xy ra  liu ln gp 60-100 ln liu iu tr tùy t ng loi gia

súc) và có th s dng cho thú ging, thú mang thai

3.2. Milbemycin oxim

- Thu!c nhóm Milbemycin, là sn ph+m lên men t S.hygroscopicus aureolacrimosus. Ch

yu s dng cho chó mèo.

- Cơ ch tác !ng : tơng t& ivermectin







- Ph$ tác !ng : giun tim, giun a, giun móc , gh* Demodex chó mèo; giun tròn và ngoi kí

sinh trên các loài gia súc khác

- S dng : Do có kh n'ng tiêu dit L3 - L5 ca giun tim, ngi ta thng dùng  phòng

ng a giun tim cho chó 0.5-0.99mg/kgP, hoc tr khi ã nhi%m giun : 0,5mg/kgP

IV. Thuc tr giun tròn

4.1. Nhóm avermectin và milbemycin

4.2. Nhóm benzimidazol

- Cht t$ng hp u tiên là thiabendazole (th)p niên 1960), sau ó hàng tr'm cht ã c

phát trin, nhng cht có hiu qu và an toàn gm : albendazole, cambendazole, fenbendazole,

flubendazole, mebendazole, oxfendazole, oxibendazole, parbendazole, thiophanate

Theo FDA (USA) thiabendazole c s dng cho ng&a, heo, bò, c u

fenbendazole c dùng cho ng&a, chó, heo, trâu bò

mebendazole và oxibendazole cho ng&a, chó

oxfendazole và albendazole cho trâu bo ø

- Cơ ch tác !ng: , nhit ! cao trong cơ th !ng v)t hu nh, các benzimidazole có ái l&c

vi giun sán hơn. Chúng gn vào cu trúc hình ng ca t bào ru!t giun sán ng'n cn s& t$ng

hp t bào ru!t, c ch hot !ng ca fumarate reductase, , ng'n cn s& hp thu glucose, gim

d& tr glycogen làm cht ói kí sinh  c dng trng thành và cha trng thành

- Ph$ tác !ng :

Trên trâu bò : tr c giun ph$i, giun tóc, m!t s sán dây, sán lá (albendazole, fenbendazole)

Trên heo : tr giun a, , giun tóc, giun bao t, giun ph$i, , giun kt ht, giun  th)n

Trên chó : tr giun a, giun móc, giun tóc , sán dây Taenia

Trên gia cm: tr giun tròn và sán dây (Moniezia)

- Ð!c tính :

Khong an toàn r!ng: liu gây !c ti thiu  trâu bò là 750mg/kgP ( khong 100 ln liu tr

liu)

Thi gian ngng thuc trc git m$ hay s dng sa thay $i t 6 ngày (parbendazole) n

28 ngày (cambendazole)

Chng ch nh  gia súc có thai nht là trong thai k- u

- Liu lng : P.O trâu bò: 66-110mg/kgP

Heo : 75 mg/kgP

Gia cm : 20-50mg/kgP

4.3. Febantel

- Thu!c nhóm Probenzimidazol, ch cht chuyn hóa ca chúng trong cơ th mi có hiu l&c

dit kí sinh

- Cơ ch tác !ng : xáo tr!n chuyn hóa n'ng lng bng cách cn tr hot !ng ca enzym

fumarate reductase

- Ph$ tác !ng : r!ng, có hiu qu trên giun tròn chó mèo, ng&a, trâu bò, heo

Khi dùng cho chó, febantel thng c phi hp vi praziquantel hoc pyrantel  tiêu dit

c giun tròn và sán dây

- Ð!c tính : febantel có khong an toàn r!ng, có th dùng cho thú ging và thú mang thai

trong sut thai k-

Liu gây !c  ng&a >240mg/kgP (> 40 ln liu iu tr )

- Liu lng : Chó mèo > 6 tháng : 10mg/kgP X 3 ngày

Chó mèo con : 15mg/kgP X 3 ngày

Ng&a : 6mg/kgP

4.4. Levamisole

- Thu!c nhóm imidazothiazole, là dng ng phân quay trái ca tetramisole nhng an toàn







hơn

- Cơ ch: làm giun b tê lit . Levamisole có tác !ng kích thích hch ging cholin nhng sau

ó là phong b s& dn truyn thàn kinh cơ.

- Ph$ tác !ng: dit tt c các loi giun tròn kí sinh trên ng hô hp và tiêu hóa ca trâu bò

(giun ph$i, giun kt ht), ng&a, heo (giun a, giun ph$i, giun kt ht, giun th)n), chó (giun

a, giun móc, giun tóc, giun tim) và thú hoang dã.

Không có hiu qu i vơí sán lá, sán dây và nguyên sinh !ng v)t.

- Ð!c tính: so vơi benzimidazole thì levamisole có khong an toàn h"p hơn (liu gây !c gp

2-6 ln liu tr liu)

Thi gian ngng thuc trc git m$ và dùng sa: 48h

- Liu lng:

Trâu bò, dê c u, heo: 8-15mg/kgP (P.O,SC) nhng không quá 4,5g

4.5. Pyrantel

- Thu!c nhóm tetrahydropyrimidine. Hp thu d% dàng qua ng tiêu hóa ca heo, chó

- Cơ ch tác !ng: tơng t& levamisole, morantel. Chúng là cht ch v)n cholinergic. S& co

cơ quá mc s. dn n lit cơ và giun ni lng v trí bám vào v)t ch.

- Ph$ tác !ng: r!ng, dit các loi giun tròn k c giun trng thành, giun cha trng thành

và u trùng trên các loài gia súc nh heo (giun a, giun kt ht), trâu bò, chó (giun móc, giun

a)

Không có hiu qu trên giun tóc, giun ph$i, giun xo'n bao t heo; giun tim, giun xo'n, sán

dây chó.

- Ð!c tính: không !c cho tt c các loài  liu 7 ln ln hơn liu tr liu, dùng c cho chó

 m(i la tu$i k c chó mang thai và ang cho sa.

- Liu lng:

Pyrantel tartrate: Heo: 22mg/kgP ti a 2g/con

Trâu bò: 25mg/kgP

Pyrantel palmoate: Chó:2,2kg: 5mg/kgP

4.6. Piperazine

- Thu!c nhóm phc cht d vòng ơn gin c phát hin t rt lâu (1950s). Tan tt và c

hp thu hoàn toàn phn trên ng tiêu hóa, c loi thi nhanh qua th)n sau 24h.

- Cơ ch: làm tê lit giun do c ch tác !ng ca acetylcholin (anticholinergic action) trên tm

!ng cơ vân t ó l(i thi giun ra khi ng tiêu hóa.

- Ph$ tác !ng: Rt có hiu qu i vi giun a và giun kt ht các loài gia súc, kém hiu

qu hơn trên giun xo'n. Không có hiu qu i vi các kí sinh trùng khác. Giun trng thành

thng nhy cm vi thuc hơn giun non và u trùng

- Ð!c tính: khong an toàn v a (liu gây !c 4-7 ln liu iu tr), thú non (bê con 4 tun tu$i)

không b nh hng

- Liu lng:

Piperazine base: Chó mèo: 45-65mg/kgP

Trâu bò, heo: 110mg/kgP

Gia cm: 32mg/kgP (khong 0,3g/con)

4.6. Nitroscanate

- Ðây là loi thuc dit ki sinh trùng ph$ r!ng, có hiu qu loi tr giun tròn, giun móc và c

sán dây (tr E. granulosus) trên chó. 100% giun b loi thi sau 24h,  chó nh sau liu th 2.

An toàn cho chó mang thai.

- Cơ ch: Làm t'ng tính thm ca màng t bào giun i vi Ca, làm t'ng s& co cơ, lit cơ

ng thi to các không bào làm phân rã v làm giun cht.

Bài giảng Dược lý thú y: Chương 5 - Thuốc trị ký sinh trùng và nấm

Nội dung chương 5 của bài giảng Dược lý thú y có nội dung chính là tóm tắt các loại thuốc ký sinh trùng và nấm. Để hiểu rõ hơn, mời các bạn tham khảo chi tiết nội dung bài giảng.

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi