Bài giảng Kí sinh trùng - Bài 5: Đại cương đơn bào amíp và trùng lông - TS. Nguyễn Ngọc San

Chia sẻ: 10 10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:39

Thêm vào BST

Báo xấu

159
lượt xem 24
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Kí sinh trùng - Bài 5: Đại cương đơn bào amíp và trùng lông - TS. Nguyễn Ngọc San trình bày về đặc điểm hình thể, vòng đời và phân loại đơn bào, đặc điểm sinh học, vai trò y học và nguyên tắc phòng chống amíp, trùng lông. Mời các bạn cùng tham khảo để nắm bắt nội dung chi tiết của bài giảng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Kí sinh trùng - Bài 5: Đại cương đơn bào amíp và trùng lông - TS. Nguyễn Ngọc San

Bµi 5 §¹i c¬ng ®¬n bµo amÝp & trïng l«ng Gi¶ng viªn: TS NguyÔn Ngäc San
Môc tiªu bµi gi¶ng 1. N¾m ®îc ®Æc ®iÓm h×nh thÓ, vßng ®êi vµ ph©n lo¹i ®¬n bµo. 2. N¾m ®îc ®Æc ®iÓm sinh häc, vai trß y häc vµ nguyªn t¾c phßng chèng amÝp, trïng l«ng.
§¹i c¬ng ®¬n bµo
Ngµnh ®¬n bµo cã khoang 25.000 loµi, phÇn lín sèng tù do ë ngo¹i canh, ë nhung n¬i cã níc vµ ®Êt Èm. Mét sè loµi sèng trong c¬ thÓ ®éng vËt vµ thùc vËt. D¬n bµo lµ ®éng vËt cã cÊu tróc c¬ thÓ chØ lµ mét tÕ bµo, nhng cã ®Çy ®ñ chøc nang cña mét ®¬n vÞ sèng ®éc lËp nªn kh¸c biÖt víi tÕ bµo cña ®éng vËt cÊp cao.
1. CÊu t¹o cña ®¬n bµo  KÝch thíc ®¬n bµo rÊt kh¸c nhau, ®a sè cã kÝch thíc rÊt nhá phai quan s¸t b»ng KHV, cã loµi kh¸ lín cã thÓ nhin b»ng m¾t thêng nh : Gregarina…  Hinh thÓ ®¬n bµo rÊt ®a d¹ng, nhng cã ®Æc ®iÓm cÊu t¹o chung: mµng tÕ bµo, bµo t¬ng vµ nh©n.
1.1. Mµng tÕ bµo  Mµng ®¬n bµo lµ phÇn dµy lªn cña líp bµo t¬ng ngoµi, rÊt máng cã kÝch thíc khoang 75 A0 .  Mµng ®¬n bµo cã tÝnh thÊm chän läc ®Ó trao ®æi chÊt víi m«i trêng. Kh¸c víi mµng cña thùc vËt vµ vi khuÈn cã cÊu tróc sîi nhiÒu líp.
1.2. Bµo t¬ng 1.2.1. Bµo t¬ng ngoµi: DÆc h¬n líp bµo t¬ng trong, nhin trong suèt vµ triÕt quang vi cã Ýt h¹t nguyªn sinh chÊt. Chøc nang lµ cïng víi mµng tÕ bµo hinh thµnh c¸c bé phËn chuyÓn ®éng, tham gia vµo qu¸ trinh trao ®æi chÊt, bao vÖ..
1.2. Bµo t¬ng 1.2.2. Bµo t¬ng trong: Bao quanh nh©n, cã nhiÒu h¹t nguyªn sinh chÊt, chøa c¸c c¬ quan cã chøc nang kh¸c nhau ®am bao sù sèng cña ®¬n bµo: kh«ng bµo tiªu ho¸, co bãp, c¸c thÓ nhiÔm s¾c, c¸c ti thÓ , c¸c riboxom….
1.3. Nh©n  Nh©n ®¬n bµo cã hinh d¹ng, kÝch thíc, sè lîng kh¸c nhau, cã hinh trßn hay bÇu dôc, cÊu t¹o gåm mµng vµ h¹t trung thÓ.  Mµng bao quanh nh©n. H¹t nh©n n»m ë giua, h¹t nhiÔm s¾c n»m rai r¸c ë trong vµ mµng nh©n, sîi nhiÔm s¾c nèi tõ h¹t tíi mµng nh©n.  Nh©n ®am bao sù sinh trëng, sinh san vµ c¸c yÕu tè di truyÒn.
2. ®Æc ®iÓm sinh häc cña ®¬n bµo
2.1. Sinh lÝ Dinh dìng vµ chuyÓn ho¸:  Hinh thøc lÊy chÊt dinh dìng: thùc bµo, Èm bµo, thÈm thÊu - ngÊm qua mµng tÕ bµo, bµo khÈu.  HÇu hÕt c¸c lo¹i ®¬n bµo kh«ng cã kha nang tæng hîp chÊt huu c¬ tõ v« c¬.  ®¬n bµo cã hÖ thèng men rÊt ph¸t triÓn ®Ó ph©n giai c¸c chÊt huu c¬ chiÕm ®îc.  Qu¸ trinh h« hÊp vµ bµi tiÕt cña ®¬n bµo b»ng hinh thøc khuyÕch t¸n.
2.1. Sinh lÝ Sinh san: ®¬n bµo cã nhiÒu hinh thøc sinh san: v« tÝnh, huu tÝnh vµ tiÕp hîp. Cã lo¹i ®¬n bµo chØ sinh san b»ng mét hinh thøc, nhng cã lo¹i ®¬n bµo cã thÓ sinh san b»ng nhiÒu hinh thøc tïy theo tõng giai ®o¹n.
2.2. Sinh th¸i  ®¬n bµo sèng tù do ë ngo¹i canh, chÞu nhung t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè tù nhiªn.  ®¬n bµo sèng héi sinh vµ kÝ sinh ë ®éng vËt, thùc vËt chÞu anh hëng sù thay ®æi trong c¬ thÓ.  Kha nang chÞu ®ùng vµ thÝch nghi ®èi víi c¸c ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi cña ®¬n bµo sèng tù do cao h¬n ®¬n bµo sèng héi sinh vµ kÝ sinh.  ®¬n bµo sèng ë ®éng vËt khi gÆp ®iÒu kiÖn bÊt lîi thÓ ho¹t ®éng chuyÓn thµnh bµo nang. Khi gÆp ®iÒu kiÖn thuËn lîi l¹i xuÊt kÐn thµnh thÓ ho¹t ®éng.
2.3. vßng ®êi ChuyÓn vËt chñ ë thÓ ho¹t ®éng: ®¬n bµo nµy kh«ng thÊy hinh thµnh bµo nang, chóng chuyÓn tõ vËt chñ nµy sang vËt chñ kh¸c díi d¹ng thÓ ho¹t ®éng. ChuyÓn vËt chñ ë thÓ bµo nang: ®¬n bµo nµy chuyÓn vËt chñ phai qua giai ®o¹n ngo¹i canh. Phai hinh thµnh bµo nang, råi míi x©m nhËp vµo vËt chñ kh¸c. ChuyÓn qua vËt chñ trung gian: ®¬n bµo nµy nhÊt thiÕt phai cã giai ®o¹n ph¸t triÓn ë vËt chñ trung gian.
3. Ph©n lo¹i ®¬n bµo Líp ch©n gia (Rhizopoda): ®¬n bµo chuyÓn ®éng b»ng ch©n gia. Líp trïng roi (Flagellata): ®¬n bµo thuéc líp nµy chuyÓn ®éng b»ng roi. Líp trïng l«ng (Cilliata): ®¬n bµo chuyÓn ®éng b»ng l«ng. Líp trïng bµo tö (Sporozoa): ®¬n bµo kh«ng cã bµo quan chuyÓn ®éng. Riªng bµo tö ®ùc cã roi ®Ó chuyÓn ®éng trong giai ®o¹n sinh san huu giíi.
Entamoeba histolytica (amÝp lÞ)
C¸c d¹ng tån t¹i cña amÝp lÞ  ThÓ ho¹t ®éng:  ThÓ ho¹t ®éng lín (forma magna).  ThÓ ho¹t ®éng nhá (forma minuta).  ThÓ kh«ng ho¹t ®éng:  ThÓ tiÒn kÐn (forma precystica).  ThÓ kÐn (forma cystica).  ThÓ xuÊt kÐn (forma metacystica).
1. ®Æc ®iÓm sinh häc 1.1. Vßng ®êi sèng héi sinh cña amÝp lÞ 1.2. AmÝp chuyÓn thµnh thÓ kÝ sinh g©y bÖnh
1.1. Vßng ®êi héi sinh cña amÝp lÞ  KÐn giµ cña amip lÞ tõ ngo¹i c¶nh vµo ®êng tiªu ho¸, qua d¹ dµy kh«ng biÕn ®æi g×.  §Õn ruét non vá kÐn nøt ra amip 4 nh©n.  Sau ®ã amip theo thøc ¨n xuèng ruét non råi xuèng manh trµng, ph©n chia thµnh 8 amÝp con (cã 1 nh©n). ë manh trµng gÆp nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi, thÓ minuta sinh s¶n nhanh vµ sèng héi sinh ë ®ã.