Bài giảng Luật Hình sự Việt Nam: Chương II trình bày khái niệm, cấu tạo và hiệu lực của đạo Luật Hình sự Việt Nam như khái niệm, cấu tạo, hiệu lực của đạo Luật Hình sự Việt Nam và giải thích đạo Luật Hình sự.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Luật Hình sự Việt Nam: Chương II - ThS. Trần Đức Thìn
- CHƯƠNG II: KHÁI NIỆM, CẤU TẠO VÀ
HIỆU LỰC CỦA ĐẠO LHS VIỆT NAM
1. Khái niệm đạo luật hình sự (ĐLHS)
q ĐLHS giữ vị trí quan trọng trong đấu tranh phòng chống tội
phạm vì chỉ có ĐLHS mới quy định hành vi phạm tội và hình
phạt đối với tội đó
q ĐLHS là sự thể hiện ý chí của Nhà nước, của nhân dân về
tội phạm
q Nhà nước luôn chú ý hoàn thiện và phát triển các ĐLHS
q ĐLHS của nước CH XHCN Việt Nam là văn bản pháp
luật hình sự do cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất
ban hành quy định về tội phạm và hình phạt cũng như các
chế định khác liên quan đến việc xác định tội phạm và
hình phạt đồng thời quy định những nhiệm vụ và nguyên
tắc của LHS Việt Nam
- q ĐLHS có thể được hiểu là một BLHS hoàn chỉnh hoặc văn bản LHS
đơn hành
q Trong ĐLHS chứa đựng nhiều quy phạm pháp luật hình sự
(QPPLHS) nhưng chỉ gồm có 2 loại:
3 Loại QPPLHS quy định tội phạm cụ thể và hình phạt áp dụng đối
với người PT
3 Loại QPPLHS quy định những nguyên tắc chung trong việc xác định
tội danh và hình phạt
3 Các QPPLHS vừa có tính chất bắt buộc vừa có tính chất cấm chỉ
3 Bằng việc quy định hành vi nguy hiểm nào đó là một tội phạm và
hình phạt đối với tội ấy, quy phạm đã cấm người ta không được
thực hiện hành vi phạm tội đó
3 QPPLHS cũng buộc các cơ quan điều tra, truy tố, xét xử khi phát
hiện có dấu hiệu của tội phạm phải điều tra, truy tố, xét xử một
cách nghiêm minh và buộc người phạm tội phải chịu hình phạt
q Hiện nay, nguồn duy nhất của LHS là BLHS, các VB của các cơ
quan công an, toà án, kiểm sát chỉ là những VB hướng dẫn nghiệp
vụ
- 2. CẤU TẠO CỦA ĐLHS
2.1. Về cấu trúc của BLHS
- q Phần chung: quy định nhiệm vụ của LHS; cơ sở của
TNHS; các nguyên tắc chung của LHS; hiệu lực của LHS;
về tội phạm, hình phạt và các chế định khác liên quan đến
tội phạm và hình phạt ...
q Phần các tội phạm: quy định các tội phạm cụ thể và hình
phạt có thể áp dụng đối với tội phạm ấy.
Cả phần chung và phần các tội phạm đều là cơ sở pháp lý
cho việc giải quyết vụ án hình sự
q Mỗi chương phần chung BLHS quy định một loại vấn đề
chung của LHS
q Mỗi chương phần các tội phạm quy định một nhóm tội
phạm cụ thể
q Mỗi điều luật phần các tội phạm cụ thể quy định một
hoặc một số tội danh.
- 2.2. Cấu tạo điều luật phần các tội phạm
q Mỗi điều luật phần các tội phạm có 2 phần, đó là quy định và chế
tài
q Phần quy định có thể là:
3 Quy định giản đơn: là loại quy định trong đó chỉ nêu tên tội phạm
mà không nêu các dấu hiệu của tội phạm
3 Quy định mô tả: là loại quy định trong đó nêu lên các dấu hiệu đặc
trưng của tội phạm cụ thể
3 Quy định viện dẫn: là loại quy định trong đó chỉ nêu tên tội phạm,
nhưng muốn biết các dấu hiệu của nó phải căn cứ vào điều luật
khác
q Phần chế tài là phần quy định HP đối với tội phạm đã nêu ở phần
quy định. Phần chế tài có thể là:
3 Chế tài tương đối dứt khoát là chế tài trong đó quy định mức hình
phạt tối đa và tối thiểu hoặc chỉ quy định mức tối đa
3 Chế tài lựa chọn là loại chế tài trong đó nhiều loại hình phạt khác
nhau được quy định để toà án có thể lựa chọn hình phạt này hay
- 3. HIỆU LỰC CỦA ĐẠO LUẬT HÌNH SỰ
q Vấn đề hiệu lực của ĐLHS được xem xét dưới 2 góc độ:
3 Hiệu lực của ĐLHS theo không gian: Đạo luật có hiệu lực
trong một phạm vi không gian nhất định và đối với con
người nhất định
3 Hiệu lực của ĐLHS theo thời gian: ĐLHS có hiệu lực bắt
đầu từ thời gian nào đó
3.1. Hiệu lực theo không gian
q Xuất phát từ nguyên tắc chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc
gia BLHS Việt Nam có hiệu lực trên toàn lãnh thổ Việt Nam.
Như vậy, mọi tội phạm xảy ra trên lãnh thổ Việt nam đều bị
xử theo PLHS của Việt nam. (Khoản 1 Điều 5 BLHS)
3 Lãnh thổ Việt Nam bao gồm vùng đất, vùng nước, vùng trời
của nước CH XHCN Việt nam.
- 3 Lãnh thổ VN còn bao gồm “lãnh thổ bay” và “lãnh thổ bơi”
3 Tội phạm bị coi là thực hiện trên lãnh thổ VN nếu có một trong
những giai đoạn thực hiện tội phạm xảy ra trên lãnh thổ VN
3 Công dân VN, người nước ngoài, người không có quốc tịch nếu
thực hiện tội phạm trên lãnh thổ VN sẽ phải chịu TNHS theo quy
định của LHS VN.
3 Những người nước ngoài được hưởng quyền đặc miễn tư pháp
theo quy luật QT, nếu phạm tội trên lãnh thổ VN thì TNHS của
họ được giải quyêt bằng con đường ngoại giao với chính phủ
nước họ. (Khoản 2 Điều 5 BLHS)
Những người nước ngoài được hưởng quyền đặc miễn tư pháp
là những người đứng đầu Nhà nước, các thành viên của chính
phủ, người đứng đầu các cơ quan ngoại giao, các thành viên của
đoàn ngoại giao: đại sứ, tham tán, bí thư, tuỳ viên... Theo tập quán
QT thì vợ, con CTN của những người đó cũng được hưởng
quyền này.
- q §èi víi nh÷ ngêi cã hµnh vi ph¹m téi ngoµi l·nh thæ VN,
ng
th×xö lý nh sau: (§iÒu 6 BLHS)
3 C«ng d© VN ph¹m téi ngoµi l·nh thæ VN cã thÓ bÞ truy
n
cøu TNHS t¹i VN theo LHS VN, nÕu téi mµ hä ® ph¹m ë n
·
íc ngoµi, BLHS còng quy ® Þnh lµ mét téi ph¹m
3 Ngêi kh«ng cã quèc tÞch thêng tró ë VN, ph¹m téi ngoµi
l·nh thæ VN vÉn bÞ xö lý theo LHS VN
3 Ngêi níc ngoµi ph¹m téi ngoµi l·nh thæ VN mµ téi ® ®
ã ·
® quy ®
îc Þnh trong hiÖp ® Þnh quèc tÕ mµ VN ký kÕt
hay c«ng nhËn, cã thÓ bÞ truy cøu TNHS theo LHS VN. §ã
lµ c¸c téi:
Téi ph¸ ho¹i HB, g© chiÕn tranh x© lîc (§iÒu 341
y m
BLHS)
Téi chèng loµi ngêi (§iÒu 342 BLHS)
Téi ph¹m chiÕn tranh (® iÒu 343 BLHS)
Téi tuyÓn mé lÝnh ® thuª, téi lµm lÝnh ® thuª (§iÒu
¸nh ¸nh
- 3.2. Hiệu lực theo thời gian
q Đạo luật hình sự VN có hiệu lực kể từ
ngày Chủ tịch nước ký lệnh công bố, trừ
khi có quyết định khác của cơ quan quyền
lực Nhà nước cao nhất
q Đạo luật hình sự VN mất hiệu lực khi bị
tuyên bố bãi bỏ hoặc có đạo luật khác thay
thế hoặc hết thời gian có hiệu lực
q Những hành vi phạm tội xảy ra trong thời
gian đạo luật hình sự đang có hiệu lực thi
hành thì về nguyên tắc đạo luật đó sẽ được
áp dụng để xử lý đối với người phạm tội.
- 3.3. Vấn đề hiệu lực hồi tố trong LHS
q Hiệu lực hồi tố của Đạo luật hình sự là hiệu lực của Đạo luật đó
đối với những hành vi phạm tội xảy ra trước khi Đạo luật đó có
hiệu lực thi hành
q Đạo luật hình sự VN, nhìn chung không có hiệu lực hồi tố. Điều
này xuất phát từ nguyên tắc “tội phạm phải được quy định trong
LHS”
3 Điều luật quy định một tội phạm mới; một hình phạt nặng hơn;
một TTTN mới; hạn chế: phạm vi áp dụng án treo, miễn HP, giảm
HP, xoá án tích và các quy định khác bất lợi cho người PT thi không
áp dụng đối với HVPT đã thực hiện trước khi điều luật có HL thi
hành
3 Điều luật xoá bỏ một tội phạm; một hình phạt; một TTTN; quy
định một HP nhẹ hơn; một TTGN; mở rộng: phạm vi áp dụng án
treo, miễn HP, giảm HP, miễn TNHS, xoá án tích và các quy định
khác có lợi cho người PT thì được áp dụng đối với HVPT đã thực
hiện trước khi điều luật có HL thi hành
Tóm lại: LHS VN không có HL hồi tố đối với trường hợp nếu
áp dụng điều luật sẽ không có lợi cho người PT. Ngược lại, nếu
- Ngày 29 tháng 6 năm 2000,
Nguyễn Văn A ném lựu đạn tự
tạo vào nhà B. B chết tại chỗ
Ngày 30 tháng 6 năm 2000
Nguyễn Văn A bị bắt và bị
khởi tố về tội giết người
Bộ luật hình sự có hiệu lực thi
hành từ 0h00 ngày 01 tháng 07
năm 2000. Giả sử ĐLHS này có
hiệu lực đối với mọi hành vi
phạm tội xảy ra trước 0h00
ngày 01/07/2000
KẾT LUẬN ĐLHS đó có hiệu lực hồi tố
- 4. GIẢI THÍCH ĐẠO LUẬT HÌNH SỰ
q Giải thích luật là làm cho sáng tỏ một cách chính xác
nội dung và ý nghĩa của các điều luật
q Vì sao phải giải thích luật ?
3 Giải thích luật là một khâu quan trọng trong việc áp
dụng pháp luật hình sự
3 Giải thích luật HS để áp dụng PLHS một cách đúng
đắn
3 Điều luật được viết một cách cô đọng, chỉ nêu
những điểm chung nhất
4.1. Căn cứ vào nguồn gốc và giá trị của sự giải
thích, có thể phân biệt
- 4.1.1. Giải thích chính thức
q Giải thích chính thức là giải thích của các cơ quan
Nhà nước được luật pháp quy định
3 Theo quy định của Hiến pháp năm 1992 thì UBTVQH
có quyền giải thích luật và giải thích đó có tính chất
bắt buộc đối với mọi cơ quan Nhà nước và mọi công
dân.
4.1.2. Giải thích của cơ quan xét xử
q Giải thích của cơ quan xét xử là sự giải thích của
TAND các cấp khi xét xử các vụ án cụ thể. Sự giải
thích này chỉ có ý nghĩa bắt buộc trong phạm vi hiệu
lực của bản án
3 LHS VN không thừa nhận vai trò của án lệ
- 4.1.3. Giải thích có tính chất khoa học
q Là sự giải thích của các luật gia, CB nghiên cứu,
CB giảng dạy, CB làm công tác thực tiễn ... Trong
các bài báo, các tác phẩm khoa học, sách giáo
khoa.
3 Sự giải thích có tính chất khoa học không có ý
nghĩa bắt buộc nhưng có ý nghĩa quan trọng trong
việc nâng cao nhận thức, bồi dưỡng kiến thức
pháp lý, phát triển khoa học LHS, dự thảo luật
4.2. Dựa vào các căn cứ ngôn ngữ và lịch sử
4.2.1. Giải thích theo văn phạm
q Dựa vào quy tắc văn phạm để tìm hiểu nội dung
điều luật
- 4.2.2. Giải thích theo lịch sử
q Là nghiên cứu các điều kiện chính trị, kinh tế, văn hoá, xã
hội ... Khi đạo luật được ban hành để hiểu rõ ý nghĩa của nó.
4.2.3. Giải thích theo hệ thống
q Là việc đặt điều luật cần tìm hiểu nội dung trong toàn bộ hệ
thống pháp luật, đối chiếu nó với các quy phạm luật có liên
quan để chỉ rõ nội dung của điều luật ấy
5. Nguyên tắc tương tự về luật
q áp dụng nguyên tắc tương tự là việc áp dụng một diều luật nào
đó để xét xử người có hành vi phạm tội, mà tội đó chưa được
quy định trong LHS.
Thực chất điều luật được áp dụng để xét xử tội phạm xảy ra
chỉ là điều luật có nội dung tương tự chứ không hoàn toàn
đúng.
q Hiện nay LHS VN không cho phép áp dụng nguyên tắc tương
tự về luật.
- q Trước đây (trước 1985) do điều kiện các quy định
của LHS còn thiếu nên cho phép áp dụng nguyên tắc
tương tự về luật để xét xử. Trong thực tiễn xét xử,
nguyên tắc tương tự về luật được áp dụng với những
điều kiện sau:
3 Hành vi đó chưa được LHS quy định là một tội phạm
nhưng có tính chất nguy hiểm cho XH
3 Hành vi đó tương tự như một tội phạm cụ thể đã
được quy định trong LHS, nghĩa là:
Về nội dung, phải cùng tính chất và mức độ nguy
hiểm cho XH
Về hình thức, phải giống với tội phạm ấy về khách
thể, chủ thể, mặt chủ quan và chỉ tương tự về mặt
khách quan. Cá biệt, có thể tương tự về khách thể,
chủ thể, nhưng mặt chủ quan thì không thể tương tự
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
