Bài giảng Tài chính doanh nghiệp - Bài 4: Vốn kinh doanh của doanh nghiệp

Bài 4: V n kinh doanh c a doanh nghi p<br /> <br /> BÀI 4: V N KINH DOANH C A DOANH NGHI P<br /> Hư ng d n h c<br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> M c tiêu<br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> Trang b nh ng ki n th c cơ b n v<br /> v n kinh doanh c a doanh nghi p: n i<br /> dung, ñ c ñi m chu chuy n c a t ng<br /> lo i v n.<br /> Cung c p nh ng phương pháp, k năng<br /> qu n lý ñ i v i t ng lo i v n kinh<br /> doanh c a doanh nghi p.<br /> ðánh giá ñư c hi u qu s d ng v n<br /> kinh doanh c a doanh nghi p<br /> <br /> N i dung<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> Khái ni m v v n kinh doanh.<br /> V n c ñ nh.<br /> <br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> ð h c t t bài này, h c viên c n n m v ng<br /> khái ni m, n i dung, ñ c ñi m và vai trò<br /> c a t ng lo i v n trong ho t ñ ng kinh<br /> doanh c a doanh nghi p.<br /> Trong quá trình h c c n ñưa ra các trư ng<br /> h p gi ñ nh ñ ng th i liên h v i th c t ,<br /> suy nghĩ v các bi n pháp qu n lý và tác<br /> ñ ng c a các bi n pháp ñó ñ n ho t ñ ng<br /> c a doanh nghi p như vi c kh u hao TSCð<br /> quá cao ho c quá th p, vi c dư th a hay<br /> thi u h t v n b ng ti n…<br /> K t h p nghiên c u lý thuy t và v n d ng<br /> vào gi i các bài t p, t ñó quay tr l i c ng<br /> c nh n th c v lý thuy t.<br /> ð c các tài li u tham kh o:<br /> o<br /> Bài 3, Giáo trình Tài chính doanh<br /> nghi p – H c vi n Tài chính Ch biên<br /> PGS. TS N guy n ðình Kiêm & TS<br /> B ch ð c Hi n, NXB Tài chính 2008.<br /> o<br /> Chương 29 & 30, Tài chính doanh<br /> nghi p hi n ñ i. Ch biên TS. Tr n<br /> Ng c Thơ, NXB Th ng Kê, 2007.<br /> o<br /> Các chính sách, ch ñ tài chính hi n<br /> hành c a Nhà nư c liên quan ñ n v i<br /> kinh doanh c a doanh nghi p.<br /> <br /> V n lưu ñ ng<br /> Hi u qu s d ng v n kinh doanh c a<br /> doanh nghi p.<br /> <br /> Th i lư ng h c<br /> •<br /> <br /> v1.0<br /> <br /> 4 ti t<br /> <br /> 63<br /> <br /> Bài 4: V n kinh doanh c a doanh nghi p<br /> <br /> TÌNH HU NG D N NH P<br /> <br /> Buôn tài không b ng dài v n<br /> Ch c b n ñã t ng nghe câu thành ng “Buôn tài không<br /> b ng dài v n”. ð i v i doanh nghi p v n kinh doanh là<br /> ti n ñ và cũng là m t trong nh ng y u t quy t ñ nh<br /> hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p. Gi a các doanh<br /> nghi p c nh tranh v i nhau, m t khi công ngh s n xu t<br /> là tương t như nhau thì vi c qu n lý s d ng v n là<br /> công c quy t ñ nh ñ n s thành công hay th t b i c a<br /> doanh nghi p. Do v y, v n ñ nâng cao hi u qu s d ng<br /> v n kinh doanh luôn là v n ñ trăn tr c a các nhà qu n<br /> tr tài chính: làm sao v i s v n hi n có t o ra lư n g<br /> doanh thu và lơi nhu n nhi u hơn; kh u hao tài s n c ñ nh như th nào ñ có th thu h i s<br /> v n c ñ nh ñã ng ra; b ng cách nào có th tăng ñư c vòng quay toàn b v n hay tài s n;<br /> làm sao ñ doanh nghi p m r ng quy mô kinh doanh nhưng v n có s ti n m t ñ l n ñ<br /> thanh toán các kho n n ñ n h n cũng như ñ m b o cho vi c giao d ch kinh doanh c n thi t…<br /> ð tr l i cho nh ng câu h i ñó, b n có th tìm th y l i gi i trong n i dung c a bài này.<br /> <br /> 64<br /> <br /> v1.0<br /> <br /> Bài 4: V n kinh doanh c a doanh nghi p<br /> <br /> 4.1.<br /> <br /> Khái ni m v v n kinh doanh<br /> <br /> V n là ti n ñ và cũng là m t y u t cho ho t ñ ng<br /> kinh doanh c a doanh nghi p. ð ti n hành ho t ñ ng<br /> s n xu t kinh doanh ñòi h i doanh nghi p ph i có m t<br /> lư ng v n nh t ñ nh tương ng v i quy mô kinh doanh<br /> và ñi u ki n kinh doanh c a doanh nghi p như: Nhà<br /> xư ng, máy móc thi t b , nguyên v t li u... V y, v n<br /> kinh doanh c a doanh nghi p là bi u hi n dư i hình<br /> th c ti n t toàn b các lo i tài s n mà doanh nghi p<br /> huy ñ ng, s d ng vào ho t ñ ng kinh doanh nh m<br /> m c ñích sinh l i.<br /> V n kinh doanh c a doanh nghi p thư ng xuyên v n<br /> ñ ng và chuy n hoá t hình thái ban ñ u là ti n, ti p<br /> ñó l n lư t chuy n sang các hình thái khác nhau và cu i cùng l i tr v hình thái ban<br /> ñ u là ti n. S v n ñ ng c a v n kinh doanh như v y ñư c g i là s tu n hoàn c a<br /> v n. Quá trình ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p di n ra liên t c,<br /> không ng ng. Do ñó, s tu n hoàn c a v n kinh doanh cũng di n ra liên t c, l p ñi l p<br /> l i có tính ch t chu kỳ t o thành s chu chuy n c a v n kinh doanh. S chu chuy n<br /> c a v n kinh doanh ch u s chi ph i r t l n b i ñ c ñi m kinh t – k thu t c a ngành<br /> kinh doanh mà doanh nghi p ñang ho t ñ ng.<br /> Căn c vào nh ng tiêu th c nh t ñ nh có th chia v n kinh doanh thành các lo i v n<br /> khác nhau. D a theo ñ c ñi m chu chuy n giá tr c a v n ngư i ta có th chia v n<br /> kinh doanh c a doanh nghi p làm hai lo i: V n lưu ñ ng và v n c ñ nh.<br /> 4.2.<br /> <br /> V n c ñ nh<br /> <br /> 4.2.1.<br /> <br /> Tài s n c ñ nh và v n c ñ nh c a doanh nghi p<br /> <br /> 4.2.1.1. Tài s n c ñ nh<br /> <br /> Mu n ti n hành ho t ñ ng kinh doanh ñòi h i doanh nghi p ph i có tư li u lao ñ ng.<br /> Trong m t doanh nghi p thư ng có nhi u lo i tư li u lao ñ ng khác nhau: xét v m t giá<br /> tr , có lo i có giá tr r t l n, có lo i có giá tr tương ñ i nh ; xét v m t th i gian s d ng,<br /> có lo i có th i gian s d ng r t dài, có lo i có th i gian s d ng tương ñ i ng n.<br /> ð thu n ti n và nâng cao hi u qu c a công tác qu n lý, ngư i ta chia tư li u lao<br /> ñ ng ra làm 2 lo i: Tài s n c ñ nh và công c . Vi c phân chia như v y, d a vào 2 tiêu<br /> chu n ch y u có tính ch t ñ nh lư ng là th i gian và giá tr . M t tư li u lao ñ ng<br /> ñư c x p vào tài s n c ñ nh ph i có ñ c hai tiêu chu n ñ nh lư ng sau:<br /> • Tiêu chu n v th i gian: Có th i gian s d ng t 1 năm tr lên.<br /> • Tiêu chu n v giá tr : Ph i có giá tr t i thi u m t m c nh t ñ nh theo quy ñ nh.<br /> M c giá tr c th ñư c Nhà nư c quy ñ nh phù h p v i tình hình kinh t c a t ng<br /> th i kỳ.<br /> Ngoài hai tiêu chu n ch y u trên, tuỳ theo ñi u ki n c a t ng nư c ngư i ta còn có<br /> th ñưa ra thêm nh ng tiêu chu n khác có tính ch t ñ nh tính.<br /> Nh ng tư li u lao ñ ng không ñ tiêu chu n quy ñ nh ñư c coi là công c , d ng c<br /> nh và ñư c x p vào tài s n lưu ñ ng.<br /> v1.0<br /> <br /> 65<br /> <br /> Bài 4: V n kinh doanh c a doanh nghi p<br /> <br /> Trong m t s trư ng h p, doanh nghi p ph i ñ u tư<br /> m t lư ng giá tr l n, k t qu ñ u tư tuy không t o ra<br /> m t th c th v t ch t c th , nhưng kho n ñ u tư ñó<br /> ph c v cho nhi u chu kỳ s n xu t kinh doanh như:<br /> Chi phí mua b ng phát minh, b ng sáng ch , b n<br /> quy n tác gi v.v... Nh ng kho n ñ u tư như v y ñã<br /> t o ra m t lo i tài s n không có hình thái v t ch t và<br /> n u ñ tiêu chu n quy ñ nh cũng ñư c coi là tài s n<br /> c ñ nh vô hình c a doanh nghi p.<br /> Như v y, tài s n c ñ nh là nh ng tư li u lao ñ ng ch y u có giá tr l n và tham gia<br /> vào nhi u chu kỳ kinh doanh c a doanh nghi p. ð qu n lý c n ph i th c hi n phân<br /> lo i tài s n c ñ nh.<br /> Thông thư ng có m t s phương pháp phân lo i ch y u sau:<br /> • Phân lo i tài s n c ñ nh theo hình thái bi u hi n và công d ng kinh t<br /> Theo phương pháp này, toàn b tài s n c ñ nh c a doanh nghi p ñư c chia làm 2<br /> lo i: tài s n c ñ nh h u hình và tài s n c ñ nh vô hình.<br /> o Tài s n c ñ nh h u hình: Là nh ng tài s n c ñ nh có hình thái v t ch t, thu c<br /> lo i này có th chia thành các nhóm sau:<br /> Nhà c a, v t ki n trúc: là toàn b các công trình ki n trúc như nhà làm vi c,<br /> nhà kho, hàng rào, tháp nư c, sân bãi, ñư ng sá, c u c ng, c u tàu, c u c ng...<br /> M áy móc, thi t b , công ngh ...<br /> Phương ti n v n t i, thi t b truy n d n, hàng hoá...<br /> Thi t b , d ng c qu n lý.<br /> Vư n cây lâu năm, súc v t làm vi c ho c cho s n ph m: Là các vư n cây lâu<br /> năm như cà phê, chè, cao su, vư n cây ăn qu ...; súc v t làm vi c như trâu,<br /> bò, ng a cày kéo...; súc v t chăn nuôi ñ l y s n ph m như bò s a v.v...<br /> Các lo i tài s n c ñ nh h u hình khác.<br /> o<br /> <br /> Tài s n c ñ nh vô hình: Là nh ng tài s n không có hình thái v t ch t, th hi n<br /> m t lư ng giá tr l n ñã ñư c ñ u tư có liên quan tr c ti p ñ n nhi u chu kỳ<br /> kinh doanh c a doanh nghi p. Thông thư ng tài s n c ñ nh vô hình g m các<br /> lo i sau:<br /> Quy n s d ng ñ t: Là toàn b các chi phí doanh nghi p chia ra ñ có<br /> quy n s d ng ñ t h p pháp: ti n chi ñ n bù gi i phóng m t b ng, san l p<br /> m t b ng, l phí trư c b ...<br /> Quy n phát hành, b n quy n, b ng sáng ch : Th hi n toàn b các chi phí<br /> th c t doanh nghi p ñã chi ra ñ có quy n phát hành, b n quy n, b ng<br /> sáng ch .<br /> Nhãn hi u hàng hoá: Là các chi phí th c t liên quan tr c ti p t i vi c mua<br /> nhãn hi u hàng hoá.<br /> Ph n m m máy vi tính: Ph n ánh toàn b các chi phí thu c doanh nghi p ñã<br /> chi ra ñ có ph n m m máy vi tính.<br /> Gi y phép và gi y phép như ng quy n: Ph n ánh giá tr các kho n chi ra ñ<br /> doanh nghi p có ñư c gi y phép và gi y phép như ng quy n th c hi n các công<br /> vi c như: Gi y phép khai thác, gi y phép s n xu t các lo i s n ph m m i...<br /> <br /> 66<br /> <br /> v1.0<br /> <br /> Bài 4: V n kinh doanh c a doanh nghi p<br /> <br /> Tài s n c ñ nh vô hình khác.<br /> Vi c phân lo i này giúp cho ngư i qu n lý th y ñư c k t c u tài s n theo công<br /> d ng kinh t , t ñó ñánh giá ñư c trình ñ trang b cơ s v t ch t k thu t c a<br /> doanh nghi p ñ có ñ nh hư ng trong ñ u tư, m t khác t o ñi u ki n thu n l i cho<br /> vi c qu n lý và th c hi n kh u hao tài s n c ñ nh.<br /> • Phân lo i tài s n c ñ nh theo tình hình s d ng.<br /> Căn c vào tình hình s d ng tài s n c ñ nh có th chia toàn b tài s n c ñ nh<br /> c a doanh nghi p thành các lo i:<br /> o Tài s n c ñ nh ñang dùng.<br /> o Tài s n c ñ nh chưa dùng.<br /> o Tài s n c ñ nh không c n dùng và ch thanh lý.<br /> D a vào cách phân lo i này ngư i qu n lý n m ñư c t ng quát tình hình s d ng<br /> tài s n c ñ nh trong doanh nghi p. Trên cơ s ñó ñ ra các bi n pháp s d ng t i<br /> ña các tài s n c ñ nh hi n có, gi i phóng nhanh các tài s n c ñ nh không c n<br /> dùng và ch thanh lý ñ thu h i v n.<br /> Trên ñây là hai cách phân lo i ch y u, ngoài ra còn có th phân lo i theo m c ñích s<br /> d ng, phân lo i theo quy n s h u... M i cách phân lo i ñáp ng nh ng yêu c u nh t<br /> ñ nh c a công tác qu n lý.<br /> 4.2.1.2. V n c ñ nh c a doanh nghi p<br /> <br /> S v n doanh nghi p ng ra ñ hình thành nên tài s n<br /> c ñ nh ñư c g i là v n c ñ nh c a doanh nghi p.<br /> Trong quá trình tham gia vào ho t ñ ng kinh doanh,<br /> v n c ñ nh th c hi n chu chuy n giá tr c a nó. S<br /> chu chuy n này c a v n ch u s chi ph i r t l n b i<br /> ñ c ñi m kinh t – k thu t c a tài s n c ñ nh.<br /> Nh ng ñ c ñi m ch y u v m t chu chuy n c a<br /> v n c ñ nh th hi n nh ng ñi m sau:<br /> • Trong quá trình tham gia vào ho t ñ ng kinh doanh, giá tr c a v n c ñ nh ñư c<br /> chuy n d ch d n t ng ph n m t, do ñó giá tr c a v n c ñ nh cũng ñư c thu h i<br /> d n d n t ng ph n m t.<br /> • V n c ñ nh tham gia vào nhi u chu kỳ kinh doanh m i và ch hoàn thành m t<br /> vòng chu chuy n khi tài s n c ñ nh h t th i h n s d ng.<br /> T nh ng ñ c ñi m trên ñây có th rút ra khái ni m v v n c ñ nh: V n c ñ nh c a<br /> doanh nghi p là b ph n c a v n ñ u tư ng trư c v tài s n c ñ nh mà ñ c ñi m c a<br /> nó là chu chuy n giá tr d n d n t ng ph n và giá tr c a v n cũng ñư c thu h i d n<br /> trong nhi u chu kỳ kinh doanh và ch hoàn thành m t vòng chu chuy n khi tài s n c<br /> ñ nh h t th i h n s d ng.<br /> 4.2.2.<br /> <br /> Hao mòn và kh u hao tài s n c ñ nh<br /> <br /> 4.2.2.1. Hao mòn c a tài s n c ñ nh<br /> <br /> Trong quá trình tham gia vào s n xu t kinh doanh, do ch u tác ñ ng b i nhi u nguyên<br /> nhân khác nhau nên tài s n c ñ nh b hao mòn d n. S hao mòn ñư c chia thành 2 là<br /> hao mòn h u hình và hao mòn vô hình.<br /> v1.0<br /> <br /> 67<br /> <br />