Bài giảng Tài chính doanh nghiệp - Bài 7: Rủi ro và đòn bẩy của doanh nghiệp

Chia sẻ: Cái Gì | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:20

Thêm vào BST

Báo xấu

112
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng bài 7 cung cấp những kiến thức chủ yếu về cơ sở sử dụng các đòn bẩy của doanh nghiệp: đòn bẩy kinh doanh, đòn bẩy tài chính và đòn bẩy tổng hợp. Giúp người học thấy rõ mối quan hệ và sự tác động của việc việc sử dụng các đòn bẩy đến hiệu quả kinh doanh và rủi ro đối với doanh nghiệp, nắm được phương pháp xác định mức độ tác của các đòn bẩy đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Tài chính doanh nghiệp - Bài 7: Rủi ro và đòn bẩy của doanh nghiệp

Bài 7: R i ro và ñòn b y c a doanh nghi p BÀI 7: R I RO VÀ ðÒN B Y C A DOANH NGHI P N i dung • R i ro kinh doanh và ñòn b y kinh doanh. • R i ro kinh doanh và ñòn b y tài chính. ðòn b y t ng h p. • Hư ng d n h c • ð h c t t bài này, h c viên c n n m v ng khái ni m, n i dung c a t ng lo i r i ro và ñòn b y trong ho t ñ ng kinh doanh c a doanh nghi p. • C n liên h v i th c t ñ th y rõ hơn m i quan h gi a th trư ng tiêu th v i quy t ñ nh ñ u tư vào các lo i tài s n và r i ro kinh doanh c a doanh nghi p, m i quan h và s tác ñ ng c a cơ c u ngu n v n ñ n t su t l i nhu n v n ch s h u hay thu nh p trên 1 c ph n và r i ro tài chính c a doanh nghi p. • K t h p nghiên c u lý thuy t và v n d ng vào gi i các bài t p. • ð c các tài li u tham kh o: o Chương 3, Giáo trình Tài chính doanh nghi p – H c vi n Tài chính, ch biên PGS. TS N guy n ðình Kiêm & TS B ch ð c Hi n, NXB Tài chính; năm 2008. o Chương 7, Tài chính doanh nghi p hi n ñ i. Ch biên TS Tr n N g c Thơ, NXB Th ng kê, năm 2007. M c tiêu • • • Cung c p nh ng ki n th c ch y u v cơ s s d ng các ñòn b y c a doanh nghi p: ñòn b y kinh doanh, ñòn b y tài chính và ñòn b y t ng h p. Th y rõ m i quan h và s tác ñ ng c a vi c vi c s d ng các ñòn b y ñ n hi u qu kinh doanh và r i ro ñ i v i doanh nghi p. N m ñư c phương pháp xác ñ nh m c ñ tác c a các ñòn b y ñ n hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p. Th i lư ng h c • v1.0 8 ti t. 147 Bài 7: R i ro và ñòn b y c a doanh nghi p TÌNH HU NG D N NH P ðòn b y tài chính – con dao hai lư i! Chúng ta, ai cũng ñã t ng h c v t lý và bi t ñ n công c ñòn b y. Trong v t lý, ñòn b y là m t công c ñ bi n ñ i l c mà khi tác ñ ng m t l c nh ñ u này s làm gia tăng l c ñ u kia. B n ch c không th quên câu nói n i ti ng c a Acsimet: Hãy cho tôi m t ñi m t a, tôi s nâng b ng trái ñ t này lên. Còn trong ho t ñ ng kinh doanh, Nhà qu n tr tài chính doanh nghi p cũng có công c ñòn b y – ñó là ñòn b y kinh doanh và ñòn b y tài chính. N u b n là giám ñ c tài chính m t doanh nghi p mà m t khi ph i h p s d ng khôn ngoan, có hi u qu hai công c này s làm gia tăng t su t l i nhu n trên v n ch s h u hay thu nh p trên m t c ph n. Nhưng ch v i vàng, b n hãy coi ch ng. Vi c s d ng hai ñòn b y này không hoàn toàn thu n túy ñơn gi n. M i m t ñòn b y khi s d ng ñ u n ch a n y sinh nh ng r i ro có th ñưa l i nh ng t n th t cho công ty, cho c ñông. B i v y, ñòn b y kinh doanh cũng như ñòn b y tài chính – nó là con dao hai lư i. N u b n là nhà qu n tr tài chính c a m t công ty c ph n s d ng không khéo nh ng con dao ñó thì coi ch ng b n s là ngư i b ñ t tay ñ u tiên: b n s b chính các c ñông lôi c ra kh i chi c gh c a b n; cũng như ngư i xưa ñã nói hãy h c cách dùng dao trư c khi s s d ng nó. 148 v1.0 Bài 7: R i ro và ñòn b y c a doanh nghi p 7.1. R i ro kinh doanh và ñòn b y kinh doanh 7.1.1. R i ro kinh doanh 7.1.1.1. Khái ni m v r i ro kinh doanh Quá trình ho t ñ ng kinh doanh cũng là quá trình doanh nghi p thư ng xuyên ph i ñ i m t v i nh ng r i ro. S ti m n r i ro luôn luôn ñe d a s t n t i và phát tri n c a doanh nghi p. Trên góc ñ kinh t , r i ro là kh năng x y ra nh ng s ki n có th ñưa l i t n th t hay ñưa l i k t qu không như mong ñ i. M t doanh nghi p có l i nhu n tăng, gi m th t thư ng th hi n doanh nghi p có m c ñ r i ro cao. Xem xét r i ro n y sinh trong các m t ho t ñ ng c a doanh nghi p, có th phân chia r i ro c a doanh nghi p thành hai lo i: r i ro kinh doanh và r i ro tài chính. R i ro kinh doanh n y sinh b t ngu n t chính ngay các y u t trong ho t ñ ng kinh doanh c a doanh nghi p hay nói cách khác r i ro kinh doanh ti m n ngay trong các y u t ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p mà chưa tính ñ n y u t tài chính. R i ro kinh doanh là s dao ñ ng hay s không ch c ch n v l i nhu n trư c lãi vay và thu (EBIT) hay t su t sinh l i kinh t c a tài s n (ROAE). Hai y u t chính c a r i ro kinh doanh c a doanh nghi p là s bi n thiên c a doanh thu và chi phí s n xu t kinh doanh. Thư c ño ch y u thư ng ñư c s d ng ñ ñánh giá r i ro kinh doanh c a doanh nghi p là ñ l ch chu n và h s bi n thiên c a l i nhu n trư c lãi vay và thu (EBIT). R i ro kinh doanh có th bi n ñ ng t ngành này sang ngành kia và thay ñ i theo th i gian. 7.1.1.2. Các y u t ch y u nh hư ng ñ n r i ro kinh doanh c a doanh nghi p Có nhi u y u t nh hư ng t i r i ro kinh doanh c a m t doanh nghi p, trong ñó bao hàm các y u t ch y u: • S bi n ñ ng c a c u v lo i s n ph m doanh nghi p s n xu t; • S bi n ñ ng giá c a s n ph m ñ u ra; • S bi n ñ ng giá các y u t ñ u vào; • Kh năng ñi u ch nh giá bán s n ph m c a doanh nghi p khi giá c a y u t ñ u vào có s thay ñ i; • M c ñ ña d ng hóa s n ph m; • T c ñ tăng trư ng; • Cơ c u chi phí s n xu t kinh doanh hay m c ñ s d ng ñòn b y kinh doanh c a doanh nghi p. Trong qu n tr tài chính doanh nghi p c n ph i nh n bi t, phân tích, ñánh giá ñ h n ch , phòng ng a và qu n lý r i ro kinh doanh c a doanh nghi p. v1.0 149 Bài 7: R i ro và ñòn b y c a doanh nghi p 7.1.2. ðòn b y kinh doanh 7.1.2.1. Khái ni m v ñòn b y kinh doanh ðòn b y kinh doanh là vi c s d ng các tài s n có chi phí c ñ nh kinh doanh nh m hy v ng gia tăng l i nhu n trư c lãi vay và thu (EBIT) hay t su t sinh l i kinh t c a tài s n (ROAE). Nói cách khác, ñòn b y kinh doanh là s d ng chi phí c ñ nh kinh doanh c a doanh nghi p trong ho t ñ ng s n xu t kinh doanh nh m hy v ng gia tăng l i nhu n trư c lãi vay và thu hay t su t l i nhu n kinh t c a tài s n. M c ñ s d ng ñòn b y kinh doanh c a doanh nghi p ñư c th hi n t tr ng chi phí c ñ nh kinh doanh trong t ng chi phí s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. M t doanh nghi p có t tr ng chi phí c ñ nh kinh doanh m c cao th hi n doanh nghi p có ñòn b y kinh doanh l n và ngư c l i. Doanh nghi p có ñòn b y kinh doanh l n thì m t s thay ñ i nh v doanh thu s t o ra s thay ñ i l n hơn v l i nhu n trư c lãi vay và thu . S d ng ñòn b y kinh doanh như s d ng con dao hai lư i. Khi doanh nghi p s d ng ñòn b y kinh doanh m c cao thì ñòi h i s n lư ng hòa v n kinh t cũng l n. Tuy v y, khi vư t qua ñư c ñi m hòa v n kinh t thì m i ñ ng doanh thu tăng lên s thu ñư c l i nhu n trư c lãi vay và thu nhi u hơn. Nhưng, n u doanh thu c a doanh nghi p này gi m sút s làm cho l i nhu n trư c lãi vay và thu s t gi m nhanh hơn và n u doanh nghi p b l thì s b thua l n ng n hơn so v i doanh nghi p có ñòn b y kinh doanh th p hơn. 7.1.2.2. M c ñ tác ñ ng c a ñòn b y kinh doanh • Công th c xác ñ nh m c ñ tác ñ ng c a ñòn b y kinh doanh ð ñánh giá nh hư ng c a ñòn b y kinh doanh ñ n l i nhu n trư c lãi vay và thu hay t su t sinh l i kinh t c a tài s n, ngư i ta s d ng thư c ño m c ñ tác ñ ng c a ñòn b y kinh doanh (DOL). M c ñ tác ñ ng c a ñòn b y kinh doanh ño lư ng m c ñ thay ñ i l i nhu n trư c lãi vay và thu do s thay ñ i c a doanh thu bán hàng và ñư c xác ñ nh theo công th c: M c ñ tác ñ ng c a ñòn b y kinh doanh (DO L) T l thay ñ i c a l i nhu n trư c thu v à lãi v ay = T l thay ñ i c a doanh thu hay s n lư ng bán hàng T công th c trên có th bi n ñ i như sau: G i: F: Chi phí c ñ nh kinh doanh (không bao g m lãi vay). V: Chi phí bi n ñ i 1 ñơn v s n ph m. P: Giá bán 1 ñơn v s n ph m. Q: S lư ng s n ph m bán ra. ∆Q: S lư ng s n ph m bán ra tăng thêm. 150 v1.0 Bài 7: R i ro và ñòn b y c a doanh nghi p EBIT: L i nhu n trư c thu và lãi vay. ∆EBIT: S l i nhu n trư c thu và lãi vay tăng thêm. V y: EBIT = P × Q – (V × Q – F) = P × Q – V × Q – F = Q(P – V) – F Do F là chi phí c ñ nh kinh doanh nên khi tăng thêm ñư c s n lư ng s n ph m s n xu t và bán ra thì F v n không thay ñ i. Vì th : ∆EBIT = ∆Q(P – V). Như v y: ∆EBIT ∆Q(PG − V) = EBIT Q(P − V) − F Khi ñó: ∆Q(P − V) Q(P − V) Q(P − V) − F DOL = = ∆Q Q(P − V) − F Q DOL = Q(P − V) Q(P − V) − F Công th c trên thích h p ñ tính m c ñ tác ñ ng c a ñòn b y kinh doanh theo s n lư ng Q. ð i v i doanh nghi p s n xu t nhi u lo i s n ph m có th xác ñ nh m c ñ tác ñ ng c a ñòn b y kinh doanh theo doanh thu và có th xác ñ nh b ng cách bi n ñ i công th c trên ñ tính như sau: DOL = Q(P − V) Q(P − V) + F − F = Q(P − V) − F EBIT DOL = EBIT + F EBIT Ví d : M t doanh nghi p s n xu t s n ph m A, giá bán ñơn v s n ph m là 200.000ñ ng. Chi phí c ñ nh kinh doanh là 600 tri u ñ ng; chi phí bi n ñ i là 160.000ñ ng/s n ph m. Yêu c u xác ñ nh s n lư ng hòa v n kinh t c a doanh nghi p và m c ñ ñòn b y kinh doanh m c s n xu t 25.000 s n ph m A. Căn c s li u trên, có th xác ñ nh ñư c s n lư ng hòa v n kinh t c a doanh nghi p: Qh = 600.000.000 = 15.000 S n ph m A 200.000 − 160.000 M c ñ tác ñ ng c a ñòn b y kinh doanh v s n ph m là: DOL = m c kh i lư ng s n xu t 25.000 ñơn 25.000 (200.000 − 160.000) = 2,5 25.000(200.000 − 160.000) − 600.000.000 M c ñ tác ñ ng c a ñòn b y kinh doanh ph n ánh m c s n xu t 25.000 s n ph m, n u doanh nghi p tăng thêm ñư c 1% s n lư ng hàng bán s làm tăng thêm 2,5% l i nhu n trư c lãi vay và thu , n u s n lư ng hàng bán gi m ñi 1% s làm l i nhu n trư c lãi vay và thu gi m b t 2,5% l i nhu n trư c lãi vay và thu . v1.0 151