Bài giảng Tài chính doanh nghiệp - Bài 8: Nguồn tài trợ của doanh nghiệp

Bài 8: Nguồn tài trợ của doanh nghiệp<br /> <br /> BÀI 8: NGUỒN TÀI TRỢ CỦA DOANH NGHIỆP<br /> <br /> Mục tiêu<br /> <br /> Hướng dẫn học<br /> <br /> •<br /> <br /> Cung cấp những kiến thức cơ bản tạo ra<br /> tầm nhìn trong việc xem xét sử dụng các<br /> nguồn tài trợ của doanh nghiệp.<br /> <br /> •<br /> <br /> Để học tốt bài này, học viên cần tập có tầm<br /> nhìn tổng thể về nguồn vốn của doanh nghiệp<br /> trong nền kinh tế thị trường.<br /> <br /> •<br /> <br /> Trang bị những kiến thức chủ yếu về nội<br /> dung, đặc điểm, những điểm lợi và bất<br /> lợi của các nguồn tài trợ đối với doanh<br /> nghiệp trong nền kinh tế thị trường.<br /> <br /> •<br /> <br /> Nắm vững khái niệm, nội dung, đặc điểm, những<br /> điểm lơi và bất lợi của từng công cụ tài chính<br /> trong việc huy động vốn của doanh nghiệp.<br /> <br /> •<br /> <br /> Trong quá trình học cần đưa ra các trường hợp<br /> giả định đồng thời liên hệ với thực tế, xem xét<br /> tác động của của việc sử dụng các nguồn tài trợ<br /> đến khả năng sinh lời và rủi ro của doanh nghiệp.<br /> <br /> •<br /> <br /> Kết hợp nghiên cứu lý thuyết và vận dụng vào<br /> giải các bài tập, từ đó quay trở lại củng cố<br /> nhận thức về lý thuyết.<br /> <br /> •<br /> <br /> Kết hợp đọc các tài liệu tham khảo:<br /> <br /> Nội dung<br /> •<br /> <br /> Tổng quan về nguồn tài trợ của doanh<br /> nghiệp.<br /> <br /> •<br /> <br /> Mô hình nguồn tài trợ của doanh nghiệp.<br /> <br /> •<br /> <br /> Nguồn tài trợ ngắn hạn của doanh nghiệp.<br /> <br /> •<br /> <br /> Những điểm lợi và bất lợi sử dụng<br /> nguồn tài trợ ngắn hạn.<br /> <br /> •<br /> <br /> Nguồn tài trợ dài hạn của doanh nghiệp.<br /> <br /> Thời lượng học<br /> •<br /> <br /> v1.0<br /> <br /> 8 tiết<br /> <br /> o<br /> <br /> o<br /> <br /> Chương 7, chương 8 – Giáo trình Tài<br /> chính doanh nghiệp – Học viện Tài chính.<br /> Chủ biên PGS. TS Nguyễn Đình Kiêm &<br /> TS Bạch Đức Hiển, NXB Tài chính, năm<br /> 2008.<br /> Chượng 19, chương 20, chương 22, chương<br /> 25 – Tài chính doanh nghiệp hiện đại. Chủ<br /> biên TS Trần Ngọc Thơ. NXB Thống kê,<br /> năm 2007.<br /> <br /> 167<br /> <br /> Bài 8: Nguồn tài trợ của doanh nghiệp<br /> <br /> TÌNH HUỐNG DẪN NHẬP<br /> <br /> Công cụ tài chính<br /> Một trong những nội dung chủ yếu và chức năng<br /> riêng có của tài chính doanh nghiệp là huy động vốn<br /> để tài trợ cho các hoạt động kinh doanh hiện tại và<br /> cho sự tăng trưởng trong tương lai. Sự phát triển của<br /> thị trường tài chính đã tạo ra những công cụ tài chính<br /> ngày càng đa dạng và phong phú. Tuy nhiên, mỗi một<br /> công cụ tài chính bao giờ cũng ẩn chứa hai mặt: Mặt<br /> lợi và mặt bất lợi. Vì thế; cái hay, cái tinh tế của nhà<br /> quản trị tài chính giỏi chính là biết lựa chọn hay tạo ra<br /> những công cụ tài chính mà luật pháp cho phép để<br /> huy động vốn phù hợp với tình thế và có lợi cho doanh nghiệp, đồng thời việc huy động vốn<br /> ngày hôm nay không làm cạn kiệt nguồn tài trợ trong tương lai của doanh nghiệp. Nội dung<br /> chủ yếu của bài này sẽ giúp cho bạn trả lời các câu hỏi:<br /> Câu hỏi<br /> 1. Trong nền kinh tế thị trường, doanh nghiệp có những công cụ hay những nguồn tài trợ chủ<br /> yếu nào?<br /> 2. Mỗi công cụ hay mỗi nguồn tài trợ có những điểm lợi và bất lợi gì khi sử dụng nó?<br /> Trên cơ sở xem xét những vấn đề đó có thể giúp cho bạn suy ngẫm cách sử dụng tốt hơn công<br /> cụ tài chính cho việc huy động vốn của doanh nghiệp.<br /> <br /> 168<br /> <br /> v1.0<br /> <br /> Bài 8: Nguồn tài trợ của doanh nghiệp<br /> <br /> 8.1.<br /> <br /> Tổng quan về nguồn tài trợ của doanh nghiệp<br /> <br /> Trong nền kinh tế thị trường, vốn là một yếu tố và là<br /> tiền đề cần thiết cho việc hình thành và phát triển hoạt<br /> động kinh doanh của một doanh nghiệp. Để biến những<br /> ý tưởng và kế hoạch kinh doanh thành hiện thực, đòi<br /> hỏi phải có một lượng vốn nhất định nhằm hình thành<br /> nên những tài sản cần thiết cho hoạt động của doanh<br /> nghiệp nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Do vậy, đòi hỏi<br /> doanh nghiệp phải tổ chức tốt nguồn vốn đáp ứng đầy<br /> đủ, kịp thời nhu cầu vốn và với chi phí sử dụng vốn ở<br /> mưc thấp. Dưới đây sẽ xem xét tổng quan nguồn vốn<br /> của một doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường.<br /> Dựa vào tiêu thức nhất định có thể chia nguồn vốn của doanh nghiệp thành nhiều loại<br /> khác nhau. Thông thường trong công tác quản lý thường xem xét nguồn vốn của<br /> doanh nghiệp:<br /> 8.1.1.<br /> <br /> Nợ và vốn chủ sở hữu<br /> <br /> Dựa vào quan hệ sở hữu vốn có thể chia nguồn vốn của doanh nghiệp thành hai loại:<br /> Vốn chủ sở hữu và nợ phải trả.<br /> Nợ<br /> <br /> Tài sản<br /> <br /> Vốn chủ sở hữu<br /> <br /> • Vốn chủ sở hữu: là phần vốn thuộc quyền sở hữu của chủ doanh nghiệp, bao gồm<br /> số vốn chủ sở hữu trực tiếp đầu tư và phần bổ sung từ kết quả kinh doanh. Vốn chủ<br /> sở hữu tại một thời điểm có thể được xác định bằng công thức sau:<br /> Vốn chủ sở hữu = Giá trị tổng tài sản – Nợ phải trả<br /> <br /> • Nợ phải trả: là thể hiện bằng tiền những nghĩa vụ mà doanh nghiệp có nghĩa vụ<br /> phải thanh toán cho các tác nhân kinh tế khác như: Nợ vay, các khoản phải trả cho<br /> nhà cung cấp, các khoản phải nộp thực hiện nghĩa vụ với nhà nước, các khoản phải<br /> trả cho người lao động trong doanh nghiệp...<br /> Để đảm bảo cho hoạt động kinh doanh đạt hiệu quả cao, thông thường một doanh<br /> nghiệp phải phối hợp cả hai nguồn: Vốn chủ sở hữu và nợ phải trả. Sự kết hợp giữa<br /> hai nguồn này phụ thuộc vào đặc điểm của ngành mà doanh nghiệp hoạt động, tuỳ<br /> thuộc vào quyết định của người quản lý trên cơ sở xem xét tình hình kinh doanh và tài<br /> chính của doanh nghiệp.<br /> 8.1.2.<br /> <br /> Nguồn vốn tạm thời và nguồn vốn thường xuyên<br /> <br /> Căn cứ vào thời gian huy động và sử dụng nguồn vốn tiêu thức này có thể chia nguồn<br /> vốn của doanh nghiệp ra làm hai loại: Nguồn vốn thường xuyên và nguồn vốn tạm thời.<br /> Tài sản<br /> <br /> Nợ ngắn hạn...<br /> <br /> lưu động<br /> <br /> Nguồn vốn tạm thời<br /> <br /> Tài sản<br /> cố định<br /> <br /> v1.0<br /> <br /> Nợ dài hạn<br /> Vốn chủ sở hữu<br /> <br /> Nguồn vốn thường xuyên<br /> <br /> 169<br /> <br /> Bài 8: Nguồn tài trợ của doanh nghiệp<br /> <br /> • Nguồn vốn thường xuyên: là tổng thể các nguồn vốn có tính chất ổn định mà<br /> doanh nghiệp có thể sử dụng vào hoạt động kinh doanh. Nguồn vốn này thường<br /> được sử dụng để mua sắm, hình thành tài sản cố định và một bộ phận tài sản lưu<br /> động thường xuyên cần thiết cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.<br /> Nguồn vốn thường xuyên của doanh nghiệp tại một thời điểm có thể được xác định<br /> bằng công thức:<br /> Nguồn vốn thường xuyên của doanh nghiệp = Vốn chủ sở hữu + Nợ dài hạn<br /> <br /> Hoặc:<br /> Nguồn vốn thường xuyên của doanh nghiệp = Giá trị tổng tài sản của doanh nghiệp – Nợ ngắn hạn.<br /> <br /> Trên cơ sở xác định nguồn vốn thường xuyên của doanh nghiệp còn có thể xác<br /> định nguồn vốn lưu động thường xuyên (hay còn được gọi là vốn lưu động ròng)<br /> của doanh nghiệp.<br /> Nguồn vốn lưu động thường xuyên là nguồn vốn ổn định có tính chất dài hạn để<br /> hình thành hay tài trợ cho tài sản lưu động thường xuyên cần thiết trong hoạt động<br /> kinh doanh của doanh nghiệp (có thể là một phần hay toàn bộ tài sản lưu động<br /> thường xuyên tuỳ thuộc vào chiến lược tài chính của doanh nghiệp).<br /> Nguồn vốn lưu động thường xuyên của doanh nghiệp tại một thời điểm có thể xác<br /> định theo công thức sau:<br /> Nguồn vốn lưu động<br /> thường xuyên<br /> <br /> =<br /> <br /> Tổng nguồn vốn thường xuyên<br /> của doanh nghiệp<br /> <br /> –<br /> <br /> Giá trị tài sản dài<br /> hạn<br /> <br /> Hoặc có thể xác định bằng công thức sau:<br /> Nguồn vốn lưu động thường xuyên = Tài sản lưu động – Nợ ngắn hạn<br /> <br /> Có thể xem xét nguồn vốn thường xuyên qua sơ đồ sau:<br /> Tài sản ngắn hạn<br /> <br /> Nợ ngắn hạn<br /> Nguồn vốn lưu động<br /> thường xuyên<br /> <br /> Nợ trung và dài hạn<br /> <br /> Nguồn vốn<br /> thường xuyên của<br /> doanh nghiệp<br /> <br /> Tài sản dài hạn<br /> Vốn chủ sở hữu<br /> <br /> Ví dụ: Theo bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp H có số liệu sau:<br /> Đơn vị: triệu đồng<br /> Tài sản<br /> <br /> Số cuối kỳ<br /> <br /> Nguồn vốn<br /> <br /> Số cuối kỳ<br /> <br /> A. Tài sản ngắn hạn<br /> <br /> 1.480<br /> <br /> A. Nợ phải trả<br /> <br /> 2.000<br /> <br /> I. Tiền<br /> II. Các khoản phải thu<br /> III. Hàng tồn kho<br /> B. Tài sản dài hạn<br /> <br /> 384<br /> 100<br /> 996<br /> 2.520<br /> <br /> I. Nợ ngắn hạn<br /> - Vay ngắn hạn<br /> - Nợ phải trả người bán<br /> II. Nợ dài hạn<br /> <br /> 1.000<br /> 800<br /> 200<br /> 1.000<br /> <br /> I. Tài sản cố định<br /> • Nguyên giá<br /> <br /> 2.520<br /> 2.800<br /> <br /> B. Vốn chủ sở hữu<br /> I. Vốn chủ sở hữu<br /> <br /> 2.000<br /> 2.000<br /> <br /> • Giá trị hao mòn luỹ kế<br /> II. Đầu tư tài chính dài hạn<br /> Tổng cộng tài sản<br /> <br /> (280)<br /> 4.000<br /> <br /> II. Nguồn kinh phí và quỹ khác<br /> <br /> 4.000<br /> <br /> Tổng cộng nguồn vốn<br /> <br /> Trích bảng cân đối kế toán ngày 31/12 năm N của Doanh nghiệp H<br /> 170<br /> <br /> v1.0<br /> <br /> Bài 8: Nguồn tài trợ của doanh nghiệp<br /> <br /> Từ số liệu trên, có thể xác định:<br /> Nguồn vốn lưu động thường xuyên<br /> của doanh nghiệp ở cuối năm N<br /> <br /> = 1.480 – 1.000 = 480 triệu đồng<br /> <br /> Hoặc = (2.000 + 1.000) – 2.520 = 480 triệu<br /> Nguồn vốn lưu động thường xuyên tạo ra một mức độ an toàn cho doanh nghiệp<br /> trong kinh doanh, làm cho tình trạng tài chính của doanh nghiệp được đảm bảo<br /> vững chắc hơn. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp sử dụng nguồn vốn lưu động<br /> thường xuyên để đảm bảo cho việc hình thành tài sản lưu động thì doanh nghiệp<br /> phải trả chi phí cao hơn cho việc sử dụng vốn. Do vậy, đòi hỏi người quản lý<br /> doanh nghiệp phải xem xét tình hình thực tế của doanh nghiệp để có quyết định<br /> phù hợp trong việc tổ chức vốn.<br /> • Nguồn vốn tạm thời: là các nguồn vốn có tính chất ngắn hạn (dưới một năm) doanh<br /> nghiệp có thể sử dụng để đáp ứng các yêu cầu về vốn có tính chất tạm thời phát sinh<br /> trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Nguồn vốn thường bao gồm vay<br /> ngắn hạn ngân hàng và các tổ chức tín dụng, các khoản nợ ngắn hạn khác.<br /> Việc phân loại này giúp cho người quản lý xem xét huy động các nguồn vốn phù<br /> hợp với thời gian sử dụng của các yếu tố cần thiết cho quá trình kinh doanh.<br /> 8.1.3.<br /> <br /> Nguồn vốn bên trong và nguồn vốn bên ngoài<br /> <br /> Căn cứ vào phạm vi huy động các nguồn vốn của doanh nghiệp có thể chia thành<br /> nguồn vốn bên trong và nguồn vốn bên ngoài. Việc phân loại này chủ yếu để xem xét<br /> việc huy động nguồn vốn của một doanh nghiệp đang hoạt động.<br /> 8.1.3.1. Nguồn vốn bên trong<br /> <br /> Nguồn vốn bên trong là nguồn vốn có thể huy động được vào đầu tư từ chính hoạt động<br /> của bản thân doanh nghiệp tạo ra. Nguồn vốn bên trong thể hiện khả năng tự tài trợ của<br /> doanh nghiệp.<br /> • Nguồn vốn bên trong doanh nghiệp bao gồm:<br /> o Lợi nhuận giữ lại để tái đầu tư.<br /> o Khoản khấu hao tài sản cố định.<br /> o Các khoản nợ phải trả có tính chu kỳ.<br /> o Tiền nhượng bán tài sản, vật tư không cần<br /> dùng hoặc thanh lý TSCĐ.<br /> • Doanh nghiệp sử dụng nguồn vốn bên trong<br /> có những điểm lợi và bất lợi chủ yếu sau:<br /> o Những điểm lợi:<br /> Chủ động đáp ứng nhu cầu vốn của doanh nghiệp, nắm bắt kịp thời các thời<br /> cơ trong kinh doanh.<br /> Sử dụng lợi nhuận sau thuế cùng với nguồn khấu hao được hình thành trên<br /> cơ sở trích khấu hao tài sản cố định, cho phép các doanh nghiệp chủ động<br /> hơn trong việc đáp ứng nhu cầu vốn cho các dự án đầu tư, các cơ hội đầu tư<br /> tăng trưởng. Nguồn vốn bên trong doanh nghiệp còn là nguồn tài trợ chủ<br /> yếu cho các dự án đầu tư mạo hiểm, các dự án có mức độ rủi ro cao như:<br /> phát triển sản phẩm mới, tìm kiếm thị trường mới…<br /> v1.0<br /> <br /> 171<br /> <br />