Bài giảng Tài chính doanh nghiệp - Chương 2: Phân tích và quyết định đầu tư ngắn hạn

N I DUNG CHÍNH *********<br /> <br /> Chương 2 PHÂN TÍCH VÀ QUY T NH U TƯ NG N H N<br /> <br /> 2.1 Khái ni m, s n ng n h n.<br /> <br /> c i m và phân lo i tài nh t n qu ti n nh u tư kho n<br /> <br /> 2.2 Phân tích và quy t m t. 2.3 Phân tích và quy t ph i thu. 2.4 Phân tích và quy t<br /> <br /> nh t n kho.<br /> <br /> 2.1 Khái ni m, tài s n ng n h n.<br /> <br /> c<br /> <br /> i m và phân lo i<br /> <br /> Tài s n ng n h n c a doanh nghi p là nh ng tài s n thu c quy n s h u c a doanh nghi p, có th i gian s d ng, luân chuy n, thu h i v n trong 1 năm ho c m t chu kỳ kinh doanh. Tài s n ng n h n c a doanh nghi p có th t n t i dư i hình thái ti n t , hi n v t (v t tư, hàng hóa) dư i d ng u tư ng n h n và các kho n n ph i thu ng n h n. c i m cơ b n c a tài s n ng n h n: ch tham gia m t chu kỳ kinh doanh và chuy n d ch toàn b m t l n vào trong giá tr s n ph m m i ư c t o thành và ư c thu h i toàn b m t l n sau khi hàng hóa d ch v ư c tiêu th .<br /> <br /> 2.1 Khái ni m, c i m và phân lo i tài s n ng n h n (tt). Phân lo i tài s n ng n h n (TSNH): – Theo vai trò c a TSNH trong SXKD: TSNH khâu d tr : nguyên, nhiên li u, v t li u, công c d ng c ,… ; TSNH khâu s n xu t: s n ph m d dang, chi phí tr trư c,… ; TSNH khâu lưu thông: thành ph m, hàng hóa, ti n t m ng thanh toán …. – Phân lo i theo hình thái bi u hi n: v t tư hàng hóa: nguyên v t li u, thành ph m, hàng hóa, …; Ti n: ti n m t, ti n g i ngân hàng …. – Phân lo i theo ngu n hình thành: TSNH hình thành t v n ch s h u và t v n vay.<br /> <br /> 2.2 Phân tích và quy t m t.<br /> <br /> nh t n qu ti n<br /> <br /> 2.2.2 Quy t tiêu.<br /> <br /> nh t n qu ti n m t m c<br /> <br /> 2.2.1 Nh ng lý do khi n doanh nghi p gi ti n m t. - áp ng các giao d ch hàng ngày. - N m b t nh ng cơ h i trong kinh doanh. u tư thu n l i<br /> <br /> Ti n m t ây hi u theo nghĩa r ng bao g m ti n m t t i qu và ti n g i thanh toán ngân hàng. T n qu m c tiêu là t n qu mà công ty ho ch nh lưu gi dư i hình th c ti n m t. Quy t nh t n qu m c tiêu t c là quy t nh xem công ty nên thi t l p và duy trì m c t n qu bao nhiêu là h p lý.<br /> <br /> - áp ng nhu c u chi tiêu khi có nh ng s c b t ng x y ra nh hư ng n ho t ng bình thư ng c a doanh nghi p.<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2.2.2 Quy t tiêu (tt).<br /> <br /> nh t n qu ti n m t m c<br /> <br /> 2.2.2 Quy t<br /> Chi phí<br /> <br /> nh t n qu ti n m t m c tiêu (tt).<br /> Chi phí cơ h i<br /> <br /> Quy t nh t n qu ti n m t công ty ph i ánh i gi a chi phí cơ h i do gi nhi u ti n m t và chi phí giao d ch do gi ít ti n m t (chi phí chuy n i ra ti n m t). N u công ty gi nhi u ti n m t thì chi phí giao d ch s nh nhưng chi phí cơ h i s l n. T ng chi phí gi ti n m t chính là t ng chi phí cơ h i và chi phí giao d ch.<br /> <br /> T ng chi phí gi ti n m t<br /> <br /> Chi phí giao d ch Quy mô ti n m t<br /> <br /> C*<br /> <br /> C*: T n qu ti n m t t i ưu.<br /> <br /> 2.2.2.1 Mô hình Baumol. Mô hình này ư c ng d ng nh m thi t l p t n qu m c tiêu. Nh ng gi nh c a mô hình: - Công ty áp d ng t l bù p ti n m t không i. - Không có s ti n m t trong kỳ ho ch nh. - Không có d tr ti n m t cho m c ích an toàn. - Dòng ti n t r i r c ch không ph i liên t c.<br /> <br /> 2.2.2.1 Mô hình Baumol (tt). Gi s công ty K b t u tu n l 0 v i t n qu là C = 1,2 t ng và s chi vư t quá s thu 600 tri u ng m t tu n. Như v y, t n qu công ty s b ng 0 sau 2 tu n l và t n qu trung bình trong th i gian 2 tu n s là 1,2 t /2 = 600 tri u. Cu i tu n l th 2 công ty ph i bù p s ti n m t ã chi tiêu b ng cách bán ch ng khoán u tư ng n h n ho c vay ngân háng.<br /> <br /> 2.2.2.1 Mô hình Baumol (tt). Tình hình t n qu<br /> Giá tr Ti n m t u kỳ: C = 1,2 t Ti n m t bq: C/2 = 0,6 t Ti n m t cu i kỳ: C=0t 0 Tu n 1 2 3 4<br /> <br /> 2.2.2.1 Mô hình Baumol (tt).<br /> th :<br /> <br /> ư c th hi n qua<br /> <br /> V n t ra là làm sao thi t l p t n qu t i ưu. gi i quy t v n này ta t m t s ch tiêu sau: F: Chi phí c nh phát sinh khi bán ch ng khoán ng n h n. T: T ng s ti n m t m i c n thi t cho m c ích giao d ch trong th i kỳ ho ch nh là m t năm. K: Chi phí cơ h i do gi ti n m t.<br /> <br /> 2<br /> <br /> 2.2.2.1 Mô hình Baumol (tt). - Chi phí cơ h i: G i K là lãi su t ng n h n (cho K = 0,1), ta có Chi phí cơ h i = K.C/2 Ta có b ng tính chi phí cơ h i như sau:<br /> T n qu ban u T n qu trung bình (C/2) (C) 4.800.000.000 2.400.000.000 2.400.000.000 1.200.000.000 600.000.000 300.000.000 1.200.000.000 600.000.000 300.000.000 150.000.000 Chi phí cơ h i (K.C/2) 240.000.000 120.000.000 60.000.000 30.000.000 15.000.000<br /> <br /> 2.2.2.1 Mô hình Baumol (tt). - Chi phí giao d ch: ư c xác nh b ng cách tính s l n công ty ph i bán ch ng khoán trong năm. T ng s ti n m t công ty ph i bù p trong năm là: T = 600 tri u x 52 tu n = 31,2 t ng. N u công ty thi t l p t n qu ban u là C = 1,2 t thì s l n công ty ph i bán ch ng khoán là: T/C = 31,2 t /1,2 t = 26 l n. Chi phí giao d ch = F x T/C Gi s cho F = 1.000.000 ng<br /> <br /> 2.2.2.1 Mô hình Baumol (tt). T công th c trên ta có b ng tính phí giao d ch như sau:<br /> T ng s ti n m t T n qu thi t l p Chi phí giao d ch c n bù p (T) ban u (C) (F x T/C) 31.200.000.000 31.200.000.000 31.200.000.000 31.200.000.000 31.200.000.000 4.800.000.000 2.400.000.000 1.200.000.000 600.000.000 300.000.000 6.500.000 13.000.000 26.000.000 52.000.000 104.000.000<br /> <br /> 2.2.2.1 Mô hình Baumol (tt). Ta có t ng chi phí như sau:<br /> ơn v tính: 1.000 ng<br /> T n qu Chi phí giao Chi phí cơ T ng d ch (F x thi t l p ban (K.C/2) chi phí + (F.T/C) h i (K.C/2) u (C) T/C) 4.800.000 246.500 240.000 6.500 2.400.000 1.200.000 600.000 300.000 133.000 86.000 82.000 119.000 120.000 60.000 30.000 15.000 13.000 26.000 52.000 104.000<br /> <br /> 2.2.2.1 Mô hình Baumol (tt). Xác nh m c t n qu t i ưu: Tông chi phí: TC = K.C/2 + F.T/C L y o hàm TC theo C ta có: d(TC)/d(C) = K/2 - F.T/C2 T n qu t i ưu khi t ng chi phí nh nh t: Nghĩa là: K/2 - F.T/C2 = 0 => C = (2T.F/K)1/2 Thay s ta có: C = (2 x 31,2 t x 1 tri u/0,1)1/2 C = 789.936.706 ng<br /> <br /> 2.2.2.2 Mô hình Miller - Orr. Các ký hi u trong mô hình: - Gi i h n trên H, ư c thi t l p căn c vào chi phí cơ h i gi ti n. - Gi i h n dư i L, ư c thi t l p trên cơ s r i ro c a vi c thi u ti n. - T n qu m c tiêu: Z + Khi t n qu b ng gi i h n trên H thì công ty s mua (H – Z) ng ch ng khoán ng n h n ưa t n qu v Z. + Khi t n qu gi m xu ng gi i h n dư i L thì công ty bán (Z – L) ng ch ng khoán gia tăng t n qu lên Z.<br /> <br /> 3<br /> <br /> 2.2.2.2 Mô hình Miller – Orr (tt). V i t n qu th p nh t cho trư c, theo mô hình này, giá tr c a Z và H làm cho m c t ng chi phí t i thi u ư c xác nh theo công th c sau: Z* = (3F.δ2/4K)1/3 + L H* = 3Z* - 2L Caverage = (4Z* – L)/3 Trong ó: K là chi phí cơ h i c a ti n; Caverage là t n qu trung bính; δ2 là phương sai c a dòng ti n ròng hàng ngày, ư c xác nh b ng cách thu th p d li u quá kh (tháng, quý) v chênh l ch dòng ti n vào và ra hàng ngày.<br /> <br /> 2.2.2.2 Mô hình Miller – Orr (tt). Ví d 1: Công ty X cho bi t chi phí giao d ch ch ng khoán ng n h n F = 1.000 USD, lãi su t danh nghĩa là 10%/năm, l ch chu n c a dòng ti n ròng hàng ngày là 2.000 USD, L = 0 USD. Chi phí cơ h i ngày: (1 + K)365 – 1 = 10% => K = 0,000261 Phương sai δ2 = (2.000)2 = 4.000.000 USD Z* = (3 x 1.000 x 4 tri u/4 x 0,000261)1/3 + 0 Z* = 22.568 USD H* = 3 x 22.568 = 67.704 USD Caverage = (4 x 22.568)/3 = 30.091 USD<br /> <br /> 2.2.3 Qu n tr thu chi ti n m t. qu n tr thu, chi ti n m t k toán ph i m s chi ti t theo dõi, tuy nhiên t n qu trên s sách công ty t i các th i i m thư ng không kh p v i t n qu trên tài kho n các ngân hàng, ch y u do hai trư ng h p sau: - Th nh t, k toán chưa l y s ph ngân hàng nên chưa h ch toán; - Th hai, do th i gian ch thanh toán vì ch ng t ang i ư ng hay ang ch ngân hàng x lý.<br /> <br /> 2.2.4 Chi phí do ti n ang chuy n T n qu s sách k toán thư ng không kh p v i t n qu trên tài kho n ngân hàng. Chênh l ch gi a t n qu s sách k toán và t n qu trên tài kho n ngân hàng g i là ti n ang chuy n. Ti n ang chuy n phát sinh do ch i thanh toán do ch ng t ang i trên ư ng hay ch ngân hàng x lý.<br /> <br /> 2.2.4 Chi phí do ti n ang chuy n (tt) Quá trình thu nh n, x lý và thanh toán cheque:<br /> Th i i m khách Th i i m Th i i m hàng phát hành công ty nh n công ty n p cheque cheque cheque Th i gian Th i i m công ty ư c nh n ti n<br /> <br /> Tr do chuy n Tr do x lý cheque cheque Ti n ang Ti n ang chuy n do chuy n do x chuy n cheque lý cheque<br /> <br /> Tr do thanh toán cheque Ti n ang chuy n do thanh toán cheque<br /> <br /> 2.2.4 Chi phí do ti n ang chuy n (tt) Ti n ang chuy n qua các khâu như mô t trên làm cho công ty b t n th t chi phí cơ h i do ti n chưa k p ưa vào s d ng. Chi phí này ư c quy t nh b ng cách: - Ư c lư ng doanh s trung bình hàng ngày. - S ngày ch m tr trung bình c a doanh thu. - L y hi n giá s trung bình hàng ngày.<br /> <br /> 4<br /> <br /> 2.2.4 Chi phí do ti n ang chuy n (tt) Ví d 2: Công ty A nh n hai kho n thanh toán m i tháng như sau:<br /> S ti n Kho n 1 500.000.000 Kho n 2 300.000.000 T ng 800.000.000 T S ngày tr ng ch m tr 5/8 3/8 3 5 Ti n ang chuy n 1.500.000.000 1.500.000.000 3.000.000.000<br /> <br /> 2.2.4 Chi phí do ti n ang chuy n (tt) Ví d 2 (tt): Xác nh t n th t ròng: - S thu bình quân ngày = 800 tri u/30 = 26.666.667 - Ti n ang chuy n bình quân ngày: 3.000 tri u/30 = 100 tri u/ngày - S ngày ch m tr bình quân: (5/8) x 3 + (3/8) x 5 = 3,75 ngày - Gi s lãi vay ngân hàng là 10%/năm, thì lãi qui ra 3,75 ngày là: 10% x 3,75/365 = 0,103% - Hi n giá c a s thu bình quân hàng ngày là: 26.666.667/(1 + 0,103%) = 26.639.229 ng - T n th t: 26.639.229 - 26.666.667 = -27.438 /ngày<br /> <br /> 2.2.5 u tư ti n t m th i nhàn r i Công ty, c bi t là công ty ho t ng mang tính th i v cao, ôi khi có m t lư ng ti n t m th i nhàn r i. Nhàn r i ây mang tính t m th i cho n khi ti n ư c ưa vào kinh doanh. Trong th i gian nhàn r i ti n c n ư c u tư vào nh ng ch ng khoán ng n h n nh m m c ích sinh l i. Vi t Nam, th trư ng ch ng khoán ng n h n chưa ư c phát tri n, nên các công ty có ti n nhàn r i thư ng ch n g i ti t ki m.<br /> <br /> 2.3 Phân tích và quy t nh u tư kho n ph i thu. 2.3.1 Phân tích và quy t nh chính sách bán ch u. Quy t nh chính sách bán ch u g n li n v i vi c ánh i gi a chi phí liên quan n kho n ph i thu và doanh thu tăng thêm do bán ch u hàng hóa. 2.3.1.1 Quy t nh tiêu chu n bán ch u. Tiêu chu n bán ch u là tiêu chu n t i thi u v m t uy tín tín d ng c a khách hàng ư c công ty ch p nh n bán ch u hàng hóa ho c cung c p d ch v .<br /> <br /> 2.3.1.1 Quy t<br /> <br /> nh tiêu chu n bán ch u (tt).<br /> <br /> 2.3.1.1 Quy t<br /> <br /> nh tiêu chu n bán ch u (tt).<br /> <br /> Ví d 3: Công ty ABC có giá bán s n ph m A là 10 USD/sp, trong ó chi phí kh bi n là 8 USD. Công ty chưa s d ng h t công su t nên vi c gia tăng doanh thu không làm tăng nh phí. Doanh thu hàng năm là 2.400.000 USD. N u n i l ng chính sách bán ch u, doanh thu có th tăng 25%. Gi s giá bán không i và chi phí cơ h i th c hi n kho n ph i thu tăng thêm 20%. Bi t r ng chu kỳ thu ti n bình quân c a khách hàng tăng thêm là 2 tháng. V y công ty có nên n i l ng tiêu chu n bán ch u không.<br /> <br /> Ví d 3 (tt): gi i quy t v n này, ta c n phân tích l i nhu n thu ư c và chi phí tăng thêm. - L i nhu n tăng thêm: + Doanh thu tăng = 2,4 tri u x 25% = 0,6 tri u + S lư ng bán tăng: 600.000/10 = 60.000 sp + L i nhu n 1 s n ph m = 10 – 8 = 2 USD + T ng LN tăng = 2 x 60.000 = 120.000 USD<br /> <br /> 5<br /> <br />