Bài giảng Triết học Mác - Lênin - Chương 2: Chủ nghĩa duy vật biện chứng

Chia sẻ: HidetoshiDekisugi HidetoshiDekisugi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:123

Thêm vào BST

Báo xấu

185
lượt xem 43
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Triết học Mác - Lênin - Chương 2: Chủ nghĩa duy vật biện chứng. Chương này cung cấp cho học viên những kiến thức về: vật chất và ý thức; phép biện chứng duy vật; lý luận nhận thức; quan niệm của chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật trước C.Mác về phạm trù vật chất;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Triết học Mác - Lênin - Chương 2: Chủ nghĩa duy vật biện chứng

CHƢƠNG 2 CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG I • VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC • PHÉP BIỆN CHỨNG II DUY VẬT • LÝ LUẬN III NHẬN THỨC
I. VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC 1. Vật chất và các hình thức tồn tại của vật chất 2. Nguồn gốc, bản chất và kết cấu của ý thức 3. Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức 48
1. VẬT CHẤT VÀ CÁC HÌNH THỨC TỒN TẠI CỦA VẬT CHẤT a. Quan niệm của chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật trƣớc C.Mác về phạm trù vật chất Cuộc cách mạng trong khoa học tự nhiên cuối thế kỷ b. XIX, đầu thế kỷ XX và sự phá sản của các quan điểm duy vật siêu hình về vật chất c. Quan niệm của triết học Mác - Lênin về vật chất d. Các hình thức tồn tại của vật chất e. Tính thống nhất vật chất của thế giới 49
1. Vật chất và các hình thức tồn tại của vật chất a. Quan niệm của chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật trƣớc C.Mác về phạm trù vật chất  Quan niệm của chủ nghĩa duy tâm: Thừa nhận sự tồn tại của sự vật hiện tƣợng vật chất nhƣng phủ định đặc tính tồn tại khách quan của vật chất  Quan niệm của chủ nghĩa duy vật trƣớc Mác về vật chất Quan niệm của CNDV thời cổ đại – Phƣơng Đông cổ đại – Phƣơng Tây cổ đại
Quan niệm của chủ nghĩa duy vật thời cổ đại về vật chất Phương Đông cổ đại Thuyết tứ đại (Ấn Độ): đất, nƣớc, lửa, gió Thuyết Âm - Dƣơng cho rằng có hai lực lƣợng âm – dƣơng đối lập nhau nhƣng lại gắn bó, cố kết với nhau trong mọi vật, là khởi nguyên của mọi sự sinh thành, biến hóa. Thuyết Ngũ Hành coi năm yếu tố: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ là những yếu tố khởi nguyên cấu tạo nên mọi vật.
Quan niệm của chủ nghĩa duy vật thời cổ đại về vật chất Phương Tây cổ đại Talét Anaximen Vật chất là nguyên tử Đêmôcrit Hêraclít
Quan niệm của chủ nghĩa duy vật thời cổ đại về vật chất Tích cực Hạn chế Họ đã đồng nhất vật chất với một Xuất phát từ chính thế dạng vật thể cụ thể giới vật chất để giải thích => Lấy một vật chất cụ thể để thế giới giải thích cho toàn bộ thế giới vật Là cơ sở để các nhà TH chất ấy duy vật về sau phát triển quan điểm về thế giới VC Những yếu tố khởi nguyên mà => Vật chất đƣợc coi là các nhà tƣ tƣởng nêu ra đều là cơ sở đầu tiên của mọi sự các giả định, còn mang tính chất vật hiện tƣợng trong thế trực quan cảm tính, chƣa đƣợc giới khách quan chứng minh về mặt khoa học.
Quan niệm về vật chất của CNDV thời cận đại Đồng nhất Không đƣa Chứng minh nguyên tử với ra đƣợc sự sự tồn tại khối lƣợng; khái quát thực sự của giải thích sự triết trong nguyên tử là vận động của quan niệm phần tử nhỏ TGVC trên về thế giới nhất của vật nền tảng cơ vật chất chất vĩ mô học; tách rời => Hạn chế thông qua VC – VĐ, phƣơng thực nghiệm không gian và pháp luận của vật lý thời gian siêu hình học cổ điển
QUAN NIỆM CỦA TRIẾT HỌC MÁC – PH.ĂNGGHEN VỀ VẬT CHẤT Quan niệm của Mác Ph.Ăngghen - Để có một quan niệm đúng đắn về vật chất, cần sự phân Các sự vật, hiện tƣợng của biệt rõ ràng giữa vật chất với thế giới, dù rất phong phú, tính cách là một phạm trù muôn vẻ nhƣng chúng vẫn của triết học, với các sự vật có một đặc tính chung, thống hiện tƣợng cụ thể của thế nhất đó là tính vật chất - tính giới vật chất. tồn tại, độc lập không lệ - Vật chất không phải là sản thuộc vào ý thức phẩm của tƣ duy mà sáng tạo ra tƣ duy 55
b. Cuộc cách mạng trong khoa học tự nhiên cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX , và sự phá sản của các quan điểm duy vật siêu hình về vật chất A.Anhxtanh: Kaufman chứng Thuyết tƣơng minh khối đối hẹp và lƣợng biến đổi thuyết tƣơng Tômxơn đối tổng quát phát theo vận tốc của hiện ra điện tử Béc-cơ-ren phát hiện đƣợc điện tử 1905, hiện tƣợng 1901 1916 phóng xạ Rơn-ghen 1897 phát hiện 1896 ra tia X 1895
B. CUỘC CÁCH MẠNG TRONG KHOA HỌC TỰ NHIÊN CUỐI THẾ KỶ XIX, ĐẦU THẾ KỶ XX , VÀ SỰ PHÁ SẢN CỦA CÁC QUAN ĐIỂM DUY VẬT SIÊU HÌNH VỀ VẬT CHẤT  Các nhà khoa học, triết học duy vật tự phát hoài nghi quan niệm vật chất của CNDV trƣớc đó  CNDT kinh nghiệm tấn công và phủ nhận quan niệm vật chất của CNDV  Một số nhà khoa học tự nhiên trƣợt từ chủ nghĩa duy vật máy móc, siêu hình sang chủ nghĩa tƣơng đối, rồi rơi vào chủ nghĩa duy tâm 57
 V.I.Lênin đã phân tích tình hình phức tạp ấy và chỉ rõ: Vật lý không bị khủng hoảng, mà đó chính là dấu hiệu của một cuộc cách mạng trong khoa học tự nhiên Cái bị tiêu tan không phải là nguyên tử, không phải “vật chất tiêu tan” mà chỉ có giới hạn hiểu biết của con ngƣời về vật chất là tiêu tan Những phát minh có giá trị to lớn của vật lý học cận đại không hề bác bỏ vật chất mà chỉ làm rõ hơn hiểu Năm biết còn hạn chế của con ngƣời về vật chất 1908
c. Quan niệm của triết học Mác - Lênin về vật chất
Định nghĩa vật chất của V.I.Lê-nin Phạm trù Phƣơng pháp định nghĩa triết học Phƣơng Vật pháp định nghĩa thông chất thƣờng Quy khái niệm cần định nghĩa vào một khái niệm khác rộng hơn, đồng Ý thức thời chỉ ra đặc điểm riêng của nó.
Định nghĩa vật chất của V.I.Lê-nin Nội dung định nghĩa Thứ nhất: “Vật chất là một Vật chất với tƣ cách là phạm trù triết học phạm trù triết học (vừa trừu tƣợng vừa cụ thể) tồn tại khách dùng để chỉ thực tại quan, độc lập với ý thức khách quan đƣợc đem lại cho con ngƣời Triết học “Vật chất” trong cảm giác, đƣợc cảm giác của chúng ta “Vật chất” KH chuyên ngành chép lại, chụp lại, phản ánh, và tồn tại không lệ thuộc vào  Khắc phục hạn chế của CNDV siêu hình cảm giác”.  Đặt nền móng cho quan niệm DVLS
Định nghĩa vật chất của V.I.Lê-nin Nội dung định nghĩa Vật chất là cái có trƣớc, tác động lên giác quan của con ngƣời (trực Thứ hai: tiếp hoặc gián tiếp Chống CNDT “Vật chất là một phạm trù triết học dùng Tồn tại khách quan để chỉ thực tại khách quan đƣợc đem lại cho con ngƣời trong cảm Các sự vật Các sự vật phi giác, đƣợc cảm giác của cảm tính cảm tính chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh, và tồn tại không lệ thuộc vào cảm Các sự vật Các sự vật giác”. đã biết chƣa biết
Định nghĩa vật chất của V.I.Lê-nin Nội dung định nghĩa Thứ ba: “Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quan đƣợc đem lại cho con ngƣời trong cảm giác, đƣợc cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh, và tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác”. Vật Ý Chống thuyết bất khả tri chất thức Cổ vũ các nhà KH đi sâu nghiên cứu kết cấu VC Con ngƣời có thể “Chép lại, chụp nhận thức đƣợc lại, phản ánh”
Ý nghĩa định nghĩa vật chất của V.I.Lênin Xuất phát từ điều kiện VC khách làm cơ sở cho mọi hành Khi đặt ra mục tiêu động của mình cụ thể cho bản thân hoặc nhiệm vụ đƣợc giao phải xuất phát từ Chống thái độ chủ thực tế khách quan quan duy ý chí, tùy tiện, nóng vội, phiến thì mới có chủ trƣơng diện quy luật khách đúng và có khả năng quan đề ra mục tiêu đạt mục đích không tƣởng dẫn đến thất bại
d) Các hình thức tồn tại của vật chất Hàng vạn năm Khoảng Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX 400 năm
d) Các hình thức tồn tại của vật chất * Vận động “Vận động, hiểu theo nghĩa chung nhất, - tức đƣợc hiểu là một phƣơng thức tồn tại của vật chất, là một thuộc tính cố hữu của vật chất,- thì bao gồm tất cả mọi sự thay đổi và mọi quá trình diễn ra trong vũ trụ, kể từ sự thay đổi vị trí đơn giản cho đến tƣ duy” Ph.Ăngghen