intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Báo cáo " Bàn về khái niệm thừa kế"

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

101
lượt xem
9
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bàn về khái niệm thừa kế Giữa hành vi pháp luật và hành vi đạo đức, có những điểm giống nhau cơ bản sau đây: Một là hành vi pháp luật và hành vi đạo đức là những hành vi phổ biến nhất trong đời sống xã hội. Có thể nói, trong các hành vi xã hội của con người thì hành vi đạo đức và hành vi pháp luật chiếm tỉ trọng lớn nhất. Từ những xử sự trong gia đình, trường học cho đến các xử sự nơi làm việc hay khi tham gia vào bất cứ quan hệ...

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Bàn về khái niệm thừa kế"

  1. nghiªn cøu - trao ®æi Ths. Ph¹m V¨n TuyÕt * C on ng−êi kh«ng thÓ tån t¹i v ph¸t triÓn nÕu t¸ch rêi nh÷ng c¬ së vËt chÊt nhÊt ®Þnh. Nãi c¸ch kh¸c, con ng−êi kh«ng thÓ sèng néi dung l dÞch chuyÓn t i s¶n tõ ng−êi ® chÕt cho ng−êi cßn sèng. Tuy nhiªn, viÖc dÞch chuyÓn t i s¶n trªn nÕu ®−îc thùc hiÖn theo tËp khi kh«ng cã t i s¶n ®Ó tho¶ m n c¸c nhu cÇu tôc x héi (khi ch−a cã nh n−íc v ph¸p luËt) thiÕt yÕu. NÕu t− liÖu tiªu dïng l ph−¬ng tiÖn th× ®−îc gäi l thõa kÕ, nÕu ®−îc thùc hiÖn sinh ho¹t, t− liÖu s¶n xuÊt l ph−¬ng tiÖn ®Ó theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt (® ®−îc ph¸p luËt thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®iÒu chØnh) th× ®−îc gäi l quyÒn thõa kÕ. th× t i s¶n nãi chung l ph−¬ng tiÖn sèng cña ViÖc sö dông c¸c thuËt ng÷ trªn ho n to n con ng−êi. Khi sèng, con ng−êi khai th¸c c«ng kh«ng cã sù tranh c i gi÷a c¸c nh luËt häc. V× dông cña t i s¶n ®Ó tho¶ m n cho nhu cÇu cña thÕ, chóng t«i chØ ®Ò cËp hai thuËt ng÷ kh¸c m×nh; khi chÕt, t i s¶n cßn l¹i cña hä ®−îc liªn quan ®Õn kh¸i niÖm thõa kÕ. §ã l : ViÖc dÞch chuyÓn cho ng−êi cßn sèng. Qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn t i s¶n cña ng−êi ® chÕt cho dÞch chuyÓn ®ã ®−îc gäi l thõa kÕ. ng−êi cßn sèng ®−îc gäi l sù kiÖn thõa kÕ hay Nh×n nhËn mét c¸ch tæng quan th× “thõa ®−îc gäi l quan hÖ thõa kÕ? Nãi c¸ch kh¸c: kÕ l viÖc dÞch chuyÓn t i s¶n cña ng−êi ® Thõa kÕ l sù kiÖn hay l quan hÖ x héi? chÕt cho ng−êi cßn sèng”.(1) Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt Chóng t«i quan t©m v tr¨n trë vÒ viÖc ® ®Þnh nghÜa: “Thõa kÕ l h−ëng cña ng−êi chän thuËt ng÷ n o bëi dïng thuËt ng÷ n y hay chÕt ®Ó l¹i cho”.(2) thuËt ng÷ kia kh«ng chØ ®¬n thuÇn l chuyÖn Qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn t i s¶n cña ng−êi ® c©u ch÷ m nã cßn ®éng ch¹m ®Õn vÊn ®Ò chÕt cho ng−êi cßn sèng ®−îc h×nh th nh ë bÊt t−¬ng ®èi lín vÒ mÆt lÝ luËn sau ®©y: cø x héi n o v dÜ nhiªn, khi ch−a cã nh Trong khoa häc ph¸p luËt d©n sù, ng−êi ta n−íc v ph¸p luËt, nã ®−îc thùc hiÖn theo tËp th−êng ph©n chia quan hÖ ph¸p luËt d©n sù tôc x héi nªn ®−îc gäi l thõa kÕ. Khi nh th nh c¸c lo¹i kh¸c nhau: n−íc xuÊt hiÖn, b»ng ph¸p luËt, nh n−íc t¸c 1. NÕu dùa v o tÝnh x¸c ®Þnh cña chñ thÓ ®éng ®Õn qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn t i s¶n nãi mang quyÒn v chñ thÓ mang nghÜa vô th× trªn, trong ®ã, quyÒn ®Ó l¹i t i s¶n còng nh− quan hÖ ph¸p luËt d©n sù ®−îc ph©n th nh hai quyÒn h−ëng di s¶n cña c¸c chñ thÓ ®−îc nh lo¹i: n−íc ghi nhËn v ®¶m b¶o thùc hiÖn b»ng ph¸p - Quan hÖ ph¸p luËt d©n sù tuyÖt ®èi: L luËt nªn tõ ®ã, qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn di s¶n quan hÖ m trong ®ã chØ x¸c ®Þnh ®−îc chñ thÓ ®−îc gäi l quyÒn thõa kÕ. Nãi c¸ch kh¸c, kh¸i mang quyÒn, tÊt c¶ c¸c chñ thÓ kh¸c l chñ thÓ niÖm quyÒn thõa kÕ l ph¹m trï ph¸p lÝ m néi mang nghÜa vô. dung cña nã l x¸c ®Þnh ph¹m vi quyÒn, nghÜa vô cña c¸c chñ thÓ trong lÜnh vùc thõa kÕ. * Gi¶ng viªn chÝnh Khoa t− ph¸p Nh− vËy, thõa kÕ hay quyÒn thõa kÕ ®Òu cã Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi T¹p chÝ luËt häc - 45
  2. nghiªn cøu - trao ®æi - Quan hÖ ph¸p luËt d©n sù t−¬ng ®èi: L thùc hiÖn chõng n o bªn vay thùc hiÖn h nh vi quan hÖ m trong ®ã, øng víi chñ thÓ mang tr¶ nî v phô thuéc v o h nh vi cña bªn vay. quyÒn ® ®−îc x¸c ®Þnh cô thÓ l chñ thÓ mang NÕu coi thõa kÕ l quan hÖ th× quan hÖ nghÜa vô còng ® ®−îc x¸c ®Þnh cô thÓ, theo ®ã ph¸p luËt vÒ thõa kÕ sÏ ®−îc xÕp v o nhãm quyÒn cña chñ thÓ bªn n y l nghÜa vô cña chñ quan hÖ n o? Tr−íc hÕt, kh«ng thÓ xÕp nã v o thÓ bªn kia v ng−îc l¹i. nhãm c¸c quan hÖ tr¸i quyÒn v× quyÒn nhËn t i Theo c¸ch ph©n lo¹i trªn v nÕu coi thõa s¶n cña ng−êi thõa kÕ ho n to n kh«ng phô kÕ l quan hÖ th× quan hÖ ph¸p luËt vÒ thõa kÕ thuéc v o h nh vi cña ng−êi ®Ó l¹i di s¶n, c ng thuéc nhãm quan hÖ ph¸p luËt d©n sù tuyÖt ®èi kh«ng thÓ th«ng qua h nh vi cña ng−êi ®ã hay t−¬ng ®èi? §iÒu n y kh«ng thÓ lÝ gi¶i ®−îc ®−îc v× quyÒn nhËn di s¶n chØ xuÊt hiÖn khi bëi lÏ nÕu thõa kÕ l quan hÖ ph¸p luËt th× ng−êi ®Ó l¹i di s¶n ® chÕt. MÆt kh¸c, còng trong quan hÖ ®ã bao giê còng x¸c ®Þnh ®−îc kh«ng thÓ coi thõa kÕ l quan hÖ vËt quyÒn m c¶ hai bªn chñ thÓ nªn kh«ng thÓ xÕp nã v o nã chØ l hÖ luËn cña quan hÖ vËt quyÒn (quan nhãm c¸c quan hÖ ph¸p luËt d©n sù tuyÖt ®èi hÖ së h÷u). Bëi lÏ, nh− ® nãi ë phÇn tr−íc, ®−îc. MÆt kh¸c, trong quan hÖ n y kh«ng cã thõa kÕ chØ l sù tiÕp nèi gi÷a viÖc ®Ó l¹i t i sù t−¬ng øng ®èi lËp nhau vÒ quyÒn, nghÜa vô s¶n v viÖc nhËn t i s¶n m viÖc ®Ó l¹i t i s¶n gi÷a c¸c bªn chñ thÓ nªn còng kh«ng thÓ xÕp cña ng−êi ® chÕt (dï cã di chóc hay kh«ng) nã v o nhãm c¸c quan hÖ ph¸p luËt d©n sù th× vÒ b¶n chÊt, ®Òu l quyÒn ®Þnh ®o¹t t i s¶n t−¬ng ®èi. cña chñ së h÷u, viÖc nhËn di s¶n cña ng−êi 2. NÕu dùa v o c¸ch thøc thùc hiÖn quyÒn thõa kÕ l sù tiÕp nhËn quyÒn ®Þnh ®o¹t ®ã. d©n sù cña thÓ mang quyÒn th× quan hÖ ph¸p Nh− vËy, nÕu thõa kÕ l quan hÖ ph¸p luËt luËt d©n sù ®−îc ph©n chia th nh hai lo¹i: th× nã ph¶i thuéc hoÆc nhãm n y hoÆc nhãm - Quan hÖ vËt quyÒn: L quan hÖ ph¸p luËt kia theo c¸c c¸ch ph©n lo¹i trªn. Trong khi vÒ d©n sù m trong ®ã, chñ thÓ mang quyÒn thùc mÆt lÝ luËn th× kh«ng thÓ xÕp nã v o bÊt k× hiÖn quyÒn d©n sù b»ng chÝnh h nh vi cña nhãm n o bëi thùc chÊt, thõa kÕ chØ l sù kiÖn m×nh m ho n to n kh«ng phô thuéc v o h nh dÞch chuyÓn t i s¶n tõ ng−êi ® chÕt sang vi cña ng−êi kh¸c. VÝ dô: Quan hÖ ph¸p luËt vÒ ng−êi cßn sèng. së h÷u ®−îc coi l quan hÖ vËt quyÒn v× trong Theo quan niÖm truyÒn thèng th× qu¸ tr×nh ®ã khi thùc hiÖn quyÒn d©n sù cña m×nh, chñ dÞch chuyÓn t i s¶n cña ng−êi ® chÕt cho së h÷u (chñ thÓ mang quyÒn) b»ng chÝnh h nh ng−êi cßn sèng l quan hÖ x héi vÒ thõa kÕ v vi cña m×nh t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn vËt ®Ó thùc th−êng ®−îc gäi quan hÖ thõa kÕ. §ã l mèi hiÖn viÖc chiÕm h÷u, sö dông v ®Þnh ®o¹t t i quan hÖ gi÷a hai bªn chñ thÓ. Mét bªn l ng−êi s¶n cña m×nh m kh«ng phô thuéc v o h nh vi ®Ó l¹i di s¶n v mét bªn l ng−êi nhËn di s¶n. cña bÊt k× ng−êi n o. Cã lÏ c¸ch gäi n y xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm cho - Quan hÖ tr¸i quyÒn: L quan hÖ ph¸p luËt r»ng ®èi t−îng ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt chØ cã d©n sù m trong ®ã, quyÒn cña chñ thÓ bªn n y thÓ l c¸c quan hÖ x héi. Thõa kÕ ®−îc ph¸p muèn ®−îc thùc hiÖn ph¶i th«ng qua h nh vi luËt ®iÒu chØnh nªn nã ph¶i l quan hÖ x héi thùc hiÖn nghÜa vô cña bªn kia. VÝ dô: Quan hÖ v so víi c¸c quan hÖ kh¸c, thõa kÕ l quan hÖ nghÜa vô vay nî ®−îc coi l quan hÖ tr¸i quyÒn kh¸ ®Æc biÖt bëi khi quan hÖ n y xuÊt hiÖn th× v× quyÒn thu håi nî cña bªn cho vay chØ ®−îc ® kh«ng cßn sù hiÖn h÷u cña mét bªn chñ thÓ. 46 - T¹p chÝ luËt häc
  3. nghiªn cøu - trao ®æi Chóng t«i cho r»ng kh«ng ®−îc hiÓu kh¸i ph¶i cã t− c¸ch chñ thÓ ®−îc t¹o th nh bëi niÖm thõa kÕ l “quan hÖ ph¸p luËt” víi c¸c lÝ n¨ng lùc ph¸p luËt v n¨ng lùc h nh vi.(4) MÆt do sau ®©y: kh¸c, t¹i kho¶n 3 §iÒu 16 BLDS ® x¸c ®Þnh: Thø nhÊt, ngo i viÖc ®iÒu chØnh c¸c quan “N¨ng lùc ph¸p luËt cña c¸ nh©n chÊm døt khi hÖ x héi, ph¸p luËt cßn ®iÒu chØnh c¸c sù kiÖn ng−êi ®ã chÕt”. V× thÕ, nÕu nãi r»ng thõa kÕ l kh¸c x¶y ra trong thùc tÕ. Khi quan hÖ x héi quan hÖ gi÷a ng−êi ®Ó l¹i di s¶n víi ng−êi ph¸t sinh còng cã nghÜa l ® xuÊt hiÖn sù kiÖn nhËn di s¶n th× v« h×nh trung l¹i thõa nhËn nh−ng sù kiÖn xuÊt hiÖn ch−a h¼n ® l m xuÊt r»ng c¸ nh©n khi kh«ng cßn n¨ng lùc ph¸p luËt hiÖn quan hÖ x héi. Trong ®a sè c¸c tr−êng v n¨ng lùc h nh vi d©n sù vÉn l chñ thÓ cña hîp th× khi xuÊt hiÖn sù kiÖn sÏ ®ång thêi l m quan hÖ ph¸p luËt d©n sù. xuÊt hiÖn quan hÖ x héi. Tuy nhiªn, còng cã Thø t−, theo nghÜa: “Thõa kÕ l h−ëng cña sù kiÖn xuÊt hiÖn ® ®−îc ph¸p luËt dù liÖu hËu ng−êi chÕt ®Ó l¹i cho”(5) th× thõa kÕ ®−îc hiÓu qu¶ ph¸p lÝ nh−ng b¶n th©n sù kiÖn ®ã kh«ng l sù tiÕp nèi gi÷a viÖc ®Ó l¹i di s¶n cña ng−êi ph¶i l quan hÖ x héi v còng kh«ng l m xuÊt ® chÕt víi viÖc nhËn di s¶n cña ng−êi ®ang hiÖn quan hÖ x héi n o. Ch¼ng h¹n, h nh vi tõ sèng (m kh«ng ph¶i l mèi quan hÖ gi÷a hä). bá quyÒn së h÷u t i s¶n l sù kiÖn ®−îc ph¸p Sù tiÕp nèi ®ã chÝnh l qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn luËt ®iÒu chØnh (§iÒu 257 BLDS) nh−ng h nh t i s¶n v ®−îc coi l sù kiÖn (c¨n cø) l m x¸c vi ®ã kh«ng ph¶i l quan hÖ x héi. ThËm chÝ, lËp quyÒn së h÷u cña ng−êi thõa kÕ ®èi víi h nh vi n y chÝnh l sù kiÖn l m chÊm døt khèi di s¶n m hä ® nhËn thõa kÕ (xem §iÒu quan hÖ ph¸p luËt vÒ së h÷u. 253 BLDS). Thø hai, trong t¸c phÈm cña m×nh, C. M¸c Thø n¨m, thõa kÕ cßn cã nghÜa thø hai ® viÕt: “X héi bÊt cø d−íi h×nh thøc n o - l ®ång nghÜa víi kÕ thõa l : “Thõa h−ëng, gi÷ g×? Nã l sù t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a ng−êi v g×n v tiÕp tôc ph¸t huy” (nghÜa n y chØ dïng ng−êi”.(3) trong nh÷ng tr−êng hîp c¸i ®−îc thõa h−ëng LuËn ®iÓm trªn cña C.M¸c ® chØ cho mang gi¸ trÞ tinh thÇn). V× thÕ, nÕu nãi r»ng kÕ chóng ta thÊy r»ng x héi vèn l tæng ho c¸c thõa nh÷ng di s¶n v¨n ho¸ cña d©n téc th× cÇn mèi quan hÖ gi÷a con ng−êi víi con ng−êi. ph¶i hiÓu ®ã l sù thõa h−ëng cña thÕ hÖ sau MÆt kh¸c, x héi ®−îc ®Þnh d¹ng th«ng qua ®èi víi nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn cña thÕ hÖ tr−íc h nh vi xö sù cña con ng−êi hiÖn t¹i. Nãi ®Õn ®Ó l¹i m kh«ng ®−îc hiÓu l mèi quan hÖ gi÷a x héi l nãi ®Õn sù cÊu th nh bëi nh÷ng con thÕ hÖ tr−íc víi thÕ hÖ sau. ng−êi cô thÓ - nh÷ng c¸ nh©n sèng. V× thÕ, nÕu V× thÕ, thõa kÕ chØ l sù kiÖn dÞch chuyÓn quan hÖ x héi l quan hÖ gi÷a ng−êi víi ng−êi t i s¶n tõ ng−êi ® chÕt sang ng−êi cßn sèng./. th× ph¶i l mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng ng−êi ®ang sèng. Víi ng−êi ® chÕt, ng−êi ta chØ cã thÓ (1).Xem: Th«ng t− 81-TATC ng y 24/7/1981 cña To ¸n nh©n d©n tèi cao. nãi r»ng ng−êi ®ã ® tõng tham gia quan hÖ (2).Xem: Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, ViÖn ng«n ng÷ häc. Nxb. n y hay quan hÖ kh¸c m tuyÖt nhiªn kh«ng § N½ng, Trung t©m tõ ®iÓn ViÖt Nam, H Néi 2000, tr. thÓ nãi r»ng ng−êi ® chÕt ®ang tham gia quan 972. hÖ n o ®ã, trong khi thõa kÕ chØ ph¸t sinh khi (3).Xem: Th− göi Alencèp. C.M¸c-¡ngghen tuyÓn tËp, tËp 2, Nxb. Sù thËt H Néi 1971, tr. 540. ng−êi ®Ó l¹i t i s¶n ® chÕt. (4).Xem: Gi¸o tr×nh luËt d©n sù, Tr−êng ®¹i häc LuËt H Thø ba, ®Ó tham gia v o quan hÖ x héi nãi Néi, Nxb. CAND, H Néi 2000, tr.63. chung v quan hÖ d©n sù nãi riªng, c¸ nh©n (5).Xem: Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, S®d, tr. 486. T¹p chÝ luËt häc - 47
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
9=>0