intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo khoa học: Canh tác nương rẫy và vấn đề an ninh lương thực của các dân tộc miền núi: trường hợp nghiên cứu tại huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An

Chia sẻ: Nguyễn Phi Nhung Nhung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST
Báo xấu
147
lượt xem 42
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Canh tác n-ơng rẫy là hình thức khai thác đất dốc cổ x-a nhất vẫn đ-ợc duy trì cho đến ngày nay ở hầu hết các n-ớc nhiệt đới châu á, châu Phi và châu Mỹ La tinh. ở Việt Nam, canh tác n-ơng rẫy là hình thức canh tác rất phổ biến của các tộc ng-ời miền núi, đặc biệt các dân tộc sống ở vùng cao, đất n-ơng rẫy với độ dốc trên 25o (FIPI, 1990. Đ-ợc trích dẫn bởi Trần Đức Viên, 1996). 1 Kỳ Sơn là một huyện miền núi đ-ợc coi là nghèo nhất của tỉnh Nghệ An. Theo báo cáo của UBND huyện Kỳ Sơn...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: Canh tác nương rẫy và vấn đề an ninh lương thực của các dân tộc miền núi: trường hợp nghiên cứu tại huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An

  1. Báo cáo khoa học: Canh tác nương rẫy và vấn đề an ninh lương thực của các dân tộc miền núi: trường hợp nghiên cứu tại huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An
  2. Canh t¸c n−¬ng rÉy vµ vÊn ®Ò an ninh l−¬ng thùc cña c¸c d©n téc miÒn nói: tr−êng hîp nghiªn cøu t¹i huyÖn Kú S¬n, tØnh NghÖ An Shifting cultivation and food security of minority peoples in uplands of Northern Vietnam: A case study in Ky Son district, Nghe An province TrÇn Danh Thin1 SUMMARY A multidisciplinary group of researchers has been organized to study shifting cultivation and food security of minority peoples in the uplands of Northern Vietnam. A case study was conducted in two villages of Thai and Khomu people in Ky Son district, Nghe An province from 14 to 24 January 2007. Results of the study showed that diversity of income sources in shifting cultivation plays a very important role in ensuring food security for minority peoples. Food security depends on the way people exploit natural resources. The study also pointed out close relations between various natural resources, and that people had to understand these relations if they wanted to exploit these resources sustainably. Key words: Shifting cultivation, food security, minority peoples, income sources, natural resources, Ky Son district 1. §ÆT VÊN §Ò trong ®ã diÖn tÝch ®Êt b»ng vµ ruéng n−íc chØ ®¹t gÇn 900 ha (b×nh qu©n 0,014 ha/ng−êi), Canh t¸c n−¬ng rÉy lµ h×nh thøc khai th¸c cßn l¹i hÇu hÕt ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ ®Êt ®Êt dèc cæ x−a nhÊt vÉn ®−îc duy tr× cho ®Õn n−¬ng rÉy. N¨m 2006, tæng diÖn tÝch trång ngµy nay ë hÇu hÕt c¸c n−íc nhiÖt ®íi ch©u ¸, trät cña huyÖn lµ 13.780 ha, trong ®ã ®Êt ch©u Phi vµ ch©u Mü La tinh. ë ViÖt Nam, ruéng kho¶ng 900 ha, cßn l¹i ®Êt n−¬ng rÉy lµ canh t¸c n−¬ng rÉy lµ h×nh thøc canh t¸c rÊt 12.880 ha. Nh− vËy canh t¸c n−¬ng rÉy lµ phæ biÕn cña c¸c téc ng−êi miÒn nói, ®Æc biÖt ph−¬ng thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chñ yÕu c¸c d©n téc sèng ë vïng cao, ®Êt n−¬ng rÉy cña c¸c téc ng−êi huyÖn Kú S¬n. víi ®é dèc trªn 25o (FIPI, 1990. §−îc trÝch Víi c¸c téc ng−êi miÒn nói, nh− ë Kú dÉn bëi TrÇn §øc Viªn, 1996). 1 S¬n, vÊn ®Ò sèng cßn lµ lµm sao khai th¸c vµ Kú S¬n lµ mét huyÖn miÒn nói ®−îc coi lµ tËn dông ®−îc tèi ®a c¸c nguån lîi thiªn nhiªn nghÌo nhÊt cña tØnh NghÖ An. Theo b¸o c¸o s½n cã nh− ®Êt n−¬ng, rõng, sinh vËt vµ c¸c cña UBND huyÖn Kú S¬n (2005), tû lÖ ®ãi nguån n−íc ®Ó t¹o ra c¸c nguån thu, ®¸p øng nghÌo theo chuÈn míi cña huyÖn lµ trªn 80%. nhu cÇu vÒ l−¬ng thùc, thùc phÈm trong cuéc D©n sè cña huyÖn n¨m 2006 lµ 65094 ng−êi, sèng hµng ngµy, xãa ®i c¸i ®ãi vèn th−êng víi n¨m hÖ d©n téc cïng sinh sèng lµ: M«ng xuyªn ®eo ®¼ng víi hä. Tr−íc ®©y, ng−êi d©n (36,7%), Kh¬ Mó (32,6%), Th¸i (27,0%), miÒn nói th−êng canh t¸c n−¬ng rÉy theo kiÓu Kinh vµ c¸c d©n téc Ýt ng−êi kh¸c (3,7%). tù cung tù cÊp, c¸c nguån lîi thiªn nhiªn ®−îc DiÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña huyÖn lµ 209484 ha, khai th¸c chØ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ¨n cña hä. Song, ngµy nay, cïng víi giao th«ng vµ thÞ tr−êng ph¸t triÓn, canh t¸c n−¬ng rÉy cña c¸c 1 Khoa §Êt & M«i tr−êng, §¹i häc N«ng nghiÖp I. téc ng−êi miÒn nói ®· vµ ®ang chuyÓn ®æi
  3. TrÇn Danh Thin theo kiÓu s¶n xuÊt mang tÝnh hµng hãa. Hä cã nhiÒu vµo c¸c ph−¬ng thøc khai th¸c c¸c nguån lîi thiªn nhiªn cña c¸c d©n téc, c¸c céng ®ång ng−êi kh¸c nhau. Nghiªn cøu nµy thÓ khai th¸c c¸c nguån lîi thiªn nhiªn ®Ó t¹o tËp trung ph©n tÝch thùc tr¹ng khai th¸c c¸c ra c¸c nguån thu kh¸c nhau, cã thÓ trùc tiÕp nguån lîi thiªn nhiªn còng nh− t×nh tr¹ng hay gi¸n tiÕp xãa ®i c¸i ®ãi. Vµ nh− vËy quan thiÕu l−¬ng thùc vµ c¸c ph−¬ng thøc øng phã niÖm vÒ an ninh l−¬ng thùc ®èi víi c¸c céng cña hai d©n téc ë huyÖn Kú S¬n, ®ã lµ: ng−êi ®ång d©n téc miÒn nói, hiÖn nay kh«ng chØ Th¸i ë b¶n Piªng Ph«, x· Phµ §¸nh, vµ ng−êi cßn bã hÑp ë kh©u s¶n xuÊt ra l−¬ng thùc n÷a Kh¬ Mó ë b¶n B×nh S¬n 1, x· Tµ C¹ (hai mµ cßn ph¶i chó ý ®Õn viÖc t¹o ra c¸c nguån trong ba nhãm d©n téc ®«ng nhÊt ë Kú S¬n) thu cã tÝnh hµng hãa kh¸c, gãp phÇn vµo thÞ tr−êng æn ®Þnh l−¬ng thùc cho cuéc sèng cña nh»m hiÓu râ hÖ thèng canh t¸c n−¬ng rÉy, hä. Víi thùc tÕ nh− vËy, cuéc sèng cña hä t×nh tr¹ng thiÕu l−¬ng thùc vµ c¸c ph−¬ng lu«n g¾n liÒn víi sù phôc håi vµ t¸i sinh c¸c thøc øng phã cña hai téc ng−êi nµy, lµm c¬ nguån lîi thiªn nhiªn. së cho viÖc ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p gi¶m bít Trong hÖ thèng canh t¸c n−¬ng rÉy, sù t×nh tr¹ng thiÕu l−¬ng thùc vµ ph¸t triÓn bÒn phôc håi vµ t¸i sinh c¸c nguån lîi thiªn nhiªn v÷ng trªn c¸c vïng ®Êt khã kh¨n vµ rÊt nh¹y lu«n phô thuéc vµo mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a c¶m sinh th¸i nµy. chóng víi nhau. Rõng b¶o vÖ cho n−¬ng khái 2. §ÞA §IÓM V PH¦¥NG PH¸P NGHI£N xãi mßn, b¶o vÖ c¸c nguån n−íc s«ng, suèi, ao, hå, n¬i cung cÊp n−íc vµ c¸c s¶n phÈm CøU cho con ng−êi. Rõng cßn lµ n¬i cung cÊp Mét nhãm nghiªn cøu ®a ngµnh, bao gåm nhiÒu lo¹i l©m s¶n, gãp phÇn gi¶m søc Ðp vÒ c¸c chuyªn gia vÒ d©n téc häc, y tÕ céng ®ång, nhu cÇu l−¬ng thùc, thùc phÈm lªn ®Êt n−¬ng. thèng kª, kinh tÕ vµ n«ng nghiÖp ®−îc thµnh Ng−îc l¹i, n−¬ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng sÏ gi¶m lËp ®Ó thùc hiÖn nghiªn cøu tæng thÓ, trong ®ã søc Ðp lªn rõng, gãp phÇn lµm t¨ng kh¶ n¨ng cã nghiªn cøu nµy. Nghiªn cøu ®−îc tiÕn hµnh phôc håi vµ t¸i sinh cña rõng. C¸c s¶n phÈm t¹i b¶n Piªng Ph« cña ng−êi Th¸i, thuéc x· thu ho¹ch tõ n−¬ng rÉy, chuång tr¹i, ch¨n th¶ vµ s«ng suèi, ao hå (nguån lîi sinh vËt) sÏ Phµ §¸nh vµ b¶n B×nh S¬n 1 cña ng−êi Kh¬ gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc gi¶m søc Ðp lªn Mó thuéc x· Tµ C¹, huyÖn Kú S¬n tØnh NghÖ rõng, ®¶m b¶o cho rõng tån t¹i bÒn v÷ng. Khi An, tõ ngµy 14/1 ®Õn 24/1/2007. §©y lµ hai con ng−êi khai th¸c c¸c nguån lîi thiªn nhiªn b¶n ®¹i diÖn cho ng−êi Th¸i vµ ng−êi Kh¬ Mó kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu l−¬ng thùc cña hä cña huyÖn Kú S¬n. Ng−êi Th¸i t¹i b¶n Piªng th× t×nh tr¹ng thiÕu l−¬ng thùc sÏ x¶y ra. Ph« hÇu hÕt ®−îc di c− tõ huyÖn T−¬ng D−¬ng Trong hoµn c¶nh ®ã, c¸ch øng phã quan lªn tõ n¨m 1984, do chñ b¶n ng−êi Th¸i L« träng nhÊt lµ ®iÒu chØnh l¹i c¸c hµnh vi vµ V¨n Panh khëi x−íng. B¶n n»m ë thung lòng c¸c ph−¬ng thøc khai th¸c c¸c nguån lîi hÑp bªn c¹nh nh÷ng d·y ®åi, nói kh¸ dèc, víi thiªn nhiªn, nh−: rõng, n−¬ng vµ sinh vËt ®Ó 35 hé, 187 nh©n khÈu, c¸ch thÞ trÊn M−êng bï ®¾p l¹i sù thiÕu hôt ®ã. Sù ®iÒu chØnh XÐn kho¶ng 4 km. kh«n khÐo c¸c ph−¬ng thøc khai th¸c sÏ gióp Nghiªn cøu tiÕn hµnh thu thËp tµi liÖu thø cho hä kh¾c phôc ®−îc t×nh tr¹ng thiÕu l−¬ng cÊp tõ tØnh, huyÖn, x· vµ b¶n; t×m hiÓu thùc thùc vµ tån t¹i bÒn v÷ng, cßn ng−îc l¹i, sÏ ®Þa, tiÕp xóc, trao ®æi víi ng−êi d©n. Mçi b¶n dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ kh«ng mong muèn, ®iÒu tra 25 hé, trong ®ã pháng vÊn s©u 4 hé. ®ã lµ sù suy tho¸i c¸c nguån lîi thiªn nhiªn, Ngoµi ra cßn pháng vÊn theo nhãm; ®iÒu tra vµ sÏ ph¶i ®èi mÆt víi c¸i ®ãi. Nh− vËy, c¸c ph−¬ng thøc øng phã cña ng−êi d©n tr−íc hé theo c¸c mÉu phiÕu ®iÒu tra. t×nh tr¹ng thiÕu l−¬ng thùc phô thuéc rÊt
  4. Canh t¸c n−¬ng rÉy v vÊn ®Ò an ninh l−¬ng thùc... Nghiªn cøu sö dông ph−¬ng ph¸p ®¸nh 1 hèc. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c hèc lµ 40 x 30cm. H¹t gièng kh«ng cÇn lÊp ®Êt, v× sau ®ã gi¸ nhanh n«ng th«n cã sù tham gia cña ng−êi cã m−a, n−íc m−a ch¶y sÏ mang theo ®Êt bét d©n (PRA). lÊp h¹t ®i. ChÝnh v× vËy viÖc x¸c ®Þnh thêi 3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU V TH¶O LUËN ®iÓm trØa h¹t lµ rÊt quan träng. V× nÕu sau trØa kho¶ng 5-7 ngµy cã m−a, h¹t sÏ ®−îc lÊp ®Êt 3.1. Canh t¸c n−¬ng rÉy v khai th¸c t i vµ n¶y mÇm tèt, cßn kh«ng h¹t sÏ n»m ®ã, nguyªn thiªn nhiªn cña ng−êi Th¸i t¹i b¶n kh«ng n¶y mÇm ®−îc, hoÆc n¶y mÇm th−a thít, n¨ng suÊt gi¶m. §Ó tr¸nh kiÕn, chim lµm Piªng Ph«, x· Ph §¸nh mÊt h¹t, n«ng d©n cã kinh nghiÖm sö dông 3.1.1. S¶n xuÊt n−¬ng rÉy n−íc xµ phßng lo·ng, hoÆc thuèc tÈy mµn, chèng muçi mµ y tÕ th−êng dïng, ®Ó trén vµo §Êt n−¬ng hÇu hÕt n»m trªn c¸c qu¶ ®åi h¹t tr−íc khi gieo. Khi c©y lóa ®· cã 3-4 l¸ kh¸ dèc. HÖ thèng c©y trång trªn ®Êt n−¬ng n«ng d©n b¾t ®Çu lµm cá b»ng c¸c c«ng cô t−¬ng ®èi phong phó: lóa, ng«, chuèi, s¾n, rau, cÇm tay, võa diÖt cá, võa xíi x¸o, vun ®Êt vµo b«ng...Lóa n−¬ng th−êng ®−îc trång trªn cao, gèc. ë Piªng Ph« n«ng d©n th−êng lµm cá vµ gieo mét n¨m hoÆc 2 n¨m bá hãa 2-3 n¨m, khi c©y bíp bíp ®· phñ xanh tèt, t¹o nªn líp th¶m ch¨m sãc tèt nh− vËy 3-4 lÇn, do vËy lóa kh¸ môc kh¸ tèt th× míi ®èt vµ gieo l¹i. Lóa n−¬ng tèt. N¨ng suÊt b×nh qu©n ®¹t 2-2,5 tÊn/ha th−êng gieo vµo th¸ng 5 (©m lÞch), khi mïa (B¶ng 1). Víi s¶n xuÊt lóa n−¬ng nh− vËy, hÇu m−a b¾t ®Çu, vµ chia lµm 3 ®ît, mçi ®ît c¸ch hÕt c¸c hé d©n ®Òu ®ñ g¹o ¨n, trõ phi thêi tiÕt nhau tõ 5 ®Õn 7 ngµy. C¸c gièng lóa ®−îc gieo bÊt thuËn nh− kh« h¹n qu¸ møc x¶y ra vµo ®Òu lµ c¸c gièng lóa n−¬ng ®Þa ph−¬ng, lóa n¨m 1998 hoÆc 2000. nÕp lµ chñ yÕu, lóa tÎ gieo Ýt h¬n. Lóa ®−îc gieo b»ng trØa, kiÓu chäc lç bá h¹t. TrØa chäc s©u kho¶ng 2-3 cm, 5-7 h¹t gièng ®−îc bá vµo B¶ng 1. HÖ thèng c©y trång trªn n−¬ng rÉy cña ng−êi Th¸i t¹i b¶n Piªng Ph« ChØ tiªu Lóa Ng« Chuèi S¾n Rau B«ng Thêi vô Th¸ng 5: Tr Th¸ng 2- 3, sau Th¸ng 4 - 5 Th¸ng 3 -4 Th¸ng 4-5 Th¸ng 4 gieo, trång sím, tr gi÷a, 2-3 n¨m míi tr muén (mçi trång l¹i (Theo ©m tr c¸ch nhau lÞch) 5-7 ng y) §Þa ph−¬ng Ng« lai (chñ Chuèi t©y, gièng Gièng ®Þa C¶i, ®Ëu c« Tr−íc ®©y Gièng (lóa nÕp l yÕu). Ng« ®Þa ®Þa ph−¬ng ph−¬ng ve, h nh, tái, gièng ®Þa chÝnh) ph−¬ng (Ýt) ít cay... ph−¬ng, nay gièng míi Thêi gian Th¸ng 8 - Th¸ng 8- Sau trång 2-3 Th¸ng 5 - Quanh n¨m Th¸ng 11-12 thu ho¹ch th¸ng 9 th¸ng 9 n¨m th¸ng 10 N¨ng suÊt, 150.000-200.000 75-80 tÊn/ha 1 triÖu 2,0- 2,5 tÊn/ha 4-4,5 tÊn/ha - thu nhËp ®/th¸ng ®/n¨m L m l−¬ng B¸n: 2000- B¸n 1 th¸ng 2 Ch¨n nu«i lîn, ¡n v b¸n KÐo sîi dÖt v¶i Sö dông thùc 2200 ®/kg lÇn (r»m v 1) g ... cho gia ®×nh Ph©n bè Trªn cao v Vïng gi÷a v Vïng gi÷a §Êt dèc ®¸ Vïng thÊp Vïng thÊp theo chiÒu vïng gi÷a thÊp cao cña ®åi
  5. TrÇn Danh Thin Nguån: §iÒu tra th¸ng 1-2007 Ghi chó: Quy ®æi diÖn tÝch vµ n¨ng suÊt: Ng« lai gieo 24 kg gièng/ha, lóa 60 kg/ha; 1 bao lóa = 40kg; 1 bao ng« = 40 kg; S¾n 15000 gèc/ha. Ng« n−¬ng th−êng ®−îc gieo ë phÇn ®Êt kh¸c nhau. TÊt c¶ ®Òu sö dông gièng ®Þa gi÷a, kÕ víi lóa n−¬ng, Tuy nhiªn còng cã ph−¬ng. S¾n ®−îc trång trång th¸ng 3-4 (©m tr−êng hîp v¹t lóa vµ ng« lu©n chuyÓn hoÆc lÞch), kh«ng bãn ph©n, víi mËt ®é kho¶ng xen kÏ nhau trªn cïng mét ®é cao. Ng« còng 15000 gèc/ha. Sau trång 2-3 n¨m míi thu ®−îc gieo trong th¸ng 4 - 5, khi mïa m−a b¾t ho¹ch, n¨ng suÊt b×nh qu©n ®¹t 6-7 kg/gèc. ®Çu. Tr−íc n¨m 2003, n«ng d©n sö dông c¸c S¾n còng th−êng bá hãa sau 2-3 n¨m míi gièng ng« nÕp ®Þa ph−¬ng, chÊt l−îng ngon, trång l¹i. S¾n ë Piªng Ph« hÇu hÕt ®−îc sö chèng chÞu tèt, nh−ng n¨ng suÊt thÊp. HiÖn dông cho ch¨n nu«i lîn vµ gia cÇm. nay, c¸c gièng nµy cßn ®−îc gieo trång rÊt Ýt, Chuèi lµ mét trong sè c¸c c©y hµng hãa thay vµo ®ã lµ gièng ng« lai do huyÖn ®−a quan träng cña ng−êi Th¸i ë Piªng Ph«. Chuèi xuèng, n¨ng suÊt cao. Ng« còng th−êng gieo th−êng ®−îc trång ë phÇn gi÷a vµ phÇn thÊp 1-2 n¨m bá hãa 2-3 n¨m míi gieo l¹i. Ng« s¶n cña ®åi, ®Æc biÖt trªn c¸c ®åi dèc ®¸. Chuèi xuÊt ra hÇu hÕt ®−îc b¸n víi gi¸ 2000-2200 ®−îc trång xen vµo gi÷a c¸c hèc ®¸, võa tËn ®/kg. Th−¬ng l¸i vµo tËn b¶n ®Ó mua. §©y dông ®−îc lo¹i ®Êt nµy, võa chèng ®æ tèt h¬n còng lµ mét trong nh÷ng nguån thu ®¸ng kÓ ë do dùa vµo v¸ch ®¸ dèc ch¾n giã. HÇu hÕt Piªng Ph«, gióp ng−êi d©n t¨ng thu nhËp, mua gièng chuèi ®−îc trång ë ®©y lµ gièng chuèi g¹o khi thiÕu. Tuy nhiªn ®Ó s¶n xuÊt ng« lai t©y ®Þa ph−¬ng qu¶ ng¾n. Chuèi th−êng ®−îc bÒn v÷ng cÇn chó ý båi d−ìng ®Êt, th«ng qua trång trong th¸ng 2 -3 (©m lÞch) víi kho¶ng c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt nh−: kÐo dµi thêi gian c¸ch 5 x 5m, trång mét lÇn thu ho¹ch 3-4 bá hãa, bãn ph©n, c©y ph©n xanh hä ®Ëu che n¨m, sau ®ã míi trång l¹i. Chuèi ®−îc thu phñ vµ båi d−ìng ®Êt trong thêi kú bá hãa... ho¹ch quanh n¨m, vµ ®−îc b¸n 2 lÇn trong S¾n còng lµ c©y l−¬ng thùc ®−îc trång th¸ng ( mång 1 vµ ngµy r»m). Th−¬ng l¸i vµo trªn n−¬ng, tuy nhiªn th−êng ®−îc trång ë tËn ®Çu b¶n ®Ó mua. §©y còng lµ mét nguån phÇn thÊp h¬n so víi lóa vµ ng«. HÇu nh− c¸c thu hµng th¸ng rÊt ®¸ng kÓ tõ n−¬ng rÉy cña hé trong b¶n ®Òu trång s¾n, nh−ng víi quy m« ng−êi Th¸i ë Piªng Ph«. B¶ng 2. KÕt qu¶ ®iÒu tra canh t¸c trªn n−¬ng mét sè hé ®¹i diÖn cña b¶n Piªng Ph« n¨m 2006 Tªn chñ hé Lóa Ng« S¾n Chuèi Rau B«ng 1. Kha V¨n Hïng 2,1 tÊn 1,5 tÊn 150 gèc 400 hèc 2 v¹t - (35) (®ñ ¨n) (b¸n (ch¨n nu«i) (b¸n (¨n, b¸n 2.200®/kg) 350.000®/th¸ng) 80.000®/th¸ng) 2. L« V¨n NghÜa 1,9 tÊn 1,5 tÊn 400 gèc 350 hèc 1 v¹t - (33) (®ñ ¨n) (b¸n (ch¨n nu«i) (b¸n (¨n, b¸n, 2.200®/kg) 250.000®/th¸ng) 100.000®/th¸ng) 2. L−¬ng V¨n 1000 gèc Cã 2,3 tÊn 1,0 tÊn 1000 hèc 2 v¹t BÝnh (41) (ch¨n nu«i) trång (®ñ ¨n) (b¸n (b¸n (¨n, b¸n 80-100 2.200®/kg) 350.000®/th¸ng) ngh×n ®/th¸ng) 4. L−¬ng V¨n 3,3 tÊn, 2 vô 0,5 tÊn Cã 200 gèc 120 hèc - Phãng (55) * (thõa 3-4 t¹) (B¸n trång (ch¨n nu«i) (b¸n 2.200®/kg) 150.000®/th¸ng) 5. Ho ng §×nh 2 v¹t (¨n, b¸n 50- Cã 2,4 tÊn 0,7 tÊn 100 gèc 70 hèc Thiªn (72) 100 ngh×n ®/th¸ng trång (®ñ ¨n) (b¸n (ch¨n nu«i) (b¸n
  6. Canh t¸c n−¬ng rÉy v vÊn ®Ò an ninh l−¬ng thùc... 2.200®/kg) 200.000®/th¸ng) Nguån: §iÒu tra 1-2007 Ghi chó: * Cã mét hé duy nhÊt trång lóa n−íc. Rau trång trªn n−¬ng lµ h×nh thøc canh VÒ qu¶n lý vµ khai th¸c ®Êt n−¬ng rÉy, t¸c n−¬ng rÉy kh¸ phæ biÕn cña ng−êi Th¸i t¹i b¶n Piªng Ph« ®· cã h−¬ng −íc quy ®Þnh ®Êt Piªng Ph« tõ nh÷ng n¨m 80-90 ®Õn nay. Rau n−¬ng rÉy cña gia ®×nh nµo kh«ng lµm n÷a th−êng ®−îc trång vµo ®Çu mïa m−a (th¸ng 5 th× ph¶i ®Ó cho ng−êi kh¸c lµm, chø kh«ng ©m lÞch). C¸c lo¹i rau truyÒn thèng ®−îc trång ®−îc gi÷ mµ kh«ng lµm. C¸ch qu¶n lý ®Êt ë ®©y lµ rau c¶i, hµnh, tái. rau th¬m vµ ®Ëu c« trªn c¬ së céng ®ång nh− vËy ®· thÓ hiÖn tÝnh ve. Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y th× ít ®oµn kÕt, t−¬ng trî lÉn nhau gi÷a c¸c hé cay ®−îc coi lµ c©y rau cã hiÖu qu¶ cao trªn trong b¶n, gióp ®ì nhau cïng ph¸t triÓn kinh n−¬ng, ®Æc biÖt trång trªn ®Êt dèc ®¸. ít ®−îc tÕ. §©y còng lµ mét nÐt v¨n hãa rÊt tèt cña thu vµ ®ãng t−¬i vµo tói nilon, 1kg/tói, b¸n t¹i ng−êi Th¸i ë Piªng Ph«, gãp phÇn h¹n chÕ chî M−êng xÐn víi gi¸ 10.000®/tói. c¸i ®ãi x¶y ra trong b¶n. C©y b«ng sîi th−êng ®−îc trång r¶i r¸c 3.1.2. S¶n xuÊt v−ên nh , ao v chuång tr¹i quanh c¸c n−¬ng ng« hoÆc s¾n ë d−íi ch©n HÇu hÕt c¸c hé trong b¶n ®Òu cã v−ên nhµ ®åi. C©y b«ng ph¸t triÓn tèt trong ®iÒu kiÖn ë trång c©y ¨n qu¶ vµ rau. C¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ ®©y. Trång b«ng, dÖt v¶i còng gióp cho ng−êi chÝnh ®−îc trång quanh nhµ lµ: me, xoµi, mÝt, d©n gi¶m bít ®−îc nh÷ng chi phÝ trong cuéc khÕ, trøng gµ, æi lai, t¸o. Trong ®ã ®Æc biÖt lµ sèng vµ tËn dông ®−îc c¸c nguån lao ®éng lóc c©y me, lo¹i c©y rÊt thÝch hîp ®èi víi vïng ®Êt n«ng nhµn. nµy. Th−êng chØ sau trång 4-5 n¨m lµ cho thu Nh− vËy ë Piªng Ph«, ng−êi Th¸i canh t¸c ho¹ch. B×nh qu©n mét c©y me 5 n¨m tuæi trë n−¬ng rÉy víi nh÷ng s¶n phÈm ®a d¹ng mang lªn cho thu ho¹ch kho¶ng 500.000®/n¨m. Me tÝnh hµng ho¸ ®· c¬ b¶n gi¶i quyÕt ®−îc vÊn th−êng ®−îc thu ho¹ch qu¶ vµo th¸ng 1-2 ®Ò thiÕu l−¬ng thùc. Ngoµi lóa n−¬ng ra, (d−¬ng lÞch). Ng−êi Th¸i ë Piªng Ph« th−êng chuèi, ng« vµ rau ®· lµ nh÷ng nguån thu quan ®em me ra thÞ trÊn M−êng Xen ®Ó b¸n, hoÆc träng cho c¸c hé, gãp phÇn rÊt tÝch cùc vµo th−¬ng l¸i vµo v−ên ®Ó mua. viÖc æn ®Þnh l−¬ng thùc cho ng−êi d©n, h¹n chÕ nh÷ng rñi ro trong s¶n xuÊt, ®Æc biÖt vµo nh÷ng n¨m kh« h¹n lóa n−¬ng bÞ thÊt b¸t. B¶ng 3. S¶n xuÊt v−ên, ao, chuång ë b¶n Piªng Ph«, x· Ph §¸nh V−ên (c©y) Chuång (con) Ao Tªn chñ hé (m2) Me Trøng g Xo i MÝt KhÕ, æi Bß Lîn G , vÞt 1. Kha V¨n Hïng (35) 3 2 1 2 3 8 8 12 600 2. L« V¨n NghÜa (33) 5 4 4 3 5 6 4 10 300 2. L−¬ng V¨n BÝnh (41) 10 4 30 8 8 11 6 16 300 4. L−¬ng V¨n Phãng (55) * 3 2 3 2 1 8 4 18 100 5. Ho ng §×nh Thiªn (72) 5 10 15 3 3 13 4 13 300 Nguån: §iÒu tra hé 1-2007 Ghi chó *: Gia ®×nh duy nhÊt cã nu«i tr©u: 3 con tr©u v× lµm lóa n−íc.
  7. TrÇn Danh Thin HÇu hÕt c¸c hé trong b¶n ®Òu cã v−ên cho ng−êi d©n. Theo h−¬ng −íc cña b¶n, th× rau, cã thÓ quanh nhµ hoÆc ven suèi. Rau v−ên ng−êi d©n chØ ®−îc lÊy cñi kh« ë rõng ®Ó ®un bao gåm nhiÒu lo¹i nh− rau c¶i, xµ l¸ch, rau nÊu, chø kh«ng ®−îc b¸n. Ngoµi cñi ra, rõng mïi, th×a lµ, ®Ëu c«ve... trong ®ã rau c¶i vµ cßn cung cÊp cho ng−êi d©n c¸c s¶n phÈm ®Ëu c«ve lµ phæ biÕn. Rau v−ên, ngoµi viÖc sö kh¸c nh− m¨ng vµ c¸c lo¹i rau rõng kh¸c nh−: dông trong c¸c b÷a ¨n hµng ngµy, cßn ®−îc rau m× chÝnh, l¸ lèt, rau m¸, cï lu... Tuy nhiªn, b¸n, vµ còng ®−îc coi lµ mét nguån thu cho nh÷ng s¶n phÈm nµy còng chØ sö dông ®Ó ¨n, c¸c hé. chø kh«ng ®−îc coi lµ nguån thu nhËp cña §µo ao th¶ c¸ ®−îc ng−êi Th¸i ë Piªng ng−êi Th¸i ë Piªng Ph«. Gç lµm nhµ, theo Ph« rÊt chó ý ph¸t triÓn ®Ó tËn dông nguån h−¬ng −íc cña b¶n, nÕu gia ®×nh nµo cã nhu n−íc cña con suèi Léi ch¶y qua b¶n. HÇu nh− cÇu th× ph¶i lµm ®¬n vµ ®−îc b¶n ®ång ý míi tÊt c¶ c¸c hé trong b¶n ®Òu cã ao th¶ c¸ n»m ë ®−îc khai th¸c, kh«ng mét ai ®−îc phÐp tù ý ven suèi. Nh÷ng n¨m tr−íc ®©y, do nguån khai th¸c ®Ó b¸n. Qu¶n lý rõng céng ®ång ë n−íc suèi s¹ch, c¸ nu«i ph¸t triÓn tèt, nªn ao ®©y tá ra rÊt cã hiÖu qu¶. còng ®· trë thµnh nguån thu ®¸ng kÓ (B¶ng 3). Suèi cßn ®−îc ng−êi d©n trong b¶n sö dông ®Ó 3.2. Canh t¸c n−¬ng rÉy v khai th¸c t i ch¹y c¸c m¸y thñy ®iÖn nhá. HÇu nh− tÊt c¶ nguyªn thiªn nhiªn cña ng−êi Kh¬ Mó t¹i c¸c hé trong b¶n ®Òu cã ®iÖn th¾p s¸ng b»ng b¶n B×nh S¬n 1, x· T C¹ nguån ®iÖn n−íc nµy. Bªn c¹nh ®ã, suèi cßn lµ 3.2.1. Canh t¸c n−¬ng rÉy nguån thñy s¶n kh¸ phong phó cña ng−êi d©n, vµ ®¸nh b¾t thñy s¶n ®· trë thµnh c«ng viÖc HÖ thèng c©y trång trªn n−¬ng rÉy cña kh¸ phæ biÕn ë ®©y. Nh− vËy, suèi ®· mang l¹i ng−êi Kh¬ Mó t¹i b¶n B×nh S¬n 1 kh¸ ®¬n nh÷ng nguån lîi rÊt ®¸ng kÓ cho ng−êi Th¸i ë gi¶n, hoµn toµn lµ c¸c c©y l−¬ng thùc, kh«ng b¶n Piªng Ph«. TÊt nhiªn, ®Ó duy tr× ®−îc cã c¸c c©y hµng hãa nh− ë b¶n ng−êi Th¸i t¹i nguån n−íc quanh n¨m nµy, rõng cã vai trß Piªng Ph« (B¶ng 4). quyÕt ®Þnh. Lóa n−¬ng ë ®©y th−êng ®−îc gieo lµm 2 VÒ ch¨n nu«i, bß vµ lîn lµ hai lo¹i gia sóc ®ît. Lóa tÎ th−êng ®−îc gieo Ýt h¬n lóa nÕp. quan träng nhÊt cña ng−êi Th¸i ë Piªng Ph« Lóa th−êng ®−îc gieo 1-2 n¨m, sau bá hãa 2-3 (B¶ng 3). HÇu hÕt c¸c hé trong b¶n ®Òu cã ®µn n¨m míi gieo l¹i. Quan s¸t ®Êt n−¬ng sau bá bß tõ 5 ®Õn trªn 10 con, mçi hé ®Òu nu«i 1-4 hãa 2 n¨m cña b¶n B×nh S¬n 1 thÊy hÇu hÕt lµ con bß mÑ ®Ó t¹o gièng, cßn l¹i lµ bß thÞt, nu«i c¸c loµi cá lau, sËy ph¸t triÓn, rÊt Ýt thÊy c©y ®Ó b¸n hµng n¨m. §©y lµ nguån thu rÊt ®¸ng bíp bíp nh− ë Piªng Ph«. Cã thÓ ®©y lµ biÓu kÓ cña ng−êi d©n. Lîn ë ®©y ®−îc nu«i nhèt hiÖn rÊt kh¸c nhau gi÷a 2 vïng ®Êt. Lóa n−¬ng trong chuång vµ ®−îc ch¨m sãc kh¸ tèt. B×nh ë ®©y ®−îc gieo dµy h¬n ë Piªng Ph«. KÕt qu¶ qu©n mçi hé hµng n¨m b¸n tõ 4 ®Õn 6 con. quan s¸t t¹i n−¬ng rÉy cho thÊy kho¶ng c¸ch S¾n, c¸m g¹o vµ mét phÇn nhá ng« ®−îc sö gieo h¹t ë B×nh S¬n 1 th−êng lµ 30 x 25 cm, dông lµm thøc ¨n cho lîn. Thu nhËp gia ®×nh cßn ë Piªng Ph« lµ 40 x 30cm. Cã thÓ ®©y lµ hµng n¨m tõ ch¨n nu«i lîn lµ ®¸ng kÓ. mét tËp qu¸n canh t¸c n−¬ng rÉy cña ng−êi Kh¬ Mó ë B×nh S¬n 1. Víi tËp qu¸n canh t¸c 3.1.3. Khai th¸c t i nguyªn rõng nµy, cïng víi kh©u ch¨m sãc ch−a tèt, nªn B¶n cã 150 ha rõng phßng hé. §©y lµ n¨ng suÊt lóa n−¬ng ë B×nh S¬n 1 th−êng thÊp nguån lîi ®¸ng kÓ cña b¶n. Tuy nhiªn, do h¬n ë Piªng Ph«. TÊt nhiªn, kh«ng thÓ phñ canh t¸c n−¬ng rÉy ®a d¹ng s¶n phÈm, kÕt hîp nhËn vai trß cña ®Êt dÉn ®Õn sù kh¸c nhau nµy. víi ch¨n nu«i, ao vµ v−ên nh− ®· nãi ë trªn, C©y ng« ë B×nh S¬n 1 ®−îc ng−êi Kh¬ th× søc Ðp cña ng−êi d©n lªn rõng ®−îc gi¶m Mó trång tõ l©u, song ®Òu lµ c¸c gièng ng« ®Þa ®i ®¸ng kÓ. Tr−íc hÕt rõng cung cÊp cñi ®un ph−¬ng n¨ng suÊt thÊp, vµ diÖn tÝch trång ng«
  8. Canh t¸c n−¬ng rÉy v vÊn ®Ò an ninh l−¬ng thùc... kh«ng nhiÒu. Ng« th−êng ®−îc gieo trong huyÖn Kú S¬n ®−a vÒ trång ë B×nh S¬n 1, n¨ng th¸ng 5 vµ thu ho¹ch trong th¸ng 8 ®Çu h¸ng suÊt cao h¬n, ng−êi Kh¬ Mó ®· chuyÓn sang 9. Ng« trång kh«ng bãn ph©n, th−êng gieo trång ng« lai. C¸c gièng ng« nÕp ®Þa ph−¬ng trång 1-2 n¨m, bá ho¸ 2-3 n¨m míi trång l¹i. cßn trång rÊt Ýt. Trong 1-2 n¨m trë l¹i ®©y, gièng ng« lai ®−îc B¶ng 4. HÖ thèng c©y trång trªn n−¬ng rÉy cña ng−êi Kh¬ Mó t¹i b¶n B×nh S¬n 1 §Æc ®iÓm Lóa Ng« S¾n Thêi vô gieo, trång Lóa nÕp: gieo th¸ng 5 Th¸ng 5 Th¸ng 3-4 (Theo ©m lÞch) Lóa tÎ: gieo th¸ng 6 Gièng §Þa ph−¬ng (lóa nÕp l chÝnh) Ng« lai (chñ yÕu) Gièng ®Þa ph−¬ng Ng« ®Þa ph−¬ng (Ýt) Thêi gian thu ho¹ch NÕp thu th¸ng 10 Th¸ng 8-®Çu th¸ng 9 Sau trång 2-3 n¨m TÎ thu th¸ng 10-11 N¨ng suÊt, thu nhËp 1,2-1,5 tÊn/ha 3-4 tÊn/ha 75-80 tÊn/ha Sö dông L m l−¬ng thùc ¡n, b¸n Ch¨n nu«i, nÊu r−îu, b¸n Ph©n bè theo chiÒu cao Trªn cao Vïng gi÷a Vïng gi÷a v thÊp cña ®åi Nguån: §iÒu tra hé, th¸ng 1-2007. B¶ng 5. KÕt qu¶ ®iÒu tra canh t¸c trªn n−¬ng mét sè hé ®¹i diÖn cña b¶n B×nh S¬n 1, n¨m 2006 Tªn chñ hé Lóa Ng« S¾n 1. Moßng V¨n Kim (51) 1,7 tÊn 0,5 tÊn 1000 gèc (thiÕu g¹o 4-5 th¸ng) (¨n, ch¨n nu«i, b¸n) (nÊu r−îu, ch¨n nu«i, b¸n) 2. L÷ V¨n Kh−¬n (43) 1,0 tÊn 0,3 tÊn 600 gèc (thiÕu g¹o 2-3 th¸ng (¨n, ch¨n nu«i, b¸n) (nÊu r−îu, ch¨n nu«i, b¸n) 3. Vi V¨n Th¹ch (50) 1,4 tÊn 0,6 tÊn 1000 gèc (nÊu r−îu, ch¨n nu«i, b¸n (thiÕu ¨n 2-3 th¸ng) (¨n, ch¨n nu«i, b¸n) 4. Moßng Nh− B×nh (59) 1,5 tÊn 0,8 tÊn 5000 gèc (nÊu r−îu, ch¨n nu«i, b¸n) (thiÕu ¨n 2-3 th¸ng) (¨n, ch¨n nu«i, b¸n) Nguån: §iÒu tra 1-2007. C©y s¾n ®−îc trång kh¸ nhiÒu ë B×nh kho¶ng 14.000-15.000 gèc/ha. S¾n trång S¬n 1. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra mçi hé trång tõ chñ yÕu ®Ó nÊu r−îu vµ ch¨n nu«i. Ng−êi 600 ®Õn 1000 gèc (B¶ng 5). S¾n ë ®©y còng Kh¬ Mó ë B×nh S¬n 1 nÊu r−îu chñ yÕu ®−îc trång trong th¸ng 4-5, víi c¸c gièng b»ng s¾n. R−îu ®−îc uèng hµng ngµy vµ ®Æc s¾n ®Þa ph−¬ng. S¾n th−êng ®−îc trång sau biÖt trong c¸c lÔ héi. 2-3 n¨m míi thu ho¹ch. N¨ng suÊt th−êng 3.2.2. V−ên v ch¨n nu«i ®¹t 7-9 kg/gèc. MËt ®é trång dao ®éng trong
  9. TrÇn Danh Thin Ng−êi Kh¬ Mó ë B×nh S¬n 1 hÇu nh− nhµ. Trong b¶n chØ cã mét vµi hé míi b¾t ®Çu kh«ng chó ý ®Õn viÖc khai th¸c ®Êt v−ên cã v−ên rau nho nhá. C¸c c©y ¨n qu¶ hÇu nh− quanh nhµ cña hä. Mét mÆt lµ do b¶n míi kh«ng cã, hoÆc cã rÊt Ýt. Khi hái vÒ vÊn ®Ò ®Þnh c− trªn vïng ®Êt hÑp c¹nh ®−êng giao nµy, hÇu hÕt c¸c c©u tr¶ lêi ®Òu thÓ hiÖn sù thê th«ng, Ýt ®Êt, mÆt kh¸c lµ do hä rÊt Ýt quan t©m ¬, Ýt quan t©m cña hä ®Õn c¸c c©y trång nµy. ®Õn viÖc khai th¸c c¸c kho¶ng ®Êt v−ên quanh B¶ng 6. KÕt qu¶ ®iÒu tra mét sè hé vÒ s¶n xuÊt v−ên, ao, chuång cña ng−êi Kh¬ Mó ë b¶n B×nh S¬n 1 Thu Ch¨n nu«i (con) Thu nhËp tõ Tªn chñ hé nhËp tõ v−ên Bß Lîn G , vÞt ao Moßng V¨n Kim Kh«ng Kh«ng 1 (bÞ bÖnh chÕt) 1 n¸i, ®Î 2 løa/n¨m 7-10 L÷ V¨n Kh−¬n Kh«ng Kh«ng 3 2 >10 200m2 Vi V¨n Th¹ch Kh«ng 3 1 n¸i, n¨m ®Î 2 løa 12 Ch−a cã Moßng Nh− B×nh Kh«ng Kh«ng 2 4 14 Nguån: §iÒu tra th¸ng 1-2007. Cã thÓ nãi ng−êi Kh¬ Mó ë B×nh S¬n 1 3.2.3. Khai th¸c t i nguyªn rõng kh«ng cã thu nhËp ®¸ng kÓ nµo tõ v−ên vµ ao. Nh− ®· tr×nh bµy ë trªn, do canh t¸c HiÖn nay c¶ b¶n míi cã 2 hé ®µo ao, nh−ng n−¬ng rÉy vµ s¶n xuÊt v−ên, ao, chuång kh«ng diÖn tÝch nhá vµ míi b¾t ®Çu, hÇu nh− ch−a cã t¹o ra nhiÒu nguån thu nhËp, vµ cßn rÊt nhiÒu thu nhËp. Tuy nhiªn, ng−êi d©n ë ®©y vÉn ph¶i h¹n chÕ, nªn t×nh tr¹ng thiÕu l−¬ng thùc vÉn khai th¸c c¸c nguån lîi tù nhiªn tõ s«ng suèi. x¶y ra rÊt phæ biÕn ®èi víi ng−êi Kh¬ Mó ë S«ng NËm C¾n, kh«ng chØ lµ nguån n−íc cho B×nh S¬n 1. Tr−íc thùc tÕ ®ã, ng−êi d©n ph¶i ng−êi d©n, mµ cßn lµ nguån thùc phÈm cho t¨ng c−êng viÖc khai th¸c c¸c nguån lîi tõ hä. Hä khai th¸c rªu vµ c¸ tõ s«ng lµm thùc rõng, vµ cuéc sèng cña ng−êi Kh¬ Mó phô phÈm. C¸c con suèi nhá trong rõng còng gãp thuéc kh¸ nhiÒu vµo c¸c s¶n phÈm cña rõng. phÇn cung cÊp mét chót thùc phÈm hµng ngµy §iÒu ®ã còng ®ång nghÜa víi viÖc gia t¨ng søc cho hä (t«m, cua, èc, c¸ nhá). VÒ ch¨n nu«i, Ðp khai th¸c cña ng−êi d©n lªn nguån lîi thiªn ng−êi Kh¬ Mó vÉn gi÷ nguyªn tËp qu¸n ch¨n nhiªn nµy. ë B×nh S¬n 1 hiÖn cã 175 ha rõng th¶, kh«ng cã chuång tr¹i cè ®Þnh. Bß vµ lîn phßng hé, cïng víi 25 ha rõng khoanh nu«i do ®Òu ®−îc th¶ r«ng, hÇu hÕt ®Òu lµ c¸c gièng kiÓm l©m kiÓm so¸t, nh− vËy tæng sè lµ 200 ha ®Þa ph−¬ng tù s¶n xuÊt, n¨ng suÊt thÊp. V× th¶ rõng. §©y lµ nguån lîi thiªn nhiªn rÊt cã ý r«ng nªn lîn vµ gia cÇm rÊt Ýt ®−îc ch¨m sãc, nghÜa ®èi víi cuéc sèng cña ng−êi Kh¬ Mó t¹i do vËy n¨ng suÊt thÊp vµ dÞch bÖnh dÔ x¶y ra, B×nh S¬n 1. C¸c s¶n phÈm mµ hä thu l−îm tõ nhÊt lµ nh÷ng gièng gia sóc míi, kÐm thÝch rõng ®· mang l¹i nh÷ng nguån thu nhÊt ®Þnh nghi víi m«i tr−êng nµy. Lîn vµ gia cÇm ®−îc cho hä, gióp hä bít ®i t×nh tr¹ng thiÕu l−¬ng nu«i chñ yÕu ®Ó phôc vô lÔ héi, cóng b¸i vµ ¨n thùc, nhÊt lµ vµo thêi ®iÓm gi¸p h¹t. Trong c¸c uèng trong gia ®×nh. TËp tôc cóng b¸i ch÷a s¶n phÈm ®ã, m¨ng, cñi vµ ®ãt ®−îc b¸n nhiÒu bÖnh vÉn cßn kh¸ phæ biÕn ®èi víi ng−êi Kh¬ nhÊt ®Ó mua l−¬ng thùc. Cñi ®−îc khai th¸c Mó ë b¶n B×nh S¬n 1.
  10. Canh t¸c n−¬ng rÉy v vÊn ®Ò an ninh l−¬ng thùc... quanh n¨m, cßn m¨ng vµ ®ãt khai th¸c theo vµo nh÷ng kho¶n thu tõ rõng. Nh− vËy, râ mïa (B¶ng 7). Ngoµi ra, c¸c s¶n phÈm kh¸c rµng r»ng, mét khi n−¬ng rÉy kh«ng ®¶m b¶o nh− cñ 30, sa nh©n, h¹t dÎ vµ c¸c lo¹i rau rõng ®ñ l−¬ng thùc, th× ng−êi d©n ph¶i dùa vµo rõng còng ®−îc ng−êi Kh¬ Mó khai th¸c, gãp phÇn nhiÒu h¬n. B¶ng 7. Thùc tr¹ng khai th¸c t i nguyªn rõng cña ng−êi Kh¬ Mó t¹i B×nh S¬n 1 Chñ hé §ãt Cñi M¨ng Rau H¹t dÎ Cñ 30 Sa nh©n Moßng 10-15 kg/lÇn; §un 30kg/lÇn, Rau m× 12-15 Cã khai th¸c Cã khai V¨n Kim 5-7 10lÇn/th¸ng chÝnh, kg/n¨m, b¸n B¸n: th¸c B¸n: 15 lÇn/th¸ng, d−¬ng xØ, 5000®/kg t−¬i 3500®/kg gïi/th¸ng, ¨n, b¸n 1,5- B¸n b¸n: ®ät m©y... 10.000®/gïi 2000®/kg 2000®/kg L÷ V¨n 10 kg/lÇn, 5- §un. 20kg/lÇn, 7-8 Rau m× 5-7 kg/n¨m, Cã khai th¸c Cã khai Kh−¬n 7 lÇn/th¸ng, lÇn/th¸ng chÝnh, b¸n 5000®/kg B¸n: th¸c B¸n 30 b¸n: d−¬ng xØ, t−¬i gïi/th¸ng, ¨n, b¸n 3500®/kg B¸n 2000®/kg ®ät m©y 10000®/gïi 2000®/kg Vi V¨n 7-10 kg/lÇn, §un 15-20kg/lÇn, Rau m× 10-15 Cã khai th¸c Cã khai Th¹ch 5-7 7-8 chÝnh, kg/n¨m, b¸n B¸n: th¸c B¸n 10-15 lÇn/th¸ng, lÇn/th¸ng, d−¬ng xØ, 5000®/kg t−¬i 3500®/kg gïi/th¸ng, B¸n b¸n: ®ät m©y 10000®/gïi ¨n, b¸n 2000®/kg 2000®/kg Moßng 10-15 kg/lÇn, 100 gïi/th¸ng. 20kg/lÇn, 10 Rau m× 10-15 Cã khai th¸c Cã khai Nh− B×nh 5-7 B¸n 50-60 lÇn/th¸ng chÝnh, kg/n¨m, b¸n B¸n: th¸c lÇn/th¸ng, gïi/th¸ng, d−¬ng xØ, 5000®/kg t−¬i 3500®/kg ¨n, b¸n B¸n b¸n: 10000®/gïi ®ät m©y 2000®/kg 2000®/kg Thêi gian Th¸ng 1-2 Quanh n¨m Th¸ng 8-9 Quanh Th¸ng 10-11 Quanh n¨m Th¸ng 8- thu ho¹ch n¨m 9 Nguån: §iÒu tra th¸ng 1-2007. Th¸i ë Piªng Ph«. TÝnh céng ®ång lµ nh©n tè 4. KÕT LUËN quan träng, gióp ®ång bµo d©n téc vïng cao sèng b»ng canh t¸c n−¬ng rÉy cã thÓ khai th¸c T×nh tr¹ng thiÕu l−¬ng thùc cña ng−êi d©n c¸c nguån lîi thiªn nhiªn mét c¸ch bÒn v÷ng miÒn nói huyÖn Kú S¬n phô thuéc vµo ph−¬ng vµ v−ît qua nh÷ng trë ng¹i trong s¶n xuÊt thøc khai th¸c c¸c nguån lîi thiªn nhiªn cña c¸c còng nh− trong cuéc sèng hµng ngµy, gãp téc ng−êi ®Þa ph−¬ng. §iÒu nµy ®−îc thÓ hiÖn rÊt phÇn ®¶m b¶o an ninh l−¬ng thùc chung cho râ trong hÖ thèng s¶n xuÊt cña ng−êi Th¸i ë c¶ céng ®ång. Piªng Ph« vµ ng−êi Kh¬ Mó ë B×nh S¬n 1. Sù kh¸c nhau gi÷a c¸c nhãm ng−êi (giµ, Ng−êi Th¸i ë Piªng Ph« gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trÎ) trong cïng mét d©n téc vÒ khai th¸c c¸c an ninh l−¬ng thùc tèt h¬n ng−êi Kh¬ Mó ë nguån lîi thiªn nhiªn lµ kh«ng râ rÖt. Tuy B×nh S¬n 1 nhê vµo ph−¬ng thøc khai th¸c c¸c nhiªn, ®iÒu nµy còng phô thuéc vµo tËp qu¸n nguån lîi thiªn nhiªn t¹o ra sù ®a d¹ng c¸c nguån thu tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. canh t¸c, phong tôc sèng cña tõng téc ng−êi. Víi ng−êi Th¸i ë b¶n Piªng Ph«, c¸c hé trÎ Canh t¸c n−¬ng rÉy víi c¸c qui ®Þnh trong th−êng Ýt quan t©m ®Õn viÖc khai th¸c c¸c c©y b¶n h−¬ng −íc vÒ sö dông ®Êt vµ rõng thÓ hiÖn tÝnh céng ®ång vµ ®oµn kÕt cña b¶n ng−êi truyÒn thèng nh− b«ng, s¾n..., nh−ng quan t©m
  11. TrÇn Danh Thin nhiÒu ®Õn nh÷ng c©y, con cã gi¸ trÞ hµng ho¸ TrÇn §øc Viªn, Lª M¹nh Giang (1996). Xãi mßn trong canh t¸c n−¬ng rÉy, tr−êng h¬n, nh−: rau, ng« lai, ao c¸ vµ ch¨n nu«i bß. hîp nghiªn cøu ë §µ B¾c, Hoµ B×nh. Trong khi ®ã ng−êi Kh¬ mó ë B×nh s¬n 1 cã Trong: TrÇn §øc Viªn, Ph¹m ChÝ rÊt Ýt sù kh¸c nhau trong khai th¸c c¸c nguån Thµnh (chñ biªn). N«ng nghiÖp trªn ®Êt lîi thiªn nhiªn gi÷a c¸c nhãm ng−êi. dèc- th¸ch thøc v tiÒm n¨ng. NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi, tr. 312-313. T I LIÖU THAM KH¶O
  12. Canh t¸c n−¬ng rÉy v vÊn ®Ò an ninh l−¬ng thùc...
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.09: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Quản Trị Kinh Doanh
81 tài liệu
1643 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
5=>2