Báo cáo khoa học: NGHIÊN CứU LựA CHọN MộT Số THÔNG Số CÔNG NGHệ TRONG TRíCH LI NHựA DầU GừNG Từ GừNG Củ

Chia sẻ: Nguyễn Phi Nhung Nhung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

128
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mặc dù việc sử dụng gia vị đ đ-ợc loi ng-ời biết đến từ xa x-a, nh-ng cho đến khoảng hơn ba thập kỉ gần đây, các sản phẩm ở dạng tinh chế mới đ-ợc sản xuất ở qui mô công nghiệp. Gia vị tinh chế vẫn giữ đ-ợc những tính chất giống nh- gia vị ở dạng thô nh-ng chúng có những -u điểm m gia vị thô không có đ-ợc nh- dễ vận chuyển, dễ bảo quản, thuận tiện khi sử dụng... Gia vị ở dạng tinh chế gồm hai loại chính l tinh dầu mang h-ơng thơm v nhựa dầu có cả h-ơng thơm v vị đặc tr-ng....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: NGHIÊN CứU LựA CHọN MộT Số THÔNG Số CÔNG NGHệ TRONG TRíCH LI NHựA DầU GừNG Từ GừNG Củ

Báo cáo khoa học: NGHIÊN CứU LựA CHọN MộT Số THÔNG Số CÔNG NGHệ TRONG TRíCH LI NHựA DầU GừNG Từ GừNG Củ
§¹i häc N«ng nghiÖp I T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 3: 67-74 NGHI£N CøU LùA CHäN MéT Sè TH¤NG Sè C¤NG NGHÖ TRONG TRÝCH LI NHùA DÇU GõNG Tõ GõNG Cñ Determining some technological parameters in extraction of oleoresin from ginger TrÇn ThÞ Thu H»ng1, Bïi Quang ThuËt2 Summary Oleoresin is a refined spice that has more advantages than its raw material. Ginger (Zingiber officinalis Roscoe) is a widely used spice. To obtain oleoresin, extraction was known as an efficient method. This study aimed at determining the effects of some technological parameters on extraction yield and quality of ginger oleoresin and then to identify the suitable value of these parameters for extraction process. It was found that the most appropriate procedure is ethanol at mixing speed 450 rev min-1; extracting for 3 times, the ratio of ethanol: mass of dried ginger is 12:1 (v/w); temperature: 50oC and duration of extraction 12 hours. With these optimal conditions, the yield of oleoresin reaches 96,04%; volatile compound content 26,48%; gingerol content 10,97% and pungent compound content is estimated of 25 – 30%. The ginger oleoresin and commercial Indian product are of equal quality. Key words: Ginger rhizome, oleoresin, extraction, gingerol. 1. §ÆT VÊN §Ò ®−îc sö dông l cñ gõng (th©n rÔ, rhizome). Gõng ®−îc dïng l m gia vÞ trong nhiÒu mãn MÆc dï viÖc sö dông gia vÞ ® ®−îc lo i ¨n, trong nh÷ng b i thuèc d©n gian v l th nh ng−êi biÕt ®Õn tõ xa x−a, nh−ng cho ®Õn phÇn cña mét sè lo¹i t©n d−îc ... Trong c«ng kho¶ng h¬n ba thËp kØ gÇn ®©y, c¸c s¶n phÈm nghiÖp thùc phÈm, gõng ®−îc sö dông ®Ó t¹o ë d¹ng tinh chÕ míi ®−îc s¶n xuÊt ë qui m« h−¬ng vÞ trong s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm nh− c«ng nghiÖp. Gia vÞ tinh chÕ vÉn gi÷ ®−îc b¸nh kÑo, tr , møt... Tr−íc ®©y, gõng th−êng nh÷ng tÝnh chÊt gièng nh− gia vÞ ë d¹ng th« ®−îc dïng ë d¹ng t−¬i, gõng th¸i l¸t hay bét nh−ng chóng cã nh÷ng −u ®iÓm m gia vÞ th« kh«. HiÖn nay, cïng víi xu h−íng chung, kh«ng cã ®−îc nh− dÔ vËn chuyÓn, dÔ b¶o nhùa dÇu gõng - d¹ng tinh chÕ tõ cñ gõng - ® qu¶n, thuËn tiÖn khi sö dông... Gia vÞ ë d¹ng ®−îc dïng ®Ó thay thÕ c¸c d¹ng nguyªn liÖu tinh chÕ gåm hai lo¹i chÝnh l tinh dÇu mang th« nãi trªn. Nhùa dÇu gõng (ginger oleoresin) h−¬ng th¬m v nhùa dÇu cã c¶ h−¬ng th¬m v chøa kho¶ng 15 - 35% c¸c hîp chÊt bay h¬i; vÞ ®Æc tr−ng. HiÖn nay, xu h−íng sö dông gia 20 - 30% c¸c hîp chÊt cay. Bªn c¹nh ®ã, nã vÞ ë d¹ng tinh chÕ ®Æc biÖt l nhùa dÇu ng y cßn cã mét sè th nh phÇn hãa häc kh¸c nh− c ng t¨ng, ng−êi ta −íc tÝnh tèc ®é sö dông ®−êng, chÊt m u, axit h÷u c¬, chÊt kho¸ng. gia vÞ ë d¹ng tinh chÕ t¨ng 11% mçi n¨m Zingiberene, zingerberol v d-β-phelladrene l (Mamata Muchopadhyay, 2002). nh÷ng hîp chÊt chÝnh trong h−¬ng th¬m cña Gõng (Zingiber officinalis Roscoe) l mét nhùa dÇu gõng. C¸c hîp chÊt chñ yÕu t¹o vÞ lo¹i gia vÞ quan träng v chiÕm tØ lÖ ®¸ng kÓ cay trong nhùa dÇu gõng l c¸c hîp chÊt trªn thÞ tr−êng gia vÞ thÕ giíi. Bé phËn chÝnh alkanol phenolic nh− gingerol, zingerone, 1 Khoa C«ng nghÖ thùc phÈm- §H N«ng nghiÖp I 2 ViÖn C«ng nghiÖp Thùc phÈm ViÖt Nam
TrÇn ThÞ Thu H»ng, Bïi Quang ThuËt shogaol v c¸c dÉn xuÊt cña chóng (Jocelyn c«ng nghÖ ®ang ®−îc kh¶o s¸t. Sau khi lùa G.Millar, 1998). chän ®−îc gi¸ trÞ thÝch hîp cña yÕu tè ® nghiªn cøu th× c¸c gi¸ trÞ lùa chän ®−îc cè §Ó thu nhËn nhùa dÇu gõng th−êng sö ®Þnh trong c¸c thÝ nghiÖm tiÕp theo ®Ó kh¶o dông c«ng nghÖ trÝch li. Chóng t«i tiÕn h nh nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña mét sè th«ng sè s¸t ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè cßn l¹i. ViÖc lùa trÝch li quan träng ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng v chän c¸c gi¸ trÞ thÝch hîp cña c¸c yÕu tè c«ng hiÖu suÊt trÝch li nhùa dÇu gõng, tõ ®ã lùa nghÖ dùa v o hiÖu suÊt trÝch li nhùa dÇu, chÊt chän ®−îc nh÷ng th«ng sè thÝch hîp cho viÖc l−îng nhùa dÇu v hiÖu qu¶ kinh tÕ. trÝch li thu nhËn nhùa dÇu gõng. Khèi l−îng nguyªn liÖu gõng trong mçi mÉu nghiªn cøu l 100g. Mçi thÝ nghiÖm ®−îc 2. VËT LIÖU, PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU lÆp l¹i 3 lÇn. Sau khi trÝch li, hçn hîp dung 2.1. VËt liÖu nghiªn cøu m«i v nhùa dÇu ®−îc ®em c« ch©n kh«ng ®Ó ®uæi dung m«i. Nhùa dÇu th« thu ®−îc ®−îc Gièng gõng giÐ trång t¹i tØnh L¹ng S¬n, l m s¹ch b»ng cloroform, l m kh« b»ng ®−îc thu ho¹ch sau kho¶ng 18 th¸ng tÝnh tõ Na2SO4 v c« ch©n kh«ng ®Õn khi träng l−îng khi trång. kh«ng ®æi. S¶n phÈm thu ®−îc l nhùa dÇu 2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu gõng tinh khiÕt. Nguyªn liÖu gõng tr−íc khi ®−a v o trÝch HiÖu suÊt trÝch li nhùa dÇu ®−îc x¸c ®Þnh li ®−îc th¸i l¸t, sÊy kh« v nghiÒn nhá ®Õn ®é nh− sau: mÞn nhÊt ®Þnh. Gõng ®−îc th¸i l¸t, ®em ph¬i m1 n¾ng trong 8 - 10 giê sau ®ã sÊy ë 80oC trong H= 100(%) m2 kho¶ng 30 phót khi ®é Èm ®¹t tíi 4%; tiÕp ®ã gõng ®−îc nghiÒn mÞn tíi kÝch th−íc 1 mm < Trong ®ã: d ≤ 2 mm; hoÆc nguyªn liÖu gõng ®−îc sÊy ë H: hiÖu suÊt trÝch li (so víi l−îng nhùa 55 - 60oC tíi khi ®é Èm ®¹t 4% (ph−¬ng ph¸p dÇu cã trong nguyªn liÖu) (%) n y ®−îc sö dông trong tr−êng hîp thêi tiÕt m1: khèi l−îng nhùa dÇu thu ®−îc (g) kh«ng thuËn lîi cho viÖc ph¬i n¾ng). m2: khèi l−îng nhùa dÇu cã trong nguyªn liÖu (g) H m l−îng nhùa dÇu trong nguyªn liÖu Ph©n tÝch chÊt l−îng nhùa dÇu gõng. Mét gõng t−¬i ®−îc x¸c ®Þnh theo ph−¬ng ph¸p cña sè chØ tiªu hãa lÝ cña nhùa dÇu gõng ®ùîc Jozef Gora (1979), dùa trªn nguyªn t¾c: x¸c ®Þnh h m l−îng tinh dÇu b»ng ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch gåm chØ sè khóc x¹ (x¸c ®Þnh b»ng ch−ng cÊt sö dông thiÕt bÞ Clevenger; sau ®ã, khóc x¹ kÕ Anbe), tØ träng (sö dông b×nh tØ khèi, ®o t¹i 30oC), chØ sè axÝt (trung hßa b»ng x¸c ®Þnh c¸c hîp chÊt nhùa b»ng c¸ch trÝch ly nguyªn liÖu kh« ® ®uæi kiÖt c¸c th nh phÇn dung dÞch KOH 0,1 N) v chØ sè este (dïng bay h¬i, sö dông c¸c dung m«i thÝch hîp. H m ph¶n øng x phßng hãa este b»ng kiÒm) (Lª l−îng nhùa dÇu l tæng sè cña phÇn tinh dÇu Träng Ho ng v Ph¹m S−¬ng Thu, 1973). v phÇn nhùa ® t×m ®−îc. H m l−îng chÊt bay h¬i trong nhùa dÇu gõng ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p ch−ng cÊt sö Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè dông bé dông cô Clevenger. Th nh phÇn c¸c c«ng nghÖ nh− lo¹i dung m«i trÝch li, sè lÇn chÊt bay h¬i trong nhùa dÇu gõng ®−îc ph©n trÝch li, l−îng dung m«i sö dông, tèc ®é khuÊy tÝch b»ng ph−¬ng ph¸p s¾c kÝ khÝ - khèi phæ trén nguyªn liÖu, nhiÖt ®é trÝch li v thêi gian (GC - MS), trªn m¸y s¾c kÝ khÝ HP 6890 nèi trÝch li tíi hiÖu suÊt trÝch li nhùa dÇu gõng. ghÐp víi detector khèi phæ Agilent 5973, sö Khi nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña mét yÕu tè dông cét mao qu¶n HP - 5MS. H m l−îng nhÊt ®Þnh th× c¸c thÝ nghiÖm ®−îc tiÕn h nh ë chÊt cay gingerol trong nhùa dÇu gõng ®−îc c¸c ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ nh− nhau trõ yÕu tè
Nghiªn cøu lùa chän mét sè th«ng sè c«ng nghÖ trong trÝch li nhùa dÇu gõng tõ gõng cñ ph©n tÝch trªn m¸y S¾c kÝ láng hiÖu n¨ng cao §èi víi qu¸ tr×nh trÝch li nãi chung v qu¸ tr×nh chiÕt t¸ch nhùa dÇu gõng nãi riªng, viÖc HPLC 1090. lùa chän dung m«i thÝch hîp l rÊt quan träng. C¸c ph©n tÝch vÒ th nh phÇn chÊt bay h¬i C¸c dung m«i nh− acetone, n-hexane, v h m l−îng gingerol trong nhùa dÇu gõng methanol, ethyl acetate, dichloroethane, ®−îc thùc hiÖn t¹i ViÖn Hãa häc c¸c hîp chÊt ethanol ®−îc xem l nh÷ng dung m«i thÝch thiªn nhiªn - Trung t©m Khoa häc tù nhiªn v hîp cho viÖc trÝch li nhùa dÇu gõng. V× vËy, C«ng nghÖ quèc gia. cÇn tiÕn h nh c¸c thÝ nghiÖm víi c¸c lo¹i dung C¸c sè liÖu ®−îc xö lÝ thèng kª b»ng m«i n y ®Ó t×m ra dung m«i thÝch hîp nhÊt. ch−¬ng tr×nh IRRISTAT víi ®é tin cËy l 95%. KÕt qu¶ ® cho thÊy, methanol l dung m«i cho hiÖu suÊt trÝch li cao nhÊt (51,74%), tiÕp 3. KÕT QU¶ V TH¶O LUËN ®Õn l ethanol (49,48%). Dung m«i cho hiÖu suÊt thÊp nhÊt l n-hexane (28,37%) (H×nh 1). H m l−îng nhùa dÇu trong nguyªn liÖu §èi víi viÖc trÝch li c¸c s¶n phÈm dïng x¸c ®Þnh ®−îc l 10,61% chÊt kh«. trùc tiÕp cho thùc phÈm v d−îc phÈm, bªn 3.1. ¶nh h−ëng cña mét sè yÕu tè c«ng c¹nh yÕu tè hßa tan chän läc cña dung m«i, ng−êi ta cßn quan t©m ®Õn tÝnh ®éc h¹i cña nghÖ ®Õn hiÖu suÊt trÝch li nhùa dÇu gõng dung m«i. ChÝnh v× vËy, mÆc dï methanol cho 3.1.1. ¶nh h−ëng cña lo¹i dung m«i ®Õn hiÖu hiÖu suÊt thu nhËn nhùa dÇu cao nhÊt nh−ng ethanol vÉn l dung m«i thÝch hîp nhÊt cho suÊt trÝch li qu¸ tr×nh chiÕt t¸ch nhùa dÇu gõng. 51,74 a 60 49,48 b 50 34.49 a 33,74 c 34,02 c 40 28,37 d HiÖu suÊt trÝch ly (%) 30 20 10 0 e ne e l l te no an no an ta to ha ha ex th ce ce oe et H Et lA A n- M or hy hl Et ic D Lo¹i dung m«i §å thÞ 1. ¶nh h−ëng cña lo¹i dung m«i tíi hiÖu suÊt trÝch li th nh c¸c phÇn nhá, l m c¶n trë qu¸ tr×nh trÝch 3.1.2. ¶nh h−ëng cña tèc ®é khuÊy trén ®Õn li. Do ®ã, cÇn tiÕn h nh kh¶o s¸t ¶nh h−ëng hiÖu suÊt trÝch li cña tèc ®é khuÊy trén nguyªn liÖu tíi hiÖu ViÖc khuÊy trén nguyªn liÖu cã ¶nh suÊt thu nhËn nhùa dÇu ®Ó t×m ra ®−îc tèc ®é h−ëng rÊt lín tíi hiÖu suÊt thu nhËn nhùa dÇu, khuÊy trén thÝch hîp. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm cho bëi sù th−êng xuyªn ®¶o trén gi÷a nguyªn liÖu thÊy tèc ®é khuÊy trén thÝch hîp cho hiÖu suÊt v dung m«i sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ thu nhËn nhùa dÇu cao nhÊt l 450 vßng/phót tr×nh khuÕch t¸n nhùa dÇu v o dung m«i. VÊn (H×nh 2). ®Ò ®Æt ra l cÇn t×m ®−îc tèc ®é khuÊy trén thÝch hîp. V× nÕu khuÊy trén ë tèc ®é qu¸ cao sÏ g©y hiÖn t−îng ph¸ vì c¸c h¹t nguyªn liÖu
TrÇn ThÞ Thu H»ng, Bïi Quang ThuËt HiÖu suÊt trÝch ly (%) 67.77a 67.11a 80 63.15b 56.46c 54.47d 49.48e 60 40 20 0 V1 = 200 V2 = 300 V3 = 400 V4 = 450 V5 = 500 V6 = 600 Tèc ®é khuÊy trén (vßng/phót) H×nh 2. ¶nh h−ëng cña tèc ®é khuÊy trén tíi hiÖu suÊt trÝch li Chóng ta ®Òu biÕt r»ng khi sö dông c ng 3.1.3. ¶nh h−ëng cña sè lÇn trÝch li ®Õn hiÖu nhiÒu dung m«i ®Ó trÝch li th× kh¶ n¨ng suÊt trÝch li khuÕch t¸n cña nhùa dÇu v o dung m«i c ng TiÕn h nh x¸c ®Þnh ¶nh h−ëng cña sè lÇn lín. Tuy nhiªn, nÕu l−îng dung m«i qu¸ lín trÝch li tíi hiÖu suÊt trÝch li v nhËn thÊy sau 3 m hiÖu suÊt thu nhËn t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ th× lÇn trÝch li, hiÖu suÊt thu nhËn nhùa dÇu ®¶m sÏ kh«ng hiÖu qu¶, tèn thêi gian v n¨ng l−îng b¶o v hîp lÝ. §iÒu n y còng phï hîp víi lÝ ®Ó ®uæi dung m«i. Do ®ã, cÇn tiÕn h nh thuyÕt trÝch li còng nh− cã hiÖu qu¶ tèt khi xÐt nghiªn cøu ®Ó t×m ra l−îng dung m«i thÝch vÒ mÆt kinh tÕ. hîp cho trÝch li nhùa dÇu gõng (H×nh 3). 3.1.4. ¶nh h−ëng cña l−îng dung m«i ®Õn hiÖu suÊt trÝch li HiÖu suÊt trÝch ly (%) 67.55a 67.86a 66.96a 80 60.18b 51.53c 60 40 20 0 10:01 11:01 12:01 14:01 16:01 Tû lÖ dung m«i : nguyªn liÖ (ml:g) H×nh 3. ¶nh h−ëng cña l−îng dung m«i tíi hiÖu suÊt trÝch li NhiÖt ®é trÝch li l mét trong nh÷ng yÕu tè Qua kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cho thÊy, râ r ng ¶nh h−ëng lín tíi qu¸ tr×nh trÝch li còng nh− tíi khi l−îng dung m«i c ng t¨ng lªn th× hiÖu suÊt chÊt l−îng cña s¶n phÈm sau trÝch li. Th«ng trÝch li cao h¬n, nh−ng chóng kh«ng t¨ng theo th−êng, nhiÖt ®é trÝch li c ng cao sÏ l m cho mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh. TØ lÖ dung m«i:nguyªn nguyªn liÖu trë nªn xèp h¬n, nhùa dÇu linh liÖu = 12:1 cho hiÖu suÊt trÝch li cao v nÕu ®éng h¬n, trÝch li ®¹t hiÖu suÊt thu nhËn cao t¨ng tØ lÖ n y lªn tíi 14:1 v 16:1 th× hiÖu suÊt h¬n. Tuy nhiªn, nhiÖt ®é t¨ng cao còng ®ång trÝch li t¨ng lªn kh«ng ®¸ng kÓ. Do vËy, tØ lÖ thêi thóc ®Èy c¸c biÕn ®æi hãa häc cña nh÷ng dung m«i:nguyªn liÖu = 12:1 l tØ lÖ thÝch hîp th nh phÇn cã trong nguyªn liÖu, dÉn ®Õn chÊt cho viÖc trÝch li nhùa dÇu gõng. l−îng cña nhùa dÇu biÕn ®æi theo chiÒu h−íng 3.1.5. ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é trÝch li tíi hiÖu xÊu. KÕt qu¶ trÝch li nhùa dÇu gõng t¹i c¸c nhiÖt ®é kh¸c nhau ®−îc thÓ hiÖn trong H×nh 4. suÊt trÝch li
Nghiªn cøu lùa chän mét sè th«ng sè c«ng nghÖ trong trÝch li nhùa dÇu gõng tõ gõng cñ a a 120 a HiÖu suÊt trÝch ly (%) 96.61 97.46 97.27 80.96 b 100 66.96 c 80 60 40 20 0 T1 = 30 T2 = 40 T3 = 50 T4 = 60 T5 = 70 o NhiÖt ®é trÝch ly ( C) H×nh 4. ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é trÝch li tíi hiÖu suÊt trÝch li §Ó lùa chän ®−îc nhiÖt ®é trÝch li thÝch 3.2.1. Mét sè chØ tiªu hãa lÝ cña nhùa dÇu hîp cho s¶n phÈm nhùa dÇu gõng, bªn c¹nh gõng hiÖu suÊt trÝch li, cÇn kÕt hîp víi c¸c nhËn xÐt Mçi lo¹i nhùa dÇu ®−îc thÓ hiÖn bëi c¸c c¶m quan nhùa dÇu thu ®−îc. Víi nhiÖt ®é chØ sè hãa lÝ ®Æc tr−ng nh− tØ träng, chØ sè trÝch li nhá h¬n 500C, s¶n phÈm cßn gi÷ ®−îc khóc x¹, chØ sè axit, chØ sè este... Khi biÕt mïi th¬m ng¸t tù nhiªn cña gõng. Khi nhiÖt ®−îc gi¸ trÞ cña c¸c chØ sè hãa lÝ n y, cã thÓ ®é trÝch li lín h¬n 500C, mïi th¬m kh«ng cßn ®¸nh gi¸ mét c¸ch t−¬ng ®èi chÊt l−îng cña nhiÒu hoÆc bÞ biÕn ®æi, m u s¾c cña s¶n phÈm chóng. KÕt qu¶ x¸c ®Þnh mét sè chØ tiªu hãa lÝ trë nªn sÉm h¬n hoÆc chuyÓn sang m u n©u ®Æc tr−ng cña nhùa dÇu gõng v so s¸nh víi ®en (nhùa dÇu gõng chÊt l−îng tèt cã m u nhùa dÇu gõng cña Ên §é ® cho biÕt c¸c chØ v ng n©u h¬i ®Ëm). NhiÖt ®é trÝch li l 500C sè hãa lÝ cña nhùa dÇu gõng tõ thÝ nghiÖm cho hiÖu suÊt trÝch li cao v t¹i nhiÖt ®é n y, t−¬ng ®−¬ng víi c¸c chØ sè hãa lÝ t−¬ng øng chÊt l−îng nhùa dÇu ®−îc ®¶m b¶o. ChÝnh v× cña s¶n phÈm nhùa dÇu ®−îc s¶n xuÊt ë Ên §é vËy, ®©y l nhiÖt ®é thÝch hîp cho qu¸ tr×nh (B¶ng 1). trÝch li nhùa dÇu gõng. 3.1.6. ¶nh h−ëng cña thêi gian ®Õn hiÖu suÊt B¶ng 1. Mét sè chØ sè hãa lÝ cña nhùa dÇu gõng trÝch li Nhùa dÇu gõng ChØ sè hãa lÝ Víi thêi gian trÝch li, cÇn tiÕn h nh trÝch li S¶n xuÊt t¹i Ên §é* ThÝ nghiÖm thu ®Ó thu nhËn nhùa dÇu sau 8 giê, 9 giê, 12 30 TØ träng d 1,024 1,012 - 1,028 giê v 15 giê; víi hiÖu suÊt trÝch li thu ®−îc lÇn 30 ChØ sè khóc x¹, l−ît l 85,11%; 87,84%; 96,04% v 96,61%. 1,5106 1,5102 - 1,5121 nD20 KÕt qu¶ cho thÊy 12 giê trÝch li l thêi gian ChØ sè axÝt 1,81 1,10 - 2,50 thÝch hîp nhÊt cho viÖc trich li thu nhËn nhùa ChØ sè este 1,35 7,80 - 14,20 dÇu gõng víi hiÖu suÊt thu nhËn ®¹t 96,04% (HiÖu suÊt trÝch li sau 12 giê v 15 giê kh«ng * Tham kh¶o t i liÖu cña Lewis & cs (1972). kh¸c nhau cã nghÜa ë møc ý nghÜa α = 5%). 3.2.2. X¸c ®Þnh h m l−îng v th nh phÇn c¸c 3.2. X¸c ®Þnh chÊt l−îng cña nhùa dÇu gõng hîp chÊt bay h¬i Nhùa dÇu gõng ®−îc trÝch li t¹i c¸c th«ng C¸c hîp chÊt dÔ bay h¬i hay cßn gäi l sè c«ng nghÖ ® ®−îc nghiªn cøu lùa chän tõ tinh dÇu l mét phÇn rÊt quan träng cña nhùa phÇn trªn, sau ®ã c« ch©n kh«ng ®Ó ®uæi dung dÇu, nã quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ h−¬ng th¬m cña m«i v tinh chÕ, thu ®−îc nhùa dÇu gõng nhùa dÇu. V× vËy, cÇn x¸c ®Þnh h m l−îng v th nh phÈm. §Ó ®¸nh gi¸ chÊt l−îng cña nhùa th nh phÇn cña tinh dÇu trong s¶n phÈm nhùa dÇu, cÇn tiÕn h nh x¸c ®Þnh mét sè chØ tiªu dÇu gõng. chÊt l−îng cña nhùa dÇu.
TrÇn ThÞ Thu H»ng, Bïi Quang ThuËt H m l−îng tinh dÇu gõng ®−îc x¸c ®Þnh mÆt trong nhùa dÇu nh−ng kh«ng cã mÆt trong b»ng ph−¬ng ph¸p ch−ng cÊt víi bé dông cô tinh dÇu (B¶ng 2). Tuy nhiªn, c¸c th nh phÇn Clevenger. KÕt qu¶ cho thÊy h m l−îng tinh chÝnh ®Òu cã mÆt trong c¶ nhùa dÇu v tinh dÇu l 26,48%, so víi h m l−îng tinh dÇu cña dÇu nh− α-zingiberne, ar-curcumene, β- nhùa dÇu gõng Ên §é trªn thÞ tr−êng thÕ giíi bisabolene v α-sesqui-phellandrene, mÆc dï l 25 - 32%. cã sù kh¸c nhau vÒ h m l−îng. Mét sè th nh phÇn chÝnh kh¸c cña tinh dÇu gõng nh− neral, Th«ng th−êng, c¸c hîp chÊt bay h¬i cã geranial, geranyl acetate còng cã mÆt trong trong nhùa dÇu cã sù thay ®æi c¶ vÒ th nh nhùa dÇu nh−ng víi sè l−îng rÊt thÊp. VÝ dô phÇn v h m l−îng so víi tinh dÇu ®−îc ch−ng nh− h m l−îng cña geranyl acetate trong tinh cÊt tõ nguyªn liÖu t−¬i. Nguyªn nh©n cña sù dÇu l 6,39%, trong khi nhùa dÇu chØ cã thay ®æi chñ yÕu l do cã sù tæn thÊt mét sè 0,22%. §Æc biÖt, trong th nh phÇn bay h¬i cña cÊu tö cã nhiÖt ®é s«i thÊp trong qu¸ tr×nh t¸ch nhùa dÇu gõng, h m l−îng cña α-zingiberene dung m«i trÝch li. Bªn c¹nh ®ã, d−íi t¸c dông rÊt cao (39,88% so víi 9,42% ë tinh dÇu). cña nhiÖt trong qu¸ tr×nh trÝch li còng nh− tïy §iÒu n y cã thÓ do trong qu¸ tr×nh trÝch li, mét thuéc v o b¶n chÊt cña dung m«i m c¸c cÊu sè cÊu tö ® biÕn ®æi t¹o th nh α-zingiberene. tö bay h¬i ® bÞ biÕn ®æi. V× vËy, ®Ó tiÖn so Víi c¸c kÕt qu¶ trªn ® l m cho h−¬ng th¬m s¸nh, cÇn x¸c ®Þnh c¶ th nh phÇn cña tinh dÇu tõ nguyªn liÖu t−¬i. KÕt qu¶ thu ®−îc cho thÊy cña nhùa dÇu gõng h¬i kh¸c so víi h−¬ng th¬m cña tinh dÇu. Nhùa dÇu gõng cã h−¬ng mét sè hîp chÊt terpene cã nhiÖt ®é s«i thÊp th¬m ®Æc tr−ng râ nÐt cña gõng, do α- h¬n so víi c¸c th nh phÇn cßn l¹i nh− α- zingiberene t¹o nªn, nh−ng thiÕu ®i mïi th¬m pinene, camphene, myrcene v β-phellandrene thanh ng¸t cña gõng t−¬i. ...kh«ng cã mÆt trong nhùa dÇu gõng, ng−îc l¹i, mét sè th nh phÇn cã nhiÖt ®é s«i cao cã B¶ng 2. Th nh phÇn c¸c hîp chÊt bay h¬i trong tinh dÇu v nhùa dÇu gõng Tinh dÇu NhùadÇu TT Th nh phÇn Thêi gian l−u H m l−îng Thêi gian l−u H m l−îng (phót) (%) (phót) (%) 1 2-Heptanol 4,82 0,13 - - 2 0,31 - 5,64 - α-Pinene 3 Camphene 6,02 1,34 - - 4 6-Methyl-5-hepten-2-one 7,06 0,35 7,06 0.09 5 Myrcene 7,14 0,36 - - 6 1,70 - 8,28 - β-Phellandrene 7 1,8-Cineole 8,36 2,77 8,36 0,50 8 Linalool 10,55 0,92 10,55 0,35 9 Citronellal 12,32 0,25 - - 10 Borneol 12,73 1,81 12,73 1,16 11 4-Isopropyl-2-cyclohexen-1-one 13,45 0,46 - - 12 1,39 13,58 13,59 0,74 α-Terpineol 13 L-Citronellol 14,86 0,50 14,85 0,30 14 2,3-Epoxygeranial 15,01 0,47 - - 15 Neral 15,28 5,52 15,27 0,28 16 Cyclopentane 15,46 1,06 - - 17 Trans-Geraniol 15,74 0,27 15,72 0,43 18 Nerol 15,90 0,31 - - 19 Geraniol 15,93 0,41 - -
Nghiªn cøu lùa chän mét sè th«ng sè c«ng nghÖ trong trÝch li nhùa dÇu gõng tõ gõng cñ Tinh dÇu NhùadÇu TT Th nh phÇn Thêi gian l−u H m l−îng Thêi gian l−u H m l−îng (phót) (%) (phót) (%) 20 Geranial 16,28 7,54 16,26 0,39 21 E-Citral 16,37 0,24 - - 22 Bornyl Acetate 16,76 0,33 - - 23 2-Undecanone 17,01 0,31 17,01 0,23 24 Citronellyl Acetate 18,94 1,09 - - 25 (+)-Cycloisosativene 19,31 0,18 19,31 0,11 26 0,35 19,66 19,65 0,44 α-Copaene 27 Geranyl Acetate 19,93 6,39 19,92 0,22 28 0,55 20,18 20,17 0,28 β-Elemene 29 - 21,53 - 0,13 α-Bergamotene 30 0,55 22,18 22,17 0,53 Trans-β-Farnesene 31 Aromadedrene 22,30 0,30 22,30 0,38 32 0,46 22,75 α-Selinene 22,74 0,43 33 - 22,79 - 0,51 α-Amorphene 34 Ar-Curcumene 23,00 10,58 23,01 10,36 35 Aromadedrene alcohol - - 23,08 0,56 35 23,37 9,42 23,46 39,88 α-Zingiberene 36 Garmacrene-D 23,43 2,15 - - 37 - 23,55 - 0,36 α-Muurolene 38 β -Bisabolene 23,75 7,65 23,78 15,59 39 0,24 23,88 23,85 0,72 β-Cubebene 40 0,29 24,06 24,03 0,49 (-)-α-panasinsen 41 24,22 6,16 24,27 16,46 β -Sesquiphellandrene 42 0,23 24,46 Trans-γ-Bisabolene 24,44 0,53 43 Elemol 24,96 0,53 24,97 0,79 44 Germacrene B 25,17 0,28 25,19 0,84 45 Nerolidol 25,37 1,01 25,37 0,70 46 Zingiberene 26,14 0,49 26,14 0,18 47 Fanesol 2 26,81 1,51 26,81 0,58 48 0,49 26,99 27,00 0,18 β-Maaliene 49 Ch−a x¸c ®Þnh ®−îc tªn 27,28 1,08 27,28 0,78 50 0,80 27,84 27,84 0,54 β-Eudesmol 51 Germacrene B 27,94 0,56 27,92 0,58 52 Ch−a x¸c ®Þnh ®−îc tªn 33,56 1,78 33,65 0,1
TrÇn ThÞ Thu H»ng, Bïi Quang ThuËt ®Çy ®ñ c¸c th nh phÇn chÝnh; h m l−îng chÊt 3.2.3. X¸c ®Þnh th nh phÇn chÊt cay chÝnh cay chÝnh ®¹t 10,97%; h m l−îng chÊt cay tæng cña nhùa dÇu gõng −íc tÝnh ®¹t 25 - 28%). Th nh phÇn chÊt cay chÝnh cña nhùa dÇu gõng l c¸c hîp chÊt gingerol nh− 6-gingerol, GhÝ chó: C¸c sè liÖu trong tõng ®å thÞ 1, 2, 3 v 4 cã ch÷ 8-gingerol v 10-gingerol. Do ®iÒu kiÖn ph©n sè mò kh¸c nhau l cã gi¸ trÞ kh¸c nhau cã tÝch cßn h¹n chÕ nªn chóng t«i míi chØ x¸c nghÜa ë møc ý nghÜa 5%. ®Þnh ®−îc h m l−îng cña hîp chÊt 6-gingerol. KÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy h m l−îng cña 6- gingerol l 109,7 mg/g hay 10,97%. Tõ kÕt T i liÖu tham kh¶o qu¶ n y cã thÓ −íc l−îng tæng h m l−îng c¸c hîp chÊt cay cã trong nhùa dÇu chiÕm kho¶ng Lª Träng Ho ng, Ph¹m S−¬ng Thu (1973). 25 - 28%. Trong khi h m l−îng c¸c hîp chÊt ThÝ nghiÖm tinh dÇu v dÇu bÐo, §¹i cay trong s¶n phÈm cña nhùa dÇu gõng trªn häc B¸ch khoa H Néi thÕ giíi dao ®éng tõ 20 - 30% (He v céng sù, Jocelyn G.Millar (1998). Rapid and simple 2001). KÕt qu¶ ph©n tÝch v ®¸nh gi¸ chÊt isolation of Zingiberene from Ginger l−îng cña nhùa dÇu gõng thÝ nghiÖm, cho thÊy essential oil, Journal of the Natural chÊt l−îng cña nhùa dÇu t−¬ng ®èi tèt, ®¹t gÇn Products, 61, 1025 - 1026. b»ng chÊt l−îng cña mÆt h ng cïng lo¹i trªn thÞ tr−êng thÕ giíi. Do ®ã, c¸c th«ng sè c«ng Jozef Gora (1979). Laboratorium Preparatyki nghÖ trªn l phï hîp ®Ó trÝch li nhùa dÇu gõng. organicznej (T i liÖu tiÕng Ba Lan). He Wen Shan, Li Lin et al (2001). GC - MS 4. KÕT LUËN analysis of different solvent extracs of ChÕ ®é c«ng nghÖ trÝch li thÝch hîp cho ginger, Plant Biochemistry, 9 (2), nhùa dÇu gõng nh− sau: Lo¹i dung m«i trÝch li: China, 154 - 158. ethanol; tèc ®é khuÊy trén: 450 vßng/phót; sè Lewis Y.S, Methew A.G, Nambudini E.S, lÇn trÝch li: 3 lÇn; l−îng dung m«i sö dông so Khrish Namurth (1972). Oleoresin víi nguyªn liÖu l 12:1; nhiÖt ®é trÝch li: 50oC; ginger. The Flavour Chemistry, 78-81. thêi gian trÝch li: 12 giê. Víi c¸c th«ng sè trªn, Mamata Mulchopadhyay (2002). Natural hiÖu suÊt thu nhËn nhùa dÇu cao (96,04%) v extracts using Supercrictical Carbon chÊt l−îng nhùa dÇu ®¶m b¶o, t−¬ng ®−¬ng víi Dioxide, CRC Press, 1 - 9, 177 - 200. chÊt l−îng cña s¶n phÇm cïng lo¹i trªn thÞ tr−êng (h m l−îng chÊt bay h¬i ®¹t 26,48% víi
Xu h−íng biÕn ®éng d©n sè - lao ®éng n«ng nghiÖp, ®Êt canh t¸c, s¶n l−îng lóa...