Báo cáo khoa học: "Tìm hiểu tư tưởng giáo dục của khổng tử"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

89
lượt xem 28
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt: Bài báo này nêu lên một số nguyên tắc và nội dung giáo dục của Khổng Tử, từ đó thấy đ-ợc ảnh h-ởng của t- t-ởng giáo dục và đào tạo con ng-ời của Nho Giáo đối với lịch sử và xã hội hiện tại.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: "Tìm hiểu tư tưởng giáo dục của khổng tử"

T×m hiÓu t− t−ëng gi¸o dôc cña khæng tö ThS. NguyÔn tuyÕt mai Bé m«n TriÕt häc Khoa M¸c – Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh Tr−êng §¹i häc GTVT Tãm t¾t: Bμi b¸o nμy nªu lªn mét sè nguyªn t¾c vμ néi dung gi¸o dôc cña Khæng Tö, tõ ®ã thÊy ®−îc ¶nh h−ëng cña t− t−ëng gi¸o dôc vμ ®μo t¹o con ng−êi cña Nho Gi¸o ®èi víi lÞch sö vμ x· héi hiÖn t¹i. Summary: This article presents some principles and contents of Confucianism ideas of education, through which their influences on history and the current society can be recognized. v« lo¹i) [3.588], tøc lµ nãi con ng−êi, kh«ng ph©n biÖt giµu nghÌo, sang hÌn, kh«n ngu, ... i. ®Æt vÊn ®Ò miÔn lµ ®Õn häc, th× ®Òu cã c¬ héi tiÕp thu sù gi¸o dôc. §iÒu nµy ®· ph¸ vì quan niÖm gi¸o Khæng Tö lµ ng−êi s¸ng lËp ®¹o Nho. KT-ML dôc chØ ®−îc dµnh riªng cho giai cÊp quý téc. Quan ®iÓm vÒ ®µo t¹o, gi¸o dôc con ng−êi Chñ tr−¬ng gi¸o dôc mang tÝnh c¸ch m¹ng cña «ng ®· ®Æt c¬ së cho sù nghiÖp gi¸o dôc nµy ra ®êi ë thêi ®ã h¼n kh«ng ®¬n gi¶n. D−íi cña x· héi phong kiÕn ph−¬ng §«ng sau nµy. khÈu hiÖu ®ã, ai ai còng cã quyÒn lîi ®−îc tiÕp Nghiªn cøu quan ®iÓm cña Khæng Tö vÒ gi¸o thu gi¸o dôc, ®Òu cã t− c¸ch ®Õn häc víi dôc kh«ng nh÷ng gióp chóng ta hiÓu biÕt Khæng Tö. Khæng Tö nãi: “§èi víi nh÷ng nh÷ng t− t−ëng lµm nªn sù nghiÖp gi¸o dôc ng−êi ®em lÔ xin häc tõ mét bã nem trë lªn, ta d−íi thêi kú phong kiÕn mµ cßn hiÓu ®−îc ý ch−a hÒ chèi ng−êi nµo, kh«ng d¹y b¶o” (Tù nghÜa cña chóng ®èi víi sù nghiÖp gi¸o dôc hµnh thóc tu dÜ th−îng, ng« vÞ th−êng v« hèi trong giai ®o¹n hiÖn t¹i. d·- LuËn Ng÷. ThuËt nhi) [3.347]. MiÔn lµ cã t©m cÇu häc, th× dï chØ cã mét lÔ ®¬n b¹c nh− m−êi chiÕc nem, ng−êi ®ã còng trë thµnh häc ii. néi dung trß cña Khæng Tö. Nh− Nhan Håi, Nguyªn 1. VÒ nguyªn t¾c gi¸o dôc HiÕn,... lµ nh÷ng ng−êi v« cïng nghÌo khæ, T− t−ëng gi¸o dôc cña Khæng Tö cã hai nh−ng qua sù d¹y dç cña Khæng Tö, ®Òu trë nguyªn t¾c lín: thµnh nh÷ng bËc danh hiÒn. Quý téc nh− M¹nh ý Tö, T− M· Ng−u còng trë thµnh häc Mét lµ, h÷u gi¸o v« lo¹i. ChÕ ®é gi¸o dôc trß næi tiÕng cña Khæng Tö. H¬n n÷a, bÊt kÓ lµ mµ Khæng Tö më ra khiÕn cho ai ai còng cã thiªn t− ng−êi xin häc nh− thÕ nµo, Khæng Tö c¬ héi häc tËp. “LuËn Ng÷”, thiªn VÖ Linh còng hÕt lßng d¹y dç, nh− T¨ng S©m, Träng C«ng viÕt: “Khæng Tö nãi: “VÒ viÖc d¹y dç Do,... th−êng bÞ Khæng Tö chª tr¸ch v× thiªn t− kh«ng ph©n biÖt lo¹i ng−êi” (Tö viÕt: H÷u gi¸o cã h¹n, song qua sù d¹y dç cña Khæng Tö
søc míi dµnh cho viÖc häc v¨n ch−¬ng” (§Ö vÉn ph¸t huy ®−îc kh¶ n¨ng cña m×nh, vµ cã tö nhËp t¾c hiÕu, xuÊt t¾c ®Ô, cÇn nhi tÝn, nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. Quan niÖm vµ tinh phiÕm ¸i chóng nhi th©n nh©n. Hµnh h÷u d− thÇn “h÷u gi¸o v« lo¹i” cña Khæng Tö bªn lùc t¾c dÜ häc v¨n – LuËn ng÷. Häc nhi) c¹nh viÖc ph¸ tan chÕ ®é gi¸o dôc quý téc [3.201] HiÕu, ®Ô, cÈn, tÝn, phiÕm ¸i, th©n nh©n thêi cæ ®¹i, ®· lµm cho häc thuËt ph¸t triÓn, ®Òu thuéc ph¹m vi ®¹o ®øc, nh÷ng ng−êi vµo khiÕn cho nh÷ng ng−êi b×nh d©n ai ai còng cã häc, tÊt tr−íc hÕt ph¶i häc cho ®−îc nh÷ng c¸i c¬ héi tiÕp thu gi¸o dôc, ¶nh h−ëng ®Õn c¶ c¬ ®ã, råi sau míi häc ®Õn v¨n ch−¬ng. Cã thÓ cÊu chÝnh trÞ, c¬ cÊu quyÒn lùc ®−¬ng thêi. thÊy ®¹o ®øc lµ tiªu chuÈn c¬ b¶n cña gi¸o Tuy nhiªn, nguyªn t¾c “h÷u gi¸o v« lo¹i” dôc Khæng Tö. Khæng Tö nãi: “Nªn ®Ó t©m chÝ cña Khæng Tö còng cßn cã nh÷ng h¹n chÕ. vµo ®¹o, n¾m v÷ng ®øc h¹nh, noi theo ®iÒu Khæng Tö chñ tr−¬ng “h÷u gi¸o v« lo¹i” nh−ng nh©n, vui thÝch víi lôc nghÖ” (ChÝ − ®¹o, cø − laÞi ph©n chia con ng−êi thµnh qu©n tö vµ tiÓu ®øc, y − nh©n, du − nghÖ - LuËn Ng÷. ThuËt nh©n. §Æc biÖt «ng c¨n cø vµo khÝ chÊt cña nhi) [3.346]. C¸c ®Ö tö cña Khæng Tö ®Òu hÕt tõng h¹ng ng−êi mµ chia x· héi ra lµm bèn søc chó träng ®Õn tu d−ìng ®¹o ®øc b¶n th©n, lo¹i: Mét lµ h¹ng ng−êi sinh ra ®· biÕt ®¹o lý. trong sè ®ã, nh÷ng ng−êi næi tiÕng vÒ ®øc Hai lµ h¹ng ng−êi häc råi míi biÕt ®¹o lý. Ba h¹nh cã Nhan Uyªn, MÉn Tö Khiªn, Träng lµ h¹ng ng−êi gÆp khèn khã míi chÞu häc ®¹o Cung, .... Nhan Uyªn nãi: “Phu tö cø tuÇn tù lý. Bèn lµ h¹ng ng−êi kh«ng chÞu häc ®¹o lý mµ chØ b¶o cho ng−êi, rÊt khÐo, ng−êi më nªn kh«ng biÕt ®¹o lý. Nh− vËy lµ, vÉn cã hai réng (kiÕn thøc) cho ta nhê v¨n ch−¬ng, −íc h¹ng ng−êi kh«ng ph¶i lµ ®èi t−îng gi¸o dôc thóc ta nhê lÔ” (Phu tö tuÇn tuÇn nhiªn thiÖn cña Nho häc. §ã lµ h¹ng ng−êi thø nhÊt vµ dô nh©n, b¸c ng· dÜ v¨n, −íc ng· dÜ lÔ - LuËn h¹ng ng−êi thø t−. Ng÷. Tö h·n) [3.404]. D¹y häc trß rÊt qu¶ng Hai lµ, gi¸o dôc ®¹o ®øc vµ nh©n c¸ch. b¸c, song vÉn dïng lÔ ®Ó −íc thóc, ®ã chÝnh Nguyªn t¾c lín thø hai trong gi¸o dôc cña lµ cuèi cïng th× Khæng Tö vÉn lÊy ®¹o ®øc lµm KT-ML Khæng Tö lµ thùc thi gi¸o dôc ®¹o ®øc vµ träng yÕu. nh©n c¸ch. ¤ng cho r»ng chØ cã ®Ò x−íng Theo Khæng Tö, th× mét nh©n c¸ch cÇn gi¸o dôc ®¹o ®øc vµ nh©n c¸ch th× míi cã thÓ cã cña kÎ sÜ qu©n tö lµ ph¶i gi÷ c¸i danh cña cøu x· héi qua khái c¬n phong ba lo¹n l¹c, v× m×nh cho trong s¸ng. C¸i danh mµ Khæng Tö vËy Khæng Tö lÊy gi¸o dôc ®¹o ®øc lµm chñ th−êng nãi ®Õn chÝnh lµ mang nghÜa nh©n yÕu. Khæng Tö d¹y c¸c m«n: v¨n ch−¬ng, ®øc c¸ch. ¤ng nãi: “Ng−êi qu©n tö chØ hËn r»ng h¹nh, trung vµ tÝn th× trong ®ã, ngoµi v¨n chÕt råi mµ ch¼ng ®Ó tiÕng t¨m” (Qu©n tö tËt ch−¬ng ra, cßn l¹i ®Òu thuéc lÜnh vùc ®¹o ®øc. mét thÕ nhi danh bÊt x−ng yªn - LuËn Ng÷. VÖ Nh−ng tõ ®ã ta còng thÊy ®−îc v¨n ch−¬ng vµ Linh C«ng) [3.577]. Ng−êi cã nh©n c¸ch cao ®øc h¹nh cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau, v× th−îng vµ cã sù nghiÖp vÜ ®¹i, cÇn ph¶i ®Ó l¹i v¨n ch−¬ng còng lµ v¨n ch−¬ng cña c¸c danh tiÕng cho ®êi sau, cßn nh− l¼ng lÆng mµ th¸nh hiÒn x−a ®Ó l¹i. C¸c th¸nh hiÒn x−a lµ qua ®êi lµ c¸i mµ ng−êi qu©n tö lo sî nhÊt. Nghiªu, ThuÊn, V¨n V−¬ng, Vò v−¬ng, Chu ¤ng còng nãi: “Qu©n tö bá ®¹o nh©n, «i sao C«ng. Khæng Tö thÊy r»ng, tu d−ìng phÈm mµ nªn danh” (Qu©n tö khö nh©n, nh©n « hå chÊt ®¹o ®øc lµ v« cïng quan träng, nªn «ng thµnh danh - LuËn Ng÷. Lý nh©n) [3.269]. Tøc b¾t c¸c ®Ö tö cña m×nh tr−íc tiªn ph¶i tu lµ ng−êi qu©n tö mµ xa rêi nh©n nghÜa, th× d−ìng ®¹o ®øc b¶n th©n, sau ®ã míi ®−îc kh«ng thÓ nµo hoµn thµnh nh©n c¸ch qu©n tö häc v¨n ch−¬ng. “LuËn Ng÷” cßn ghi l¹i: “C¸c ®−îc. Khæng Tö cho r»ng, ý nghÜa cña cuéc ®Ö tö khi vµo ph¶i hiÕu víi cha mÑ, khi ra ph¶i ®êi n»m ë chç truy cÇu nh©n c¸ch toµn thiÖn kÝnh nh−êng ng−êi lín tuæi, lµm viÖc ph¶i cÈn toµn mü, vµ gi¸o dôc chÝnh lµ ®Ó båi d−ìng thËn vµ gi÷ ch÷ tÝn, th−¬ng yªu mäi ng−êi mµ nh©n c¸ch hoµn thiÖn ®ã, v× vËy Khæng Tö th©n víi ng−êi d©n. Lµm nh÷ng viÖc ®ã cã d− ®Æc biÖt chó träng ®Õn gi¸o dôc nh©n c¸ch.
cña m×nh. “LuËn Ng÷” cßn ghi: “VÒ ®øc h¹nh Gi¸o dôc b»ng sù g−¬ng mÉu chø kh«ng ph¶i cã: Nhan Uyªn, MÉn Tö Khiªn, NhiÔm B¸ b»ng lý thuyÕt. ¤ng nãi: “B¶n th©n (nhµ cÇm Ng−u, Träng Cung. VÒ khoa ng«n ng÷ cã: TÓ quyÒn) ngay th¼ng, tuy kh«ng ra lÖnh, mäi Ng·, Tö Cèng. VÒ chÝnh sù cã: NhiÔm H÷u, viÖc vÉn tr«i ch¶y; b¶n th©n kh«ng ngay Quý Lé. VÒ v¨n häc cã: Tö Du, Tö H¹” (§øc th¼ng, dÉu cã ra lÖnh d©n còng ch¼ng theo” h¹nh: Nhan Uyªn, MÉn Tö Khiªn, NhiÔm B¸ (Kú th©n chÝnh, bÊt lÖnh nhi hµnh. Kú th©n bÊt Ng−u, Träng Cung. Ng«n ng÷: TÓ Ng·, Tö chÝnh, tuy lÖnh bÊt tïng- LuËn Ng÷. Tö Cèng. ChÝnh sù: NhiÔm H÷u, Quý Lé. V¨n Lé.[3.502] Cã lÊy b¶n th©n lµm phÐp t¾c, lµm häc: Tö Du, Tö H¹ - LuËn Ng÷. Tiªn TiÕn) g−¬ng, c¶m ho¸ nh©n c¸ch, th× viÖc d¹y dç rÊt [3.442]. §©y chÝnh lµ Khæng Tö dùa vµo së dÔ dµng. §iÒu nµy còng t−¬ng tù víi nguyªn tr−êng cña tõng ng−êi mµ båi d−ìng thµnh t¾c chÝnh sù. Khæng Tö nãi víi Quý Khang Tö: nh©n tµi. Tõ ®ã chóng ta còng cã thÓ thÊy sù “ChÝnh trÞ lµ ngay th¼ng. NÕu ngµi lÊy ®iÒu ph©n lo¹i trong gi¸o dôc cña «ng. ngay th¼ng dÉn d¾t mäi ng−êi, th× ai l¹i d¸m kh«ng ngay th¼ng?” (ChÝnh gi¶ chÝnh d·. Tµi liÖu gi¸o dôc cña Khæng Tö lµ lôc Qu©n suÊt dÜ chÝnh, thôc c¶m bÊt chÝnh? - kinh: Thi, Th−, DÞch, LÔ, Nh¹c, Xu©n Thu. LuËn Ng÷. Nhan Uyªn) [3.487]. Lµm chÝnh sù Kinh ®iÓn ®−îc «ng coi träng h¬n c¶ lµ Kinh còng nh− d¹y häc, nÕu tù b¶n th©n m×nh Thi, v× vËy nã ®øng ®Çu lôc kinh, sau ®ã lµ kh«ng chÝnh ®Ýnh, ngay th¼ng, th× kh«ng thÓ Kinh Th−, Kinh DÞch, Kinh LÔ, Kinh Nh¹c, Kinh lµm ng−êi kh¸c ngay th¼ng ®−îc. Khæng Tö Xu©n Thu. Kinh LÔ vµ Kinh Nh¹c lµ ®Ó båi ®¾p cho r»ng, ph¶i dïng nh©n c¸ch cña chÝnh thªm cho Kinh Thi. Khæng Tö ®· tõng nãi: m×nh ®Ó c¶m ho¸ häc trß. §iÒu ®ã còng thÓ “H−ng khëi (t©m hån) nhê kinh Thi, g©y dùng hiÖn tinh thÇn häc kh«ng biÕt ch¸n, daþ kh«ng nhê kinh LÔ, thµnh tùu nhê kinh Nh¹c” (Høng biÕt mái. − Thi, lËp − LÔ, thµnh − Nh¹c - LuËn Ng÷. Th¸i B¸) [3.383], ba c¸i ®ã cïng kÕt hîp, båi 2. VÒ néi dung gi¸o dôc ®¾p víi nhau. “Thi” tøc lµ th¬, th¬ cã kh¶ n¨ng KT-ML Khæng Tö c¨n cø vµo nhu cÇu x· héi lµm rung ®éng lßng ng−êi mét c¸ch s©u s¾c ®−¬ng thêi mµ x¸c ®Þnh néi dung gi¸o dôc, nhÊt, cã thÓ cæ vò ý chÝ con ng−êi, v× vËy mµ hay träng t©m cña gi¸o dôc. “LuËn Ng÷” chÐp: nãi lµ “høng − Thi”. “LÔ” tøc lµ lÔ gi¸o vµ “Phu Tö lÊy bèn ®iÒu ®Ó d¹y ng−êi: v¨n khu«n phÐp øng xö. Nhµ nho cho r»ng “thÞ” ch−¬ng, ®øc h¹nh, lßng trung thùc vµ lßng (nh×n), “thÝnh” (nghe), “ng«n” (lêi nãi), “®éng” thµnh tÝn” (Tö dÜ tø gi¸o: v¨n, h¹nh, trung, tÝn – (hµnh ®éng) cña con ng−êi ®Òu n»m trong LuËn ng÷. ThuËt nhi) [3.361], cã thÓ thÊy ph¹m vi cña lÔ. Mét ng−êi mµ mäi c¶m gi¸c, Khæng Tö lÊy v¨n, h¹nh, trung, tÝn lµm môc lêi nãi, hµnh ®éng kh«ng thÊt lÔ míi cã thÓ cã tiªu gi¸o dôc. Song, Khæng Tö lÊy ®øc h¹nh chç ®øng trong x· héi. V× vËy mµ nãi “lËp − lµm néi dung c¬ b¶n, lµm trung t©m. Trong khi lÔ”. “Nh¹c” tøc lµ ©m nh¹c, ©m nh¹c lµ ®Ó hµm d¹y häc, Khæng Tö th−êng tïy vµo n¨ng khiÕu d−ìng tÝnh t×nh con ng−êi, khiÕn con ng−êi trë cña mçi ng−êi mµ chia ra bèn lo¹i ph¹m vi vÒ sù chÝnh ®¸ng, cã hµnh vi cao th−îng, trë häc thuËt ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu gi¶ng d¹y. thµnh mét con ng−êi hoµn mü. V× vËy mµ nãi Bèn lo¹i ®ã lµ ®øc h¹nh, ng«n ng÷, chÝnh sù, “thµnh − nh¹c”. Khæng Tö lÊy Thi, LÔ, Nh¹c ®Ó v¨n ch−¬ng. §øc h¹nh nh»m ph¸t triÓn cho d¹y nh÷ng ®iÒu ®ã. Nguyªn lý gi¸o dôc Thi, nh÷ng ng−êi thùc hµnh phÈm chÊt ®¹o ®øc. LÔ, Nh¹c cña Khæng Tö chÝnh lµ nh»m lµm Ng«n ng÷ chñ yÕu dµnh cho nh÷ng ng−êi cÇn cho con ng−êi “thÊu suèt vÒ ®iÒu nghÜa, thuÇn biÖn luËn lý thuyÕt. ChÝnh sù dµnh cho nh÷ng thôc vÒ ®iÒu nh©n” (nghÜa tinh nh©n thôc). Thi ng−êi ho¹t ®éng chÝnh trÞ, cai qu¶n quèc gia. lµ ®Ó kÝch thÝch ý thøc h−íng th−îng cña con V¨n häc dµnh cho nh÷ng ng−êi muèn ®i s©u ng−êi, LÔ cã thÓ chØ ra quy t¾c ho¹t ®éng cho nghiªn cøu v¨n ch−¬ng. Dùa vµo bèn lo¹i ®ã, con ng−êi, Nh¹c cã thÓ ®µo luyÖn tÝnh t×nh cña Khæng Tö ®· ®µo t¹o thµnh c«ng c¸c häc trß con ng−êi. Ba m«n häc ®ã lµ kh«ng thÓ thiÕu
häc LÔ, v« dÜ lËp”. Lý tho¸i nhi häc lÔ - LuËn ®−îc trong bÊt cø mét nÒn gi¸o dôc nµo. Ng÷. Quý ThÞ) [3.239]. Nh− vËy cã thÓ biÕt Thi Khæng Tö rÊt coi träng ba m«n Thi, LÔ, vµ LÔ quan träng nh− thÕ nµo. Khæng Tö nãi: Nh¹c. ¤ng nãi víi ®Ö tö cña m×nh nh− sau: Nh− vËy cã thÓ biÕt Thi vµ LÔ quan träng nh− “Sao c¸c con ch¼ng chÞu häc kinh Thi? Kinh thÕ nµo. Khæng Tö nãi: “Nh¾c ®i nh¾c l¹i vÒ lÔ, Thi khiÕn cho ta h−ng khëi t©m hån, d¹y cho cã ph¶i nãi tíi ngäc quý, lôa tèt ch¨ng? nh¾c ta xem xÐt, d¹y ta biÕt hîp quÇn, d¹y cho ta ®i nh¾c l¹i vÒ nh¹c, cã ph¶i nãi tíi chu«ng, biÕt o¸n giËn chÝnh ®¸ng. GÇn th× biÕt thê cha, trèng ch¨ng?” (LÔ v©n, lÔ v©n, ngäc, b¹ch v©n xa th× biÕt thê vua. L¹i ghi nhí tªn gäi cña hå tai? Nh¹c v©n, nh¹c v©n, chung cæ v©n hå nhiÒu lo¹i chim, loµi thó vµ c©y cá” (TiÓu tö hµ tai? - LuËn Ng÷. D−¬ng Ho¸) [3.625]. ¤ng m¹c häc phï Thi? Thi kh¶ dÜ h−ng, kh¶ dÜ còng tõng nãi: “Ng−êi mµ kh«ng cã lßng nh©n, quan, kh¶ dÜ quÇn, kh¶ dÜ o¸n. NhÜ chi sù phô, dïng lÔ sao ®−îc? Ng−êi mµ kh«ng cã lßng viÔn chi sù qu©n. §a chÝ − ®iÒu, thó, th¶o méc nh©n, dïng nh¹c sao ®−îc?” (Nh©n nhi bÊt chi danh - LuËn Ng÷. D−¬ng Ho¸) [3.623]. nh©n, nh− lÔ hµ? Nh©n nhi bÊt nh©n, nh− Khæng Tö còng dÆn dß con trai cña m×nh lµ nh¹c hµ? - LuËn Ng÷. B¸t dËt) [3.239]. Tõ ®ã B¸ Ng−: “Con ®· häc Chu Nam, ThiÖu Nam cã thÓ thÊy, c¸i lÔ vµ nh¹c vµ Khæng Tö coi ch−a? Ng−êi nµo ch¼ng häc Chu Nam, ThiÖu träng kh«ng ph¶i lµ h×nh thøc, c¸i khÝ cô bÒ Nam th× còng gièng nh− ®øng quay mÆt vµo ngoµi, mµ lµ néi dung cña nh©n ¸i. Khæng Tö bøc t−êng chø g×?” (Nh÷ vi Chu Nam, ThiÖu d¹y lÔ, d¹y nh¹c, chÝnh lµ d¹y ®iÒu nh©n. Nam hÜ hå? Nh©n bÊt vi Chu Nam, ThiÖu Nam Khæng Tö nãi víi quan phô tr¸ch nh¹c cña kú do chÝnh t−êng diÖn nhi lËp d· d−? - LuËn n−íc Lç: “HiÓu vÒ nh¹c còng dÔ th«i! Lóc míi Ng÷. D−¬ng Ho¸) [3.624]. Nh÷ng c«ng dông tÊu lªn, tiÕng nh¹c ph¶i dån dËp. Lóc vµo bµi, cña Kinh Thi nhiÒu nh− vËy, nªn cã thÓ coi tiÕng nh¹c ph¶i ªm dÞu, ph¶i râ rµng, ph¶i ¨n ®©y lµ mét m«n häc tu th©n tÒ gia, muèn lµm ý nhau. Nh− vËy míi thµnh b¶n nh¹c hay” ng−êi kh«ng thÓ kh«ng häc. §èi víi Khæng Tö, (Nh¹c kú kh¶ tri d·. Thñy t¸c, hÊp nh− d·. häc Thi, häc LÔ, häc Nh¹c lµ nhÊt qu¸n, KT-ML Tóng chi, thuÇn nh− d·, c¶o nh− d·, dÞch nh− kh«ng thÓ bá ®i, kh«ng thÓ coi nhÑ c¸i nµo. d·, dÜ thµnh - LuËn Ng÷. B¸t dËt) [3.261]. ¢m “LuËn Ng÷” cßn chÐp l¹i mét ®o¹n trß chuyÖn nh¹c lóc míi b¾t ®Çu, c¸c lo¹i nh¹c cô hoµ gi÷a ®Ö tö cña Khæng Tö vµ con trai cña hîp víi nhau, råi ©m thanh tõ ®Êy mµ næi lªn, Khæng Tö nh− sau: “TrÇn Cang hái B¸ Ng−: v« cïng hoµ hîp víi nhau, c¸c ©m tiÕt ph©n “Anh cã th−êng ®−îc nghe Thµy d¹y b¶o ®iÒu minh râ rµng, ©m nä nèi tiÕp ©m kia mµ næi g× kh¸c l¹ ch−a?”. §¸p r»ng: “Ch−a hÒ. Cha lªn. C©u nãi ®ã kh«ng chØ thÓ hiÖn kh¶ n¨ng th−êng ®øng ch¬i mét m×nh, Lý nµy véi r¶o thÈm ©m cña Khæng Tö, mµ cßn thÓ hiÖn nªn b−íc qua s©n. Cã lÇn cha hái: “Con ®· häc sù nhÊt qu¸n cña Khæng Tö trong t− t−ëng, Kinh Thi ch−a?”. Th−a r»ng ch−a hÒ, cha nãi: tiÕn tr×nh ©m nh¹c còng chÝnh lµ tiÕn tr×nh gi¸o “Ch¼ng häc kinh Thi, kh«ng lÊy g× ®Ó nãi n¨ng dôc, tiÕn tr×nh ®¹t ®Õn “nh©n”. cho g·y gän”. Lý nµy bÌn lui ra t×m häc Kinh Thi. H«m kh¸c, cha l¹i ®øng mét m×nh, Lý nµy Ngoµi ba m«n Thi, LÔ, Nh¹c ra th× Th−, rao b−íc qua s©n, cha hái: “Con ®· häc Kinh DÞch, Xu©n Thu còng lµ néi dung gi¸o dôc cña LÔ ch−a?”. Th−a r»ng ch−a hÒ, cha nãi: Khæng Tö. Kinh Th− lµ cuèn lÞch sö Trung “Ch¼ng häc Kinh LÔ, kh«ng lÊy g× ®Ó lËp Quèc cæ ®¹i, Kinh DÞch lµ cuèn s¸ch triÕt lý vÒ th©n”. Lý nµy bÌn lui ra, t×m häc Kinh LÔ” sù vËn hµnh cña vò trô v¹n vËt, Kinh Xu©n (TrÇn Cang vÊn − B¸ Ng− viÕt: “Tö diÖc h÷u dÞ Thu cã thÓ gäi lµ mét cuèn s¸ch lý luËn chÝnh v¨n hå?”. §èi viÕt: “VÞ d·. Th−¬ng ®éc lËp, Lý trÞ. Khæng Tö th−êng lÊy nh÷ng kinh ®iÓn ®ã xu nhi qu¸ ®×nh. ViÕt: “Häc Thi hå?”. §èi viÕt: ®Ó d¹y ®Ö tö cña m×nh. Cã thÓ thÊy r»ng “VÞ d·. “BÊt häc Thi, v« dÜ ng«n”. Lý tho¸i chi Khæng Tö lóc b×nh sinh rÊt chó träng gi¸o dôc nhi häc Thi. Tha nhËt, hùu ®éc lËp, Lý xu qu¸ c¸c kinh ®iÓn cho ®Ö tö, ®ång thêi s¸u kinh ®×nh. ViÕt: “Häc LÔ hå?”. §èi viÕt: “VÞ d·”. “BÊt ®iÓn ®ã còng lµ tµi liÖu gi¸o dôc vÒ mäi mÆt
héi chñ nghÜa, víi môc tiªu phÊn ®Êu lµ lµm trong cuéc sèng ®−¬ng thêi. cho d©n giµu n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, Tãm l¹i, Khæng Tö coi Lôc kinh lµ tµi liÖu d©n chñ, v¨n minh. X· héi nµy ®· kh¸c xa víi gi¶ng d¹y chñ yÕu cho häc trß. Khi gi¶ng Lôc x· héi thêi phong kiÕn, song quan ®iÓm vÒ kinh, «ng tËp trung vµo bèn mÆt: v¨n, h¹nh, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o con ng−êi cña Nho gi¸o trung, tÝn vµ lÊy nh÷ng diÔn biÕn x· héi tr−íc vÉn cßn cã ý nghÜa. V× vËy, ph¶i cã mét m¾t ®Ó chøng minh cho ®¹o lý. ¤ng chó träng ph−¬ng ph¸p kÕ thõa thÝch hîp ®Ó khai th¸c d¹y ®¹o lµm ng−êi tr−íc d¹y v¨n. ¤ng cßn kÕt ®−îc tèi ®a nh÷ng yÕu tè tÝch cùc cña Nho hîp d¹y lôc nghÖ cho häc trß. Nh−ng träng gi¸o, còng nh− nhanh chãng g¹t bá ®−îc t©m gi¸o dôc häc trß cña «ng vÉn lµ hµnh vi nh÷ng yÕu tè tiªu cùc mµ Nho gi¸o ®Ó l¹i. ®¹o ®øc vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm ®èi víi x· héi, ®èi víi vua, ®èi víi cha mÑ vµ anh em bÌ b¹n. ¤ng ®· nªu ra c¶ mét hÖ thèng c¸c chuÈn Tµi liÖu tham kh¶o mùc ®¹o ®øc cÇn cã cña mét ng−êi häc ®¹o [1]. Phan V¨n C¸c (1995). Nho häc trong sù nghiÖp gióp ®êi. §iÓm h¹n chÕ trong néi dung gi¸o ®æi míi ®Êt n−íc, T¹p chÝ Céng s¶n (9). dôc cña Khæng Tö lµ ë chç, «ng kh«ng ®−a [2]. Do·n ChÝnh (chñ biªn - 2002). §¹i c−¬ng triÕt nh÷ng tri thøc vÒ tù nhiªn, vÒ s¶n xuÊt vµ kinh häc Trung Quèc. NXB Thanh niªn. doanh vµo ch−¬ng tr×nh gi¶ng d¹y. ¤ng còng kh«ng quan t©m ®Õn viÖc øng dông nh÷ng tri [3]. Chu Hi (1998). Tø th− tËp chó. NguyÔn §øc L©n dÞch vμ chó gi¶i. NXB V¨n hãa- Th«ng tin. thøc häc ®−îc vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. [4]. Phan §¹i Do·n (chñ biªn - 1998). Mét sè vÊn ®Ò Nho gi¸o ViÖt Nam. NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. [5]. Quang §¹m (1994). Nho gi¸o x−a vµ nay. NXB III. kÕt luËn V¨n ho¸, Hµ Néi. Quan ®iÓm vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o con [6]. Ph¹m Minh H¹c (1996). Ph¸t triÓn gi¸o dôc, ng−êi chÝnh lµ s¶n phÈm lÞch sö cña x· héi ph¸t triÓn con ng−êi phôc vô ph¸t triÓn x· héi – KT-ML loµi ng−êi. Nã ®· kh«ng ngõng t¸c ®éng trë l¹i kinh tÕ. NXB V¨n ho¸ x· héi, Hµ Néi. x· héi vµ lµm cho x· héi ®−îc cñng cè vµ ph¸t [7]. Ph¹m Minh H¹c (1999). Gi¸o dôc ViÖt nam triÓn. Quan ®iÓm vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o con tr−íc ng−ìng cöa thÕ kû XXI. NXB ChÝnh trÞ Quèc ng−êi cña Nho gi¸o lµ s¶n phÈm cña chÕ ®é gia, Hµ Néi. phong kiÕn t«ng ph¸p. Nã ®· ®¹t tíi mét tr×nh [8]. Vò Khiªu (1997). Nho gi¸o vµ ph¸t triÓn ë ViÖt ®é lý luËn râ rµng, mét ®−êng lèi chÝnh trÞ Nam. NXB Khoa häc x· héi, Hµ Néi. nh©n nghÜa, mét gi¸ trÞ nh©n sinh râ rÖt. X· héi [9]. NguyÔn HiÕn Lª (1996). Khæng Tö. NXB V¨n phong kiÕn Trung Quèc cã mét lÞch sö l©u dµi, ho¸, Hµ Néi. nã t¹o ra nhiÒu häc thuyÕt vÒ gi¸o dôc vµ ®µo [10]. NguyÔn ThÕ Long (1995). Nho häc ë ViÖt t¹o con ng−êi. Song, kh«ng cã häc thuyÕt nµo Nam – Gi¸o dôc vµ thi cö. NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi. ®Ó l¹i dÊu Ên râ rÖt vµ s©u s¾c nh− Nho gi¸o. [11]. Hμ Thóc Minh (1996). Ph¶i ch¨ng Nho gi¸o lµ Quan ®iÓm vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o con ng−êi ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ, T¹p chÝ TriÕt häc (6). cña Nho gi¸o ®· cã ¶nh h−ëng rÊt lín tíi v¨n [12]. Quan Phong, L©m DuËt Thêi (1963). Bµn vÒ ho¸, t− t−ëng vµ nÕp sèng cña c¸c n−íc §«ng Khæng Tö. NXB Sù thËt, Hµ Néi. ¸. ViÖt Nam tiÕp thu Nho gi¸o vµ ®Æc biÖt lµ [13]. Lª V¨n Qu¸n (1997). §¹i c−¬ng lÞch sö t− tiÕp thu quan ®iÓm vÒ con ng−êi vµ ®µo t¹o t−ëng Trung Quèc. NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi. con ng−êi cña Nho gi¸o. §iÒu ®ã cã ¶nh h−ëng nhiÒu mÆt ®èi víi ®êi sèng x· héi, nhÊt [14]. NguyÔn Tμi Th− (1994). X· héi lµ c¬ së cña nh÷ng ®ßi hái vÒ gi¸o dôc con ng−êi, T¹p chÝ lµ ®èi víi sù nghiÖp gi¸o dôc vµ hÖ thèng Nghiªn cøu lý luËn (6). chuÈn mùc ®¸nh gi¸ con ng−êi cña c¸c nhµ t− t−ëng ViÖt Nam. X· héi ViÖt Nam ngµy nay lµ [15]. NguyÔn Kh¾c ViÖn (1993). Bµn vÒ ®¹o Nho, NXB ThÕ giíi, Hµ Néi♦ x· héi cã nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x·